Diagnostyka chorób
zakaźnych zwierząt

Choroby zakaźne bydła

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

jest wirusową, nowotworową chorobą układu

limfortetikularnego, przebiegającą zazwyczaj

subklinicznie z przewlekłą limfocytozą

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

• jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą

obowiązkowi zgłaszania
• zwalczanie polega na izolowaniu i

bezwzględnym eliminowaniu z hodowli

wszystkich nosicieli wirusa
• podstawowym elementem programu EBL jest

badanie serologiczne całego stada
• w Polsce w przypadku stwierdzenia wyników

dodatnich u ponad 30% osobników następuje

likwidacja całego stada

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

metoda/test:

AGID, ELISA

•

materiał do badania:

krew zwierząt podatnych

•

reprezentatywna liczba próbek:

zgodna z

programem zwalczania lub kontroli EBL

•

sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej

próbki:

- jałowa igła

- próbówka bez antykoagulantu

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

procedura pobrania próbki:

Krew należy pobierać jałową igłą z żyły

jarzmowej. Probówkę bez antykoagulantu po

napełnieniu krwią do 2/3 objętości (około 7 ml)

należy zamknąć szczelnie korkiem.

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

wymagania związane z przechowywaniem

i transportem:

Świeżo pobraną krew należy odstawić na około 2

godziny w temperaturze pokojowej, a następnie

dostarczyć do laboratorium. W czasie transportu

próbki krwi chronić przed przemarznięciem lub

nadmiernym przegrzaniem, gdyż powoduje to

hemolizę.

Próbki surowicy można przechowywać w

lodówce( w temperaturze +5°C ± 3°C) do 7 dni

lub zamrażarce (temperatura - 20°C ± 3°C).

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

dokumentacja towarzysząca:

- pismo przewodnie

- arkusz wyników badania w kierunku

enzootycznej białaczki bydła

Arkusz wyników badania w kierunku enzootycznej białaczki bydła.

Enzootyczna białaczka bydła (EBL)

•

czas na dostarczenie pobranego materiału do

laboratorium:

Najlepiej w dniu pobrania próbki.

W razie trudności w dostarczeniu próbek krwi do

laboratorium w dniu ich pobrania, można po

uformowaniu się skrzepu w temperaturze

pokojowej przechować je do dnia następnego w

temperaturze 2-8ºC.

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

jest to przewlekła, śmiertelna choroba

neurologiczna dorosłego bydła, w której

przebiegu dochodzi do zwyrodnienia

gąbczastego w obrębie struktur mózgowych
• zaliczana jest do tzw. grupy pasażowalnych

encefalopatii, których wspólną cechą jest brak

specyficznej odpowiedzi ze strony układu

immunologicznego gospodarza w postaci

produkcji przeciwciał lub limfocytów oraz bardzo

długi okres inkubacji

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą

obowiązkowi zgłaszania
• zwierzęta z objawami nasuwającymi

podejrzenie BSE należy odizolować od stada
• powtórne badanie kliniczne po dwóch

tygodniach, jeśli objawy utrzymują się zwierzę

należy uśpić podając letalną dawkę

barbituranów
• próbka do badań laboratoryjnych

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

metoda/test:

szybkie testy: ELISA, Bio-Rad,

Enfer TSE, IDEXX
•

uwagi specjalne:

Ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia

osób zaangażowanych w próbkobranie należy

zachować szczególnie surowe środki ostrożności.

Przedmiotem badania jest wykrywanie

patologicznej formy białka prionowego (PrPSc)

szybkimi testami w próbkach pobranych z

rdzenia przedłużonego.

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

materiał do badania:

rdzeń przedłużony z

regionem zasuwki

Materiałem do badań jest pień mózgu. Próbki do

badań pobiera się z określonego rejonu rdzenia

przedłużonego – rejon obexu czyli zasuwki -

rygielka. W tym regionie mózgowia stwierdza się

bardzo wysokie zawartości białka prionowego,

formy białkowej – prionu – specyficznej dla BSE.

Materiał jest łatwy do pobrania.

Zaznaczenie – rejon obexu (zasuwki).
Obszar bezwzględnie konieczny do
wykonania badania.

Prawidłowo pobrana próbka pnia mózgu do badania

szybkimi testami.

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

reprezentatywna liczba próbek:

zgodna z

programem zwalczania BSE

•

sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej

próbki:

- specjalna łyżeczka (szpatułka)

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

procedura pobrania próbki:

Do badania należy pobrać rdzeń przedłużony z

rejonem zasuwki. Każdą pobraną próbkę wkłada

się do odrębnego pojemnika.

•

wymagania związane z przechowywaniem i

transportem:

Nie zamrażać, przechowywać w temperaturze 2-

8°C.

Gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)

•

dokumentacja towarzysząca:

- pismo przewodnie

- protokół pobrania prób

•

czas na dostarczenie pobranego materiału do

laboratorium:

Jak najszybciej.

Gruźlica bydła

• jest zakaźną i zaraźliwą, z reguły przewlekłą

chorobą, przebiegającą z tworzeniem się

swoistych ziarniaków, zwanych gruzełkami

gruźliczymi, w tkankach i narządach
• na gruźlicę mogą chorować wszystkie ssaki z

człowiekiem włącznie
• jest chorobą zwalczaną z urzędu i podlegającą

obowiązkowi zgłaszania
• gruźlicy się nie leczy, chore zwierzęta

poddawane są ubojowi z konieczności

Gruźlica bydła

• rozpoznanie opiera się na badaniu klinicznym

oraz powszechnie stosowanym teście

alergicznym nadwrażliwości późnej śródskórnej

(próbie tuberkulinowej)
• próba tuberkulinowa:

- oczyszczoną tuberkulinę PPD wstrzykuje się

śródskórnie i odczytuje wynik po 3 dniach

Gruźlica bydła

•

metoda/test:

Wykrywanie drobnoustrojów z rodzaju

Mycobacterium w materiale biologicznym.

Obejmuje następujące etapy:

- wstępne badanie anatomopatologiczne próby

tkankowej

- badanie mikroskopowe

- badanie hodowlane

- badanie biologiczne na zwierzętach

laboratoryjnych

- identyfikację genotypową izolatów

Mycobacterium.

Gruźlica bydła

•

uwagi specjalne:

Ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia

osób zaangażowanych w próbkobranie należy

zachować szczególnie surowe środki ostrożności

Gruźlica bydła

•

materiał do badania:

Do badań diagnostycznych pobiera się:

- wycinki chorobowo zmienionych narządów i

organów miąższowych, takich jak: płuca,

wątroba, śledziona wraz z okolicznymi węzłami

chłonnymi – w przypadku uboju, padnięcia lub

zabicia bydła, które wykazywało dodatni wynik

w teście tuberkulinowym

- węzły chłonne: okołogardzielowe, oskrzelowe,

śródpiersiowe, nadwymieniowe, kąta żuchwy,

krezkowe oraz wnęki wątroby – w przypadku

braku zmian chorobowych oraz w przypadku

zabicia bydła, które wykazywało dodatni wynik

w teście tuberkulinowym

Gruźlica bydła

- inne próby, w epizootycznie uzasadnionych

przypadkach:


kał



mleko



wydzielina narządów rodnych



wykrztusina



nasienie



mocz

Gruźlica bydła

•

reprezentatywna liczba próbek:

Badana laboratoryjnie jest każda sztuka bydła

tuberkulinododatniego poddanego ubojowi lub

zabiciu oraz każde zwierzę padłe, u którego w

czasie sekcji stwierdzono zmiany anatomo-

patologiczne nasuwające podejrzenie gruźlicy.

Gruźlica bydła

•

sprzęt niezbędny do pobrania pojedynczej

próbki:

Próby pobiera się czystymi, jałowymi

narzędziami, najlepiej jednorazowego użytku:

- wydzielina narządów rodnych, pobierana jest

jałowym tamponem lub kateterem

- wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem

dotchawicowym

- nasienie, pobierane jest za pomocą sztucznej

pochwy

- mocz od samic, pobierany jest kateterem

Gruźlica bydła

Dodatkowo:

- mocny, sterylny, szklany lub plastikowy

pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem

zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości

- wodoodporna taśma samoprzylepna

Do zapakowania wszystkich pobranych prób:

- kontener, mocny karton lub drewniane pudełko

Gruźlica bydła

•

procedura pobrania próbki:

Miejsca, z których są pobierane próby nie

powinny być odkażane, ze względu na możliwość

inaktywowania czynnika zakaźnego nawet przez

nieznaczną ilość produktu biobójczego. Miejsca

te oczyszcza się lub płucze wodą bez

detergentów i produktów biobójczych

Gruźlica bydła

Próby inne:

- kał, pobierany bezpośrednio z prostnicy.

Wielkość próbki – 2-5 g

- próby mleka, pobierane są jałowo w końcowej

fazie udoju, w objętości około 25-50 cm

3

z

każdej ćwiartki

- wydzielina narządów rodnych - objętość próbki

2-10 cm

3

- wyksztusina, pobierana jest pędzelkiem

dotchawicowym.

- nasienie - objętość próbki 10-50 cm

3

- mocz - objętość próby około 100 cm

3

Gruźlica bydła

•

wymagania związane z przechowywaniem i

transportem:

Każdą próbę umieszcza się w mocnym,

sterylnym, szklanym lub plastikowym

pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem

zabezpieczającym przed wyciekiem zawartości.

Przykrycie okleja się dookoła wodoodporną

taśmą samoprzylepną. Powierzchnię zewnętrzną

pojemnika po jego zamknięciu odkaża się, a

następnie płucze się czystą wodą i osusza. Każdy

pojemnik zaopatruje się w etykietę zawierającą

opis zwierzęcia i jego numer identyfikacyjny,

rodzaj próby, datę i miejsce jej pobrania, imię i

nazwisko oraz adres posiadacza zwierzęcia.

Gruźlica bydła

•

wymagania związane z przechowywaniem i

transportem:

Próby zapakowane w taki sposób umieszcza się

w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym

pudełku i transportuje do laboratorium w

temperaturze 4-8°C. Dopuszcza się transport

zamrożonych prób, bez rozmrażania ich w

trakcie transportu.

Gruźlica bydła

•

dokumentacja towarzysząca:

- pismo przewodnie

- protokół pobrania prób

•

czas na dostarczenie pobranego materiału do

laboratorium:

Próby przesyła się bezpośrednio do

laboratorium, w możliwie najkrótszym terminie