WOLA BO

ŻA

Ogólnie rzecz bior

ąc, wola Boża utożsamia się z *planem Bożym. „Bóg chce, żeby wszyscy ludzie zostali

zbawieni"

(1Tm 2,4)

— pisze

św. Paweł, streszczając przepowiednie prorockie i nauczanie Jezusa. Wszystkie

przejawy woli Bo

żej na przestrzeni dziejów zostały więc ułożone według schematu całościowego w pewien mądry

plan. Ale ka

żdy z tych wyrazów woli Bożej dotyczy jakiegoś konkretnego wydarzenia. Pragnąc uznać władztwo

Boga nad tymi wydarzeniami, wypowiada cz

łowiek następujące słowa modlitwy: „Bądź wola Twoja!" W ten sposób

minione ju

ż etapy historii ukazują plany Boże, zgodnie z którymi wszystko już przed wiekami zostało ustanowione.

Podobnie te

ż gdy człowiek poddaje się woli Bożej, to zwraca się ku przyszłości z ufnością, bo z góry wie, jak go Bóg

potraktuje.
Ta wola Bo

ża przybiera bardzo szczególną postać, kiedy dotyczy człowieka, który powinien poddać się jej

wewn

ętrznie i wypełnić ją dobrowolnie. Jest ona przedstawiana człowiekowi nie jako nieuniknione fatum, lecz jako

wezwanie, jako przykazanie, jako wymaganie. *Prawo systematyzuje nakazy Bo

że już dość jasno wyrażone. Ale

Prawo posiada pewien aspekt statyczny, gdy

ż przyjmuje formę instytucji. Potrzebny jest dodatkowy wysiłek, aby

mo

żna było znaleźć poza tym Prawem ową osobistą wolę, która w każdej chwili jest pewnym wydarzeniem

powoduj

ącym ze strony człowieka odpowiedź i zapoczątkowującym dialog. Rozpatrywana z tego punktu widzenia

wola Bo

ża jest prawie jednoznaczna ze *słowem Bożym, które o ile zostało wypowiedziane, też jest pewnym aktem.

Wola Bo

ża jest przede wszystkim czynem, objawiającym upodobanie Boga. Rozumiana w ten sposób, nie może być

uto

żsamiana po prostu z planem Bożym, który streszcza niejako wolę Bożą, ujmując ją całościowo w

przeciwstawieniu do Prawa, wyra

żającego tę wolę Bożą praktycznie.

Zamiast przedstawia

ć dokładnie różne przejawy woli Bożej, jak *przeznaczenie, *wybranie, *powołanie,

*uwolnienie, *obietnice, *kary, *zbawienie.„, nale

ży raczej pokazać, jak to wypełniając się w niebie, woła owa

powinna si

ę wypełniać także na ziemi

(Mt 6,10)

. Jako wola zbawienia, skuteczna sama w sobie, natrafia ona na wol

ę

cz

łowieka, której nie chce zniszczyć, lecz pragnie ją udoskonalić: by dojść do tego, Bóg musi zatriumfować nad

przewrotno

ścią człowieka i doprowadzić do jedności chcenia.

STARY TESTAMENT

Od samego pocz

ątku wola Stwórcy ukazuje się *Adamowi pod dwoma aspektami. Z jednej strony wyrazem tej

woli jest hojne *b

łogosławieństwo, któremu towarzyszy władza nad światem zwierząt oraz obecność idealnej

towarzyszki

życiowej. Z drugiej zaś strony wola Boża nakłada pewne ograniczenia wolności człowieka: „Nie

b

ędziesz spożywał..."

(Rdz 2,17)

. I wtedy w

łaśnie rozpoczyna się dramat: Zamiast widzieć w tym zakazie

*do

świadczenie o charakterze *wychowawczym, doświadczenie mające na celu utrzymanie jego zawisłości w łonie

rzeczywistej wolno

ści, Adam uważa, że zakaz Boży jest wynikiem zazdrosnej chęci absolutnej supremacji Boga i

dlatego nie poddaje si

ę temu zakazowi

(Rdz 3,5nn)

. Kiedy z inicjatywy Boga dochodzi do nawi

ązania dialogu

(Rdz

3,9)

, wtedy wola Bo

ża dla węża staje się *przekleństwem

(Rdz 3,14)

, dla m

ężczyzny i niewiasty — zapowiedzią

*kary, któr

ą rozjaśnia cokolwiek perspektywa ostatecznego *zwycięstwa

(Rdz 3,15-19)

. Oto t

ło, na którym

zarysowuje si

ę problem woli Bożej w Starym Testamencie.

I. BÓG OBJAWIA SWOJ

Ą WOLĘ

Od tej pory wola Bo

ża nie będzie już ukazywana grzesznej ludzkości w sposób bezpośredni i obejmujący

wszystkich ludzi. B

ędzie ona przekazywana szczególnie ludowi wybranemu poprzez interwencje Boga w historię i

poprzez dar Prawa.

1.

W historii.

Mi

łosierną i pełną miłości wolę Jahwe Izrael uczy się *rozpoznawać poprzez wielkie wydarzenia,

sk

ładające się na jego dzieje. Bóg raczył wyzwolić Izraela z niewoli egipskiej

(Wj 3,8)

unosz

ąc go na skrzydłach

orlich

(Wj 19,4)

, gdy postanowi

ł uczynić zeń lud własny

(1Sm 12,22)

. Pwt. do

świadczeniach związanych z pobytem

w niewoli odbudowuje Jerozolim

ę i świątynię, posługując się przy tym rękami poganina

(Iz 44,28)

. Izrael musi wi

ęc

w ko

ńcu uznać, że Bóg chce nie śmierci, lecz *życia

(Ez 18,32)

, nie nieszcz

ęść, lecz *pokoju

(Jr 29,11)

. Wola Bo

ża

wyra

żana w ten sposób jest oznaką *miłości.

Wyrazem mi

łości jest również dar *Prawa, które pozwala Izraelowi zrozumieć, że *słowo, wyraz woli Bożej, jest

w ka

żdej chwili „blisko ciebie: w twych ustach i w twoim sercu, byś je mógł wypełnić"

(Pwt 30,14)

. Psalmi

ści

opiewaj

ą przeżycia tego zetknięcia się z wolą Bożą, uważając je za źródło nie dających się porównać z niczym

rozkoszy

(Ps 1,2)

. W literaturze z czasów po niewoli b

ędzie się pokazywać w osobie Tobiasza tego, który został

„ub

łogosławiony wolą Bożą"

(Tb 12,18)

. Psalmista modli si

ę zaś żarliwie, wołając: „Naucz mnie czynić Twą wolę"

(Ps 143,10)

.

2.

W refleksjach autorów natchnionych.

Pragn

ąc lepiej uczcić ową wolę, której transcendencję wyraźnie

przeczuwaj

ą, prorocy, mędrcy i psalmiści podkreślają kolejno jej poszczególne aspekty.

a.)

Przede wszystkim jej najwy

ższą niezależność.

„Bóg postanowi

ł, kto zmieni? On postanowił, wykonał"

(Hi

23,13)

. Pos

łane przez Niego na ziemię *słowo „czyni wszystko, co tylko On chce"

(Iz 55,11)

, nawet gdy chodzi o

dokonywanie zniszczenia

(Iz 10,23)

. Bóg dzia

ła zgodnie z własną wolą, nie ulegając żadnym radom ludzkim

(Iz

40,13)

. Tego rodzaju stwierdzenia, ci

ągle powtarzające się w Biblii, mówią nie tylko o wszechmocy, ale i o pełnej

niezale

żności Boga. Jako Stwórca, ma On wszelką *władzę na niebie i na ziemi i wszystkie siły natury są do Jego

dyspozycji

(Ps 135,6

;

Hi 37,12

;

Syr 43,13-17)

; jak ten, który rozporz

ądza swoim *dziełem, kieruje On wszystkim, z

poruszeniami serca ludzkiego

łącznie

(Prz 21,1)

, i daje w

ładzę temu, komu chce

(Dn 4,14

;

Dn 4,22

;

Dn 4,29)

,

wywy

ższa lub poniża kogo chce

(Tb 4,19)

. Wobec tak absolutnej niezale

żności woli, która wydaje się czasem zbyt

arbitralna

(Ez 18,25)

, cz

łowiek mógłby ulegać pokusie buntowania się, jak ongiś buntował się Adam. Dlatego to

pos

ługuje się Biblia tradycyjnym obrazem garncarza, który dysponuje gliną według własnego uznania, co ma

przypomina

ć człowiekowi jego absolutną zależność jako stworzenia: „Któż bowiem woli Jego może się sprzeciwić?

Cz

łowiecze! Kimże ty jesteś, byś mógł się spierać z Bogiem"

(Rz 9,19nn

; por.

Jr 18,1-6

;

Iz 29,16

;

Iz 45,9

;

Syr

33,13

;

Mdr 12,12)

. Stworzenie powinno pokornie *adorowa

ć wolę swego Stwórcy wszędzie, gdziekolwiek się ta

wola przejawia.

b.)

M

ądrość woli Bożej.

Adoracja tajemnicy nie polega na rezygnacji z w

łasnego rozumu, lecz na głębokiej

*wierze w *sprawiedliwo

ść Bożą; na uznaniu rady i *planu *Mądrości czuwającej nad realizowaniem woli Boga.

Żaden intelekt ludzki nie jest w stanie jej pojąć

(Mdr 9,13)

, natomiast M

ądrość daje możność zrozumienia woli

Bo

żej temu, kto modli się o to do niej

(Mdr 9,17)

. Tak wi

ęc stwierdza się, że „na wieki trwa zamiar Pana: zamysły

Jego serca poprzez pokolenia"

(Ps 33,11)

, co jest jak wiadomo zupe

łnie różne od decyzji, które podejmuje człowiek

(Prz 19,21)

.

c.) Jest to wreszcie

wola pe

łna życzliwości,

co wyra

żają takie terminy, jak życzliwość, upodobanie, dobra wola,

wy

świadczone komuś dobrodziejstwo. W języku hebrajskim wyrażenie „chcieć kogoś", podobnie zresztą jak w

innych j

ęzykach (np. we włoskim) , oznacza „kochać". W tym sensie Bóg „chce" swego Sługi

(Iz 42,1)

, swego ludu

(Ps 44,4)

, sprawiedliwych

(Ps 22,9)

. W swoich wybranych za

ś kocha On lub inaczej mówiąc, chce od nich

mi

łosierdzia, przebaczenia

(Mi 7, 18)

, dobroci

(Oz 6,6

;

Jr 9,23

;

Iz 58,5nn)

.

II. WOLA BO

ŻA WOBEC SPRZECIWÓW CZŁOWIEKA

Tymczasem wola mi

łości Bożej natrafia na opór ze strony grzesznej woli człowieka: historia Adama jest ciągle

aktualna. Ws

łuchajmy się np. w proroctwa Amosa. Względem Izraela niewiernego wola błogosławieństwa staje się

wol

ą *kary

(np. Am 1,3

;

Am 1,6...)

, jest to okup wybrania

(Am 3,2)

. Je

żeli zaś człowiek mimo to nie uznaje swego

Pana

(Am 4,6-11)

, niech si

ę przygotuje na przyjęcie ostatecznej kary (Am 4,12). Ciąży zatem na nim groźba

*zatwardzia

łości. Natomiast Bóg nie zatwardza się w swej woli karania człowieka; jest zawsze gotów „odwrócić się"

od powzi

ętej decyzji i zmienić swoją wolę

(Jr 18,1-12

;

Ez 18

; por.

Wj 32,14

;

Jon 3,9 n)

; zapowiada,

że przynajmniej

ma

ła *Reszta przetrwa karę

(Iz 6,13

;

Iz 10,21)

. Z upodobaniem patrzy, jak „grzesznik nawraca si

ę, aby żyć"

(Ez

18,23)

.

Lecz to patrzenie Bo

że byłoby bezskutecznym chceniem, gdyby Bóg sam nie wziął w swoje ręce sprawy

cz

łowieka. To On właśnie poruszy od wewnątrz wolę swojej niewiernej oblubienicy

(Oz 2,16)

; daj

ąc Izraelowi

*serce nowe, sprawi równocze

śnie, że będzie on postępował zgodnie z wolą Boga

(Ez 36,26n

; por.

Jr 31,33)

. W tym

celu wzbudza równie

ż *Sługę, którego ucho otwiera każdego ranka

(Iz 50,5)

, by móg

ł być *posłuszny Jego woli

(Ps

40,8n)

. Dlatego w

łaśnie, dzięki owemu Słudze, „spełni się wszystko, co jest miłe dla Jahwe"

(Iz 53,10)

. Zreszt

ą

stanie si

ę to nie za cenę jakiegoś przymusu, chyba że jedynie pod presją miłości: Umiłowany nie budzi oblubienicy,

jak d

ługo ona sama tego nie chce

(Pnp 2,7

;

Pnp 3,5

;

Pnp 8, 4)

. Lecz skoro tylko zechce wróci

ć do swego Oblubieńca

(Oz 2,17n)

, stanie si

ę godną tego, by sam Bóg powiedział o niej: „Moje w niej upodobanie"

(Iz 62,4)

.

NOWY TESTAMENT

Zaraz na progu Nowego Testamentu Maryja, S

łużebnica Pańska, napełniona łaską, przyjmuje wolę Bożą z

pokornym poddaniem si

ę

(

Łk 1,28

;

Łk 1,38)

. Gdy za

ś chodzi o Jezusa, tego naprawdę Sprawiedliwego, to

przychodzi On po to na

świat, „aby pełnić wolę Boga"

(Hbr 10,7

;

Hbr 10,9)

; jest On, bardziej ni

ż Dawid,

„Cz

łowiekiem według myśli Bożej; On to wypełni całkowicie wolę Bożą"

(Dz 13,22)

.

I. CHRYSTUS A WOLA BO

ŻA

1.

Jezus objawia szczególne upodobania swego Ojca.

Sprzeciwiaj

ąc się małoduszności *faryzeuszy,

pragn

ących zacieśnić serce Boga, Jezus głosi absolutną wolność Boga, gdy chodzi o rozdzielanie Jego darów. Ta

niczym nieskr

ępowana wolność miłości wyraźnie dochodzi do głosu w przypowieści o robotnikach winnicy:

Czytamy w tej przypowie

ści następujące słowa dobrego właściciela winnicy: „Chcę też i temu ostatniemu dać tak

samo, jak tobie... Czy

ż mi nie wolno uczynić ze swoimi, co chcę? Czy na to złym okiem patrzysz, że jestem dobry?"

(Mt 20,14n)

. Tak te

ż, kierowany jedynie własnym upodobaniem, objawienie tajemnic mesjańskich zarezerwował

maluczkim

(Mt 11,25)

, a swoje królestwo przekaza

ł małej trzódce

(

Łk 12,32)

. Lecz do owego królestwa wejd

ą tylko

ci, którzy b

ędą czynić wolę Jego Ojca

(Mt 7,21)

, bo tylko oni tworz

ą Jego rodzinę

(Mt 12,50)

.

2.

Jezus wype

łnia wolę Ojca.

W czwartej Ewangelii Jezus nie mówi o woli swego Ojca (jak np. w Ewangelii

Mateusza), lecz o woli „Tego, który Go pos

łał". Pełnienie tej woli jest celem *posłannictwa Jezusa. Jezus karmi się

t

ą wolą

(J 4, 34)

; tylko jej szuka

(J 5,30)

, bo czyni On zawsze tylko to, co podoba si

ę Temu, który Go posłał

(J 8,29)

.

Otó

ż treścią tej woli Ojca jest zapewnienie zmartwychwstania i życia wiecznego tym, którzy do Niego przychodzą

(J

6,38nn)

. Chocia

ż ta wola Ojca jest Mu przedstawiana w postaci „przykazania" (J 10,18), to jednak widzi On w niej

przede wszystkim dowód,

że „Ojciec Go miłuje"

(J 10,17)

. *Pos

łuszeństwo Syna — to jedność Jego woli z wolą

Ojca

(J 15,10)

.

To bezwzgl

ędne przylgnięcie Jezusa do woli Bożej nie znosi, lecz czyni bardziej zrozumiałą Jego bolesną uległość

wzgl

ędem Ojca, tak wyraźnie przejawiającą się podczas męki, jak to podają synoptycy. W Getsemani Jezus daje

stopniowo do zrozumienia, co znaczy „to, czego On chce", pozostaj

ące w pozornej sprzeczności z tym, „co chce

Ojciec"

(Mk 14,36)

. Kryzys przezwyci

ęża gorącą modlitwą do Ojca: „Jednak nie moja, ale Twoja wola niech się

stanie!"

(

Łk 22,42)

. Od tej chwili, mimo pozornego opuszczenia przez Ojca, czuje si

ę nadal przez Niego „kochanym"

(Mt 27,43

=

Ps 22,9)

. W ci

ągu swego ziemskiego życia Jezus nie zdołał dokonać tego, czego chciał dokonać, to jest

zgromadzi

ć razem synów Jerozolimy

(Ps 23,37)

, ale przez swoj

ą gotowość złożenia największej ofiary wzniecił On

*ogie

ń na ziemi

(

Łk 12,49)

.

II. „B

ĄDŹ WOLA TWOJA"

Od czasu jak wola Ojca zosta

ła urzeczywistniona przez Jezusa tak na ziemi, jak w niebie, chrześcijanin może być

pewien,

że jego Modlitwa Pańska będzie wysłuchana

(Mt 6,10)

. Jako prawdziwy wyznawca Chrystusa, chrze

ścijanin

powinien uznawa

ć i pełnić tę wolę.

1.

Rozpoznawanie woli Bo

żej.

Rozpoznawanie i spe

łnianie woli Bożej warunkują się wzajemnie: należy

wype

łniać wolę Bożą, aby docenić wartość nauki Jezusa

(J 7,17)

; z drugiej strony za

ś w Jezusie i w Jego nakazach

nale

ży widzieć przykazania samego Boga

(J 14,23n)

. Dochodzimy w ten sposób do spotkania si

ę dwu pragnień:

pragnie

ń człowieka grzesznego i woli Boga. Ażeby móc dojść do Jezusa, trzeba być „pociągniętym" przez Ojca

(J

6,44)

tym przyci

ągnięciem, które, zgodnie z treścią użytego tu greckiego słowa, oznacza równocześnie przymus i

uczucie szcz

ęścia (uzasadniając tym samym wyrażenie św. Augustyna: „Bóg, który jest bardziej we mnie niż ja

sam"). A

żeby rozpoznać wolę Bożą, nie wystarczy zapoznać się z samą literą Prawa

(Rz 2,18)

; trzeba przylgn

ąć do

konkretnej osoby, a to mo

że się stać tylko przez Ducha Świętego, którego daje Jezus

(J 14,26)

.

Ta odnowiona mo

żność sądzenia pozwala „rozpoznać, jaka jest wola Boża: co jest dobre, co Bogu przyjemne i co

doskona

łe"

(Rz 12,2)

. Owo rozpoznawanie woli Bo

żej dotyczy nie tylko życia codziennego; daje ono dostęp do

„pe

łnego poznania Jego woli we wszelkiej mądrości i duchowym zrozumieniu"

(Kol 1,9)

: jest to warunek niezb

ędny

przypodobania si

ę swoim życiemPanu

(Kol 1,10

; por.

Ef 5,17)

. Nawet modlitwa nie mo

że już teraz być inna jak

tylko „zgodna z Jego wol

ą"

(1J 5,14)

, a klasyczna formu

ła „jeżeli tak Bóg chce" posiada teraz całkiem inny

wyd

źwięk

(Dz 18,21

;

1Kor 4,19

;

Jk 4,15)

, gdy

ż zakłada ustawiczne odwoływanie się do „tajemnicy woli Bożej"

(Ef

1,3-14)

.

2.

Czyni

ć wolę Bożą.

Na có

ż się zda wiedzieć, czego Pan chce, jeżeli nie będzie się wprowadzać tego w życie

(

Łk 12,47

;

Mt 7,21

;

Mt 21,31)

? Owo pe

łnienie woli Bożej — to właśnie życie chrześcijańskie w pełnym znaczeniu

tego s

łowa

(Hbr 13, 21)

w przeciwie

ństwie do życia opartego na żądzach ludzkich

(1P 4,2

;

Ef 6,6)

. Mówi

ąc jeszcze

dok

ładniej — wolą Bożą względem nas jest nasze uświęcenie

(1Tes 4,3)

, dzi

ękczynienie

(1Tes 5,18)

, cierpliwo

ść

(1P 3,17)

i dobre post

ępowanie

(1P 2,15)

. To wype

łnienie woli Bożej jest możliwe, gdyż „Bóg jest w nas sprawcą i

chcenia, i dzia

łania dla spełnienia woli Jego"

(Flp 2,13)

. Wtedy w

łaśnie rodzi się jedność pragnień oraz harmonia

pomi

ędzy łaską i wolnością.