10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 1 • 3.01.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Zobowiązania krótkoterminowe wykazywane są w bilansie w wierszu B.III w podziale

na następujące grupy:

– zobowiązania wobec jednostek powiązanych (wiersz B.III.1),

– zobowiązania wobec pozostałych jednostek (wiersz B.III.2),

– fundusze specjalne (wiersz B.III.3).

Zobowiązania krótkoterminowe wobec jednostek powiązanych

Przez jednostki powiązane rozumie się grupę jednostek obejmującą jednostkę dominującą

lub znaczącego inwestora, jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone (art. 3 ust. 1 pkt 43

ustawy o rachunkowości – Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Jednostki te obowiązane

są wykazać w wierszu B.III.1 zobowiązania krótkoterminowe wyszczególniając odrębnie:

– zobowiązania krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług (wiersz B.III.1a),

– inne zobowiązania krótkoterminowe (wiersz B.III.1b).

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług – w tej pozycji wykazuje się wszystkie zobo-

wiązania wynikające z rozrachunków z kontrahentami, m.in. z tytułu dostaw materiałów,

towarów i usług.

Zobowiązania te wycenia się na dzień bilansowy w kwocie wymagającej zapłaty (art. 28

ust. 1 pkt 8 ustawy). Oznacza to obowiązek uwzględnienia odsetek z tytułu zwłoki w zapła-

cie. Odsetki te (na podstawie not księgowych) zalicza się do kosztów finansowych i ujmuje

w księgach rachunkowych zapisem:

– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”.

Zobowiązania krótkoterminowe, wyrażone w walucie obcej, wycenia się na dzień bilan-

sowy po kursie średnim danej waluty ustalonym na ten dzień przez NBP (art. 30 ust. 1 pkt 1

ustawy). Różnice kursowe zalicza się do kosztów lub przychodów finansowych.

Wszystkie zobowiązania na dzień bilansowy powinny być zinwentaryzowane i rozliczone

w trybie określonym w art. 26 i 27 ustawy. Przypomnę, iż dłużnik nie musi pierwszy wy-

stępować do wierzyciela z inicjatywą uzgodnienia wzajemnych rozrachunków, natomiast

czynnie uczestniczy w inwentaryzacji przeprowadzanej drogą potwierdzenia (uzgodnienia

sald). Dłużnik, który nie otrzyma od wierzycieli pisma z prośbą o potwierdzenia sald jest

obowiązany przeprowadzić inwentaryzację rozrachunków z tytułu dostaw i usług drogą

porównania danych ksiąg rachunkowych z dokumentacją i weryfikacji realności tych sald.

Prawidłowo przeprowadzona inwentaryzacja zobowiązań powinna ujawnić zobowiązania

przedawnione lub umorzone. Należy je wyksięgować z ksiąg rachunkowych najpóźniej na

dzień bilansowy, na podstawie pisemnej decyzji kierownika jednostki, zapisem:

– Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”,

–

Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

Wartość zobowiązań z tytułu dostaw i usług wykazywanych w bilansie mogą zwiększać

m.in.:

– dostawy niefakturowane (np. wartość towarów i materiałów przyjętych do magazy-

nu do dnia bilansowego, lecz jeszcze niezafakturowanych przez sprzedawcę – ujęte

w księgach na koncie 30 „Rozliczenie zakupu”),

– wartość zatrzymanych kaucji gwarancyjnych.

Ustawa o rachunkowości wymaga, aby zobowiązania z tytułu dostaw i usług były pre-

zentowane w bilansie w dwóch grupach:

– o okresie wymagalności do 12 miesięcy od dnia bilansowego (tj. płatne w 2008 r.),

– o okresie wymagalności powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego – w tej grupie

wykazuje się zobowiązania, których termin zapłaty upływa w 2009 r. i w latach

następnych.

Inne zobowiązania krótkoterminowe wobec jednostek powiązanych w wierszu

B.III.1b wykazuje zobowiązania wobec jednostek powiązanych z innych tytułów niż do-

stawy i usługi – jeżeli termin ich zapłaty upływa w 2008 r. Zobowiązania te wycenia się

na dzień bilansowy w kwocie wymagającej zapłaty, tj. razem z odsetkami (art. 28 ust. 1

pkt 8 ustawy o rachunkowości).

Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek

W wierszu B.III.2 należy zaprezentować zobowiązania ze szczegółowością określoną

we wzorze bilansu (wiersze oznaczone literami od a do i).

Kredyty i pożyczki wykazuje się w wierszu B.III.2a w kwocie, która zgodnie z umową

będzie zapłacona w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego (razem z odsetkami).

Na dzień bilansowy odsetki ujmuje się w księgach rachunkowych zapisem:

1. Odsetki dotyczące kredytu (pożyczki) na finansowanie bieżącej działalności opera-

cyjnej:

a) notyfikowane przez bank

–

Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 14 „Kredyty bankowe”,

b) naliczone przez jednostkę

–

Wn konto 65 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

–

Ma konto 14 „Kredyty bankowe”.

2. Odsetki od kredytu na finansowanie budowy środków trwałych:

a) za okres realizacji budowy

–

Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie”,

–

Ma konto 14 „Kredyty bankowe”,

b) po zakończeniu budowy i przyjęciu środka trwałego do używania

–

Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 14 „Kredyty bankowe”.

Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

– w wierszu B.III.2b wykazuje się zobowiązania z tytułu wyemitowanych przez jednostkę

dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji własnych). Ewidencję tych zobowiązań

prowadzi się na koncie 24 „Pozostałe rozrachunki”. W bilansie wykazuje się je w wartości

emisyjnej powiększonej o różnicę między wartością nominalną a niższą od niej wartością

uzyskaną (emisyjną) ujętą na koncie 65 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” zapi-

sem:

–

Wn konto 65 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

–

Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

lub o naliczone odsetki od dłużnych papierów wartościowych ujęte w księgach zapisem:

– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.

Inne krótkoterminowe zobowiązania finansowe – w wierszu B.III.2c wykazuje się

zobowiązania inne niż wymienione wcześniej. W tym wierszu ujmuje się m.in. zobowiązania

z tytułu instrumentów pochodnych. Wycenia się je na dzień bilansowy zgodnie z art. 28

ust. 1 pkt 8 ustawy, tj. w kwocie wymagającej zapłaty lub w wartości godziwej.

Zobowiązania krótkoterminowe w bilansie

Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług wykazuje się w wierszu

B.III.2d – wycenia się je na zasadach omówionych wcześniej.

Zaliczki otrzymane na dostawy wykazuje w wierszu B.III.2e. W tym wierszu wykazuje

się otrzymane od kontrahentów zarówno zaliczki, jak też przedpłaty i zadatki na poczet

dostaw towarów i usług. W księgach rachunkowych mogą one być ujęte na koncie 20 „Roz-

rachunki z odbiorcami” lub na koncie 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”.

W bilansie zaliczki na dostawy wycenia w wartości nominalnej.

Nie wykazuje się w tej pozycji kwot dotyczących świadczeń, które zostaną wykonane

w przyszłości, jak np. czynsz opłacony z góry, prenumerata czasopism. Wartość tych świad-

czeń ujmuje się również na koncie 84, lecz prezentuje się w bilansie w pasywach wierszu

B.IV.2 jako rozliczenia międzyokresowe przychodów.

Zobowiązania wekslowe wykazuje się w wierszu B.III.2f – należy podkreślić, iż w tej

pozycji wykazuje się weksle własne o terminie wykupu nie dłuższym niż rok od dnia bi-

lansowego. Wycenia się je w wartości nominalnej.

Różnicę między sumą wekslową a niższą od niej kwotą zobowiązania (dyskonto), zalicza

się w momencie wystawienia weksla do kosztów finansowych, zapisem:

–

Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.

Zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń – zobowiązania

te wykazuje się w wierszu B.III.2g w kwocie wymagającej zapłaty, tj wraz z ewentualnymi

ustawowymi odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia bilansowego.

Można także w tym wierszu wykazać, jeśli nie zniekształca to obrazu sytuacji finan-

sowej jednostki:

– zarachowane w koszty – zgodnie z zasadą memoriału – składki na ubezpieczenia

społeczne dotyczące wynagrodzeń, które zostaną zapłacone do Zakładu Ubezpieczeń

Społecznych w przyszłym roku – nie stanowią one na dzień bilansowy wymagalnego

prawnie zobowiązania,

– podatek VAT należny wynikający z wystawionych dla nabywców faktur VAT, który

na dzień bilansowy nie stanowi jeszcze zobowiązania.

W informacji dodatkowej wskazane jest wówczas zamieścić informacje o tych pozy-

cjach. Jeżeli natomiast są to kwoty istotne, należy je wykazać w wierszu B.I.3 pasywów

– „Pozostałe rezerwy”.

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń – niewypłacone na dzień bilansowy wynagro-

dzenia za grudzień wykazuje się w wierszu B.III.2h w wartości nominalnej.

Inne zobowiązania krótkoterminowe – w wierszu B.III.2i wykazuje się pozostałe

zobowiązania płatne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, niekwalifikujące się do

wykazania w poprzednich wierszach (od B.III.2a do B.III.2h). Przykładowo: zobowiązania

z tytułu zakupu i budowy lub ulepszenia środków trwałych, zobowiązania wobec jednostek

i osób fizycznych z tytułu pobranych od nich kaucji, zobowiązania wynikające z rozra-

chunków z właścicielami, wspólnikami z tytułu uchwalonej, lecz nieodebranej dywidendy

i inne zobowiązania. Wycenia się je w kwocie wymagającej zapłaty.

Fundusze specjalne

W pasywach, w wierszu B.III.3, wykazuje się stan funduszy specjalnych wynikający

z konta 85 „Fundusze specjalne”. W tej pozycji należy wykazać m.in. zakładowy fundusz

świadczeń socjalnych i zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Do

ewidencji tych funduszy służy konto 85 „Fundusze specjalne”. Prawidłowość stanu tych

funduszy należy zinwentaryzować drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z od-

powiednimi dokumentami i weryfikacji realnej wartości tego stanu (art. 26 ust. 1 pkt 3

ustawy o rachunkowości).

Ewa Gruchot

Jak zaksięgować koszty prenumeraty na 2008 r.?

Prowadzę księgę podatkową metodą kasową. W grudniu 2007 r. otrzyma-

łem fakturę (z datą grudniową) za prenumeratę fachowej prasy na cały rok

2008. W której kolumnie księgi i pod jaką datą powinienem ująć w księdze

podatkowej koszty prenumeraty?

Wydatki poniesione na zakup fachowych czasopism oraz gazet jako pośrednio zwią-

zane z przychodami mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Podlegają więc ujęciu

w księdze podatkowej.

Prenumeratę prasy zalicza się do „Pozostałych wydatków” ujmowanych w kolum-

nie 13 księgi (14 – w księdze według „starego” wzoru). Moment księgowania takich

wydatków wyznacza wybrana przez podatnika metoda rozliczania kosztów uzyskania

przychodów.

Podatnik wybrał metodę określoną w art. 22 ust. 4 ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r.

nr 14, poz. 176 ze zm.), zwaną kasową, uproszczoną, zatem koszty uzyskania przycho-

dów wpisuje do księgi podatkowej w momencie ich poniesienia. Za dzień poniesienia

kosztu w przypadku podatników prowadzących księgę podatkową przyjmuje się dzień

wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksię-

gowania (ujęcia) kosztu (art. 22 ust. 6b ustawy o pdof).

W pytaniu określono, że podatnik otrzymał w grudniu 2007 r. fakturę za prenumeratę

na 2008 r. W takim przypadku koszt z tej faktury podatnik stosujący metodę „kasową”

wpisze do księgi podatkowej za 2007 r. pod datą faktury.

Przykład

Podatnik w 2007 r. prowadził księgę podatkową według nowego wzoru i ewidencjo-

nował koszty uzyskania przychodów według metody „kasowej”. Zakupił prenumeratę

Gazety Podatkowej na cały rok 2008 wraz z dostępem do Gazety Podatkowej on-line

gratis. W dniu 27 grudnia 2007 r. otrzymał fakturę za prenumeratę wystawioną w dniu

21 grudnia 2007 r. Faktura obejmowała: kwotę netto 233,64 zł, VAT 16,36 zł, kwotę

brutto 250 zł. Podatnikowi przysługuje prawo pomniejszenia podatku należnego VAT

o podatek naliczony. Podatnik zaksięgował koszt z tej faktury (233,64 zł) w kolumnie 21

księgi „Pozostałe wydatki”, dokonując zapisu pod datą 21 grudnia 2007 r.

Dorota Przybyszewska