Nazwa przedmiotu

Fantazje na temat natury, podmiotu i polityki. Wokół Bruno
Latoura

Jednostka prowadząca

Instytut Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales”

Jednostka, dla której przedmiot jest
oferowany

MISH

Kod przedmiotu

4018-KONW94-CLASS

Kod ERASMUS

08100

Przyporządkowanie do grupy
przedmiotów

FAKULTATYWNE

Cykl dydaktyczny, w którym
przedmiot jest realizowany

Konwersatorium odbywa się w semestrze letnim, co dwa tygodnie
(4 X 45 min.) Razem: 30 godzin

Skrócony opis przedmiotu

Nowożytna kultura Zachodu oparła swą kluczową opozycję na
relacji

między naturą a kulturą. Filozofia polityczna w znaczącym

obszarze jest opowieścią na temat przekroczenia natury w kierunku

stworzenia państwa prawa. W tym oddalonym od natury państwie
poszukujemy miejsca dla prawa naturalnego. Zdaniem Bruno
Latoura samo przeciwstawienie natury i kultury oraz narracja na
temat przekroczenia politycznego praw natury jest

błędna. To

przeciwstawienie powoduje destrukcyjne poznawczo i politycznie
konsekwencje.

Godząc się na dwuznaczność samej opozycji oraz

przyjmując fikcyjność kontraktu społecznego, chciałbym zapytać
Latoura

o wizje podmiotowości i polityki w świecie, w którym

„obiekty naturalne” wyglądają na uspołecznione, a „podmioty
kulturowe”

jawią się jako dysocjalne?

Forma(y)/typ(y)

zajęć

Charakter zajęć: seminarium/ konwersatorium

Cykl odbywania się zajęć: co dwa tygodnie (4 X 45 min.). Kurs

złożony z 30 godzin dydaktycznych.

Pełny opis przedmiotu

Nowożytna kultura Zachodu oparła swą kluczową opozycję na
r

elacji między naturą a kulturą. Filozofia polityczna w znaczącym

obszarze jest opowieścią na temat przekroczenia natury w kierunku

stworzenia państwa prawa. W tym oddalonym od natury państwie
poszukujemy miejsca dla prawa naturalnego. Zdaniem Bruno
Latoura samo przeciwstawienie natury i kultury oraz narracja na

temat przekroczenia politycznego praw natury jest błędna. To
przeciwstawienie powoduje destrukcyjne poznawczo i politycznie

konsekwencje. Godząc się na dwuznaczność samej opozycji oraz

przyjmując fikcyjność kontraktu społecznego, chciałbym zapytać

Latoura o wizje podmiotowości i polityki w świecie, w którym

„obiekty naturalne” wyglądają na uspołecznione, a „podmioty

kulturowe” jawią się jako dysocjalne? Czy polityka jest stałą

niekończącą się fantazją na temat stanu natury, który jest przez nią

albo nobilitowany, albo potępiany, albo wypierany, tylko dlatego,

że sama posługuje się naturalizacją jako swym głównym

narzędziem? Czy podmiot polityczny, który w imieniu faktów
instytucjonalnych (anty-natury) jawnie w dyskursie politycznym

wypiera się istnienia „surowych faktów społecznych” (natury) nie

poszukuje nowego zaplecza w postaci natury fałszywej (para-

1

natury)?

Wymagania wstępne

Wymagania
formalne

Bez szczegółowych wymagań wstępnych. W
trakcie kursu wymagane jest sukcesywne

zapoznawanie się ze wskazaną lekturą.

Założenia

wstępne

Zakłada się ogólne przygotowanie studenta z

zakresu nauk humanistycznych i jego orientację
w podstawowych nurtach filozoficznych.

Zakłada się też ogólną wiedzę z zakresu teorii
politycznych

i jego orientację w klasycznych

tekstach z filozofii i socjologii polityki.

Efekty uczenia się

Zakłada się, że student będzie: (1) rozumiał złożoną relację łączącą

naturę, nie-naturę, para-naturę, przeciw-naturę; (2) znał podstawowe
teksty Bruno Latoura; (3)

był świadomy motywów politycznych i

naukowych tego francuskiego socjologa; (4)

potrafił krytycznie

odnieść się do proponowanych przez Latoura pomysłów
teoretycznych

; (5) umiał zastosować we własnej pracy środki i

techniki

myślenia o społeczeństwie rekomendowane przez Latoura.

Punkty ECTS

5

Metody i kryteria oceniania

Podstawowym kryterium oceny jest wynik na egzaminie

końcowym.

Sposób zaliczenia

Egzamin pisemny w formie testu.

Rodzaj przedmiotu

Seminarium/ konwersatorium

Sposób realizacji przedmiotu

Konwersatorium odbywa się w semestrze letnim, co dwa tygodnie
(4 X 45 min.) Razem: 30 godzin

Język wykładowy

Język polski

Literatura

Bruno Latour,

Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula,

Warszawa 2011.
Bruno Latour,

Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji,

tłum. A. Czarnacka, wstęp M. Gdula, Warszawa 2009.
Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010.
Inne:
Bruno Latour, Steve Woolgar, Laboratory Life: The Social
Construction of Scientific Facts. Los Angeles: Sage. 1979.
Bruno Latour, Science in Action: How to Follow Scientists and

2

Engineers through Society. Cambridge, Massachusetts: Harvard
University Press. 1987.
Bruno Latour, The Pasteurization of France. Alan Sheridan and
John Law, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
1988
Bruno Latour, Aramis, Or, The Love of Technology. Cambridge,
Massachusetts: Harvard University Press. 1996.
Bruno Latour, Pandora’s Hope: Essays on the Reality of Science
Studies. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
1999.
Bruno Latour, War of the Worlds: What about Peace? Chicago:
Prickly Paradigm Press. 2002.
Bruno Latour, The Making of Law – An Ethnography of the Conseil
d’Etat, trans. Marina Brilman et al. Polity Press, Cambridge 2009.

Praktyki zawodowe w ramach
przedmiotu

Brak

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu prof. Piotr Wilczek; dr Violetta Rączewska

Prowadzący zajęcia

dr hab. Szymon Wróbel

Uwagi

CZĘŚĆ B

Imię i nazwisko wykładowcy (prowadzącego zajęcia/grupę zajęciową): Szymon Wróbel
Stopień/tytuł naukowy: dr hab. Prof. UW

Forma dydaktyczna zajęć

Seminarium/ konwersatorium

Efekty uczenia się zdefiniowane dla

danej formy dydaktycznej zajęć w
ramach przedmiotu

Zakłada się, że student będzie: (1) rozumiał złożoną relację łączącą

naturę, nie-naturę, para-naturę, przeciw-naturę; (2) znał

podstawowe teksty Bruno Latoura; (3) był świadomy motywów

politycznych i naukowych tego francuskiego socjologa; (4) potrafił

krytycznie odnieść się do proponowanych przez Latoura pomysłów

teoretycznych; (5) umiał zastosować we własnej pracy środki i

techniki myślenia o społeczeństwie rekomendowane przez Latoura.

Metody i kryteria oceniania dla danej

formy dydaktycznej zajęć w ramach
przedmiotu*

Jedynym miernikiem oceny jest wynik w teście końcowym.

Sposób zaliczenia dla danej formy

dydaktycznej zajęć w ramach
przedmiotu

Egzamin pisemny w formie testu.

Zakres tematów

1. Próg, ogniskowa i atmosfera nie-

nowoczesności.

Bruno Latour,

Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula,

Warszawa 2011, s. 25-73

2. Co istnieje? Nieistn

iejące kultury i społeczeństwa do których

3

nikt nie należy.

Bruno Latour,

Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula,

Warszawa 2011, s. 131-185.

3. Natura, nie-natura, para-natura, przeciw-natura.

Bruno Latour,

Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji,

tłum. A. Czarnacka, wstęp M. Gdula, Warszawa 2009, s. 83-183.

4. Niespołeczne podmioty i uspołecznione przedmioty.

Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010.

5. Podmiot niepewności, lokalności, pasywności i pozycjonowania.

Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010.

6. Metafizyka: relacje i przedmioty.

Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010.

7. Co robić?

Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010. s. 231-383.
Bruno Latour,

Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula,

Warszawa 2011, s. 25-73, s. 185-205.
Bruno Latour,

Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji,

tłum. A. Czarnacka, wstęp M. Gdula, Warszawa 2009, s. 83-183.

Metody dydaktyczne

Preferowane są metody oparte na słowie: wykład, opowiadanie,

opis, dyskusja, praca z książką. Wprowadzane są także metody

aktywizujące: sytuacyjna, inscenizacji, problemowa itp.

Literatura

Bruno Latour,

Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula,

Warszawa 2011.
Bruno Latour,

Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji,

tłum. A. Czarnacka, wstęp M. Gdula, Warszawa 2009.
Bruno Latour,

Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie

do teorii aktora-sieci

, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków

2010.
Inne:
Bruno Latour, Steve Woolgar, Laboratory Life: The Social

4

Construction of Scientific Facts. Los Angeles: Sage. 1979.
Bruno Latour, Science in Action: How to Follow Scientists and
Engineers through Society. Cambridge, Massachusetts: Harvard
University Press. 1987.
Bruno Latour, The Pasteurization of France. Alan Sheridan and
John Law, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
1988
Bruno Latour, Aramis, Or, The Love of Technology. Cambridge,
Massachusetts: Harvard University Press. 1996.
Bruno Latour, Pandora’s Hope: Essays on the Reality of Science
Studies. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
1999.
Bruno Latour, War of the Worlds: What about Peace? Chicago:
Prickly Paradigm Press. 2002.
Bruno Latour, The Making of Law – An Ethnography of the Conseil
d’Etat, trans. Marina Brilman et al. Polity Press, Cambridge 2009.

Limit miejsc w grupie

15

Terminy odbywania zajęć

Wtorek: 16.45-20.00.

Miejsce odbywania zajęć

Kolegium Artes Liberales, ul. Dobra 72

5