Kup książkę

Kup książkę

R

edakcja

: Irena Kloskowska

S

kład

: Tomasz Piłasiewicz

P

Rojekt

okładki

: Piotr Pisiak

Ilustracje w książce: www.wikipedia.pl

Wydanie I

Białystok 2014

ISBN 978-83-64278-55-6

©

Copyright for this edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2014

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana

ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,

kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

Dane podane w niniejszej książce zostały dokładnie sprawdzone przez autorkę i wydawnictwo.

Autorka i wydawnictwo nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki

lub szkody wynikłe z zastosowania lub niewłaściwego zastosowania zaprezentowanych tu

informacji. W przypadku poważnych problemów zdrowotnych należy poszukać pomocy

u lekarza lub specjalisty w zakresie uzdrawiania.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

sklep firmowy: Białystok, ul. Antoniuk Fabr. 55/20

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

PRINTED IN POLAND

Kup książkę

Spis treści

Wstęp ........................................................................................... 9
Ziołowe przeciwutleniacze ........................................................ 13
Zioła zapobiegające chorobom serca

i naczyń krwionośnych .......................................................... 17

Zioła usprawniające koncentrację i pamięć ............................. 31
Zioła łagodzące objawy menopauzy i andropauzy .................. 37
Zioła wspomagające leczenie otyłości ...................................... 39
Zioła opóźniające starzenie się skóry ....................................... 43
Rośliny podnoszące odporność i sprawność organizmu ........ 47
Gatunki odmładzających ziół .................................................... 52

1. Aloes .................................................................................... 52
2. Aralia sercowata ................................................................. 54
3. Awokado, smaczliwka ...................................................... 56
4. Borówka czernica,

czernica, borówka czarna, czarna jagoda ........................ 58

5. Cebula zwyczajna, cebula jadalna ..................................... 60
6. Chmiel zwyczajny .............................................................. 62
7. Chrzan pospolity ................................................................ 64
8. Cynamonowiec chiński,

kasja, cynamonowiec wonny ............................................ 66

9. Cytryna zwyczajna, cytryna właściwa .............................. 68
10. Cytrynnik chiński ............................................................ 70
11. Czosnek pospolity ............................................................ 72

Kup książkę

12. Dziurawiec zwyczajny ..................................................... 74
13. Eleuterokok kolczasty ..................................................... 76
14. Fiołek trójbarwny ............................................................ 78
15. Głóg dwuszyjkowy .......................................................... 80
16. Herbata chińska, herbaciany krzew ............................... 82
17. Imbir lekarski ................................................................... 84
18. Jemioła pospolita ............................................................. 88
19. Jeżówka purpurowa, rudbekia purpurowa ................... 90
20. Jojoba, simondsja ............................................................. 92
21. Kakaowiec właściwy ....................................................... 94
22. Karczoch zwyczajny ........................................................ 96
23. Kminek zwyczajny .......................................................... 98
24. Kolcowój chiński ............................................................. 100
25. Koniczyna łąkowa............................................................ 102
26. Koper włoski, fenkuł włoski .......................................... 104
27. Kozłek lekarski, waleriana lekarska ............................... 106
28. Kruszyna pospolita, szakłak kruszyna ........................... 108
29. Krwawnik pospolity ........................................................ 110
30. Len zwyczajny ................................................................. 112
31. Leuzea krokoszowata ...................................................... 114
32. Melisa lekarska, rojownik ............................................... 116
33. Migdał zwyczajny, migdałowiec zwyczajny .................. 118
34. Miłorząb japoński, miłorząb dwuklapowy .................... 120
35. Mniszek lekarski, mniszek pospolity ............................. 122
36. Morszczyn pęcherzykowaty ........................................... 124
37. Mydlnica lekarska ............................................................ 126
38. Nagietek lekarski ............................................................. 128
39. Niepokalanek pieprzowy ................................................ 130
40. Nostrzyk wyniosły ........................................................... 132
41. Ogórecznik lekarski ......................................................... 134
42. Oliwka europejska, drzewo oliwne ................................ 136
43. Perz właściwy ................................................................... 138

Kup książkę

44. Pieprzyca siewna, rzeżucha ............................................. 140
45. Pietruszka zwyczajna ....................................................... 142
46. Pluskwica groniasta ......................................................... 144
47. Pokrzywa zwyczajna ........................................................ 146
48. Poziomka pospolita ......................................................... 148
49. Przewiercień sierpowaty ................................................. 150
50. Przymiotno kanadyjskie .................................................. 152
51. Przywrotnik pospolity ..................................................... 154
52. Rdest ptasi, wróble języczki, podróżnik ........................ 156
53. Rokitnik zwyczajny ......................................................... 158
54. Rozmaryn lekarski ........................................................... 160
55. Róża dzika, szypszyna ...................................................... 162
56. Różeniec górski, rozchodnica różowa ........................... 163
57. Rumianek pospolity, rumianek lekarski ........................ 164
58. Ruta zwyczajna ................................................................ 166
59. Serdecznik pospolity ........................................................ 168
60. Sezam indyjski .................................................................. 170
61. Skrzyp polny ..................................................................... 172
62. Soja owłosiona, soja uprawna ........................................ 174
63. Suma ................................................................................. 176
64. Tarczyca bajkalska ........................................................... 177
65. Tasznik pospolity ............................................................. 178
66. Wąkrota azjatycka ........................................................... 180
67. Wiązówka błotna, tawuła błotna, kropidło błotne ...... 182
68. Wierzba purpurowa, wiklina ......................................... 184
69. Wiesiołek dwuletni ......................................................... 186
70. Winorośl właściwa, latorośl winna ............................... 190
71. Witania ospała ................................................................. 192
72. Żeń-szeń właściwy........................................................... 194

Bibliografia.................................................................................. 197

Kup książkę

Kup książkę

9

Wstęp

C

hęć zatrzymania procesu starzenia towarzyszy ludziom od

niepamiętnych czasów. Już na malowidle wazowym pocho-

dzącym z V wieku p.n.e. Herkules zmaga się z Gerosem (słowo

„geros” oznacza po grecku starość i dlatego nauka o procesach

starzenia to gerontologia).

Przyczynami starości, jej objawami oraz sposobem życia ludzi

w podeszłym wieku zajmował się najsłynniejszy lekarz starożyt-

ności – Hipokrates (460–377 r. p.n.e.). To jemu zawdzięczamy

określenie siedmiu cykli życia człowieka: 1–7 lat to okres dzie-

ciństwa, 8–14 – wiek chłopięcy i dziewczęcy, 15–21 – wiek mło-

dzieńczy, 22–28 – wiek młody, 29–49 – wiek dojrzały, 50–56 –

wiek podeszły, 57 lat i więcej to starość.

Podział ten ma charakter biologiczny, odpowiada zmianom

w organizmie człowieka. Chociaż granice wieku podeszłego

i starości uległy wraz z rozwojem cywilizacji znacznemu przesu-

nięciu, problemy starzenia się i starości są stale aktualne.

Starzenie się jest zjawiskiem w równej mierze społecznym,

biologicznym i psychicznym. Można być biologicznie młodym,

a psychicznie czuć się staro – i odwrotnie.

Ludzie młodsi mogą być schorowani i sprawiać wrażenie

znacznie starszych niż są w rzeczywistości, natomiast ludzie

osiemdziesięcioletni często zachowują taką sprawność fizyczną

i umysłową, że nikt nie da im więcej niż sześćdziesiąt lat.

Kup książkę

10

W stereotypowym myśleniu starość to okres występowania

procesów regresyjnych – obniżenie wydolności fizycznej i psy-

chicznej, co stwarza konieczność pielęgnowania i opieki. Równie

negatywnie ocenia się trudności wynikające z osobowości starych

ludzi. Nierzadko jawi się obraz człowieka zacofanego, upartego,

nieruchliwego, obok którego wszystkie nowoczesne zjawiska

przechodzą niezauważone.

Eufemistyczne słowa „wieczór życia” to także krytyczny obraz

starości. Mówienie o „wieczorze życia” często fałszuje prawdę

o starości, przedstawiając ją jako piękną, wygodną idyllę, nazy-

wając ją niekiedy „złotą jesienią”. Bywa jednak wiele przypadków

pozytywnych, kiedy starości towarzyszy pogoda ducha, spraw-

ność fizyczna oraz intelektualna.

Już 200 lat temu przyrodnicy stwierdzili, że przeciętna dłu-

gość życia różnych gatunków 6–7 razy przekracza okres rozwoju

osobnika danego gatunku od jego urodzenia do pełnej dojrza-

łości. Jeżeli więc okres osobniczego rozwoju człowieka wynosi

18–20 lat, wynikałoby z tego, że przeciętna długość życia to mniej

więcej 110–120 lat.

Zdrowa długowieczność jest bardzo rzadko osiągana w krajach

rozwiniętych, np. w kręgu cywilizacji europejskiej chlubiącej się

wysokim stopniem rozwoju nauki, techniki i wszelkich życio-

wych możliwości. To, co nam skraca życie, zatruwając je choro-

bami, to właśnie ten „wyższy poziom” życia, pożądanie wszelkich

wygód i przyjemności.

Zamiast fizycznej pracy i ruchu mamy maszyny, windy i samo-

chody, a zamiast prostego, naturalnego pokarmu – wyrafinowaną

sztukę kulinarną i wszechobecną reklamę smakowych doznań,

a ponadto kult pieniądza, kariery, sławy, niszczącą rywalizację

i trujące nałogi.

Mimo że postęp medycyny, nowoczesne leki i metody leczenia

mogą to ułomne życie przedłużać, zdrowa długowieczność nie

jest dziełem medycyny.

Kup książkę

Typowymi zjawiskami towarzyszącymi procesowi starzenia są:

• utrata wody, czyli odwodnienie organizmu;

• zwolniona przemiana materii, wzmożony rozpad komórek

i większe zapotrzebowanie na ciepło;

• odkładanie się złogów – produktów przemiany materii, m.in.

złogów wapnia i cholesterolu;

• obniżona sprawność mięśni, narządów ruchu, układu krąże-

nia, trawienia i narządów zmysłów;

• zmiany starcze skóry: zanik elastyczności, pojawianie się

zmarszczek, fałd oraz torbieli;

• obniżenie sprawności psychicznej (m.in. zdolności koncen-

tracji, zapamiętywania) i stany depresyjne.

Od zarania ziołolecznictwa najważniejsze znaczenie miały ro-

śliny przedłużające młodość, zawsze bowiem człowiekowi cho-

dziło o to, żeby starzeć się jak najwolniej i jak najdłużej pozostać

sprawnym, bez niedołęstwa i chorób towarzyszących zwykle sta-

rości. Kuracje „wiecznej młodości” miały zawsze i mają obecnie

bardzo wielu zwolenników.

W niniejszej pracy starałam się opisać różne rośliny, wskazując

ich właściwości pozwalające złagodzić, a nawet zlikwidować wie-

le dolegliwości podeszłego wieku.

Kup książkę

Kup książkę

13

Ziołowe przeciwutleniacze

T

len jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pier-

wiastków na kuli ziemskiej, a związek tlenu z wodorem i po-

wstanie środowiska wodnego to początek organizmów żywych.

Bez dostępu do tlenu człowiek może przeżyć tylko kilka minut,

ale w wyniku licznych obserwacji stwierdzono, że ten „życiodajny

tlen” może być również niebezpieczny dla roślin, zwierząt i ludzi.

Dzieje się tak w warunkach podwyższenia stężenia i ciśnienia tle-

nu. Wyniki wielu badań wskazują, że toksyczność tego pierwiast-

ka pojawia się, kiedy w komórce powstają formy tlenu nazywane

wolnymi rodnikami.

Wolnym rodnikiem jest cząsteczka chemiczna zawierająca

jeden lub więcej niesparowanych elektronów. W organizmie

człowieka wolne rodniki powstają w czasie procesu oddychania

oraz reakcji enzymatycznych i autooksydacji różnych cząstek

biologicznych.

W warunkach homeostazy (stanu równowagi) organizmu

wolne rodniki ulegają degradacji albo wchodzą w dalszy łań-

cuch przemian biochemicznych i ich toksyczne działanie jest

zablokowane.

Jednak w przypadku, kiedy następuje wzrost tworzenia się

wolnych rodników i brakuje bariery obronnej w postaci związ-

ków antyutleniających, organizm jest narażony na ich toksyczne

działanie.

Kup książkę

14

Każdy nadmierny bodziec, przyspieszający przemianę materii

i tym samym zwiększający stężenie i aktywność wolnych rod-

ników, doprowadza do wyczerpania się przeciwutleniaczy, co

grozi niekontrolowanym gromadzeniem, a nawet lawinowym

powstawaniem wolnych rodników, które działają toksycznie na

komórki i tkanki.

Powstawanie w nadmiernej ilości wolnych rodników, które

wymykają się spod kontroli mechanizmów obronnych, jest po-

czątkiem rozwoju wielu schorzeń. Na podstawie wyników licz-

nych badań stwierdzono, że skutkami destrukcyjnego działania

wolnych rodników na organizm są: niedokrwienna choroba ser-

ca, miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niektóre postacie

otyłości, starzenie się organizmu, choroba Parkinsona, choroba

Alzheimera i przewlekłe choroby zapalne (m.in. zapalenie sta-

wów). Oprócz wolnych rodników wytwarzanych wewnątrz or-

ganizmu na człowieka działają również rodniki powstałe w śro-

dowisku zewnętrznym, np. dym papierosowy, w którym stężenie

wolnych rodników jest ogromne. Działanie wolnych rodników

pobranych z dymem jest w układzie oddechowym bezpośrednie

i natychmiast zaczyna się proces niszczenia struktur DNA, białek

i lipidów.

Wolne rodniki tworzą się także pod wpływem działania pro-

mieni ultrafioletowych i ultradźwięków, powstają podczas pracy

silników samochodowych, w czasie wytwarzania mas plastycz-

nych – i razem z powietrzem dostają się do płuc.

Znajdują się one również w żywności lub powstają w niej

w wyniku smażenia, wędzenia oraz jełczenia tłuszczów. Są obecne

także w pleśni powstającej w źle przechowywanych produktach

żywnościowych. Powstawaniu wolnych rodników w żywności

sprzyja światło słoneczne i wysoka temperatura.

Źródłem wolnych rodników mogą być także infekcje bakteryj-

ne lub wirusowe.

Kup książkę

15

Zagrożenia, jakie niosą ze sobą wolne rodniki, spowodowały,

że wykształciły się w organizmie mechanizmy obronne, zabezpie-

czające go przed skutkami działania tych toksycznych związków.

W pierwszej linii obrony znajdują się enzymy przeciwutlenia-

jące, a drugą skuteczną grupą są witaminy przeciwutleniające,

głównie prowitamina A (beta-karoten), witamina A (retinol),

witamina C (kwas askorbinowy) oraz witamina E (tokoferol).

Warto zwrócić uwagę na witaminy C i E, których właściwości

przeciwutleniające są znane od wielu lat. Wielokrotnie stwier-

dzono, że niedobór tych witamin w pożywieniu zwiększa podat-

ność tkanek na działanie wolnych rodników zarówno zewnątrz-

pochodnych, jak i tych, które powstają w organizmie w wyniku

nasilonych procesów utleniania.

W doświadczeniach wykazano, że podawanie większych ilości

witaminy E zwierzętom otrzymującym diety miażdżycorodne wy-

raźnie hamowało rozwój miażdżycy. Niedobór witaminy E prowa-

dzi do zwiększenia agregacji płytek krwi, w wyniku czego wzrasta

skłonność do powstawania zakrzepów naczyniowych i zawałów.

Przeciwutleniające działanie witaminy C, podawanej w odpowied-

nich dawkach, polega na hamowaniu procesów miażdżycowych.

Witamina ta pełni także istotną rolę w regulacji ciśnienia tętnicze-

go krwi. Jej niedobór sprzyja powstawaniu nadciśnienia.

Liczne badania dostarczyły także interesujących danych doty-

czących współzależności pomiędzy zawartością witamin przeciw-

utleniających w surowicy krwi a umieralnością na nowotwory.

Stwierdzono, że u osób chorych na raka zawartość witaminy C

i beta-karotenu jest wyraźnie mniejsza. Przeciwutleniające dzia-

łanie witamin C i E stwierdza się nie tylko na przykładzie hamo-

wania powstawania miażdżycy i rozwoju nowotworów, ale także

powstrzymywania wielu innych procesów degradacji organizmu.

Nadmierna ilość wolnych rodników może również doprowa-

dzić do zmian zwyrodnieniowych w układzie kostnym. Stwier-

Kup książkę

dzono, że urazy mechaniczne u sportowców goją się znacznie

szybciej, kiedy spożywają oni dostateczną ilość prowitaminy

A (beta-karotenu) oraz witamin C i E. Niedobór przeciwutlenia-

jących witamin nasila również występowanie zmian artretycz-

nych. Wyniki licznych badań klinicznych wykazały, że podawa-

nie wyższych dawek witaminy C znacznie skracało okres leczenia

pooperacyjnego, przyspieszało gojenie się ran i zmniejszało odse-

tek powikłań.

Badania wykazały, że w wielu produktach żywnościowych znaj-

duje się grupa związków chemicznych – flawonoidów – o silnym

działaniu przeciwutleniającym. Udowodniono, że flawonoidy za-

pobiegają tworzeniu się nowych wolnych rodników i wyłapują te

już powstałe. Produktami zasobnymi we flawonoidy (więcej niż

50 mg/kg) są: cebula, kapusta włoska, fasola, brokuły i żurawi-

ny. Umiarkowane ilości flawonoidów zawarte są w pomidorach,

czerwonym winie, zielonej herbacie i owocach cytrusowych.

Poszukiwanie związków o właściwościach przeciwutleniają-

cych pozwoliło stwierdzić, że niektóre dodawane do żywności

przyprawy – cynamon (8), imbir (17), kminek (23), rozmaryn

(54), chrzan (7), sok z cytryny (9) – mają silne właściwości przeci-

wutleniające. Przyprawianie nimi potraw może więc w pewnym

stopniu zapobiegać powstawaniu wolnych rodników.

Kup książkę

17

Zioła zapobiegające chorobom serca

i naczyń krwionośnych

S

erce i naczynia krwionośne (naczynia włosowate, żyły i tęt-

nice) stanowią układ krążenia. Do zadań tego układu należy

wprowadzanie w ruch krwi, która dzięki pracy serca krąży naczy-

niami w całym organizmie.

Przepływając przez poszczególne narządy i tkanki, krew do-

prowadza do nich tlen, pobrany w wyniku wymiany gazowej

w pęcherzykach płucnych, oraz odbiera z nich szkodliwe produkty

przemiany materii, a wśród nich dwutlenek węgla, który dostarcza

do płuc, gdzie zostaje on wymieniony na niezbędny do życia tlen.

Krew rozprowadza także inne substancje odżywcze oraz re-

gulujące czynności poszczególnych narządów (m.in.: enzymy,

hormony i witaminy). Serce jest zbudowane ze specyficznych

włókien mięśniowych, ma cztery wewnętrzne jamy (dwa przed-

sionki i dwie komory) oraz własny układ wywołujący określone

bodźce. Układ ten wyzwala i rozprowadza w sercu, automatycz-

nie i rytmicznie, bodźce pobudzające poszczególne jego części do

skurczów.

Wszelkie zmiany w budowie, a także zakłócenia czynności ser-

ca, jak i przepływu krwi w naczyniach krwionośnych powodują

określone objawy chorobowe i upośledzenie ogólnej sprawności

organizmu. Na ogólną sprawność układu krążenia, samopoczucie

i wydolność organizmu mają wpływ również różnego rodzaju

zakłócenia regulacji nerwowo-hormonalnej, zaburzenia rytmu

pracy serca, nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi itp.

Kup książkę

18

W obrębie serca zmiany chorobowe mogą dotyczyć zewnętrz-

nej warstwy serca – osierdzia, warstwy środkowej, czyli same-

go mięśnia sercowego, a także warstwy nazywanej wsierdziem.

Mogą również dotyczyć nieprawidłowej czynności zastawek

między poszczególnymi jamami serca a głównymi naczyniami

oraz zaburzeń przepływu krwi w obrębie serca i nieprawidłowe-

go obciążenia poszczególnych jego części pracą.

Ogólną sprawność organizmu obniżają również zmiany cho-

robowe w obrębie układu naczyniowego, zarówno tętniczego,

jak i żylnego. Podstawowymi objawami upośledzenia czynności

układu krążenia są:

• łatwe męczenie się,

• zadyszka wysiłkowa,

• bóle w okolicy serca,

• obrzęki,

• sinica,

• zaburzenia rytmu pracy serca.

Łatwe męczenie się świadczy o osłabieniu pracy mięśnia ser-

cowego, a w konsekwencji o upośledzeniu przepływu krwi przez

tkanki i narządy, co prowadzi do ich niedotlenienia.

Zadyszka związana z wysiłkiem fizycznym jest zewnętrznym

wyrazem zwiększenia zapotrzebowania na tlen pracujących tka-

nek, zwłaszcza mięśni. Jest wynikiem głodu tlenowego tkanek.

Tylko w warunkach spokojnego trybu życia układ krążenia jest

jeszcze w stanie sprostać stawianym mu zadaniom.

Bóle w okolicy serca (piekące, gniotące, promieniujące do le-

wego barku, są także wyrazem zwiększonego zapotrzebowania

na tlen ze strony mięśnia sercowego.

Obrzęki powstają na skutek braku możliwości wprawienia

w ruch przez osłabione serce całej krążącej krwi, jej zalegania

i zastoju w naczyniach krwionośnych, zwłaszcza w ich odległych

odcinkach.

Kup książkę

19

W konsekwencji tego zastoju i wzmożonego parcia zalegającej

w naczyniach krwi płyn surowicy krwi przesiąka przez ściany

naczyń do otaczającej je przestrzeni międzykomórkowej. Naj-

wcześniej obrzęki powstają w odległych i najniższych częściach

ciała, narastają w ciągu dnia i znikają po dłuższym odpoczynku

nocnym.

Sinica jest wyrazem niedostatecznego nasycenia krwi tlenem.

Obserwuje się ją początkowo na wargach, płatkach usznych

i opuszkach palców. Nasila się podczas przebywania w środowi-

sku o zmniejszonej zawartości tlenu w powietrzu i po wysiłku

fizycznym.

Zaburzenia rytmu serca są najczęściej wynikiem zmian w ryt-

miczności lub częstotliwości powstawania bodźców albo też są

następstwem zaburzeń ich przewodzenia na skutek różnorod-

nych zmian chorobowych w mięśniu sercowym.

W każdym przypadku niedomagań układu krążenia właściwe

rozpoznanie i leczenie powinien ustalić lekarz. Medycyna na-

turalna, w tym leki roślinne, wspomaga leczenie klasyczne. Do

środków roślinnych należą: korzenie kozłka lekarskiego (27),

ziele serdecznika (59), kwiatostany i owoce głogu (15), cebule

czosnku (11) i owoce róży (55).

Rośliny przeciwmiażdżycowe

Miażdżyca jest chorobą tętnic. Charakteryzuje się ogniskowym

gromadzeniem w ścianach naczyń krwionośnych złogów chole-

sterolu, soli wapnia, a także zlepków komórek zwanych pianko-

watymi. Wytwarza się wtedy tzw. ognisko miażdżycowe (blaszka

miażdżycowa), które zwęża światło tętnic i hamuje przepływ krwi.

W efekcie tkanki otrzymują mniej krwi, a więc mniej tlenu,

co powoduje niedotlenienie poszczególnych narządów, niebez-

pieczne zwłaszcza w przypadku serca lub mózgu. Skupiska cho-

Kup książkę

20

lesterolu nagromadzone w ścianach tętnic aktywizują procesy

krzepnięcia krwi (we krwi pojawia się dużo płytek, które biorą

udział w tworzeniu skrzepu), co stopniowo może doprowadzić

do wytwarzania w naczyniach skrzepów całkowicie blokujących

przepływ krwi.

Dochodzi wówczas do martwicy tkanek zaopatrywanych

w krew przez chorą tętnicę. W ten sposób powstaje m.in. zawał

serca (wywołany blokadą naczyń wieńcowych serca) lub udar

mózgu (spowodowany niedrożnością mózgowych naczyń krwio-

nośnych) oraz niedokrwienne choroby innych narządów, np.

nerek. Bardzo istotną rolę w profilaktyce i leczeniu miażdżycy

odgrywa cholesterol.

Jest on żółtawą, woskową substancją, podobną do tłuszczu.

Spotyka się go najczęściej w wątrobie i jelitach, ale także w mózgu,

nadnerczach, osłonkach włókien nerwowych, a nawet w skórze.

Podobnie jak inne tłuszcze cholesterol jest związkiem potrzeb-

nym i niezbędnym do produkcji hormonów płciowych i syntezy

witaminy D, do wytwarzania błon komórkowych oraz tzw. osło-

ny mielinowej, czyli warstwy otaczającej włókna nerwowe.

Aby pokryć zapotrzebowanie organizmu na cholesterol, nie

trzeba pobierać go z pożywienia, ponieważ organizm sam wy-

twarza potrzebną jego ilość. Prawidłowe stężenie cholesterolu

w osoczu krwi nie powinno przekraczać 250 mg/100 ml. Za

optymalną wartość uważa się 150–280 mg/100 ml. Jeżeli poziom

cholesterolu przekracza dopuszczalne normy, wówczas zaczynają

się rozwijać procesy miażdżycowe.

Związkami białkowymi transportującymi cholesterol w krwio-

biegu są lipoproteiny. Lipoproteiny o małej gęstości (low density

lipoproteins – LDL) przenoszą około 65% cholesterolu i powo-

dują jego odkładanie się na ściankach tętnic, gdzie w połączeniu

z innymi substancjami tworzy on złogi zwężające światło naczyń

(tzw. zły cholesterol).

Kup książkę