48 Â

WIAT

N

AUKI

Paêdziernik 2000

JULIO E. CELIS,

Duƒski OÊrodek Badania Ludzkiego Genomu, Århus (z

lewej)

;

JEFF JOHNSON

(poÊrodku)

;

SCIENCE

, VOL. 287, NR 5461; 24 III 2000

(z

prawej)

JAK

Z A

NA LUDZKIM

GENOMIE

LAURIE GRACE

ak˝e ogromne zmiany mo˝e przynieÊç jedno dziesi´ciolecie! By∏y cza-
sy, kiedy politycy – nie mówiàc ju˝ o szerokich kr´gach spo∏eczeƒstwa
– nie odró˝niali genomu od pewnej kar∏owatej istoty, b´dàcej wed∏ug po-
daƒ ludowych duchem podziemia. W 1989 roku na przyk∏ad prezydent
George Bush pope∏ni∏ w zwiàzku z genomem gaf´, która sta∏a si´ te-
matem jednej z moich ulubionych anegdot.

Podczas uroczystego wr´czania odznaczeƒ za osiàgni´cia na polu nauki i techniki

(National Medals of Science and Technology) w Sali Wschodniej Bia∏ego Domu Bush
z dumà wylicza∏ zas∏ugi administracji Ronalda Reagana, a zarazem w∏asnej w roz-
woju nauki: stacj´ kosmicznà, Nadprzewodzàcy Superzderzacz (SSC – Superconduc-
ting Super Collider, którego budow´ wstrzymano w koƒcu 1993 roku) oraz Projekt Po-
znania Ludzkiego „Gnomu”. Prezydent nie sprostowa∏ swego przej´zyczenia. Przez
sal´ nie przebieg∏ najmniejszy chichot ani szmer. Obecni – decydenci najwy˝szego
szczebla odpowiedzialni za nauk´ i szefowie zaawansowanych technologicznie ga-
∏´zi przemys∏u – nawet nie wymienili mi´dzy sobà zaskoczonych spojrzeƒ. Wyró˝nie-
ni – wÊród nich Stanley N. Cohen i Herbert W. Boyer, twórcy techniki rekombinacji ge-
nów – z nale˝ytà powagà wchodzili kolejno na podium, by uÊcisnàç d∏oƒ prezydenta
i przyjàç odznaczenie.

Czy˝bym si´ przes∏ysza∏a? Najwyraêniej nie*. Podczas przyj´cia po uroczystoÊci

wszyscy komentowali potkni´cie Busha, interpretujàc je z ubolewaniem jako dowód,
˝e nie ma on poj´cia o Projekcie Poznania Ludzkiego Genomu. Jednak chcàc si´ upew-
niç, po powrocie zadzwoni∏am z redakcji do biura prasowego Bia∏ego Domu z proÊ-
bà o kopi´ tekstu wystàpienia Busha, jak równie˝ o oficjalny stenogram z uroczysto-
Êci. Pierwszy dokument zawiera∏ s∏owo „genom”, drugi – „gnom”. Dzia∏o si´ to
w roku, gdy wydatki National Institutes of Health na poczàtkowe prace nad Projek-
tem Poznania Ludzkiego Genomu mia∏y wynieÊç 28.2 mln dolarów.

Obecnie projekt ten zosta∏ w zasadzie ukoƒczony i ma∏o kto mo˝e powiedzieç, ˝e

nigdy o nim nie s∏ysza∏. Co wi´cej, dokonano wielu inwestycji w technologie oparte
na wiedzy zdobytej dzi´ki sekwencjonowaniu genomu, które sta∏y si´ podstawà roz-
woju ga∏´zi przemys∏u o wielomiliardowych obrotach. Zamieszczony w tym nume-
rze raport specjalny przedstawia obecny stan genomiki i wprowadza czytelnika w taj-
niki dwóch nowych nauk – bioinformatyki i proteomiki – których zadaniem b´dzie
zbieranie owoców rozszyfrowania ludzkiego genomu.

Oby po przeczytaniu tych artyku∏ów ju˝ nikt nie myli∏ ludzkiego genomu z

baÊniowym kar∏em.

Carol Ezzell, dziennikarka Scientific American

* Wymowa angielskich s∏ów „genome” i „gnome” ró˝ni si´ du˝o bardziej ni˝ ich polskich odpowiedników „ge-
nom” i „gnom” (przyp. t∏um).

R O B I å

J