ADAM MICKIEWICZ SONETY KRYMSKIE

Sonet jest utworem 14-wersowym, dwie zwrotki mają po cztery wersy, a następne po trzy. W sonecie
występuje podział na częśd opisową i refleksyjną, mistrzami w tworzeniu tego gatunku byli Petrarca i
Dante.

STEPY AKERMAOSKIE

Utwór rozpoczyna się metaforą podkreślającą ogrom stepu (porównany jest do oceanu). Ukazana jest
samotnośd podróżnika wśród ciemności i gwiazd. Istotą utworu jest ukazanie ulotnych dźwięków
stepu: szelestu węża, łopotu sznura żurawi, kołysania motyla. Podmiot liryczny zanurzony w takiej
przestrzeni odczuwa ogromną tęsknotę i wytęża słuch w stronę ojczyzny – Litwy, by usłyszed jakiś
sygnał, głos. I stwierdza z goryczą: Jedźmy, nikt nie woła.

BURZA

Ten sonet ukazuje zupełnie inny świat niż Stepy akermaoskie. Zamiast ciszy stepów mamy do
czynienia z dynamiką i grozą burzy. Szaleostwo żywiołu oddają opisy, przypominające koniec świata:
zdarto żagle, ryk wód, wicher z triumfem zawył... . Pokazany jest tonący statek, przerażeni
pasażerowie, fale ogromne jak góry. Ludzie różnie reagują na katastrofę: jedni się modlą, inni płaczą,
jeszcze inni się żegnają. Jednak jest na pokładzie jeszcze ktoś – jeden podróżny siedział w milczeniu
na stronie – kto nie okazuje przerażenia. Nie jest to jednak wyraz odwagi. Ten człowiek to po prostu
nieszczęśnik, który nie ma się z kim pożegnad, nie ma przyjaciół; nie ma też wiary w ocalenie, żadnej
nadziei. Sonet wspaniale obrazuje siłę żywiołu i kruchośd człowieka. Ukazuje też, że godzina śmierci
to sprawdzian ludzkości. Śmierd nie jest jednak największym nieszczęściem. Najgorsza w życiu
człowieka jest bowiem samotnośd i niechęd do życia.

BAKCZYSARAJ

W sonecie tym poeta maluje smutny obraz dawnej stolicy chanów krymskich – tytułowego
Bakczysaraju. Potężne miasto, dawniej tętniące życiem, niszczeje. Szaraocza zżera trony, rośliny
wdarły się do pałaców, wszystko obraca się w ruinę. Widok ten budzi refleksję obserwatora o
nietrwałości i przemijalności doczesnego świata. Utwór zawiera wiele orientalizmów – wspomniany
jest Giraj (chan krymski), mowa jest o haremie (miejscu zamieszkania żon i nałożnic bogatego
muzułmanina), baszy (dostojniku tureckim). Inne sonety, np. Widok gór ze Stepów Kozłowa,
Bakczysaraj w nocy, Mogiły haremu, Ruiny zamku w Bałakławie, również opisują orientalne miejsca,
elementy owej kultury i jej obyczaje.

W Sonetach krymskich występuje bardzo wyraźny podmiot liryczny. To człowiek pochodzący z Litwy,
który musiał opuścid ojczyznę. Jest osamotniony, nieszczęśliwy z powodu swego położenia, tęskni za
krajem. Z jednego z sonetów (Żegluga) dowiadujemy się, że to poeta romantyczny. W swoim
postępowaniu kieruje się emocjami, ma rozwiniętą wyobraźnię, jest wrażliwy (reaguje nawet na
zmiany pogody!), marzy o wolności. W sonetach wyraża swą tęsknotę za ojczystym językiem,
przeczuwa śmierd w samotności, czuje nostalgię i rozmyśla nad przemijaniem czasu.

ARTYZM SONETÓW KRYMSKICH WYRAŻA SIĘ W:

–stosowaniu orientalizmów (egzotyka);

–kunsztownej konstrukcji podmiotu lirycznego;

–bogatej treści emocjonalnej utworów;

–snuciu refleksji ogólnoludzkich;

–plastyczności i dynamice tworzonych obrazów;

–bogactwie używanych środków artystycznych;

–różnorodności kompozycji poszczególnych sonetów (opisowy, refleksyjny, mieszany, w postaci
dialogu).