0212; 20.05.2009, wykład nr 12., - Krew i limfa; Paul Esz

Krew (hema, sanguis)

–

szczególny rodzaj tkanki łącznej składającej się z zawiesiny komórek (krwinek, płytek krwi) i osocza)

–

stanowi 7% masy ciała (kolo 5 litrów

–

wahania objętości sięgają do 1 -2 %

Transportowa

Obronna

Hemostatyczna

Regulacyjna

Erytrocyty przenoszą tlen z
płuc do tkanek i narządów a
CO2 jako produkt uboczny z
tkanek i narządów do płuc,
gdzie zostaje wydalony

Rozpoznawanie hormonów

Przenosi substancje odżywcze,
witamin i mikroelementy do
tkanek i narządów

Chroni przed drobnoustrojami
chorobotwórczymi (leukocyty)

Tworzy stałe środowisko
wewnętrzne ustroju (utrzymuje
stałość

parametrów

biochemicznych

oraz

biofizycznych organizmu)

Odbiera ciepła z okolic ciała,
gdzie wytwarza się ono w
nadmiarze (np. z wątroby i
pracujących mięśni)

Przekazuje gdzie produkcja
mniejsza niż jego utrata (np.
skóra)

Skład krwi

–

Osocze:

–

środowisko płynne

–

stanowi 55% objętości krwi

–

składa się z wody – 89 % oraz rozpuszczonych w niej białkach( albuminy, globuliny, fibrynogen)

–

inne związki organiczne i sole mineralne

–

Elementy morfotyczne:

–

stanowią około 45% krwi

–

tworzą zawiesinę w osoczu (erytrocyty, leukocyty, płytki krwi)

–

powstają w szpiku czerwonym (w nasadach kości długich oraz płaskich – kości ramienia lub uda,
zebra)

Krwinka

Liczba

erytrocyty
leukocyty
granulocyty obojętnochłonne

–

kwasochłonne

–

zasadochłonne

limfocyty

–

B

–

T

limfocyty null
monocyty
płytki krwi

4-5 mln/ ul
4000-1100 ul
50-65% wszystkich leukocytów
2-5%
0-1%
25-35 wszystkich leukocytów
ok 30% limfocytów
ok 66% limfocytów
ok 10% limfocytów
ok 3-8% leukocytów
150000 – 400000 / ul

Układ krwiotwórczy

–

szpik kostny czerwony – wytwarza krwinki czerwone, granulocyty, płytki krwi

–

węzły chłonne, śledziona i grudki chłonne – limfocyty

–

tkanka siateczkowata – monocyty

Erytrocyty:

–

komórki bezjądrzaste o kształcie okrągłej dwuwklęsłej soczewki, z profilu mają kształt biszkopta

–

zawiera barwniki o odczynie zasadowym, hemoglobina

–

wielkość jest stała dla danego gatunku, u człowieka średnica wynosi od 6-9 um

–

żyją średnio 3-120 dni, a następnie są niszczone w układzie śródbłonkowy śledziony czy wątroby

–

u kobiet w 1mm3 znajduje się ok 4,8 milionów krwinek u mężczyzn 5,4milonów

–

w błonie komórkowej znajdują się polisacharydy

–

odpowiedzialne one są za 4 grupy krwi( aglutynogeny : A, B, 0 )

–

w zależności jaki antygen występuje na powierzchni krwinek wyrózniamy grupy krwi A, AB, B, 0.

–

erytropoeza

–

proces namnażania i różnicowania krwinek z komórek macierzystych w szpiku kostnym kości
płaskich i nasadach kości długich. Proces ten jest regulowany przez stężenie erytropoetyny we krwi.

–

dojrzały erytrocyt:

–

wywodzi się komórki pnia różnicującej się w proerytroblast

–

proerytroblast: przechodzi stadia erytroblastów ( zasadochłonnych, wielobarwnych,
kwasochłonnych

–

erytroblast kwasochłonny: traci jądro, staje się bezjądrzastym retikulocytem który po 2-4
dniach przechodzi w dojrzały erytrocyt.

Grupy krwi

–

grupa krwi A -najczęstsza grupa krwi 41 %

–

DRÓGA GRUPA krwi to grupa 0 – 32,5%

–

uniwersalny dawca – gr 0

–

uniwersalny biorca – AB,

–

inne rodzaje układów grupowych krwi: Rh, ( + , - )

Krwinki białe:

–

granulocyty

–

neutrofile – obojętnochłonne

–

charakterystyczne wielopłatowe jądro( często widziane jako oddzielne segmenty jądra)

–

jąderko rzadko widziane, a chromatyna silnie skondensowana

–

ziarna o różnej gęstości elektronowej, często wydłużone, o charakterze lizosomalnym

–

bazofile – zasadochłonne

–

jądro płatowe ( 1-3 płatów)

–

ziarna różnego kształtu ( okrągłe, owadoidalne, nieregularne) o drobnoziarnistej lub
blaszkowatej strukturze wewnętrznej

–

eozynofile – kwasochłonne

–

najczęściej dwupłatowe

–

ziarna owoidalne, zawierające równoległoboczny twór krystaliczny

–

w ziarnach znajdują się enzymy lizosomalne (ich cechą charakterystyczną jest wyższa
zawartość peroksydazy)

–

często mają zwiększoną liczbę mitochondriów i silniej rozwinięta siateczkę niż
granulocyty obojętnochłonne

–

liczba ich zwiększa się w chorobach pasożytniczych i alergicznych

–

agranulocyty

–

limfocyty

–

kształt kulisty

–

duże jądro spychające cytoplazmę do brzegów

–

chromatyna w jądrze silnie skondensowana

–

stosunek jądra do cytoplazmy decyduje o podziale limfocytów na małe i duże, Małe
mają wąski rąbek cytoplazmy

–

monocyty

–

jądro kształtu nerkowatego

–

chromatyna ma luźną strukturę

–

w cytoplazmie ziarenka o kształcie okrągłym lub eliptycznym

–

wielkość ok 40 um

–

zdolność do fagocytozy

Komórka macierzysta:

–

dla wszystkich postaci krwinek

–

jest hemocytoblastem

–

pochodzi z komórek mezenchymatycznych
–

wywodzi się z pnia

–

dzieląc się 3 rodzaje krwinek

–

wywodzą się z niego 3 układy:
–

układ krwinek czerwonych

–

układ krwinek białych

Powstawanie komórek krwi

–

Układ białych krwinek ziarnistych

–

granulocytopoeza

–

mieloblast – jest krwinka wyjściową w tym układzie

–

z niego powstaje promielocyt, który różnicuje się w trzech kierunkach

–

Układ limfopoezy

–

limfoblast, limfocyt średni i limfocyt mały

–

limfocyty mogą stać się punktem wyjściowym

–

Limfocyty:

–

wyróżniamy dwie populacje: krótko żyjące i długo żyjące ( 4-5 dni / 100 dni)

–

krótko żyjące pochodzą z grasicy i szpiku kostnego

–

długo żyjące pochodzą z węzłów chłonnych i śledziony i są kompetentny immunologicznie

–

Monocyty:

–

część z nich powstaje z szpiku kostnego, a ich komórką macierzystą jest monoblast, który po wielu
przekształceniach przechodzi w monocyt

–

Trombocyty:

–

fragment cytoplazmy dojrzałych megakariocytów

–

wyróżnia się dwie frakcje:

–

obwodową : zawiera mikrotubule, pęcherzyki i wakuole

–

centralną: gęste elektronowo ziarna

Limfa:

–

płyn tkankowy o składzie zbliżonym do osocza krwi ( zawiera mniej białek)

–

spływa do naczyń limfatycznych i rozprowadza limfocyty

–

z węzłów chłonnych zabiera limfocyty a pozbywa się tam ciał obcych lub szkodliwych, które ulegają
sfagocytowaniu

–

stanowi środowisko wewnętrzne organizmu

–

powstaje jako produkt metabolizmu komórkowego z przesączu płynu przez ściany naczyń włosowatych

–

wypełnia przestrzenie międzykomórkowe

–

pełni funkcję pomostu między krwią a komórkami

–

za jej pośrednictwem woda, sole mineralne, składniki odżywcze, tlen, przeciwciała, enzymy, hormony
przenikają z krwi do komórki

–

odwrotną drogę za pośrednictwem limfy odbywają produkty metabolizmu komórkowego i dwutlenek węgla

Układ limfatyczny:

–

układ otwarty – początek w przestrzeniach międzykomórkowych przechodzących w naczynia limfatyczne,
które zabierają gromadzący się w nich płyn tkankowy → limfę