02 Przygotowanie do zatrudnienia i prowadzenia działalności

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krystyna Kielan

Przygotowanie do zatrudnienia i prowadzenia działalności
gospodarczej 322[16].O1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
inż. Piotr Michałowski
dr n. med. Marian Adam Rojek

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Elżbieta Jarosz

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[16].O1.02
Przygotowanie do zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik optyk.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Rynek pracy – podejmowanie zatrudnienia

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Rynek pracy – podejmowanie działalności gospodarczej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Sporządzanie biznes planu

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przygotowaniu do zatrudnienia

i prowadzenia działalności gospodarczej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia czyli wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy
z poradnikiem,

−

materiał nauczania zawiera niezbędne treści teoretyczne do opanowania wiedzy
i umiejętności z zakresu jednostki modułowej,

−

pytania sprawdzające, które umożliwią Ci ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń
potwierdzających nabycie umiejętności,

−

ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości
teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów, który pomoże Ci ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, który pozwoli Ci ocenić poziom
nabytych umiejętności w procesie kształcenia jednostki,

−

wykaz literatury z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

W materiale nauczania przedstawione zostały treści, które umożliwią zrozumienie

zagadnień dotyczących przygotowania do zatrudnienia i prowadzenia działalności
gospodarczej. Materiał zawarty w poradniku jest dość obszerny. Dlatego konieczne jest przed
przystąpieniem do rozwiązywania ćwiczeń, sprawdzenie wiadomości poprzez odpowiedzi na
pytania sprawdzające. Natomiast sprawdzian postępów umożliwi zorientowanie się, czy
dobrze zrozumiałeś i opanowałeś przedstawione zagadnienia zarówno teoretyczne jak
i praktyczne. Jeżeli stwierdzisz, że przedstawiony materiał zrozumiałeś i opanowałeś w sposób
wystarczający, to możesz przystąpić do rozwiązywania sprawdzianu osiągnięć. Składa się on z
zestawu zadań testowych oraz instrukcji, w jaki sposób należy wykonać polecenia. Do
sprawdzianu dołączona jest karta odpowiedzi na której zaznaczysz odpowiedzi.

Schemat układu jednostek modułowych

322[16].O1

Podstawy dzia

łalności usługowej

322[16].O1.02

Przygotowanie do

prowadzenia zatrudnienia

i dzia

łalności

gospodarczej

322[16].O1.03

Nawi

ązywanie kontaktów

spo

łecznych

322[16].O1.01

Stosowanie przepisów bhp,

ochrony przeciwpo

żarowej

i ochrony

środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

posługiwać się pojęciami: konsument, zasoby, rynek, pieniądz, podaż, popyt, równowaga
rynkowa, rynek dóbr i usług konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji, rynek
finansowy, gospodarka rynkowa, dostawca, nabywca,

−

omówić zjawisko bezrobocia w gospodarce,

−

posługiwać się pojęciami: przedsiębiorstwo indywidualne, podmiot posiadający
osobowość prawną, spółka cywilna i spółka prawa handlowego, struktura organizacyjna,

−

wyjaśnić różnicę między przedsiębiorstwami posiadającymi oraz nie posiadającymi
osobowości prawnej,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

wskazać zależności między ceną, popytem a podażą na rynku pracy,

–

przedstawić działania związane z poszukiwaniem pracy,

–

sporządzić dokumenty związane z podjęciem zatrudnienia,

–

zidentyfikować prawa i obowiązki pracownika,

–

zidentyfikować prawa i obowiązki pracodawcy,

–

wskazać zadania instytucji sprawujących nadzór nad warunkami pracy,

–

rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw,

–

zidentyfikować podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej,

–

sporządzić dokumenty niezbędne do podejmowania działalności gospodarczej,

–

sporządzić dokumentację podatkową i ubezpieczeniową związaną z prowadzeniem
przedsiębiorstwa,

–

scharakteryzować cechy usług,

–

wyodrębnić segmenty rynku na podstawie różnych kryteriów,

–

zaplanować działania marketingowe,

–

wyznaczyć cele promocji,

–

sporządzić budżet promocyjny,

–

scharakteryzować składniki majątku trwałego i obrotowego przedsiębiorstwa,

–

wskazać źródła finansowania majątku trwałego i obrotowego,

–

sporządzić szacunkowy rachunek zysków i strat,

–

sporządzić zestawienie przepływu środków pieniężnych,

–

sporządzić biznesplan.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rynek pracy – podejmowanie zatrudnienia

4.1.1. Materiał nauczania

Współcześnie rynek definiowany jest jako instytucja lub mechanizm umożliwiający

zawieranie transakcji kupna – sprzedaży. Elementami każdego rynku są:

−

popyt – czyli ilość produktów (dóbr i usług), jakie nabywcy chcą i mogą zakupić
w określonym czasie i po określonej cenie, a więc wielkość popytu stanowi ilość danego
produktu, która znajduje nabywców po określonej cenie. Według prawa popytu, jeśli cena
danego produktu rośnie to jego sprzedaż spada, oraz jeśli cena danego produktu spada, to
jego sprzedaż wzrasta, przy założeniu, że inne czynniki pozostają niezmienne.

−

podaż – czyli ilość produktów zaoferowanych do sprzedaży w określonym czasie i po
określonej cenie, a więc wielkość podaży to ilość produktu oferowana po danej cenie.
Według prawa podaży gdy cena produktu wzrasta, to jego sprzedaż rośnie, ponieważ
sprzedający są skłonni wprowadzić na rynek większą jego ilość, natomiast gdy cena spada,
zmniejsza się również wielkość sprzedaży, przy założeniu, że inne czynniki pozostają
niezmienne.

−

cena – jest wyrażoną w jednostkach pieniężnych wartością produktu. Jest to kwota, którą
należy zapłacić za jednostkę produktu. Cena jest nośnikiem informacji o wielkości popytu
i podaży. Jeżeli przy określonej cenie, popyt równa się podaży – cenę tę nazywa się ceną
równowagi.
Ze względu na produkt, który podlega wymianie, wyróżnia się wiele rodzajów rynków, ale

na każdym z nich spotykają się dwie grupy podmiotów: kupujący i sprzedający.

Rynek

Rynek czynników

produkcji

Rynek finansowy

Rynek dóbr i us

ług

konsumpcyjnych

Rynek dóbr

produkcyjnych

Rynek ziemi

Rynek pracy

Rynek

nieruchomo

ści

Rynek

kapita

łowy

Rynek

walutowy

Rynek

pieni

ężny

Rys. 1. Podział rynku według przedmiotu obrotu [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Podział rynku według zasięgu geograficznego [opracowanie własne]

Na rynku pracy kupuje i sprzedaje się specyficzny towar – „pracę czyli umiejętności,

kwalifikacje i kompetencje pracowników”. Uczestnikami rynku pracy są z jednej strony
pracodawcy, którzy oferują miejsca pracy (zgłaszają popyt na pracę), z drugiej strony
poszukujący pracy (pracownicy – tworzą podaż pracy).

Rynek pracy funkcjonuje tak samo jak każdy inny rynek. W wyniku spotkania się podaży

specyficznego towaru jakim jest „praca” z popytem na niego – kształtuje się cena czyli
wynagrodzenie (płaca).

Popyt na pracę to wielkość zgłaszanego przez pracodawców zapotrzebowania na pracę,

przy określonej stawce płacy.

Podaż pracy to liczba osób, które chcą w danym okresie pracować za określoną stawkę

płacy.

Stan równowagi na rynku pracy jest osiągany w przypadku, gdy wszyscy chcący znaleźć

pracę, za daną stawkę płacy są zatrudnieni. Podaż = popytowi (rys. 3).
R – punkt równowagi (popyt = podaży)
P

, P

– stawka płacy

– wielkość zatrudnienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Podaż = Popytowi [opracowanie własne]

Gdy ludzie mogą i chcą pracować, ale nie mogą znaleźć zatrudnienia, mamy do czynienia z

bezrobociem. Podaż > popytu (rys. 4).

Rys. 4. Podaż > Popytu [opracowanie własne]

Gdy pracodawcy chcą i mogą zatrudnić pracowników, ale nie mogą znaleźć ludzi

o odpowiednich kwalifikacjach chcących podjąć zatrudnienie, mamy do czynienia z brakiem
czynnika produkcji. Popyt > podaży (rys. 5).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Podaż < Popytu [opracowanie własne]

Tabela 1. Sytuacja na lokalnym rynku pracy – przykłady [opracowanie własne]

1. Lokalny rynek pracy w czerwcu br.

Od kilku lat działają trzy salony optyczne
zatrudniające 10 techników optyków. Nie
ma możliwości zatrudnienia większej ilości
pracowników, ale nie ma też chętnych do
pracy w tym zawodzie

W czerwcu br. Policealną Szkołę kształcącą
w zawodzie technik optyk ukończy 20
absolwentów, wszyscy chcieliby podjąć pracę
na lokalnym rynku.

Jak jest sytuacja na rynku pracy?

Popyt = podaży ( równowaga rynkowa)

Podaż > popytu (jest więcej osób chętnych
do podjęcia pracy niż ofert pracy)

2. Lokalny rynek pracy w czerwcu br.

Od kilku lat działają trzy salony optyczne
zatrudniające 10 techników optyków, dwa
z nich

chcą

rozszerzyć

działalność

i zatrudnić

jeszcze

pracowników

o kwalifikacjach technika optyka, ale nie ma
chętnych do pracy w tym zawodzie.
Na lokalnym rynku pracy w czerwcu
rozpoczęły działalność dwa salony optyczne
i jedna hurtownia. Te trzy przedsiębiorstwa
zgłaszają na lokalnym rynku pracy popyt na
50 pracowników o kwalifikacjach technika
optyka.

W czerwcu br. Policealną Szkołę kształcącą
w zawodzie technik optyk ukończy 20
absolwentów, wszyscy chcieliby podjąć pracę
na lokalnym rynku.

Jaka jest sytuacja na rynku pracy?

Popyt > podaży (jest więcej ofert pracy niż osób chętnych i mających kwalifikacje do
podjęcia pracy w zawodzie technika optyka)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynnikami, które wpływają na wielkość popytu na pracę są:

−

zasób kapitału potrzebny do stworzenia nowych miejsc pracy,

−

wielkość globalnego popytu na rynku dóbr i usług – np. w przypadku wzrostu popytu na
usługi i towary optyczne, zakłady optyczne zwiększają zakres świadczonych usług, rośnie
tym samym ich popyt na pracę. W przypadku spadku popytu na usługi i towary optyczne,
zakłady optyczne zmniejszają zakres świadczonych usług i zwalniają pracowników,

−

struktura dóbr i usług na rynku,

−

postęp techniczny i związana z nim wydajność pracy.
Na rynku pracy panuje silna konkurencja wśród osób starających się o pracę. Na

określone miejsca pracy, oferowane przez pracodawców, jest wielu chętnych spełniających ich
oczekiwania. Wpływ na to ma między innymi zjawisko bezrobocia, które polega na tym, że
pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia.

Rynek pracy ulega ciągłym zmianom, głównie pod wpływem tego, co dzieje się w sferze

ekonomicznej danego obszaru. Pozytywne zmiany na rynku, które skutkują powstawaniem
wolnych miejsc pracy to między innymi:

−

powstawanie nowych przedsiębiorstw,

−

rozwój przedsiębiorstw istniejących, które poszerzają zakres i obszar swojej działalności,

−

zjawisko nazywane ruchem kadrowym, które jest szczególnie ważne, ponieważ dzięki
niemu powstaje dużo wolnych miejsc pracy z uwagi na to, że część pracowników zmienia
pracę, inni przechodzą na emeryturę lub na dłuższe urlopy (np. macierzyńskie).
Podsumowując można stwierdzić, że wielkość podaży pracy w danej gospodarce jest

uzależniona od liczby osób aktywnych zawodowo, czyli osób pracujących oraz tych w wieku
produkcyjnym, które chcą i mogą pracować, ale nie znajdują zatrudnienia bo są bezrobotne.

Absolwenci szkół, osoby bezrobotne oraz osoby, które z różnych przyczyn zmieniają

pracę, muszą podjąć różne działania, które doprowadzą ich do zawarcia umowy o pracę
z wybranym pracodawcą.

Poszukiwanie pracy możemy podzielić na: bierne i aktywne.
Bierne poszukiwanie pracy to poszukiwanie informacji w różnych źródłach: prasie,

urzędach pracy, biurach pośrednictwa pracy, wśród znajomych i rodziny.

Aktywne poszukiwanie pracy polega na wyszukiwaniu firm, instytucji i przedsiębiorstw

dysponujących takimi stanowiskami pracy, które odpowiadają kwalifikacjom danej osoby.
Następnym etapem w aktywnym poszukiwaniu pracy jest złożenie dokumentów u wybranego
pracodawcy (list motywacyjny, CV), stawienie się i odbycie rozmowy kwalifikacyjnej.

Podejmując zatrudnienie pomiędzy pracownikiem a pracodawcą nawiązuje się stosunek

pracy, na podstawie, którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy:
–

osobiście,

–

określonego rodzaju,

–

na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy,

–

w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,

–

za wynagrodzeniem.
W przypadku łącznego wystąpienia powyższych elementów, będzie to zatrudnienie na

podstawie stosunku pracy. Do takiego stosunku będą miały zawsze zastosowanie przepisy
Kodeksu Pracy. Stosunek pracy może powstać na podstawie:

−

umowy o pracę,

−

powołania,

−

mianowania,

−

spółdzielczej umowy o pracę,

−

wyboru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną jeśli występują

wszystkie elementy świadczące o tym, że jest to stosunek pracy.

Zatrudniając pracownika, pracodawca ma obowiązek zawrzeć z nim umowę o pracę

i przedstawić mu zakres czynności (załącznik 2). Zasadniczą formą zawarcia umowy o pracę
jest forma pisemna. Wzór umowy o pracę przedstawiono w załączniku 1, oczywiście
pracodawca może stosować inny pod warunkiem, że będą w nim zawarte wszystkie potrzebne
informacje. Umowa powinna być podpisana przez obie strony: pracownika oraz pracodawcę.
Jeżeli umowa nie została zawarta w formie pisemnej, to nie powoduje to ujemnych skutków
dla pracownika, ponieważ to na pracodawcy ciąży obowiązek jej potwierdzenia nie później niż
w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Jeżeli pracodawca nie wykona tego obowiązku w
określonym terminie to zgodnie z Kodeksem Pracy, podlega karze grzywny. Pracodawca
sporządza umowę o pracę w co najmniej dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje
pracownik, a drugi znajduje się w aktach osobowych pracownika.

Zawierając umowę o pracę pracodawca musi określić jej rodzaj. Kodeks pracy przewiduje

następujące rodzaje umowy o pracę:
–

umowa na czas nieokreślony,

–

umowa na czas określony,

–

umowa na zastępstwo,

–

umowa na czas wykonywania określonej pracy,

–

umowa na okres próbny.
W przypadku zmiany przez pracodawcę warunków pracy i płacy określonych w umowie,

musi on dokonać wypowiedzenia zmieniającego. Bardzo często pracodawcy zawierają również
umowę o zakazie konkurencji.

Pracodawcą, w rozumieniu art.3 kodeksu pracy, jest każdy kto zatrudnia pracowników.

Jest to więc zarówno jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, jak
i osoba fizyczna. Przez zatrudnienie rozumiemy wykonywanie przez pracownika pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem za wynagrodzeniem.
Pracodawcą jest więc każdy, kto zatrudnia choćby jednego pracownika.

Pracownikiem może być każda osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat i ma pełną zdolność

do czynności prawnych. Tylko wyjątkowo na odrębnych warunkach, można zatrudnić
młodocianego, który ukończył 16 lat.

Każdy pracodawca powinien posiadać odpowiednie akty regulujące porządek

i organizację pracy w przedsiębiorstwie.

Obowiązek pracodawcy związany z rejestracją pracownika w ZUS

Od momentu zawarcia umowy o pracę pracodawca (płatnik) ma obowiązek zgłosić ten

fakt w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i odprowadzać co miesiąc od poborów pracownika
(ubezpieczony) składki na ZUS i Fundusz Pracy.

Jako płatnik składek pracodawca jest zobowiązany do:

1) dokonania zgłoszenia płatnika składek, informowania o każdej zmianie danych płatnika,
2) ustalenia dla każdego ubezpieczonego obowiązku ubezpieczeń społecznych w rozbiciu na

ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe,

3) zgłoszenia każdego ubezpieczonego do poszczególnych ubezpieczeń, informowania

o zmianach, a następnie wyrejestrowaniu po ustaniu tytułu do ubezpieczeń,

4) rozliczania co miesiąc składek na poszczególne ubezpieczenia za każdego

ubezpieczonego,

5) przekazania w tym samym terminie dokumentów rozliczeniowych i opłacenia składek,
6) ustalenie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego, a następnie terminowe rozliczanie

i opłacanie składki na to ubezpieczenie (9% podstawy w 2007 r.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ubezpieczenie to daje pracownikowi prawo do bezpłatnych świadczeń leczniczych,

zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, rodzinnego i pogrzebowego, a także do emerytury lub
renty inwalidzkiej oraz do zasiłku dla bezrobotnych w razie utraty pracy.

Tabela 2. Ubezpieczenia społeczne obowiązkowe w 2007 r.[opracowanie własne]

Ubezpieczenia społeczne obowiązkowe w 2007 r.

Treść

Emerytalne

Rentowe

Chorobowe

Wypadkowe

% podstawy
wymiaru

19,52 %

10 %

2,45 %

0,97 % – 3,86 %

Składkę
pokrywa

po połowie
płatnik i
ubezpieczony

3,5 %
ubezpieczony
6,5 % płatnik

ubezpieczony

płatnik

Obowiązek pracodawcy do udzielania urlopów wypoczynkowych

Pracodawca ma obowiązek udzielać pracownikowi urlopu co rok. Wymiar urlopu zależy

od łącznego stażu pracy czyli wszystkich zsumowanych razem okresów zatrudnienia
pracownika. Jeżeli pracownik ukończył szkołę ponadpodstawową, to okresy nauki w tej
szkole też będą wliczane do stażu pracy, od którego zależy długość jego urlopu, np. z tytułu
ukończenia liceum ogólnokształcącego dolicza się 4 lata do stażu urlopowego (art. 155 k.p.).
Okresy nauki w różnych szkołach nie sumują się. Urlop obejmuje tylko dni robocze. Wymiar
urlopu wynosi:

−

20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

−

26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Przykład:

Jeśli w ciągu roku pracownik zmieni pracę przysługuje mu wówczas tzw. urlop

proporcjonalny – u poprzedniego i u nowego pracodawcy w częściach proporcjonalnych do
tego jaką część roku u niego przepracował. Np. 6 miesięcy w tym roku pracował
u pracodawcy X i 6 miesięcy u pracodawcy Y, a ma prawo do 20 dni urlopu. Wobec tego
należy mu się 10 dni urlopu w poprzednim i 10 dni urlopu w nowym miejscu pracy.

Obowiązki pracodawcy dotyczące ochrony pracy kobiet i młodocianych

Zatrudniając kobiety, pracodawca nie może ich zatrudniać przy pracach szczególnie

uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia. Wykaz tych prac określany jest przez Radę Ministrów
w drodze rozporządzenia i powinien być składnikiem regulaminu pracy, z którym kobieta
podejmując zatrudnienie ma obowiązek zapoznać się (art. 176 kodeksu pracy). Naruszenie
tego zakazu, nawet za zgodą kobiety, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika
i jest zagrożone grzywną.

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy między innymi:

–

ukończyli co najmniej gimnazjum,

–

mają skończone 16 lat,

–

przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich
zdrowiu,

–

nie są zatrudnieni przy pracach wzbronionych młodocianym (wykaz stanowisk prac
wzbronionych młodocianym powinien być określony w regulaminie pracy).
Szczególnymi uprawnieniami, z których korzystają młodociani to między innymi:

–

prawo do urlopu po 6 miesiącach w wymiarze 12 dni roboczych i do 26 dni z upływem
roku,

–

zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

badania okresowe i kontrolne,

–

urlopy bezpłatne w okresie ferii szkolnych w wymiarze nie przekraczającym łącznie
z urlopem wypoczynkowym 2 miesiące (udzielony na wniosek młodocianego).

Obowiązki pracownika

Pracownik zgodnie z art. 100 kodeksu pracy jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie

i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. W szczególności
jest zobowiązany do:

−

przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

−

przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

−

przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów
przeciwpożarowych,

−

dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje,
których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

−

przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Tabela 3. Rodzaje odpowiedzialności pracownika [opracowanie własne na podstawie 15 ]

Rodzaj odpowiedzialności

Charakterystyka

Odpowiedzialność porządkowa

Na podstawie art. 108 kodeksu pracy
pracodawca może wymierzyć następujące
rodzaje kar:

−

karę upomnienia,

−

karę nagany,

−

karę pieniężną

Odpowiedzialność pracownika za szkodę
wyrządzoną pracodawcy

Naprawienie wyrządzonej szkody nieumyślnej
przez

pracownika

charakter

odszkodowania. Odszkodowanie to ustala się
w wysokości wyrządzonej szkody, jednakże
nie

może

ono

przewyższać

kwoty

trzymiesięcznego

wynagrodzenia

przysługującego

pracownikowi

dniu

wyrządzenia

szkody.

przypadku

wyrządzenia szkody umyślnie, jest on
obowiązany do jej naprawienia w pełnej
wysokości.

Odpowiedzialność za mienie powierzone
pracownikowi

Pracownik odpowiada za powierzone mienie
w pełnej wysokości (art. 124 kodeksu pracy).
Pracodawca wskazuje jedynie, że nastąpiła
szkoda w powierzonym mieniu, natomiast na
pracowniku spoczywa ciężar udowodnienia,
iż szkoda powstała nie z jego winy lub
mniejszej wysokości.

Wspólna

odpowiedzialność

materialna

pracowników

Odpowiedzialność taka może być przyjęta
tylko

podstawie

umowy

miedzy

pracownikami a pracodawcą na piśmie.
Wspólną odpowiedzialność (art. 125 k.p.)
ponoszą tylko ci pracownicy, którzy podpisali
umowę. Jednakże jeżeli niezależnie od umowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaj odpowiedzialności

Charakterystyka
ustalono, iż szkoda w całości lub części
została

spowodowana

przez

niektórych

pracowników, wówczas za całość lub część
szkody odpowiadają tylko sprawcy szkody.

W praktyce stosuje się również umowy cywilno-prawne (patrz tabela 4).

Tabela 4. Rodzaje umów cywilno-prawnych [opracowanie własne]

Umowa – zlecenie
(przykładowy wzór
zamieszczono w
załączniku 3)

−

przedmiotem umowy jest świadczenie usługi w sposób
jednorazowy lub cyklicznie powtarzający się (np. raz na kwartał),

−

osobie zatrudnionej na podstawie takiej umowy nie przysługują
prawa takie jak: prawo do urlopu, zasiłku dla dzieci, okresu
wypowiedzenia pracy itp., ponieważ umowa ta wynika
z przepisów kodeksu cywilnego, a nie kodeksu pracy

Umowa o dzieło
(przykładowy wzór
zamieszczono w
załączniku 4)

−

dotyczy pracy o charakterze twórczym, np. wykonania dekoracji
czyli wykonania pracy w sposób wiadomy tylko wykonawcy
dzieła; podobnie jak przy zleceniu osoba zatrudniona na
podstawie umowy o dzieło nie ma praw do świadczeń
pozapłacowych z tytułu wykonanego dzieła, bo jest to umowa
cywilnoprawna

Nadzór nad warunkami pracy sprawują:

−

Państwowa Inspekcja Pracy, która jest organem państwowym powołanym do nadzoru
i kontroli postrzegania przepisów prawa pracy,

−

Państwowa Inspekcja Sanitarna, która jest powołana między innymi do realizacji zadań
z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad
warunkami higieny pracy w zakładach pracy.

Załącznik 1

.................................

(pieczęć nagłówkowa

(miejscowość i data)

pracodawcy)

..................................
(numer REGON-EKD)

UMOWA O PRACĘ

zawarta w dniu ................................................................w

......................................................

(data zawarcia umowy) (miejsce zawarcia umowy)

między......................................................................................................................................

(nazwa pracodawcy)

z siedzibą
..................................................................................................................................

(adres pracodawcy)

reprezentowanym przez ...........................................................................................................

(imię i nazwisko osoby działającej w imieniu pracodawcy, funkcja)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zwanym dalej pracodawcą

a ..............................................................................................................................................

(imię i nazwisko pracownika)

zamieszkałym w .......................................................................................................................

(adres pracownika)

na ............................................................................................................................................

(okres próbny, czas określony, czas nieokreślony, czas wykonania określonej pracy, czas zastępstwa)

1. Strony ustalają następujące warunki zatrudnienia:

1) rodzaj umówionej pracy ..................................................................................................

(stanowisko, funkcja, zawód, specjalność)

2) miejsce wykonywania pracy ..........................................................................................

.........................................................................................................................................

3) wymiar czasu pracy .......................................................................................................

4) wynagrodzenie ...............................................................................................................

.............................................................................................................................................

(składniki wynagrodzenia i ich wysokość oraz podstawa prawna ich ustalenia)

5) inne warunki zatrudnienia .............................................................................................

............................................................................................................................................

2. Dzień rozpoczęcia pracy ...................................................................................................

(w przypadku umowy na czas określony dotyczy umowy zawartej na okres dłuższy niż 6 miesięcy):

3. Strony przewidują możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy za
dwutygodniowym okresem wypowiedzeniem , zgodnie z art. 33 kodeksu pracy.

.................................... ..............................................................

(data i podpis pracownika) (podpis pracodawcy lub osoby reprezentującej
pracodawc ę albo osoby upoważnionej
do sk ładania oświadczeń w imieniu pracodawcy)

Oświadczenie pracownika

Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałem.

............................... ....................................

..........................................

(miejscowość) (data) (podpis
pracownika)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 2

Nazwa i adres firmy: data

ARKUSZ ZAKRESU CZYNNOŚCI

STANOWISKO:

IMIĘ NAZWISKO:

I. OPIS STANOWISKA

1. Służbowo podlega Pan/Pani …………………………………………….

2. W ramach struktury organizacyjnej firmy zajmuje się Pan/Pani…………………………….

II. OBOWIĄZKI PRACOWNICZE;

Jako pracownik firmy, zgodnie z art. § i § Kodeksu Pracy , ma Pan/Pani obowiązek

III. OBOWIĄZKI MERYTORYCZNE

Do pan/Pani obowiązków merytorycznych należy:

IV. UPRAWNIENIA

Do zakresu Pana/Pani czynności należy uprawnienie do:

•

V. ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI

Jako pracownik na stanowisku …………………………..odpowiada Pan/Pani za:

•

Przyjmuję powyższy zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności

……………………………………………………

………………………………………………..

(pracownik , data) (właściciel/kierownik zakładu, data)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 3

UMOWA ZLECENIA

Zawarta w dniu .................................... r. w ……………….pomiędzy ....................................,

z siedzibą w ........................................ przy ulicy ............................................... pod nr KRS ....................,

zarząd

składzie

....................................................................,

kapitał

zakładowy

wysokości

..................................... zł, w imieniu którego działa:..........................................., zwany dalej Zleceniodawcą,

a...................................................

zamieszkałym

...................................

przy

ul............................................., legitymującym się dowodem osobistym nr ............................... seria .............,

zwanym dalej Zleceniobiorcą

o treści następującej:

§ 1

Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do:

- ..............................................................,

- ................................................................

§ 2

Czynności, o których mowa w § 1, będą wykonywane przez Zleceniobiorcę w imieniu i na rzecz

Zleceniodawcy.

§ 3

Wykonanie zlecenia winno nastąpić w okresie od dnia .................................... .......... r. do dnia

.................................... r.

§ 4

Do obowiązków Zleceniodawcy należy dostarczanie, w terminie umożliwiającym zrealizowanie zlecenia,

niezbędnych ..........................................................................................

§ 5

1. Za czynności określone w § 1 Zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie brutto w wysokości .................. zł

(słownie: ............................................................................... złotych), od którego Zleceniodawca odprowadzi

zaliczkę na podatek dochodowy Zleceniobiorcy w wysokości 20%.

2. Wynagrodzenie płatne będzie w kasie ................................................ w terminie ....... dni od dnia

przedstawienia przez Zleceniobiorcę rachunku i potwierdzenia wykonania pracy przez Zleceniodawcę.

§ 6

Wszystkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej w postaci aneksu, pod rygorem nieważności.

§ 7

W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego,

a w szczególności art. 734-751.

§ 8

Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.

..................................

.................................

(podpis zleceniodawcy)

(podpis zleceniobiorcy)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

OŚWIADCZENIE PODATKOWE

Nazwisko:

Imiona: 1.

Imię ojca:

Imię matki:

Miejsce urodzenia:

Data ur.

Nr PESEL:

Nr NIP:

Miejsce zamieszkania:

kod pocztowy – miejscowość –

Gmina/Dzielnica:

Ulica:

Nr domu: Nr mieszkania:

RACHUNEK

dla ..........................., z siedzibą w ..................... do umowy zlecenia Nr .......... z dnia

.............................................. r. .

Wynagrodzenie brutto:

Wynagrodzenie netto:

Wynagrodzenie brutto

- ........ zł

Koszt uzyskania przychodu (20%)

- ........ zł

Podstawa opodatkowania

- ........ zł

Zaliczka na podatek dochodowy (20%) - ........ zł

Wynagrodzenie netto

- ........ zł

Praca została wykonana

...............................................

(data i podpis zleceniodawcy)

Załącznik 4

UMOWA O DZIEŁO

W dniu .................................... r. w …………………………… pomiędzy ...................................., z siedzibą

w ........................................ przy ulicy ............................................... pod nr KRS ...................., zarząd w

składzie ...................................................................., kapitał zakładowy w wysokości .....................................

zł, w imieniu którego działają:

1. ......................................

2. ......................................

zwani dalej Zamawiającym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

.........................................., zam. w ................................, przy ul. ..............................................,

legitymującym się dowodem osobistym nr ..............................., seria ............., wydanym przez

.....................................................................................................

zwanym dalej Wykonawcą

została zawarta umowa następującej treści:

§ 1

1. Wykonawca zobowiązuje się w terminie do dnia ................................... r. wykonać pracę w postaci

........................................................................................ zwanej dalej dziełem.

2. Projekt dzieła dostarczy Zamawiający w dniu zawarcia umowy. Projekt stanowi integralną część niniejszej

umowy.

3. Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło według projektu, o którym mowa w ust. 2.

§ 2

1. Dla wykonania dzieła zamawiający zobowiązuje się dostarczyć Wykonawcy do dnia ........

...................................... r. następujące materiały:

1) ............................... – w ilości ....................,

2) ................................ – w ilości .....................

2. Po zakończeniu dzieła Wykonawca zobowiązany jest rozliczyć się z otrzymanych materiałów i zwrócić

Zamawiającemu nie wykorzystane materiały.

3. Termin zwrotu materiałów wynosi .......... dni od dnia przyjęcia dzieła przez Zamawiającego.

§ 3

Termin wykonania dzieła wynosi ......................... dni, licząc od dnia przekazania Wykonawcy materiałów

o których mowa w § 2 niniejszej umowy.

§ 4

1. Wynagrodzenie za wykonanie dzieła strony ustalają ryczałtowo na kwotę ........................ zł (słownie:

................................................ złotych).

2. Wynagrodzenie będzie płatne w ciągu ...... dni od dnia odbioru dzieła przez Zamawiającego w kasie

Zamawiającego lub w postaci przelewu na konto Wykonawcy.

§ 5

Wykonawca nie może powierzyć wykonania dzieła osobie trzeciej bez pisemnej zgody Zamawiającego.

§ 6

1. Zamawiający może odstąpić od umowy w przypadku, gdy:

1) Wykonawca bez zgody Zamawiającego powierzy wykonanie dzieła osobie trzeciej,

2) Wykonawca wykonuje dzieło wadliwie i mimo upływu terminu wyznaczonego przez Zamawiającego nie

zmienia sposobu wykonania.

2. Wykonawca może odstąpić od umowy, jeżeli zwłoka Zamawiającego w dostarczeniu materiałów trwa dłużej

niż ........... dni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. W przypadku odstąpienia od umowy przez Zamawiającego może on żądać od wykonawcy zwrotu materiału

i wydania rozpoczętego dzieła.

§ 7

W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego,

a w szczególności art. 627-646.

§ 8

Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają – pod rygorem nieważności – formy aneksu sporządzonego na

piśmie.

§ 9

Umowę niniejszą sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.

………………………………..

………………………………….

(podpisy Zamawiającego)

(podpis Wykonawcy)

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak współcześnie definiowany jest rynek pracy?
2. Jakie zależności zachodzą między elementami rynku pracy?
3. Jakie czynniki wpływają na wielkość popytu na pracę?
4. Jakie działania podejmowane są przez osoby poszukujące pracy?
5. Jakie elementy muszą wystąpić łącznie, żeby pomiędzy pracownikiem a pracodawcą został

nawiązany stosunek pracy?

6. Kto jest pracodawcą?
7. Czy jeżeli wystąpią wszystkie elementy świadczące o stosunku pracy, pracodawca może

zawrzeć umowę cywilno-prawną?

8. W jakiej formie zawiera się umowę o pracę?
9. Jakie umowy o pracę przewiduje kodeks pracy?

10. Co powinien zrobić pracodawca jeśli chce zmienić warunki umowy o pracę?
11. Do czego jest zobowiązany pracodawca jako płatnik składek ZUS i składki na Fundusz

Pracy?

12. W jakiej wysokości odprowadzane są składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

od płatnika i ubezpieczonego?

13. Od czego zależy wymiar urlopu pracownika?
14. Przy wykonywaniu jakich prac, pracodawca nie może zatrudniać kobiet?
15. Z jakich uprawnień mogą korzystać młodociani?
16. Jakie znasz rodzaje odpowiedzialności pracownika?
17. Jakie umowy cywilno-prawne są stosowane w praktyce?
18. Czym różnią się umowy cywilno-prawne od umowy o pracę?
19. Jakie instytucje sprawują nadzór nad warunkami pracy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij tabelę.

Tabela do ćwiczenia 1

Uczestnicy rynku towarów i usług optycznych

Popyt

Podaż

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać w Internecie producentów, hurtowników, detalistów, zakłady optyczne, salony

optyczne sprzedające towary optyczne i świadczące usługi optyczne,

2) wpisać do tabeli uczestników rynku towarów i usług optycznych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer, Internet,

−

literatura z punktu 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj wymienione elementy rynku pracy, połącz je liniami.

Pracodawca

Cena

Wynagrodzenie

Towar

Pracownik

Podaż

Praca

Popyt

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) połączyć liniami znaczące to samo elementy rynku pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura z punktu 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Sprządź umowę o pracę i opracuj zakres czynności dla optyka – sprzedawcy

zatrudnionego w salonie optycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować druk umowy o pracę, wzór zakresu czynności,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) sporządzić umowę o pracę, posłużyć się swoimi danymi osobowymi, przyjmując rolę

pracownika,

3) opracować zakres czynności dla ww. optyka – sprzedawcy w salonie optycznym,
4) zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kodeks pracy,

−

druki umów o pracę, wzór zakresu czynności,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Sporządź umowę zlecenia dla optyka i umowę o dzieło dla dekoratora wystawy w salonie

optycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować druki umowy o dzieło i umowy zlecenia,
2) sporządzić umowę o dzieło i umowę zlecenie, posłużyć się swoimi danymi osobowymi,

przyjmując rolę zleceniobiorcy i wykonawcy dzieła.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kodeks cywilny,

−

druki umowy zlecenia, umowy o dzieło,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Pobierz z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w miejscu swojego zamieszkania druki zgłoszenia

pracownika do ubezpieczenia i wypełnij je. (Dane pracownika takie jak w ćwiczeniu 3)

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać się do ZUS w swoim miejscu zamieszkania, pobrać aktualne druki zgłoszenia

pracownika do ubezpieczenia,

2) wypełnić druki, dane pobrać z ćwiczenia 3.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

−

druki pobrane z ZUS,

−

kodeks pracy,

−

ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998 (Dz U nr 137 poz.887 tekst
jedn. z późn. zmianami)

Ćwiczenie 6

Wyszukaj w kodeksie pracy przepisy dotyczące podstawowych obowiązków pracownika

i pracodawcy. Wpisz je do tabeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 6

Lp. Podstawowe obowiązki pracownika

L.p. Podstawowe obowiązki pracodawcy

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać w kodeksie pracy podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy, wpisać je

do tabeli.

2) Zaprezentować wyniki swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

−

kodeks pracy.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie rynku?



2) wyjaśnić zależności zachodzące między elementami rynku pracy?



3) wymienić czynniki wpływające na wielkość popytu na pracę?



4) wymienić działania podejmowane przez osoby poszukujące pracy?



5) wymienić elementy konieczne do nawiązania stosunku pracy?



6) podać kto jest pracodawcą w rozumieniu kodeksu pracy?



7) wyjaśnić dlaczego nie wolno zawierać umów cywilno-prawnych jeśli

występują wszystkie elementy świadczące o stosunku pracy?



8) wymienić rodzaje umów o pracę i scharakteryzować je?



9) sporządzić umowę o pracę?



10) sporządzić pisma w sprawach pracowniczych np. zakres czynności,

zmianę warunków umowy o pracę?



11) wyjaśnić do czego jest zobowiązany pracodawca jako płatnik składek

ZUS i składki na Fundusz Pracy?



12) podać w jakiej wysokości odprowadzane są składki na obowiązkowe

ubezpieczenia społeczne od płatnika i ubezpieczonego?



13) wypełnić druki zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego?



14) wyszukać w kodeksie pracy przepisy o ustalaniu wymiaru urlopu

wypoczynkowego dla pracownika?



15) wyjaśnić przy wykonywaniu jakich prac pracodawca nie może

zatrudniać kobiet?



16) podać z jakich uprawnień mogą korzystać młodociani?



17) wymienić rodzaje odpowiedzialności pracownika?



18) wymienić umowy cywilnoprawne stosowane w praktyce?



19) wskazać różnice pomiędzy umowami cywilnoprawnymi a umowami o

pracę?



20) sporządzić umowę zlecenia i umowę o dzieło?



21) wymienić instytucje sprawujące nadzór nad warunkami pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Rynek pracy – podejmowanie działalności gospodarczej

4.2.1. Materiał nauczania

Podstawowymi

formami

organizacyjno-prawnymi

jednostek

gospodarczych

są:

przedsiębiorcy jednoosobowi, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, spółki, fundacje
i stowarzyszenia.

Rys. 6. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw [opracowanie własne]

Przedsiębiorstwo własności indywidualnej jest własnością jednej osoby, która kieruje nim

w celu wypracowania zysku i jest osobiście odpowiedzialna za wszystkie decyzje. Jest
to najprostsza forma przedsiębiorstwa. Z prawem właściciela do całego zysku łączy się jego
nieograniczona odpowiedzialność. Oznacza to, że w razie bankructwa przedsiębiorstwa cały
majątek również osobisty, może być użyty do zaspokojenia roszczeń wierzycieli.

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się

jednostką gospodarczą posiadającą osobowość prawną. Działa na podstawie kilku ustaw,
z których najważniejsze to: Ustawa z dnia 25 września 1981 r.(z późniejszymi zmianami)
o przedsiębiorstwie państwowym i Ustawa z dnia 25 września 1981 r. (z późniejszymi
zmianami) o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Charakterystycznymi cechami
przedsiębiorstwa państwowego są: odrębność organizacyjna, terytorialna, ekonomiczna
i prawna. Z punktu widzenia charakteru działalności, przedsiębiorstwa państwowe mogą być
tworzone jako:

−

przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,

−

przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają na celu zaspokajać nieprzerwanie bieżące

potrzeby ludności poprzez produkcję bądź świadczenie usług w dziedzinach, jak np. inżynieria
sanitarna, zaopatrzenie w wodę, usługi kulturalne. Wyodrębnione z mienia Skarbu Państwa
jednostki użyteczności publicznej, które są potrzebne gminom w ich działalności, stanowią
podstawę własności komunalnej.

Spółdzielnie działają na podstawie Ustawy z dnia 16 września 1982 r. „Prawo

spółdzielcze” (Dz. U. nr 30, poz. 210 z późniejszymi zmianami). Do cech wyróżniających
spółdzielnię jako organizację gospodarczą można zaliczyć to, że jest ona dobrowolnym
zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, która w interesie członków spółdzielni prowadzi
własną działalność gospodarczą. Decyzję o utworzeniu spółdzielni podejmują członkowie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

założyciele (co najmniej 10 osób fizycznych i prawnych albo 3 osoby prawne). Do wniosku
o zarejestrowanie spółdzielni należy dołączyć statut i założenia ekonomiczno-organizacyjne
zakładanej spółdzielni. Z chwilą zarejestrowania, spółdzielnia nabywa osobowość prawną.

Spółkę można utworzyć na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego lub Kodeksu

Spółek Handlowych.

Kiedy zamierza się prowadzić działalność gospodarczą na niedużą skalę, odpowiednia

może być najprostsza forma organizacyjna potocznie zwana spółką cywilną.

Spółka cywilna jest to umowny stosunek cywilnoprawny, w którym wspólnicy,

samodzielni przedsiębiorcy, których musi być co najmniej dwóch zobowiązują się dążyć do
osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony,
w szczególności przez wniesienie wkładów (gotówkę lub aport). Mogą to być osoby fizyczne
albo osoby prawne (możliwa jest np. spółka cywilna J. Kowalskiego, spółki z o.o. i spółki
akcyjnej). Wspólnikiem nie może być inna spółka cywilna. Spółka cywilna nie jest
przedsiębiorstwem, przedsiębiorcami są poszczególni wspólnicy, którzy każdy w swoim
wniosku zgłoszeniowym składanym do ewidencji Działalności Gospodarczej w urzędzie
właściwym dla swojego miejsca zamieszkania, deklarują zamiar prowadzenia wspólnej
działalności z innymi przedsiębiorcami i to pod imieniem wszystkich wspólników. Jeżeli
wspólnicy prowadzą już inną działalność gospodarczą, dokonują aktualizacji rejestracji.
Powstanie i działalność spółki cywilnej regulowane są przepisami Kodeksu Cywilnego.

Spółki handlowe są tworzone na podstawie Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks

Spółek Handlowych. Ustawa ta reguluje organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie,
łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.

Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą

a każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem solidarnie
z pozostałymi wspólnikami. Spółka jawna nie jest osobą prawną, to znaczy, że każdy ze
wspólników może ją reprezentować, a majątek spółki jest wspólną własnością wspólników.
Spółka jednak może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (w przeciwieństwie do spółki
cywilnej).

Spółka partnerska jest to spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów)

w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną
firmą (nazwą). Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego zawodu.
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku
z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Nie ponosi ich
także za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych
przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały
kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z działalnością spółki.

Spółka komandytowa, podobnie jak jawna nie jest osobą prawną. Jest szczególną postacią

spółki jawnej, poszerzona o specjalne możliwości rozliczeń między wspólnikami. Jej istota
polega na tym, że przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada wobec
wierzycieli spółki całym swym majątkiem, a odpowiedzialność przynajmniej jednego
(komandytariusza) jest ograniczona do wysokości wniesionego wkładu.

Spółka komandytowo – akcyjna ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną

firmą (nazwą). Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik
(komplementariusz) odpowiada bez ograniczeń a co najmniej jeden wspólnik jest
akcjonariuszem. W zysku spółki komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą
proporcjonalnie do wniesionych wkładów, chyba, że statut stanowi inaczej. Ta forma
prowadzenia działalności jest sposobem dla ustabilizowanych spółek, np. rodzinnych, na
bezpieczne ich dokapitalizowanie poprzez emisję akcji, bez obawy o utratę kontroli nad
spółką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do spółek kapitałowych należą: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka

akcyjna, jedyne spółki posiadające pełną osobowość prawną.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowana jest przepisami Kodeksu Spółek

Handlowych. Stanowi w odróżnieniu od spółek osobowych połączenie kapitału a nie osób
i pozwala na prowadzenie przedsiębiorstwa pod wspólną firmą bez ryzyka ponoszenia przez
wspólników odpowiedzialności własnym majątkiem za działania spółki. Do jej utworzenia
potrzebny jest jeden lub więcej założycieli. Umowa spółki powinna być zawiązana w formie
aktu notarialnego. Sp. z o.o. podlega wpisowi do rejestru sądowego i ma osobowość prawną.
Jest najbardziej rozpowszechnioną formą organizacyjną mniejszych i średnich przedsiębiorstw.
Wspólnicy jako współwłaściciele spółki wnoszą do spółki wkłady w formie pieniężnej lub
niepieniężnej (aport), które tworzą kapitał zakładowy spółki. Obowiązujące przepisy
przewidują, że kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej
50 000 zł. Władzami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są: zgromadzenie wspólników,
rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd.

Spółka akcyjna jest spółką kapitałową tworzoną przez notarialnie sporządzony statut

spółki oraz wpis do sądowego rejestru handlowego. Charakterystyczną cechą spółki akcyjnej
jest kapitał zakładowy spółki, zwany kapitałem akcyjnym, o minimalnej wysokości
500 000 zł, który dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Udziałowcy spółki, czyli
akcjonariusze, odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości posiadanych przez
nich akcji. Akcje jako papiery wartościowe, są przedmiotem obrotu handlowego (głównie na
giełdach), można więc je kupić i sprzedać tak, jak każdy inny towar. Forma spółki akcyjnej jest
przeznaczona dla dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych,
komunikacyjnych oraz banków i towarzystw ubezpieczeniowych. Władzami spółki akcyjnej
są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd.

W związku z rozszerzeniem się Unii Europejskiej oraz przyłączenie się krajów, w których

obowiązują różne systemy prawa spółek powstała konieczność ustanowienia ponadnarodowej
akcyjnej spółki europejskiej. Polscy przedsiębiorcy od 19 maja 2005 r. mogą zakładać spółkę
europejską,

przeznaczoną

działalności

transgranicznej.

Przepisy

te obowiązują

bezpośrednio na terenie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej i mają ułatwić
działalność na unijnych rynkach.

Spółka europejska zarejestrowana jest w rejestrze handlowym kraju, w którym spółka ma

swoją siedzibę statutową z główną siedzibą zarządu, według prawa spółek obowiązującego
w tym kraju. Po rejestracji spółka ma prawo prowadzenia działalności we wszystkich krajach
Unii, bez potrzeby dodatkowej rejestracji, a także bez potrzeby zakładania oddziałów lub
spółek – córek w poszczególnych krajach

Minimalny kapitał zakładowy spółki europejskiej powinien wynosić co najmniej 120 tys.

euro. Księgowość spółki (i opodatkowanie) prowadzona jest obowiązkowo według przepisów
prawa państwa, w którym spółka ma statutową siedzibę i siedzibę zarządu, ale bilans obejmuje
działalność gospodarczą na terenie całej Unii.

Fundacja to organizacja utworzona do realizacji celów społecznie lub gospodarczo

użytecznych takich jak: ochrona zdrowia, nauka, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna,
oświata i wychowanie, rozwój gospodarki. Fundacja zostaje utworzona przez fundatora, który
ustala jej statut i zarząd oraz przekazuje pewien majątek na działalność. Osobowość prawną
fundacja uzyskuje po wpisaniu do rejestru fundacji. W celu realizacji zadań statutowych
fundacja może prowadzić działalność gospodarczą.

Stowarzyszenie jest to dobrowolne i samorządne zrzeszenie o celach niezarobkowych.

Może jednak prowadzić działalność gospodarczą i wtedy działa jako przedsiębiorca. Dochód
z tej działalności służy realizacji celów statutowych stowarzyszenia. Stowarzyszenie może
zostać powołane przez 15 osób, które po uchwaleniu statutu stowarzyszenia dokonują jego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rejestracji w sądzie. Z chwilą wpisania do rejestru, stowarzyszenie uzyskuje osobowość
prawną. Członkowie stowarzyszenia wybierają zarząd i organ kontroli wewnętrznej.
Działalność w stowarzyszeniu opiera się na pracy społecznej, ale do prowadzenia swoich
spraw może ono zatrudniać pracowników.

Tabela 5. Wady i zalety wybranych form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw [opracowanie własne]

Forma

organizacyjno-prawna

Zalety

Wady

Przedsiębiorca
jednoosobowy

−

mało formalności przy
zakładaniu przedsiębiorstwa,

−

samodzielność w podejmowaniu
decyzji,

−

nieograniczony rozmiar
działalności,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (karta
podatkowa, ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych, podatek
dochodowy od osób fizycznych,
zasady ogólne: podatek płacony
według składki podatkowej lub
podatek liniowy),

−

brak barier w likwidacji,

−

łatwość dokonywania zmian
w kapitale firmy

−

rozmiar działalności
ograniczony
możliwościami
finansowymi
właściciela,

−

wszystkie straty
obciążają właściciela,
duże ryzyko,

−

działalność wygasa
z chwilą śmierci
właściciela

Spółka cywilna

−

proste procedury zakładania,

−

szerokie możliwości ułożenia
wzajemnych stosunków między
wspólnikami,

−

duża swoboda kształtowania
postanowień umowy spółki,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (karta
podatkowa, ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych, podatek
dochodowy od osób fizycznych,
zasady ogólne, podatek
dochodowy od osób prawnych),

−

nieskomplikowany sposób
likwidacji spółki

−

konieczność
rejestrowania każdego
wspólnika osobno,

−

solidarna
odpowiedzialność
całym swym
majątkiem za
zobowiązania spółki,

−

majątek spółki stanowi
tzw. współwłasność
łączną i istnieje zakaz
rozporządzania przez
wspólników udziałem
w majątku wspólnym
lub jakiejkolwiek
należącej do spółki
rzeczy,

−

spółka nie ma
osobowości prawnej,

−

konieczność
ujawniania w nazwie
nazwisk wszystkich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Forma

organizacyjno-prawna

Zalety

Wady

wspólników,

Spółki osobowe

−

trwałość składu osobowego
wspólników,

−

prawo i obowiązek
współdziałania wszystkich
wspólników,

−

prawo każdego wspólnika do
bezpośredniego prowadzenia
i kontroli spraw spółki,

−

równe prawa i obowiązki
każdego wspólnika,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych, podatek
dochodowy od osób fizycznych,
zasady ogólne).

−

wspólnicy
odpowiadają za
zobowiązania spółki
całym swoim
majątkiem,

−

nie wymaga
powoływania rady
nadzorczej i zarządu,

−

brak osobowości
prawnej,

−

wspólny charakter
majątku spółki

Spółki kapitałowe

−

odpowiedzialność za
zobowiązania spółki do wartości
wniesionego kapitału,

−

osobowość prawna,

−

możliwość zaangażowania
znacznego kapitału,

−

prawie wszystkie rodzaje
przedsiębiorstw można
prowadzić w tej formie prawnej,

−

podatek od osób prawnych.

−

wysokie koszty aktu
notarialnego, wpisu do
rejestru handlowego
i jego ogłoszenie,

−

wysoki kapitał
zakładowy,

−

wymóg prowadzenia
pełnej księgowości
wraz z badaniem
sprawozdawczości
finansowej spółki

−

podwójne
opodatkowanie
dochodów CIT za
spółkę i PIT
właściciela

Zasada swobody działalności gospodarczej mówi, że podejmowanie działalności

gospodarczej jest wolne i dozwolone w granicach obowiązującego porządku prawnego.
W treści tej zasady mieści się wolna wola podmiotu, zarówno, co do podjęcia działalności, jak
i wyboru jej formy organizacyjno-prawnej. Najczęściej o wyborze formy organizacyjno-
-prawnej decydują:

−

wymagania założycielskie (np. czy przedsięwzięcie jest jednoosobowe, czy stanowią je
grupy

podmiotów,

konieczność

zawarcia

umowy

notarialnej,

uwidocznienie

przedsiębiorstwa jedynie w ewidencji działalności gospodarczej bądź w rejestrze sądowym
przedsiębiorstw),

−

zakres odpowiedzialności i ryzyka kapitałowego (stan zasobności finansowej),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zakres kierowania i kontroli firmy (pełny zakres kompetencji zarządczych występuje
w przedsiębiorstwach własności indywidualnej oraz spółkach osobowych),

−

zakres i struktura obciążeń podatkowych (np. w przedsiębiorstwach posiadających
osobowość prawną – raz opodatkowany jest dochód przedsiębiorstwa, drugi raz dochód
przedsiębiorcy),

−

możliwości finansowania działalności (możliwość pozyskiwania kapitału),

−

lokalizacja działalności przedsiębiorstwa,

−

działalność oparta na pracy własnej przedsiębiorcy czy na pracy zatrudnionych
pracowników.

Działalność gospodarcza wymaga również zachowania warunków określonych przepisami

prawa.

Podstawowe

źródła prawa

gospodarczego

Ustawa z dnia 15 wrze

śnia 2000 r.

Kodeks spó

łek handlowych (DzU Nr

94, poz. 1037 z pó

źn. zm.)

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.

Kodeks cywilny (DzU Nr 16, poz. 93, z

pó

źn. zm.)

Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. O

swobodzie dzia

łalności gospodarczej

(DzU nr 173, poz. 1807 z pó

źn. zm.)

Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o

Krajowym Rejestrze S

ądowym (DzU

z 2001 r. Nr 17, poz. 209)

Ustawa z dnia 16 wrze

śnia 1982 r.

Prowa spó

łdzielcze (DzU z 2003 r.

Nr 188, poz. 1848 z pó

źn. zm.)

Ustawa o przedsi

ębiorstwach

ństwowych (DzU z 2002 r. Nr

112 poz. 981 z pó

źn. zm)

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o

fundacjach (tekst jednolity DzU z

1991 r. Nr 46, poz. 203)

Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o

rzemio

śle (DzU z 1989 Nr 17 poz 92 z

pó

źn. zm.)

Rys. 7. Podstawowe źródła prawa gospodarczego [opracowanie własne]

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa to zespół jednostek organizacyjnych

wchodzących w jej skład oraz wzajemne związki między nimi a całością. Określenie struktury
organizacyjnej

przedsiębiorstwa

wiąże

się

wyborem odpowiedniego schematu

organizacyjnego. Schemat organizacyjny przedstawia za pomocą symboli graficznych
wzajemne zależności służbowe między pracownikami oraz komórkami funkcjonalnymi na tle
hierarchii stanowisk, zakresów czynności i systemów komunikacji, które zostały
podporządkowane założonemu celowi przedsiębiorstwa. Rodzaj schematu organizacyjnego
zależy od wielu czynników, m.in. takich jak:

−

otoczenie zewnętrzne przedsiębiorstwa,

−

rodzaj działalności gospodarczej,

−

ilość i jakość produkcji, (sprzedaży, świadczenia usług),

−

złożoność wykonywanych prac,

−

wielkość zatrudnienia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do typowych schematów organizacyjnych zalicza się: liniowy, funkcjonalny, sztabowo-

liniowy i macierzowy.

Procedura rejestracji działalności gospodarczej jest uzależniona od jej formy

organizacyjno-prawnej. Najłatwiej i najszybciej można stać się przedsiębiorcą jednoosobowym
lub założyć spółkę cywilną, ewentualnie jawną. Bardziej skomplikowane jest założenie spółki
kapitałowej. W zależności od formy organizacyjno-prawnej działalności wpis należy dokonać
w urzędzie gminy lub w sądzie rejestrowym.

Przedsiębiorca indywidualny rozlicza się z podatku samodzielnie. Może wybrać jedną

z trzech form jego zapłaty:

−

kartę podatkową,

−

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,

−

zasady ogólne.
Karta podatkowa – płacąc podatek wg karty podatkowej, nie trzeba samodzielnie go

obliczać, a w związku z tym odpadają uciążliwe obowiązki, jak prowadzenie ksiąg,
wypełnianie i składanie deklaracji. Wysokość podatku nie zależy od wielkości uzyskanych
dochodów z działalności, lecz od:

−

jej rodzaju,

−

liczby mieszkańców gminy, na terenie której jest ona prowadzona,

−

liczby zatrudnionych pracowników,
Raz w roku ustala ją urząd skarbowy w formie decyzji. Przedsiębiorca musi tylko co

miesiąc wpłacać ustaloną kwotę. Jednak nie wszyscy mogą być opodatkowani w ten sposób,
a tylko ci, którzy prowadzą drobną działalność handlową, usługową, gastronomiczną.

Aby móc rozliczać się kartą podatkową, trzeba przed rozpoczęciem działalności złożyć

w urzędzie skarbowym wniosek o opodatkowanie w tej formie (służy do tego specjalny druk
PIT-16). Urząd po jego rozpatrzeniu wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku na dany
rok.

Ryczałt ewidencjonowany – podatek ten (w wysokości 20 %, 17 %, 8,5 %, 5,5 % lub 3 %

– w zależności od rodzaju prowadzonej działalności) płaci się od przychodów (wpływów ze
sprzedaży towarów i usług), których nie można pomniejszyć o żadne koszty. Ryczałtowiec
musi prowadzić uproszczoną księgowość w postaci ewidencji przychodów i wykazywać w niej
wszystkie wpływy (należności) z prowadzonej działalności, nie musi natomiast księgować
swoich wydatków. Ryczałt oblicza samodzielnie i wpłaca co miesiąc do urzędu skarbowego
(w trakcie roku nie wypełnia żadnych deklaracji). Po zakończeniu roku składa zeznanie
o wysokości uzyskanego przychodu i należnego ryczałtu.

Chcąc rozliczać się ryczałtem, trzeba przed rozpoczęciem działalności złożyć w urzędzie

skarbowym pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w tej formie. Nie każdy jednak
ma do tego prawo. Ryczałtowcami nie mogą zostać m.in. przedsiębiorcy prowadzący apteki,
lombardy, kantory, wykonujący niektóre wolne zawody. Ryczałtu nie może również płacić
osoba, która była zatrudniona na umowę o pracę, a chce założyć własną firmę i wykonywać na
rzecz byłego pracodawcy takie same czynności, jakie w ostatnim czasie wykonywała pracując
u niego.

Zasady ogólne – jest to podstawowa i jednocześnie najbardziej skomplikowana forma

opodatkowania. Ten, kto przed rozpoczęciem działalności nie złoży wniosku o opodatkowanie
kartą podatkową bądź oświadczenia o wyborze ryczałtu, musi rozliczać się właśnie w ten
sposób. Podatek płaci się w tym przypadku od faktycznie uzyskanego dochodu. Aby ustalić
dochód, trzeba od przychodów z działalności odjąć koszty jej prowadzenia (wydatki z nią
związane). Dlatego wszystkie przychody i koszty należy wykazywać w specjalnej ewidencji,
zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów (przy działalności o większych rozmiarach
– jeśli przychody osiągną co najmniej równowartość 800 tys. euro – konieczne jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

prowadzenie ksiąg rachunkowych).W zależności od wielkości osiągniętego dochodu stawka
podatku wynosi 19%, 30% lub 40%. Rozliczający się na zasadach ogólnych musi samodzielnie
obliczać miesięczną zaliczkę na podatek i wpłacać ją do urzędu skarbowego. Musi też składać
deklarację na zaliczkę miesięczną na formularzu PIT-5 (chyba że wybrał uproszczony tryb
wpłacania zaliczki, ale nie jest to możliwe w przypadku osób rozpoczynających działalność).
Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje jednak dopiero od miesiąca, w którym dochód
z działalności, pomniejszony o niektóre odliczenia (m. in. składki ZUS, darowizny),
przekroczył kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (w 2007 r. jest to 3 013,49 zł).
Dopóki podstawa opodatkowania jest niższa niż 3 013,49 zł nie składa się też deklaracji PIT-5.
Po zakończeniu roku, w terminie do 30 kwietnia, należy złożyć zeznanie roczne na
odpowiednim formularzu.

Przedsiębiorcy – w zamian za rezygnację z pewnych przywilejów – mogą też skorzystać

z opodatkowania swoich dochodów – bez względu na ich wielkość – według najniższej 19 %
stawki (czyli tzw. podatkiem liniowym). Wystarczy złożyć stosowne oświadczenie w urzędzie
skarbowym. Osoba, która wybierze ten sposób opodatkowania, nie może rozliczać się
wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących
dzieci, korzystać z ulg innych niż odliczenie składek na ZUS i składki zdrowotnej. Płaci też
zaliczki na podatek od pierwszej zarobionej złotówki (nie ma w tym przypadku kwoty wolnej
od podatku) i składa miesięczne deklaracje na formularzu PIT-5L. Rozliczać się w ten sposób
mogą zarówno osoby kontynuujące działalność, jak i „świeżo upieczeni” przedsiębiorcy.
Rozliczenia według 19 % podatku nie mogą wybrać jedynie te osoby, które w ramach swej
działalności gospodarczej chcą świadczyć usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy,
jakie w ostatnim czasie (w roku podatkowym lub w roku poprzednim) wykonywały w ramach
stosunku pracy.
Co się najbardziej opłaca?

Które z tych rozwiązań będzie najlepsze dla początkującego przedsiębiorcy? Odpowiedź

na to pytanie nie jest łatwa, gdyż wszystko zależy od konkretnego przypadku. Aby dokonać
odpowiedniego wyboru, trzeba przeprowadzić dokładną analizę zamierzeń przedsiębiorcy.
Decydując się na wybór formy rozliczenia, trzeba wziąć pod uwagę:

−

rodzaj działalności,

−

jej rozmiar,

−

wysokość spodziewanych przychodów i kosztów.
Jeżeli przedsiębiorcy zależy na tym, aby podatek był jak najmniejszy, a jednocześnie

spodziewa się, że koszty działalności będą duże, powinien wybrać zasady ogólne
i zaprowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów. Dodatkowo, jeśli spodziewa się
w miarę wysokich dochodów, nie ma małżonka, z którym chciałby się wspólnie rozliczać, ani
nie korzysta z żadnych ulg podatkowych, najlepiej, jeśli zadeklaruje chęć płacenia podatku nie
według skali podatkowej, a podatku liniowego według stawki 19 %. Jeśli chce przede
wszystkim, aby jego rozliczenie było jak najprostsze i spodziewa się, że koszty (wydatki)
związane z działalnością będą stosunkowo niewielkie, opłaca się mu wybrać kartę podatkową
lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Te dwie ostatnie formy opodatkowania mają jednak pewne mankamenty. Otóż ten, kto

zdecyduje się na kartę podatkową, będzie musiał płacić podatek nawet wtedy, gdy
z działalności nie osiągnie żadnych przychodów. Ryczałt ewidencjonowany płaci się co prawda
tylko od uzyskanych przychodów, ale nawet wtedy, gdy działalność nie przynosi zysku (także
gdy przynosi straty, bo koszty są większe niż przychody). Poza tym dotkliwy może być
również brak prawa do wspólnego rozliczenia się z małżonkiem przy opodatkowaniu
ryczałtem i kartą. Dodatkowym mankamentem karty podatkowej jest brak możliwości
pomniejszania jej o jakiekolwiek ulgi podatkowe – poza składką na ubezpieczenie zdrowotne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Natomiast ryczałtowiec może pomniejszyć swój przychód lub podatek w zasadzie o wszystkie
ulgi, które przysługują podatnikom rozliczającym się na zasadach ogólnych. Przedsiębiorca
powinien dokładnie przemyśleć swój wybór, gdyż zmiana wybranej formy opodatkowania na
inną będzie możliwa dopiero wraz z początkiem następnego roku.

ąd rejestrowy

lub gmina

Urz

ąd

statystyczny

Bank

Urz

ąd skarbowy

Zak

ład

Ubezpiecze

Spo

łecznych

PIP, PIH,

SANEPID

Rys. 8. Procedura rozpoczęcia działalności gospodarczej [opracowanie własne]

Prześledzimy

procedurę

rejestracji

działalności

gospodarczej

przedsiębiorcy

jednoosobowego:

−

zgłoszenie do Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez organy
administracji państwowej (w urzędzie gminy, miasta), składając wniosek o wpis do
Ewidencji przyszły przedsiębiorca ma prawo złożyć tzw. wniosek zintegrowany
(dodatkowo wniosek o nadanie numeru REGON oraz zgłoszenia identyfikacyjne
o nadanie NIP lub zgłoszenie aktualizacyjne, jeżeli wnioskodawca już posiada wcześniej
uzyskany NIP). Organ ewidencyjny ma obowiązek zarejestrować działalność w ewidencji
działalności gospodarczej i niezwłocznie w ciągu trzech dni od rejestracji przesłać
pozostałe wnioski wraz z decyzją o wpisie do ewidencji do właściwych urzędów:
statystycznego i skarbowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

jeśli nie złoży wniosku zintegrowanego, kolejnym krokiem dotyczącym rozpoczęcia
działalności jest zgłoszenie w urzędzie statystycznym. Na wniosku RG-1 podaje się nazwę
i adres przedsiębiorstwa, rodzaj podstawowej, a także drugo- i trzeciorzędnej działalności,
jaką przedsiębiorca ma prowadzić oraz rodzaj własności i sposób finansowania
działalności. Przedsiębiorca w urzędzie statystycznym otrzymuje numer identyfikacji
statystycznej REGON, który będzie mu nadany do końca istnienia przedsiębiorstwa. Wraz
z REGON-em otrzymuje określenie działalności podstawowej i drugorzędnej według
polskiej (PKD) i europejskiej (EKD) klasyfikacji działalności,

−

w urzędzie skarbowym przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć wniosek o nadanie numeru
identyfikacji podatkowej NIP. Osoby fizyczne zgłoszenie rejestracyjne wypełniają na
formularzu NIP-1. Po uzyskaniu numeru identyfikacji podatkowej przedsiębiorca
powinien podjąć decyzję dotycząca płacenia lub nie podatku od towarów i usług VAT
oraz zgłosić formę opodatkowania podatkiem dochodowym. Mogą wybrać następujące
formy opodatkowania:

−

kartę podatkową,

−

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,

−

opodatkowanie na zasadach ogólnych (na podstawie podatkowej księgi przychodów
i rozchodów albo ksiąg rachunkowych)

−

zamówienie pieczęci firmowej i założenie konta bankowego,

−

zgłoszenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych – na formularzu ZUS ZFA płatnika
składek oraz druk ZUS ZUA tj. zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych i powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym,

osoby

fizyczne

prowadzące

działalność

gospodarczą

podlegają

obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. W związku z powyższym
przedsiębiorca opłaca składki na:

−

obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz
dobrowolne chorobowe,

−

ubezpieczenie zdrowotne,

−

Fundusz pracy.

Jeżeli przedsiębiorca jest jednocześnie pracodawcą (co oznacza, że zatrudnia
pracowników w ramach stosunku pracy) podlega obowiązkowemu zgłoszeniu jako płatnik
składek na ubezpieczenie od zatrudnionych pracowników oraz składki na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

−

powiadomienie okręgowego inspektora pracy oraz państwowego inspektora
sanitarnego o miejscu, zakresie i rodzaju prowadzonej działalności i o planowanej
liczbie pracowników,

Ponadto niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagają uzyskania zgody na jej

prowadzenie z okręgowej stacji SANEPID-u. Przede wszystkim są to:

−

przedsiębiorstwa wytwarzające żywność,

−

sklepy spożywcze,

−

punkty gastronomiczne,

−

gabinety lekarskie, stomatologiczne i optyczne, szkoły i inne placówki oświatowe.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy rozróżnisz formy organizacyjno-prawne jednostek gospodarczych, które funkcjonują

w naszej gospodarce?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Na jakich zasadach funkcjonują przedsiębiorstwa państwowe?
3. Na jakich zasadach funkcjonują spółdzielnie?
4. W oparciu o jakie źródła prawa tworzone są spółki?
5. Jakie są zalety i wady indywidualnej działalności gospodarczej?
6. Jakie są zalety i wady spółki cywilnej?
7. Jakie są zalety i wady spółek osobowych?
8. Jakie są zalety i wady spółek kapitałowych?
9. Jakie czynniki decydują o wyborze formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa?
10. Jakie czynniki wpływają na strukturę schematu organizacyjnego przedsiębiorstwa?
11. Jakie przepisy prawa regulują prowadzenie działalności gospodarczej?
12. Jaka jest procedura zakładania działalności gospodarczej przez indywidualnego

przedsiębiorcę?

13. Jakie dokumenty należy sporządzić w cele uruchomienia działalności gospodarczej

indywidualnego właściciela?

14. Jakie formy opodatkowania dochodów może wybrać osoba fizyczna prowadząca

działalność gospodarczą?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tabelę wpisując w miejsca wyznaczone nazwę formy organizacyjno-prawnej,

która dotyczy wskazanych wad i zalet.

Tabela do ćwiczenia 1

Forma

organizacyjno-prawna

Zalety

Wady

−

odpowiedzialność za
zobowiązania spółki do
wartości wniesionego
kapitału,

−

osobowość prawna,

−

możliwość zaangażowania
znacznego kapitału,

−

prawie wszystkie rodzaje
przedsiębiorstw można
prowadzić w tej formie
prawnej,

−

podatek od osób prawnych.

−

wysokie koszty aktu
notarialnego, wpisu do
rejestru handlowego i jego
ogłoszenie,

−

wysoki kapitał zakładowy,

−

wymóg prowadzenia pełnej
księgowości wraz
z badaniem
sprawozdawczości
finansowej spółki

−

podwójne opodatkowanie
dochodów CIT za spółkę
i PIT właściciela

−

mało formalności przy
zakładaniu
przedsiębiorstwa,

−

samodzielność
w podejmowaniu decyzji,

−

nieograniczony rozmiar
działalności,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (karta

−

rozmiar działalności
ograniczone
możliwościami
finansowymi właściciela,

−

wszystkie straty obciążają
właściciela, duże ryzyko,

−

działalność wygasa z
chwilą śmierci właściciela

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Forma

organizacyjno-prawna

Zalety

Wady

podatkowa, ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych,
podatek dochodowy od
osób fizycznych, zasady
ogólne: podatek płacony
według skali podatkowej
lub podatek liniowy),

−

brak barier w likwidacji,

−

łatwość dokonywania zmian
w kapitale firmy

−

trwałość składu osobowego
wspólników,

−

prawo i obowiązek
współdziałania wszystkich
wspólników,

−

prawo każdego wspólnika
do bezpośredniego
prowadzenia i kontroli
spraw spółki,

−

równe prawa i obowiązki
każdego wspólnika,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych,
podatek dochodowy od
osób fizycznych, zasady
ogólne).

−

wspólnicy odpowiadają za
zobowiązania spółki całym
swoim majątkiem,

−

nie wymaga powoływania
rady nadzorczej i zarządu,

−

brak osobowości prawnej,

−

wspólny charakter majątku
spółki

−

proste procedury
zakładania,

−

szerokie możliwości
ułożenia wzajemnych
stosunków między
wspólnikami,

−

duża swoboda
kształtowania postanowień
umowy spółki,

−

możliwość wyboru formy
opodatkowania (karta
podatkowa, ryczałt od
przychodów
ewidencjonowanych,
podatek dochodowy od
osób fizycznych, zasady
ogólne, podatek dochodowy

−

konieczność rejestrowania
każdego wspólnika
osobno,

−

solidarna
odpowiedzialność całym
swym majątkiem za
zobowiązania spółki,

−

majątek spółki stanowi
tzw. współwłasność łączną
i istnieje zakaz
rozporządzania przez
wspólników udziałem
w majątku wspólnym lub
jakiejkolwiek należącej do
spółki rzeczy,

−

spółka nie ma osobowości
prawnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Forma

organizacyjno-prawna

Zalety

Wady

od osób prawnych),

−

nieskomplikowany sposób
likwidacji spółki

−

konieczność ujawniania
w nazwie nazwisk
wszystkich wspólników,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować

przedstawione

wady

zalety

form

organizacyjno-prawnych

przedsiębiorstw,

2) uzupełnić miejsca w tabeli wpisując nazwy właściwych form organizacyjno-prawnych

przedsiębiorstw,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kodeks handlowy,

−

kodeks cywilny,

−

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia.

Ćwiczenie 2

W miejscu swojego zamieszkania (rynek lokalny) dokonaj identyfikacji przedsiębiorców

prowadzących działalność gospodarczą. W podanych w tabelce formach organizacyjno-
-prawnych wpisz ich pełną nazwę oraz przedmiot działania.

Tabela do ćwiczenia 2.

Rodzaj formy organizacyjno-
prawnej przedsiębiorstwa

Nazwa i adres
przedsiębiorstwa

Rodzaj działalności

Przedsiębiorstwo państwowe

Przedsiębiorstwo komunalne

Spółdzielnia

Indywidualna działalność
gospodarcza

Spółka osobowa

Spółka kapitałowa

Fundacja

Stowarzyszenie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dokonać rozpoznania przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku lokalnym,
2) dokonać identyfikacji form organizacyjno-prawnych ww. przedsiębiorstw,
3) ustalić rodzaj działalności gospodarczej prowadzonej przez ww. przedsiębiorców,
4) uzupełnić tabelę zgodnie z zawartym poleceniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gazety lokalne,

−

panorama firm,

−

komputer z Internetem,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj strukturę organizacyjną salonu optycznego, będącego własnością osoby

fizycznej, w którym zatrudnionych na podstawie umowy o pracę jest 6 osób. Przedstaw
zakresy obowiązków zatrudnionych osób.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z różnymi strukturami organizacyjnymi oraz zakresami czynności,
2) sporządzić strukturę organizacyjną zgodnie z zawartym poleceniem,
3) sporządzić zakresy czynności zatrudnionych osób i właściciela salonu optycznego,
4) zaprezentować wykonaną strukturę organizacyjną i przedstawić zakresy czynności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schematy struktur organizacyjnych,

−

przykłady zakresów czynności,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Przygotuj zintegrowany wniosek do urzędu gminy (miasta) w miejscu swojego

zamieszkania o wpis do Ewidencji działalności gospodarczej – polegającej na uruchomieniu
salonu optycznego wraz z pracownią optyczną. Sporządź komplet wymaganych i prawidłowo
wypełnionych dokumentów:

−

wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,

−

wniosek o nadanie numeru statystycznego REGON – RG 1,

−

zgłoszenie identyfikacyjne o nadanie Numeru Identyfikacji Podatkowej NIP – NIP 1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) pójść do urzędu gminy (miasta) i skompletować potrzebne druki,
2) wypełnić druki, posłużyć się własnymi danymi osobowymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komplet druków – wniosek o wpis do Ewidencji działalności gospodarczej, wniosek
o nadanie numeru REGON – RG1, zgłoszenie identyfikacyjne NIP 1,

−

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Dla działalności gospodarczej z ćwiczenia 4, wybierz formę opodatkowania i uzasadnij

swój wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z zaletami i wadami form opodatkowania działalności gospodarczej

prowadzonej przez osobę fizyczną,

2) wybrać formę opodatkowania i uzasadnić jej wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ustawa o podatku od osób fizycznych,

−

ustawa o podatku zryczałtowanym,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia.

Ćwiczenie 6

Dla właściciela rozpoczynającego działalność gospodarczą (z ćwiczenia 4), sporządź

wniosek ZUS ZUA tj. zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać się do ZUS w miejscu swojego miejsca zamieszkania i pobrać druki potrzebne do

zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego,

2) wypełnić druk własnymi danymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druki ZUS ZUA,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw ?



2) wyjaśnić na jakich zasadach funkcjonują przedsiębiorstwa państwowe?



3) wyjaśnić na jakich zasadach funkcjonują spółdzielnie?



4) podać źródła prawa tworzenia spółek ?



5) wymienić wady i zalety indywidualnej działalności gospodarczej?



6) wymienić wady i zalety spółki cywilnej?



7) wymienić wady i zalety spółek osobowych?



8) wymienić wady i zalety spółek kapitałowych?



9) wskazać czynniki decydujące o wyborze formy organizacyjno

-prawnej przedsiębiorstwa?



10) wskazać czynniki wpływające na wybór rodzaju schematu

organizacyjnego przedsiębiorstwa?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11) wymienić przepisy prawa regulujące prowadzenie działalności

gospodarczej?



12) przedstawić procedurę zakładania działalności gospodarczej przez

indywidualnego właściciela?



13) skompletować dokumenty potrzebne do uruchomienia działalności

gospodarczej indywidualnego właściciela?



14) omówić formy opodatkowania dochodów z prowadzenia działalności

gospodarczej indywidualnego właściciela?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Sporządzanie biznes planu

4.3.1. Materiał nauczania

Usługą jest świadczenie, które jedna strona – zwana – usługodawcą – może zaoferować

drugiej stronie – usługobiorcy. Cechami, które odróżniają usługi od dóbr materialnych, są:
niematerialność, nierozdzielność procesów świadczenia usług i konsumpcji, zmienność,
nietrwałość, niemożność nabycia prawa własności usługi.

Tabela 6. Cechy usług [opracowanie własne na podstawie 11]

Cecha usługi

Co oznacza

Niematerialność

Usługi nie można dotknąć, zobaczyć, powąchać, spróbować. Usług nie
można chronić przez patenty, pokazywać w ramach aktywizacji
sprzedaży.

Nierozdzielność

Usługi są świadczone i konsumowane jednocześnie. Aby doszło do
świadczenia wielu usług (np. badanie wzroku, dobór oprawek
okularowych), odbiorca musi być obecny fizycznie w czasie ich
świadczenia. Fizyczna obecność usługobiorcy nie zawsze jest
konieczna np. podczas prania ubrania, podczas wykonywania
okularów.

Zmienność

Jakość świadczonej usługi może ulegać zmianom i zależy od tego, kto
świadczy usługę, kiedy, w jakim miejscu i w jakim czasie. Każdy klient
jest inny, ma różne wymagania, preferencje i oczekiwania. Np. jeden
pracownik salonu optycznego może być kompetentny, sympatyczny, a
inny niegrzeczny. Większość firm usługowych uważa, że wysoka
jakość zapewnia większą sprzedaż oraz przewagę nad konkurencją,
pozwalającą utrzymać klienta przy sobie, dlatego stara się
przeprowadzać kontrolę jakości świadczonych usług.

Nietrwałość

Usług nie można gromadzić, przechowywać ani magazynować po to,
aby sprzedać w późniejszym okresie.

Niemożność
nabycia prawa
własności do usługi

Oznacza to, że odbiorca usługi ma jedynie dostęp do danej czynności
usługowej, np. może korzystać z miejsca w samolocie podczas lotu.
Korzyści z usługi mogą trwać przez jakiś czas, ale po zakończeniu jej
świadczenia wykonujący zachowuje w dalszym ciągu prawo do
ponownego świadczenia usługi.

Segmentacja rynku

Konsumenci (klienci) na rynku stanowią zróżnicowaną grupę. Określony produkt (wyrób

lub usługa) może zadowolić niektórych z nich, ale nie wszystkich. Segmentacja rynku polega
na jego podzieleniu na mniejsze części zwane segmentami. Segment rynku stanowi
wyselekcjonowana grupa nabywców, których łączy przede wszystkim duże podobieństwo
potrzeb, gustów, upodobań, oczekiwań cenowych dotyczących danego towaru. Zagadnieniem
kluczowym każdego procesu segmentacji rynku, jest dobór kryteriów segmentacji. Po
dokonaniu segmentacji firma musi wybrać segment, w którym chce sprzedawać swoje
towary. Głównym celem segmentacji jest – analiza struktury rynku, czyli potrzeb klientów,
które rynek tworzą. Chcąc uniknąć kosztów związanych z „marketingiem na miarę” każdego
klienta, sprzedawcy starają się dzielić rynek na jednolite segmenty. Segment mogą tworzyć
osoby o podobnym dochodzie bądź wieku, które mają zbliżone oczekiwania względem
określonego produktu. Należy stworzyć takie grupy baz danych, których profile są podobne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lub ewentualnie pasują do danego produktu. Musimy stworzyć segmenty lub grupy
potencjalnych klientów do których będziemy mogli się zwrócić bez ryzyka, że rozminiemy się z
potrzebami odbiorcy np. proponowanie soczewek torycznych komuś kto nie cierpi na
astygmatyzm lub opraw z kolekcji młodzieżowej osobom w starszym wieku, nie byłoby
najlepszym pomysłem. Drugim celem segmentacji jest – pozycjonowanie produktu, czyli
nadanie mu, w odbiorze klientów, pewnych specyficznych atutów, wyróżniających produkt
względem konkurentów i innych segmentów.

Wybrane kryteria zakreślające i opisujące segment rynku:

–

geograficzne, dzielące rynek na jednostki terytorialne:
1) dzielnica miasta, miasto, wieś, powiat ...,
2) wielkość miasta,
3) gęstość zaludnienia,
4) klimat,

–

socjo-demograficzne, dzielące rynek na grupy klientów według: wieku, płci, wielkości
rodziny, cyklu życia rodziny, dochodu, przynależności do grupy etnicznej, wykształcenia,
przynależności religijnej...,

–

psychologiczne: przynależność do określonej klasy społecznej, styl życia, osobowość,

–

oparte na podobnych oczekiwaniach klientów względem produktów. Następnie trzeba
określić czym się wyróżniają ci klienci, by móc na nich skierować kampanię reklamową.

Podstawowe strategie marketingowe

Strategia rynku docelowego oznacza dopasowanie marketingu mix do szczególnych

potrzeb nabywców. Sposoby zaspokojenia szczególnych potrzeb nabywców:

−

produkt posiada wyróżniającą go markę,

−

produkt posiada pożądane przez nabywców cechy,

−

produkt posiada wysoki poziom jakości,

−

opakowania mogą być wykonane z droższych lub tańszych materiałów,

−

wydłużona gwarancja.
Istnieje wiele różnych strategii, dzięki którym przedsiębiorstwa mogą osiągnąć sukces na

rynku. Według kompozycji elementów marketingu – mix możliwe są następujące rodzaje
strategii:
–

strategie produktu: np. strategia najwyższej jakości i niezawodności towarów, strategia
towarów gorszej jakości sprzedawanych po niższych cenach,

–

strategie cen: np. strategia cen nowości rynkowych, strategia cen konkurencyjnych,
strategia cen psychologicznych, strategia cen promocyjnych, strategia niskich atrakcyjnych
cen,

–

strategie sprzedaży i kanałów dystrybucji: np. strategia sprzedaży tego samego towaru dla
największej liczby nabywców, strategia selektywnej i elitarnej sprzedaży towarów,
strategia konkurencyjnego zakresu usług przed i posprzedażowych,

–

strategie promocji: strategia promocji za pomocą masowych środków informacji, strategia
aktywizowania sprzedaży za pomocą konkursów z nagrodami, strategia wysokiego
poziomu sprzedaży osobistej dla pozyskiwania stałych klientów.
Wybór właściwych strategii marketingowych będzie znacznie łatwiejszy, gdy poprzedzimy

go analizami marketingowymi np. macierzą Ansoffa, Portfolio, SWOT itp.

Strategie marketingowe składają się z trzech elementów:

–

metod,

–

harmonogramu,

–

środków niezbędnych do osiągnięcia wyznaczonych celów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po wyborze strategii i opracowaniu koncepcji marketingu – mix, należy przystąpić do

oszacowania finansowych wyników strategii. Wymaga to szczegółowego zbadania:
–

przychodów ze sprzedaży,

–

kosztów sprzedaży,

–

kosztów marketingu itp.
Analiza finansowa może potwierdzić trafność wyboru strategii lub jej nie potwierdzić.

W przypadku gdy wyniki finansowe odbiegają od przewidywanych, należy sprawdzić
w którym punkcie i dlaczego strategia zawiodła i zmienić ją.

Majątek trwały i obrotowy przedsiębiorstwa, którego właścicielem jest osoba fizyczna

Zakład świadczący usługi posiada środki gospodarcze zwane majątkiem firmy (aktywa).
Składniki majątku:

1. Środki trwałe (majątek trwały, aktywa trwałe), do których zalicza się:

–

budynki,

–

maszyny np. automat szlifujący,

–

urządzenia,

–

środki transportu itp.,
jeżeli okres ich użytkowania przekracza rok, są kompletne, zdatne do użytku i są
wykorzystywane w związku z prowadzoną działalnością.

2. Środki obrotowe (majątek obrotowy, aktywa obrotowe), do których zalicza się:

–

zapasy: materiałów, które są wykorzystywane w bieżącej działalności usługowej np.
oprawy okularowe, soczewki, części zamienne do maszyn, materiały biurowe,
materiały związane z utrzymaniem czystości itp.,

–

należności – są to kwoty pieniężne należne od odbiorców za sprzedane usługi
(należności nie występują w tych zakładach usługowych, w których klient dokonuje
zapłaty w kasie, bezpośrednio po wykonaniu usługi),

–

środki pieniężne – stanowi je gotówka zgromadzona na rachunku w banku lub
znajdująca się w kasie firmy.

Źródła finansowania majątku trwałego i obrotowego, którego właścicielem jest osoba
fizyczna

Posiadany przez zakład usługowy majątek trwały i obrotowy może pochodzić ze źródeł:

–

wewnętrznych (kapitał własny – wniesiony przez właściciela, zysk pozostawiony
w firmie),

–

zewnętrznych (kapitał obcy, pożyczony, zobowiązania).
Przedsiębiorca, który zamierza dofinansować działalność usługową ze źródeł

zewnętrznych ma do wyboru:
–

kredyty udzielane przez banki,

–

leasing maszyn, urządzeń wyposażenia, środków transportu, zaliczanych do środków
trwałych – oferowany przez instytucje leasingowe,

–

pożyczki na sfinansowanie działalności bieżącej i rozwój z instytucji finansowych nie
będących bankami,

–

dotacje ze środków krajowych i zagranicznych na dofinansowanie konkretnych
programów,

–

pożyczki od osób fizycznych (znajomych, krewnych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela7. Zestawienie majątku i źródeł jego pochodzenia [opracowanie własne]

Majątek (aktywa)

Źródła pochodzenia majątku (pasywa)

Majątek trwały (aktywa trwałe) 100 000 zł
Majątek obrotowy (aktywa obrotowe)

−

zapasy materiałów 7 000 zł

−

należności 12 000 zł

−

środki pieniężne 9 000 zł

Razem 128 000 zł

Kapitał własny 70 000 zł
Zobowiązania

−

krótkoterminowe 28 000 zł

−

długoterminowe 30 000 zł

Razem 128 000 zł

Wynik finansowy przedsiębiorstwa

Różnica między przychodem netto ze świadczenia usług a kosztami poniesionymi w celu

uzyskania tych przychodów w danym okresie stanowi wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Jeżeli przychody są wyższe od kosztów poniesionych w celu ich uzyskania, wynikiem jest

dochód przed opodatkowaniem (zysk brutto). Jeżeli natomiast koszty uzyskania są wyższe od
przychodu, wynikiem jest strata.

PRZYCHÓD ZE ŚWIADCZONYCH USŁUG

- KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW

= WYNIK FINANSOWY/ Zysk (strata)

Na wielkość wyniku finansowego wpływają następujące czynniki:

–

liczba świadczonych usług,

–

cena za usługę,

–

rodzaj świadczonych usług (asortyment),

–

wysokość kosztów.

Przychód ze świadczonych usług

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne za świadczone usługi bez

względu na to, czy zostały zapłacone czy nie. Jeżeli przedsiębiorca jest podatnikiem podatku
od towarów i usług VAT, to do ustalenia wysokości przychodu przyjmuje się wartość netto
(po odjęciu VAT).

Prosty sposób obliczenia ceny usługi polega na ustaleniu kosztu usługi i powiększeniu go

o założoną kwotę zysku, zawsze należy sprawdzić czy w ten sposób ustalona cena jest
zbliżona do ceny ustalonej przez rynek.

PRZYCHÓD = LICZBA ŚWIADCZONYCH USŁUG X CENA ZA USŁUGĘ

Koszty

Podejmując działania mające na celu obniżenie kosztów działalności, przedsiębiorca

powinien pamiętać o podziale kosztów na stałe i zmienne. Koszty stałe ponosi firma bez
względu na liczbę i rodzaj świadczonych usług np. czynsz. Koszty zmienne są uzależnione od
ilości świadczonych usług.

Przepływy środków pieniężnych

Równie ważne, jak prawidłowe oszacowanie wysokości przychodów z prowadzonej

działalności oraz kosztów ich uzyskania, jest prognozowanie przepływu gotówki niezbędnej do
sfinansowania działalności gospodarczej. Osiągnięty dodatni wynik finansowy (dochód) nie
zawsze jest równoznaczny z przyrostem środków pieniężnych pozostających w dyspozycji
firmy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 8. Przepływ gotówki [opracowanie własne]

Przepływ gotówki w danym okresie

Wpływy gotówki do kasy (na konto
bankowe) firmy w danym okresie

Wypływ gotówki z kasy (konta bankowego)
firmy w danym okresie

Faktyczne

wpływy

gotówki

tytułu

sprzedaży usług, zaciągniętych kredytów
(także zapłata należności z poprzedniego
okresu)

Płatności:
–

dostawcom materiałów i usług,

–

pracownikom,

–

budżetom z tytułu podatków,

–

ZUS,

–

bankom i innym instytucjom,

–

inne.

Należy pamiętać, że każdy koszt powoduje wcześniej lub później konieczność poniesienia

wydatku, natomiast nie każdy wydatek jest kosztem. Wydatkiem nie stanowiącym kosztu
uzyskania przychodu jest np. zapłacenie podatku od dochodu, spłata kredytu lub pożyczki.
Wydatkiem jest zakup środka trwałego, a kosztem uzyskania przychodu jest amortyzacja.
Również nie stanowi kosztu praca właściciela firmy (jeżeli firma nie posiada osobowości
prawnej).

Elementy biznes planu

Nie ma jednego idealnego, ściśle określonego i z góry ustalonego, wzorca budowy biznes

planu, wynika to między innymi z:
–

wielkości przedsiębiorstwa,

–

struktury organizacyjnej,

–

stosunków własnościowych przedsiębiorstwa,

–

rodzaju działalności,

–

zamierzeń przyszłościowych.

Tabela 9. Części i elementy biznes planu [opracowanie własne na podstawie 11]

Części biznes planu

Elementy biznes planu

Plan działalności gospodarczej
jest obrazem zasobów rzeczowych
i kadrowych

nowo

zakładanej

firmy.

–

syntetyczny opis (planowanego) przedsiębiorstwa
handlowego,

–

produkt (asortyment towarów),

–

charakterystyka odbiorców,

–

charakterystyka konkurencji,

–

strategie sprzedaży,

–

lokalizacja,

–

organizacja, kierowanie, zarządzanie, pracownicy,

–

analiza ryzyka

Plan finansowy
jest

urzeczywistnieniem

planu

działalności gospodarczej przez
zapewnienie

projektowi

niezbędnych środków finansowych

−

oszacowanie zapotrzebowania na środki trwałe,

−

oszacowanie zapotrzebowania na środki obrotowe,

−

określenie źródeł pozyskania funduszy,

−

prognoza zysków i strat,

−

oszacowanie przepływów gotówkowych

Materiały uzupełniające
w formie załączników do planu

Mogą to być:

−

plany odcinkowe (rzeczowe, finansowe),

−

dodatkowe informacje o:

asortymencie

towarów,

sytuacji

rynkowej,

sprzedaży, systemie zarządzania i strukturze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Części biznes planu

Elementy biznes planu

organizacyjnej, sytuacji finansowej,

−

szczegółowe obliczenia dotyczące zaopatrzenia,
zatrudnienia

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakimi cechami charakteryzują się usługi?
2. Na czym polega segmentacja rynku?
3. Jakie kryteria zakreślają i opisują segment rynku?
4. Jakie rodzaje strategii można wyróżnić ze względu na kompozycję elementów marketingu

mix?

5. Z jakich elementów składa się strategia marketingowa?
6. Co należy zbadać aby oszacować finansowe wyniki zastosowanej strategii marketingowej?
7. Co należy zrobić w przypadku gdy wyniki finansowe po zastosowaniu strategii

marketingowej nie są zadawalające?

8. Jakie podstawowe funkcje spełnia biznes plan?
9. Z jakich części i elementów składa się biznes plan?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pan Andrzej umówił się ze znajomym optykiem na godzinę 18-stą, by dobrać oprawki

okularowe. Jednak okazało się, że koniecznie musi załatwić ważną sprawę służbową
i pozostać w pracy do 19-stej. Zadzwonił więc do optyka przedstawiając sytuację
i przepraszając, że nie może przyjść w tym dniu.
–

Czy optyk mógł wykonać usługę mimo nieobecności Pana Andrzeja?

–

Podaj cechę usługi, której ta sytuacja dotyczy i wyjaśnij, dlaczego tak uważasz?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania i odpowiedzieć pisemnie na pytania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Dla wybranego przez siebie Zakładu Optycznego dokonaj segmentacji rynku usług

optycznych według dwóch kryteriów: wieku i dochodu, wpisz do tabeli 1 wielkości kryteriów,
np. dochód 500–800 zł, wiek 40–60 lat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 1 do ćwiczenia 2

Wiek

Dochód
miesięczny na
osobę w
gospodarstwie
domowym

Np. 40 –60 lat

Np. 500–800

Segment 1

Segment 5

Segment 9

Segment 13

Segment 2

Segment 6

Segment 10

Segment 14

Segment 3

Segment 7

Segment 11

Segment 15

Segment 4

Segment 8

Segment 12

Segment 16

Wybierz 4 segmenty, które wybrany przez Ciebie zakład optyczny będzie głównie obsługiwał
i wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli 2: potrzeby i asortyment produktów, którymi te
potrzeby będą zaspokajane.

Tabela 2 do ćwiczenia 2

Segment

Potrzeby

Asortyment

Np.9

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać do tabeli 1 wielkości kryteriów zakreślających segmenty rynku: wiek i dochody,
2) wybrać i wpisać do tabeli 2 segmenty rynku, które głównie będą obsługiwane przez

wybrany zakład optyczny oraz określić potrzeby klientów w wybranych segmentach
i wpisać je do tabeli,

3) określić jakim asortymentem produktów będą zaspokajane te potrzeby i wpisać go do

tabeli 2.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś właścicielem zakładu optycznego, który bardzo dobrze

prosperuje. Udało Ci się, ponieważ rozpoznałeś potrzeby swoich klientów i dostarczasz im
towar, którego oczekują. Zastanów się i odpowiedz na pytania:
1. Jakie potrzeby klientów uwzględniłeś jako właściciel zakładu optycznego (np. posiadanie

okularów markowych)?

2. Jak zaprojektowałeś asortyment produktów w tym zakładzie optycznym (np. świadczenie

usług okulistycznych w oparciu o kontrakt z NFZ, świadczenie usług okulistycznych
płatnych przez pacjenta, wykonywanie pomiaru wad refrakcji, sprzedaż soczewek
kontaktowych, wykonywanie okularów korekcyjnych, sprzedaż galanterii i akcesoriów
optycznych)?

3. Gdzie jest zlokalizowany Twój zakład optyczny (np. w centrum małego miasteczka)?
4. Gdzie kupujesz towar (np. „Jeleniogórskie Zakłady Optyczne – soczewki okularowe”,

”Optica – oprawy okularowe”)?
Zastanów się, w jaki sposób przeprowadziłbyś badanie rynku. Przygotuj odpowiednie

narzędzie badawcze (ankieta, wywiad). Opisz, w jaki sposób przeprowadzisz badanie.
Przeprowadź badanie wśród kolegów. Przeanalizuj odpowiedzi Twoje i kolegów. Wyodrębnij
segmenty rynku m. innymi według następujących kryteriów: wiek, dochody, miejsce
zamieszkania. Dla wyodrębnionych segmentów rynku określ, jakich korzyści spodziewają się
klienci i jaką cenę (wysoką, średnią, niską) są skłonni zapłacić. Jeśli na przykład wyodrębniłeś
3 segmenty rynku, wypełnij tabelę:

Tabela do ćwiczenia 3

Oczekiwane korzyści

Oczekiwana cena

Segment 1

Segment 2

Segment 3

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odpowiedzieć pisemnie na pytania,
2) wyszukać w Internecie producentów i hurtowników u których mógłbyś nabywać towary

optyczne,

3) sporządzić ankietę badawczą,
4) przeprowadzić badanie,
5) przeanalizować wyniki, wyodrębnić segmenty rynku,
6) zaprojektować

asortyment

produktów

zaspokajających

potrzeby

dla

każdego

wyodrębnionego segmentu rynku,

7) wpisać do tabeli oczekiwane korzyści i oczekiwane ceny w wyodrębnionych segmentach

rynku,

8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

komputer, Internet,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykorzystaj dane z poprzedniego ćwiczenia (ćwiczenie 3) i zaproponuj dla

poszczególnych segmentów rynku skuteczną strategię cen (zastosuj ceny promocyjne, ceny
nowości rynkowych, ceny konkurencyjne).

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dla każdego segmentu rynku zaproponować asortyment towarów, spełniający oczekiwania

klientów,

2) do każdego segmentu dopasować ceny jakie klienci są skłonni zapłacić,
3) zaproponować ceny promocyjne, ceny nowości rynkowych i ceny konkurencyjne,
4) potrzebne informacje wyszukać w Internecie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

–

katalogi i cenniki wyrobów optycznych,

–

komputer, Internet.

Ćwiczenie 5

Sporządź roczny projekt promocji dla wybranego zakładu optycznego z uwzględnieniem

kosztów jego wdrożenia. Uwzględnij akcje o charakterze całorocznym np.: ogłoszenie
w prasie, ulotki reklamowe, karta stałego klienta, dodatki reklamowe do prac okularowych,
szyld reklamowy w pasie drogowym, strona internetowa, napisy reklamowe na samochodzie
oraz akcje o charakterze sezonowym np. sponsorowanie prognozy pogody w telewizji
regionalnej – spot reklamowy w okresie poprzedzającym ferie zimowe – reklama okularów
przeciwsłonecznych z polaryzacją i filtrami UV.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przedstawić zakład optyczny dla którego opracowujesz projekt promocji (podać

lokalizację, wielkość przychodów, planowaną kwotę na akcję promocyjną i. in.),

2) przedstawić cele promocji,
3) zaprojektować akcje promocyjne, przeprowadzić badanie cen na rynku i przedstawić

koszty poszczególnych akcji,

4) sporządzić zestawienie kosztów i określić jakie są spodziewane efekty,
5) zaprezentować projekt promocji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

–

katalogi i cenniki wyrobów optycznych,

–

komputer, Internet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Sporządź biznes plan dla małego zakładu optycznego rozpoczynającego działalność

gospodarczą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sprecyzować pomysł na działalność gospodarczą,
2) określić cele jakie zamierzasz osiągnąć (bieżące i w dłuższym okresie czasu),
3) wskazać miejsce wykonywania działalności,
4) zbadać rynek (czy istnieje zapotrzebowanie na proponowane produkty, jaka jest

konkurencja i in.),

5) oszacować wydatki, które należy ponieść, aby możliwe było rozpoczęcie działalności,
6) ustalić sposób sfinansowania przedsięwzięcia,
7) sporządzić prognozę na jeden rok (w rozbiciu na 12 miesięcy): przychodów, kosztów,

wyników finansowych i przepływów gotówki,

8) przedstawić wnioski,
9) zaprezentować biznes plan.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

–

komputer, Internet.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować cechy usług?



2) wyjaśnić na czym polega segmentacja rynku?



3) przedstawić kryteria zakreślające i opisujące segment rynku?



4) zidentyfikować różne strategie marketingowe?



5) wymienić elementy z jakich składa się strategia marketingowa?



6) oszacować finansowe wyniki zastosowanej strategii marketingowej?



7) podjąć działania w przypadku nie zadawalających wyników

zastosowanej strategii marketingowej?



8) wymienić i omówić części i elementy biznes planu?



9) sporządzić uproszczony biznes plan?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Test pisemny wielokrotnego wyboru, dwustopniowy do jednostki

modułowej „Przygotowanie do zatrudnienia i prowadzenia działalności
gospodarczej”.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań i sprawdza Twoją wiedzę i umiejętności z zakresu

przygotowania do zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej.

5. Odpowiedzi udzielaj na KARCIE ODPOWIEDZI.
6. Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d.
7. Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
8. Wybierz właściwą odpowiedź i w kratce odpowiadającej tej odpowiedzi wstaw znak X

Nr pyt.

9. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić i zaznaczyć kółkiem, następnie

wpisać odpowiedź poprawną.

Nr pyt.

10. Pracuj samodzielnie.
11. Na rozwiązanie testu masz 30 minut, od momentu przekazania instrukcji i zadań.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Działanie mechanizmu rynkowego polega na dostosowywaniu

a) popytu do ceny.
b) podaży do ceny.
c) podaży do popytu.
d) podaży do dochodów.

2. Podstawowe dokumenty związane z poszukiwaniem pracy to

a) CV, list motywacyjny.
b) podanie, życiorys.
c) CV, życiorys.
d) podanie, CV.

3. Umowa o pracę powinna być zawarta w formie

a) aktu notarialnego.
b) ustnej.
c) dowolnej.
d) pisemnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Pracownikowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego na podstawie

a) umowy agencyjnej.
b) umowy zlecenia.
c) umowy o pracę.
d) umowy o dzieło.

5. Pracodawca jest zobowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w terminie

a) 5 dni.
b) niezwłocznie.
c) dwóch tygodni.
d) jednego miesiąca.

6. Tylko jeden wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem

a) w spółce cywilnej.
b) w spółce partnerskiej.
c) w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
d) w spółce komandytowej.

7. Podwójne opodatkowanie dochodów, jako ważny czynnik decydujący o doborze formy

organizacyjno-prawnej występuje w
a) spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
b) indywidualnej działalności gospodarczej.
c) spółkach cywilnych.
d) wszystkich spółkach osobowych.

8. W myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest

a) działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa.
b) działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa i rolnicza.
c) działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa i rolnicza oraz

rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż.

d) działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz rozpoznawanie

i wydobywanie kopalin ze złóż.

9. Podstawą funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest

a) umowa cywilna sporządzona na piśmie.
b) statut spółki.
c) umowa w formie aktu notarialnego.
d) umowa ustna zawarta między wspólnikami w obecności osób trzecich.

10. Urząd statystyczny wymaga dokumentu rejestracyjnego

a) NIP 1.
b) NIP 2.
c) RG 1.
d) wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Cechami, które odróżniają usługi od dóbr materialnych, są

a) nierozdzielność, niematerialność, zmienność, nietrwałość, niemożność nabycia prawa

własności usługi.

b) niemożność nabycia prawa własności usługi, trwałość, materialność, rozdzielność,

zmienność.

c) nierozdzielność, niematerialność, trwałość, materialność, zmienność.
d) zmienność, nietrwałość, rozdzielność, materialność, niemożność nabycia prawa

własności usługi.

12. Strategia segmentacji rynku polega na

a) zaoferowaniu niskiej ceny za wszystkie dobra z danego asortymentu przedsiębiorstwa

handlowego.

b) odmiennym podejściu do różnych grup nabywców, uwzględniając różne potrzeby

nabywców.

c) sprzedaży przez firmy meblarskie segmentów młodzieżowych, segmentów dla dzieci

i dorosłych.

d) zaoferowanie wysokiej ceny za wszystkie dobra z całego asortymentu

przedsiębiorstwa handlowego.

13. Do narzędzi kształtowania produktu należą m.in.

a) jakość, oznakowanie, bonifikata, rabat, opakowanie.
b) skonto, opakowanie, marka, usługa posprzedażowa.
c) jakość, oznakowanie, gwarancja, odroczenie płatności.
d) gwarancja, jakość, marka, usługa posprzedażowa.

14. Elementy marketingu – mix to

a) reklama, cena, logistyka, produkt.
b) produkt, cena, dystrybucja, promocja.
c) produkt, gwarancja, cena, dystrybucja.
d) marka, jakość, gwarancja, opakowanie.

15. Podstawowym zadaniem promocji jest

a) przemieszczanie towarów od producenta do nabywców.
b) działalność grupy ludzi, którzy chcą opanować rynek.
c) prawidłowe sprecyzowanie oczekiwań nabywców.
d) przekazywanie informacji i pobudzanie nabywcy do określonego działania.

16. Majątek przedsiębiorstwa dzieli się na

a) majątek pieniężny, majątek rzeczowy.
b) majątek trwały, majątek obrotowy.
c) majątek własny, majątek obcy.
d) majątek rzeczowy, majątek niematerialny.

17. Do podstawowych źródeł finansowania majątku trwałego i obrotowego należą

a) kapitały własne, kapitały obce.
b) kapitały własne, kapitały trwałe.
c) kapitały obce, kapitały pieniężne.
d) kapitały trwałe, kapitały pieniężne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Zysk brutto ustalamy wykorzystując następujące dane

a) przychód, koszty zmienne, koszty stałe.
b) przychód, koszty zmienne.
c) przychód, koszty stałe.
d) przychód, koszty stałe, podatek dochodowy.

19. Ryzyko utraty płynności finansowej wzrasta wraz

a) ze zwiększeniem udziału kapitałów obcych w finansowaniu działalności

przedsiębiorstwa.

b) ze zwiększeniem udziału kapitałów własnych w finansowaniu działalności

przedsiębiorstwa.

c) ze zmniejszeniem udziału kapitałów obcych w finansowaniu działalności

przedsiębiorstwa.

d) ze zwiększeniem odpisów z zysku na finansowanie działalności przedsiębiorstwa.

20. Podstawowe części biznes planu to

a) plan taktyczny, plan strategiczny.
b) plan działalności gospodarczej, plan finansowy.
c) plan operacyjny, plan strategiczny.
d) plan rzeczowy, plan działalności gospodarczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Przygotowanie do zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Adamiec T.: Zarys wiedzy o gospodarce. WSiP, Warszawa 1999
2. Akty prawne: ustawy, rozporządzenia, zarządzenia (RM, MZiOS, MZ, MPiPS, Kodeks

Pracy)

3. Bielski P.: Nowe prawo przedsiębiorców. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp.

z o.o., Gdańsk 2000

4. Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. WSiP, Warszawa 1999
5. Chudy S., Pietraszewski M.: Obsługa klienta – cz. I. eMPi

, Poznań 2003

6. Chwałek J.: Nowoczesny sklep. WSiP, Warszawa 1995, wyd. II
7. Daszkowska M.: Usługi, produkcja, rynek, marketing. PWN, Warszawa 1998
8. Dietl J., Gasparski W.: Etyka biznesu. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000
9. Kielan K., Pokora K.: Przygotowanie do działalności usługowej. Podstawy usług.

Ekonomika usług. WSiP, Warszawa 2003

10. Kodeks Cywilny
11. Kodeks etyki zawodowej
12. Kodeks Karny
13. Kodeks Pracy
14. Kodeks spółek handlowych
15. Kodeks Wykroczeń
16. Kotler Ph.: Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola. Gebethner i S-ka, 1994
17. Lake N., Hickley K.: Podręcznik obsługi klienta. Helion, Gliwice 2005
18. Łodygowska E., Rajewska K.: Psychologia kontaktu z klientem. KAW 2001
19. Martyniuk T.: Formy ewidencji podatkowej małych podmiotów gospodarczych. Ośrodek

Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2000

20. Michalski E.: Marketing. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
21. Mouradian Jean-Patrick: Optycy – jak zwiększyć sprzedaż. WSiP, Warszawa 2001
22. Mudie P., Cottam A.: Usługi, Zarządzanie i marketing. PWN, Warszawa 1998
23. Piasecki B. (red. nauk.): Ekonomika i zarządzanie małą firmą. PWN, Warszawa 1998
24. Sierpińska M., Jachna T. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN,

Warszawa 1999

25. Stanlake G.F.: Podstawy ekonomii. WSiP, Warszawa 1992
26. Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Zysk i S-ka 1998
27. Ustawa i swobodzie działalności gospodarczej
28. Ustawa o podatkach
29. Wilczek P.: Rynek wewnętrzny usług. Instytut Europejski, Łódź 1998
30. Wiśniewska J.: Moja firma. WSiP, Warszawa 1998
31. Wysokińska Z., Witkowska I.: Integracja europejska. Rozwój rynków. PWN, Łódź 1999

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
02 Przygotowanie do zatrudnienia
Liczby i działania, Przygotowanie do klasówki, Klasa 1
02 Aborcja czym jest i do czego prowadzi
02 Wprowadzenie do Visual Basic cwiczenia przygotowujace
02 Przygotowanie surowcow do pr Nieznany (2)
Program działań organizacyjno-technicznych ograniczających narażenie na hałas, BHP i PPOŻ przygotowa
Formacja elementem przygotowującym do działania
R10 Przygotowanie do prowadzenia ćwiczeń wojskowych w bz bpan
02 Przygotowanie surowcow do pr Nieznany (4)
2014 02 medytacja 4, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń 201
2014 02 medytacja 1 (2), Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń
Program działań organizacyjno-technicznych ograniczających narażenie na hałas1, BHP i PPOŻ przygotow
2014 02 konspekt-final, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń
2014 02 celebracja, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń 2014
2014 02 medytacja 2, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń 201
2014 02 wprowadzenie final, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styc
PRZYGOTOWANIE CHOREGO DO OPERACJI I PROWADZENIE POOPERACYJN
2014 02 medytacja 3, Różne, Przygotowanie do ŚDM w Krakowie 2016 rok, Grudzień 2013 rok, Styczeń 201

więcej podobnych podstron