Wydawnictwo C.H.Beck

MONOGRAFIE PRAWNICZE

Udziały jednostek

samorządU terytorialnego

we wpływach z podatków

dochodowych

PrzemysłaW Pest

MONOGRAFIE PRAWNICZE

PRZEMYSŁAW PEST • UDZIAŁY JEDNOSTEK SAMORZĄDU

TERYTORIALNEGO WE WPŁYWACH Z PODATKÓW DOCHODOWYCH

Kup książkę

Polecamy nasze najnowsze publikacje z tej serii:

Maria Królikowska-Olczak, Beata Pachuca-Smulska (red.)

OCHRONA PRAWNA KONSUMENTA NA RYNKU
MEDIÓW ELEKTRONICZNYCH

Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Dariusz Szostek

INFORMATYZACJA POSTĘPOWANIA CYWILNEGO.
TEORIA I PRAKTYKA

Beata Stępień-Załucka

SPRAWOWANIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
PRZEZ SĄD NAJWYŻSZY W POLSCE

Sabina Kubsik

PRZEDKONTRAKTOWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ODSZKODOWAWCZA Z TYTUŁU NIEUCZCIWYCH
NEGOCJACJI

Marcin Zięba

PODMIOTOWOŚĆ PRAWNA WSPÓLNOT MIESZKANIOWYCH

Aneta Giedrewicz-Niewińska

UCZESTNICTWO PRACOWNIKÓW W SPÓŁCE EUROPEJSKIEJ

Marcin Marszałek

SWOBODA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WYTWÓRCY
– SPRZEDAWCY ENERGII ELEKTRYCZNEJ

www.ksiegarnia.beck.pl

Kup książkę

UDZIAŁY JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

WE WPŁYWACH Z PODATKÓW

DOCHODOWYCH

WYDAWNICTWO C.H.BECK

WARSZAWA 2016

PRZEMYSŁAW PEST

Kup książkę

Wydawca: Natalia Adamczyk

Recenzja naukowa: prof. UWr dr hab. Krystyna Sawicka

Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Wydział Prawa,

Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

© Wydawnictwo C.H.Beck 2016

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck

Druk i oprawa: Elpil, Siedlce

ISBN 978-83-255-7814-5

ISBN e-book 978-83-255-7815-2

Kup książkę

Moim Rodzicom

Kup książkę

Kup książkę

VII

Spis treści

Wprowadzenie ...........................................................................................................

XI

Wykaz skrótów ..........................................................................................................

XVII

Wykaz literatury .......................................................................................................

XXI

Wykaz orzecznictwa ................................................................................................ XXXIX
Rozdział I. Pojęcie, cechy i zakres udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ...........................

1

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

1

§ 2. Podział dochodów publicznoprawnych pomiędzy budżet państwa

a budżety jednostek samorządu terytorialnego ....................................

1

§ 3. Regulacja prawna i pojęcie udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ....................

13

§ 4. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych a dodatki do podatków .............................

20

§ 5. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych a udziały we wpływach z podatków

pośrednich ...................................................................................................

28

§ 6. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych a udział gmin we wpływach z opłaty

eksploatacyjnej ...........................................................................................

33

§ 7. Cechy i charakter prawny udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ....................

37

§ 8. Wnioski .......................................................................................................

50

Rozdział II. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w strukturze dochodów samorządu

terytorialnego w Polsce ....................................................................................

55

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

55

§ 2. Udział jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z państwowego podatku dochodowego w strukturze dochodów

samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej i w latach 1944–

1950 ..............................................................................................................

56

§ 3. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w strukturze dochodów samorządu

terytorialnego w latach 1990–1997 .........................................................

63

Kup książkę

Spis treści

VIII

§ 4. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w strukturze dochodów samorządu

terytorialnego po wejściu w życie Konstytucji RP ...............................

69

§ 5. Wnioski .......................................................................................................

102

Rozdział III. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w EKSL oraz w regulacjach prawnych

wybranych państw europejskich ....................................................................

105

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

105

§ 2. Dochody jednostek samorządu terytorialnego według Europejskiej

Karty Samorządu Lokalnego ...................................................................

106

§ 3. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w regulacjach prawnych wybranych

państw europejskich ..................................................................................

112

§ 4. Wnioski .......................................................................................................

122

Rozdział IV. Funkcje udziałów jednostek samorządu terytorialnego

we wpływach z podatków dochodowych ......................................................

125

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

125

§ 2. Funkcja fiskalna udziałów jednostek samorządu terytorialnego

we wpływach z podatków dochodowych ..............................................

126

§ 3. Funkcja wyrównawcza udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ....................

129

§ 4. Funkcja stymulacyjna udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ....................

133

§ 5. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych jako element kalkulacyjny subwencji

ogólnej .........................................................................................................

137

§ 6. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych jako instrument promujący dobrowolne

łączenie się gmin i powiatów ..................................................................

143

§ 7. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych w programie restrukturyzacji górnictwa

węgla kamiennego .....................................................................................

149

§ 8. Wnioski .......................................................................................................

152

Rozdział V. Aspekty materialnoprawne obliczania wysokości udziałów

jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków

dochodowych ......................................................................................................

157

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

157

§ 2. Elementy konstrukcji podatków dochodowych a wysokość

udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych .......................................................................

158

Kup książkę

Spis treści

IX

§ 3. Wskaźniki procentowe udziałów jednostek samorządu

terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych ....................

167

§ 4. Kryteria podziału udziałów we wpływach z podatków

dochodowych pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego

danego szczebla ..........................................................................................

176

§ 5. Wnioski .......................................................................................................

201

Rozdział VI. Procedura przekazywania jednostkom samorządu

terytorialnego udziałów we wpływach z podatków dochodowych,

odsetki od udziałów, sądowa ochrona jednostek samorządu

terytorialnego w zakresie udziałów ...............................................................

207

§ 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................

207

§ 2. Tryb przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego

udziałów we wpływach z podatków dochodowych .............................

208

§ 3. Odsetki od udziałów jednostek samorządu terytorialnego

we wpływach z podatków dochodowych ..............................................

217

§ 4. Sądowa ochrona jednostek samorządu terytorialnego w zakresie

udziałów we wpływach z podatków dochodowych .............................

219

§ 5. Wnioski .......................................................................................................

231

Zakończenie ...............................................................................................................

233

Indeks rzeczowy ........................................................................................................

241

Kup książkę

Kup książkę

XI

Wprowadzenie

Przedmiotem badań w niniejszej monografii jest instytucja udziałów jednostek sa­

morządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz

podatku dochodowego od osób prawnych.

Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodo­

wych stanowią od 1990 r. dochód gmin

1

, a od 1999 r. również dochód powiatów i wo­

jewództw

2

. Obecnie wszystkie jednostki samorządu terytorialnego partycypują zatem

we wpływach z obu podatków dochodowych. W ten sposób prawie 50% wpływów z po­

datku dochodowego od osób fizycznych pobieranego na zasadach ogólnych

3

 oraz pra­

wie 23% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych wpływa do budżetów

jednostek samorządu terytorialnego. W rezultacie udziały we wpływach z podatków

dochodowych są jednym z najważniejszych dochodów jednostek samorządu teryto­

rialnego. Stanowią około 21% wszystkich dochodów oraz około 42% dochodów wła­

snych jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli

4

. Wielkości te wskazują

na dużą rangę praktyczną przedmiotu badań z uwagi na znaczenie fiskalne udziałów

dla prawidłowego funkcjonowania samorządu terytorialnego. Już w 1995 r. Profesor

Teresa Dębowska­Romanowska wskazywała, że udziały we wpływach z podatków do­

chodowych są potencjalnie jednym z ważniejszych dochodów jednostek samorządu te­

rytorialnego, a zarazem czynnikiem wiążącym pomyślność tych jednostek z pomyśl­

nością podmiotów gospodarczych działających na ich terenie, zachęcającym jednostki

1 

 Art. 3 ustawy z 14.12.1990 r. o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w latach

1991–1993 oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 89, poz. 518 ze zm.),

art. 4 pkt 3 ustawy z 10.12.1993 r. o finansowaniu gmin (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 30, poz. 164

ze zm.), art. 3 pkt 3 ustawy z 26.11.1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w la­

tach 1999–2003 (Dz.U. Nr 150, poz. 983 ze zm.), art. 4 ust. 2 i 3 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach

jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 513 ze zm.).

2 

 Art. 8 pkt 1 oraz art. 11 pkt 1 ustawy z 26.11.1998 r. o dochodach jednostek samorządu

terytorialnego w latach 1999–2003, art. 5 ust. 2 i 3 oraz art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z 13.11.2003 r.

o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

3 

 Jednostki samorządu terytorialnego nie mają udziału we wpływach z opodatkowania w spo­

sób uproszczony przychodów osób fizycznych.

4 

 Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r.

Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów, War­

szawa 2016.

Kup książkę

Wprowadzenie

XII

samorządu terytorialnego do polityki „otwartych drzwi” dla nowych inicjatyw gospo­

darczych

5

.

Głównym celem pracy jest rozstrzygnięcie najistotniejszych kwestii teoretycznych

i praktycznych dotyczących udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpły­

wach z podatków dochodowych, takich jak: charakter prawny udziałów, miejsce udzia­

łów  w  strukturze  dochodów  jednostek  samorządu  terytorialnego,  funkcje  udziałów

oraz sposób ich rozliczania pomiędzy budżetem państwa a budżetami jednostek samo­

rządu terytorialnego. Dla realizacji tego celu przedstawione i zbadane zostaną regu­

lacje prawne oraz wypowiedzi doktryny dotyczące udziałów jednostek samorządu te­

rytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Wspomnianemu zadaniu pod­

porządkowany został podział treści monografii na rozdziały. W każdym z rozdziałów

zrealizowany zostanie również określony cel szczegółowy.

W rozdziale I będzie to odpowiedź na pytanie o pojęcie i charakter prawny udzia­

łów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Aby

jej udzielić, konieczne będzie przedstawienie sposobów podziału dochodów publicz­

noprawnych pomiędzy budżet państwa a budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Pozwoli to na zdefiniowanie instytucji udziałów. Następnie udziały zostaną porównane

z podobnymi instytucjami prawnymi – dodatkami do podatków, udziałami we wpły­

wach z podatków pośrednich oraz udziałem gmin we wpływach z opłaty eksploatacyj­

nej. Zdefiniowanie udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z po­

datków dochodowych oraz porównanie ich z podobnymi instytucjami prawnymi po­

zwoli z kolei na wskazanie cech i charakteru prawnego tej instytucji.

Rozdział II będzie poświęcony miejscu udziałów jednostek samorządu terytorial­

nego we wpływach z podatków dochodowych w strukturze dochodów samorządu te­

rytorialnego. Będzie tam podjęta próba odpowiedzi na pytanie, czy udziały we wpły­

wach z podatków dochodowych można uznać za dochody własne jednostek samorządu

terytorialnego. W tym celu przedstawione i zbadane zostaną regulacje prawne docho­

dów jednostek samorządu terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem udziałów

we wpływach z podatków dochodowych, począwszy od II Rzeczypospolitej, przez lata

1944–1950, aż do unormowań obowiązujących w Polsce po 1989 r.

Celem rozdziału III będzie porównanie polskich regulacji prawnych udziałów jed­

nostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych z analogicz­

nymi regulacjami obowiązującymi w wybranych państwach europejskich, takich jak:

Czechy, Hiszpania, Niemcy, Włochy oraz kraje skandynawskie. Kraje te zostały wy­

brane, ponieważ reprezentują różne modele partycypacji społeczności lokalnych w po­

datkach  dochodowych.  W  rozdziale  tym  w  pierwszej  kolejności  zostaną  omówione

postanowienia zawarte w art. 9 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, dotyczące

zasobów finansowych społeczności lokalnych. Wpływają one na kształt struktury do­

chodów jednostek samorządu terytorialnego państw, które ratyfikowały Kartę. Następ­

5 

T. Dębowska­Romanowska, Komentarz do prawa budżetowego państwa i samorządu teryto­

rialnego wraz z częścią ogólną prawa finansowego, Warszawa 1995, s. 207.

Kup książkę

Wprowadzenie

XIII

nie zostaną przedstawione i porównane z obowiązującymi w Polsce szczegółowe regu­

lacje prawne dotyczące instytucji udziałów we wskazanych państwach europejskich.

Rozdział IV będzie dotyczył funkcji udziałów jednostek samorządu terytorialnego

we wpływach z podatków dochodowych. Celem tych rozważań będzie przedstawienie

i zbadanie funkcji fiskalnej i pozafiskalnych funkcji udziałów, ze szczególnym uwzględ­

nieniem różnicy pomiędzy funkcjami założonymi a funkcjami realizowanymi tej insty­

tucji. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodo­

wych, począwszy od przywrócenia samorządu terytorialnego na poziomie gminnym

w 1990 r., obok funkcji fiskalnej miały realizować również określone funkcje pozafi­

skalne: wyrównawczą, stymulacyjną, kalkulacyjną przy obliczaniu wysokości subwen­

cji ogólnej, promującą dobrowolne łączenie się gmin albo powiatów oraz jako dodat­

kowy dochód jednostek samorządu terytorialnego w programie restrukturyzacji gór­

nictwa węgla kamiennego. Analiza funkcji udziałów pozwoli odpowiedzieć na pytanie,

czy są one odpowiednim instrumentem do osiągania zamierzonych przez ustawodawcę

celów, a więc czy istnieje zgodność między funkcjami założonymi a rzeczywistymi tej

instytucji.

Przedmiotem  rozdziału  V  będą  materialnoprawne  aspekty  obliczania  wysokości

udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych.

Analizie poddane zostaną: wpływ konstrukcji podatków dochodowych na wysokość

udziałów, ewolucja regulacji prawnej wskaźników procentowych udziałów w kolejnych

ustawach regulujących problematykę dochodów jednostek samorządu terytorialnego

oraz kryteria podziału udziałów pomiędzy poszczególne jednostki samorządu teryto­

rialnego danego szczebla. Celem tych rozważań będzie odpowiedź na pytanie, na ile

regulacje materialnoprawne, decydujące o wysokości udziałów, pozwalają na uznanie

tej instytucji za stabilny dochód jednostek samorządu terytorialnego.

Rozdział VI poświęcony będzie procedurze przekazywania jednostkom samorządu

terytorialnego udziałów we wpływach z podatków dochodowych, odsetkom od udzia­

łów oraz sądowej ochronie jednostek samorządu terytorialnego w przypadku nieprze­

kazania udziałów, przekazania ich w niewłaściwej wysokości lub też przekazania ich

w nieodpowiednim terminie. Celem rozdziału będzie przedstawienie i zbadanie, na ile

regulacje prawne dotyczące wskazanych zagadnień stanowią wystarczającą gwarancję

samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.

Monografia została przygotowana w oparciu o metodę dogmatyczno­prawną, uzu­

pełnioną metodami historyczno­prawną oraz prawnoporównawczą.

Przed przystąpieniem do szczegółowych analiz należy przedstawić stan badań nad

instytucją udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków do­

chodowych w nauce prawa finansowego. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że udziały

nie doczekały się do tej pory monograficznego opracowania. Jednocześnie w literaturze

Kup książkę

Wprowadzenie

XIV

przedmiotu podkreśla się konieczność podjęcia pogłębionych studiów nad tą instytu­

cją

6

.

Podstawowe znaczenie dla dalszych rozważań mają uwagi dotyczące udziałów pre­

zentowane we fragmentach monografii, opracowań zbiorowych oraz artykułach opu­

blikowanych w czasopismach naukowych. Należy wskazać przede wszystkim na for­

mułowane w doktrynie prawa finansowego uwagi odnośnie do pojęcia udziałów oraz

ich miejsca w strukturze dochodów jednostek samorządu terytorialnego

7

. Istotne są

również ustalenia dotyczące charakteru prawnego udziałów

8

. Na podkreślenie zasłu­

gują także wskazywane w literaturze przedmiotu wnioski dotyczące roszczenia jedno­

stek samorządu terytorialnego o udziały

9

 oraz kryteriów podziału udziałów pomiędzy

jednostki samorządu terytorialnego i terminów ich przekazywania

10

. Nie do przecenie­

nia są również analizy dotyczące cech udziałów

11

 oraz ich funkcji pozafiskalnych

12

.

Udziałom jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodo­

wych poświęcone są również fragmenty podręczników akademickich z zakresu prawa

finansowego i finansów samorządowych. Pozycje te analizują przede wszystkim miej­

sce udziałów w strukturze dochodów jednostek samorządu terytorialnego, wysokość

udziałów oraz regulacje prawne przekazywania udziałów budżetom jednostek samo­

rządu terytorialnego

13

.

6 

E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Finanse lokalne po akcesji, Warszawa 2007, s. 130–131; P. Swia­

niewicz, Finanse samorządowe. Koncepcje, realizacja, polityki lokalne, Warszawa 2011, s. 33.

7 

T. Dębowska­Romanowska, Komentarz do prawa budżetowego, s. 192 i n.; taż, Zasady po­

działu dochodów pomiędzy państwo a samorząd terytorialny, w: W. Wójtowicz (red.), Prawo fi­

nansowe, Warszawa 2000, s. 147 i n.; taż, Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią

ogólną, Warszawa 2010, s. 230 i n.; taż, Prawne i pozaprawne uwarunkowania skuteczności gwa­

rancji wynikających z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, w: H. Izdebski, A. Nelicki, I. Zachariasz (red.),

Finanse komunalne a Konstytucja, Warszawa 2012, s. 33–34.

8 

A. Gorgol, Kontrowersyjne aspekty dochodów jednostek samorządu terytorialnego z udzia­

łów we wpływach z podatków dochodowych, w: E. Chojna­Duch (red.), Aktualne problemy finan­

sów lokalnych i regionalnych w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, Warszawa 2006, s. 370

i n.; W. Miemiec, Prawne gwarancje samodzielności finansowej gminy w zakresie dochodów pu­

blicznoprawnych, Wrocław 2005, s. 130–131; W. Nykiel, Rola dochodów w równoważeniu budże­

tów lokalnych, Łódź 1993, s. 69 i n.

9 

A. Borodo, Udział gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych. Zagadnienia prawne,

ST 1995, Nr 11, s. 31 i n.

10 

E. Kornberger­Sokołowska, Zasada adekwatności w systemie finansów samorządu teryto­

rialnego w Polsce, Warszawa 2013, s. 117 i n.; A. Niezgoda, Podział zasobów publicznych między

administrację rządową i samorządową, Warszawa 2012, s. 213 i n.

11 

N. Gajl, Modele podatkowe. Podatki lokalne, Warszawa 1996, s. 81 i n.

12 

Z. Ofiarski, Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych jako źró­

dło dochodów samorządu terytorialnego w Polsce w latach 1990–2010, w: Z. Ofiarski (red.), Wyż­

sza Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie 1995–2010. Księga jubileuszowa, Szczecin 2010,

s. 281 i n.

13 

 Do najważniejszych pozycji należą: A. Borodo, Samorząd terytorialny. System prawnofi­

nansowy, Warszawa 2012, s. 85 i n.; E. Chojna­Duch, Podstawy finansów publicznych i prawa fi­

Kup książkę

Wprowadzenie

XV

Na uwagę zasługują również komentarze do przepisów ustaw regulujących pro­

blematykę dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Istotne ustalenia dotyczące

udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych

zawiera komentarz do obowiązującej ustawy o dochodach jednostek samorządu tery­

torialnego

14

 oraz komentarze do ustawy obowiązującej w latach 1999–2003

15

.

Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodo­

wych są również przedmiotem badań nauk ekonomicznych. Przedstawiciele nauk eko­

nomicznych analizują przede wszystkim wysokość udziałów w strukturze dochodów

konkretnych jednostek samorządu terytorialnego

16

.

Uzasadniając wybór podjętego tematu badawczego, poza wskazanymi wyżej zagad­

nieniami teoretycznymi i praktycznymi dotyczącymi udziałów, które wymagają wyja­

śnienia, oraz brakiem monograficznego opracowania tej instytucji, można przedsta­

wić jeszcze jeden argument. Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach

z podatków dochodowych budzą emocje już nie tylko wśród teoretyków i praktyków

prawa finansów samorządu terytorialnego. Istnienie i znaczenie tej instytucji powoli

nansowego, Warszawa 2012, s. 424–425; A. Drwiłło, J. Gliniecka, Finanse gmin, Gdańsk 1997, s. 123

i n.; E. Kornberger­Sokołowska, Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2012, s. 94

i n.; W. Miemiec, K. Sawicka, M. Miemiec, Prawo finansów publicznych sektora samorządowego,

Warszawa 2013, s. 105–106; A. Hanusz, A. Niezgoda, P. Czerski, Dochody budżetu jednostek sa­

morządu terytorialnego, Warszawa 2009, s. 180 i n.; Z. Ofiarski, Prawo finansowe, Warszawa 2010,

s. 295 i n.; E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Finanse lokalne, s. 130 i n.

14 

E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Ko­

mentarz, Warszawa 2004.

15 

E.  Chojna­Duch,  E.  Kornberger­Sokołowska,  Komentarz  do  ustawy  z  dnia  26  listopada

1998  r.  o  dochodach  jednostek  samorządu  terytorialnego  w  latach  1999  i  2000,  w:  E.  Chojna­

Duch, E. Kornberger­Sokołowska, System dochodów jednostek samorządu terytorialnego, War­

szawa 1999; E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

w latach 1999–2003. Komentarz, Warszawa 2003.

16 

 Na szczególną uwagę zasługują w tym zakresie prace M. Ślebockiej – zob. taż, Zróżnicowa­

nie dochodów budżetów gmin z tytułu udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu pań­

stwa na przykładzie gmin województwa łódzkiego, w: L. Patrzałek (red.), Podsektor samorządowy

w sektorze finansów publicznych w warunkach akcesji Polski do Unii Europejskiej, Poznań–Wro­

cław 2006, s. 279 i n.; taż, Zróżnicowanie dochodów budżetów województw samorządowych z ty­

tułu udziałów z podatków stanowiących dochód budżetu państwa w latach 1999–2004, w: L. Pa­

trzałek (red.), Finanse publiczne w warunkach akcesji do Unii Europejskiej, Wrocław 2006, s. 292

i n.; taż, Zróżnicowanie dochodów z tytułu udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu

państwa w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego w latach 1999–2005, w: L. Pa­

trzałek (red.), Stan i kierunki rozwoju finansów samorządu terytorialnego, Poznań–Wrocław 2007,

s. 239 i n.; M. Ślebocka, A. Tylman, Znaczenie udziałów w podatku dochodowym od osób praw­

nych w dochodach własnych gmin, w: J. Pietrucha (red.), Teoria ekonomii wobec przeobrażeń

strukturalnych, Katowice 2011, s. 199 i n.; M. Ślebocka, Znaczenie dochodów uzyskiwanych z ty­

tułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa w dochodach transferowych gmin woje­

wództwa łódzkiego w latach 2004–2011, w: J. Gliniecka, E. Juchniewicz, T. Sowiński, M. Wróblew­

ska (red.), Prawo finansowe samorządu terytorialnego, Gdańsk 2013, s. 257 i n.

Kup książkę

Wprowadzenie

XVI

przebija się do świadomości Polaków. Świadczy o tym obywatelska inicjatywa ustawo­

dawcza „Stawka większa niż 8 mld” z 2012 r. Pod projektem ustawy, której celem było

m.in. zwiększenie wskaźników procentowych udziału jednostek samorządu terytorial­

nego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, podpisało się ponad

200 000 obywateli

17

. Coraz częstsze są również prowadzone przez jednostki samorządu

terytorialnego działania promujące rozliczanie na ich obszarze podatku dochodowego

od osób fizycznych. Przykładem może być zainicjowana w 2014 r. we Wrocławiu akcja

„Rozlicz PIT we Wrocławiu. Korzystaj ze swoich pieniędzy”.

Książka ta stanowi wynik kilkuletniej pracy badawczej. Częściowe rezultaty docie­

kań autor opublikował we wcześniejszych artykułach

18

. Ustalenia w nich zawarte zo­

stały uwzględnione także w tym opracowaniu po niezbędnych uzupełnieniach i mody­

fikacjach oraz dostosowaniu do ogólnej koncepcji rozprawy.

***

Żadna książka, w tym także naukowa, nie powstaje w próżni. W tym miejscu chciał­

bym podziękować wszystkim, którzy wpłynęli na ostateczny kształt niniejszej pracy.

Przede wszystkim chciałbym wyrazić moją wdzięczność wobec Pani Profesor Wiesławy

Miemiec, promotora mojej rozprawy doktorskiej. Bez Jej wsparcia i merytorycznych

uwag, książka ta nigdy by nie powstała. Jestem również wdzięczny recenzentom mojej

rozprawy doktorskiej – Pani Profesor Krystynie Sawickiej oraz Panu Profesorowi An­

drzejowi Gorgolowi za cenne uwagi i wskazówki, które pomogły mi w przygotowaniu

niniejszej publikacji.

Wrocław, czerwiec 2016 r.

Przemysław Pest

17 

 Por. Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu te­

rytorialnego, druk Nr 848, Sejm VII kadencji.

18 

 Por. P. Pest, Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków docho­

dowych – konstrukcja prawna i znaczenie na przykładzie województwa dolnośląskiego, FK 2011,

Nr  12,  s.  32  i  n.;  tenże,  Funkcja  wyrównawcza  udziałów  jednostek  samorządu  terytorialnego

we wpływach z podatków państwowych, w: Z. Ofiarski (red.), XXV lat przeobrażeń w prawie fi­

nansowym i prawie podatkowym. Ocena dokonań i wnioski na przyszłość, Szczecin 2014, s. 329

i n.; tenże, Wysokość udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków do­

chodowych, PPiA t. 97, Wrocław 2014, s. 117 i n.

Kup książkę

XVII

Wykaz skrótów

1. Akty prawne

DochGminU .................................. ustawa  z  14.12.1990  r.  o  dochodach  gmin  i  zasa­

dach  ich  subwencjonowania  w  latach  1991–1993

oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym

(Dz.U. Nr 89, poz. 518 ze zm.)

DochSamTerytU ............................ ustawa z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek sa­

morządu terytorialnego (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r.

poz. 513 ze zm.)

DochSamTerytU98 ....................... ustawa z 26.11.1998 r. o dochodach jednostek sa­

morządu terytorialnego w latach 1999–2003 (Dz.U.

Nr 150, poz. 983 ze zm.)

EKSL, Karta .................................... Europejska  Karta  Samorządu  Lokalnego  sporzą­

dzona  w  Strasburgu  dnia  15.10.1985  r.  (Dz.U.

z 1994 r. Nr 124, poz. 607, sprost. Dz.U. z 2006 r.

Nr 154, poz. 1107)

FinGminU ...................................... ustawa z 10.12.1993 r. o finansowaniu gmin (tekst

jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 30, poz. 164 ze zm.)

FinPublU ........................................ ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (tekst

jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.)

KC .................................................... ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.

Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)

Konstytucja RP .............................. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r.

(Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)

KopalnieU ...................................... ustawa  z  26.11.1998  r.  o  dostosowaniu  górnic­

twa węgla kamiennego do funkcjonowania w wa­

runkach  gospodarki  rynkowej  oraz  szczególnych

uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz.U.

Nr 162, poz. 1112 ze zm.)

KPC ................................................. ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cy­

wilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 101)

Mała Konstytucja .......................... ustawa konstytucyjna z 17.10.1992 r. o wzajemnych

stosunkach  między  władzą  ustawodawczą  a  wy­

konawczą  w  Rzeczypospolitej  Polskiej  oraz  o  sa­

morządzie  terytorialnym  (Dz.U.  Nr  84,  poz.  426

ze zm.)

Kup książkę

Wykaz skrótów

XVIII

MiejskaU ......................................... ustawa z 24.11.1995 r. o zmianie zakresu działania

niektórych  miast  oraz  o  miejskich  strefach  usług

publicznych  (tekst  jedn.  Dz.U.  z  1997  r.  Nr  36,

poz. 224 ze zm.)

OrdPodU ........................................ ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst

jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 613)

PDOFizU ........................................ ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od

osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 361

ze zm.)

PDOPrU ......................................... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od

osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 851

ze zm.)

PostAdmU ...................................... ustawa  z  30.8.2002  r.  –  Prawo  o  postępowaniu

przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U.

z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

PrGeolGórn .................................... ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze

(tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 196)

RyczałtU ......................................... ustawa z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku

dochodowym  od  niektórych  przychodów  osiąga­

nych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930

ze zm.)

SamGminU ..................................... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst

jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 446)

SamPowiatU ................................... ustawa  z  5.6.1998  r.  o  samorządzie  powiatowym

(tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1445 ze zm.)

SamWojU ....................................... ustawa  z  5.6.1998  r.  o  samorządzie  województwa

(tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 486)

2. Czasopisma, publikatory i inne

AUL ................................................. Acta Universitatis Lodziensis

AUWr ............................................. Acta Universitatis Wratislaviensis

Biuletyn KKZN .............................. Biuletyn  Komisji  Konstytucyjnej  Zgromadzenia

Narodowego

Dz.U. ............................................... Dziennik Ustaw

FK .................................................... Finanse Komunalne

GSP .................................................. Gdańskie Studia Prawnicze

ONSA .............................................. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego

ONSAiWSA ................................... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego

i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych

OSNC .............................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna

OTK ................................................. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

Kup książkę

Wykaz skrótów

XIX

OTK­A ............................................ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – Zbiór

Urzędowy, Seria A

Pal. ................................................... Palestra

PiP ................................................... Państwo i Prawo

POP ................................................. Przegląd Orzecznictwa Podatkowego

PP ..................................................... Przegląd Podatkowy

PPiA ................................................ Przegląd Prawa i Administracji

PPLiFS ............................................. Przegląd  Podatków  Lokalnych  i  Finansów  Samo­

rządowych

Pr. Gosp. ......................................... Prawo Gospodarcze

RPEiS ............................................... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

ST ..................................................... Samorząd Terytorialny

ZNUS .............................................. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Kup książkę