UKD 62.218:624.04
POLSKI KOMITET
NORMALIZACJI,
MIAR I JAKO
ŚCI
P O L S K A N O R M A
PN-80
B-03040
Fundamenty i konstrukcje wsporcze
pod maszyny
Obliczenia i projektowanie
Zamiast:
PN-67/B-03040
Grupa katalogowa
0702
Machine foundations and supporting
structures. Calculation and design
Constructions de fondement et du
support pour les machines. Principes de
calcul
Ôóíä
ŕěĺíňű č ďîääĺđćčâŕţůčĺ ęîíńňđóęöčč
ďîä ěŕřčíű. Đŕń÷ĺň č ďđîĺęňčđîâŕíčĺ
SPIS TRE
ŚCI
1. WST
ĘP
1.1. Przedmiot normy
1.2. Zakres stosowania normy
1.3. Okre
ślenia
1.4. Za
łożenia do projektu fundamentów pod maszyny
2. DYNAMICZNE W
ŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻA GRUNTOWEGO
2.1. W
łaściwości sprężyste podłoża gruntowego
2.2. Rozchodzenie si
ę drgań w gruncie
2.3. Napr
ężenia w gruncie przy obciążeniu fundamentami pod maszyny
2.4. T
łumienie drgań w gruncie
3. ZASADY WYZNACZANIA OBCI
ĄŻEŃ DYNAMICZNYCH I DYNAMICZNA CHARAKTERYSTYKA MASZYN
3.1. Podzia
ł maszyn ze względu na ich działanie dynamiczne na fundament
3.2. Podzia
ł maszyn w zależności od rodzaju ruchu mas
3.3. Podzia
ł maszyn w zależności od prędkości ruchu
3.4. Podzia
ł maszyn w zależności od wielkości obciążeń dynamicznych
3.5. Podzia
ł maszyn w zależności od znaczenia gospodarczego
3.6. Obci
ążenia maszynami
3.7. Obci
ążenia o charakterze impulsu
4. ZASADY WYZNACZANIA DOPUSZCZALNYCH AMPLITUD DRGA
Ń
4.1. Stan graniczny drga
ń
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 1
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
4.2. Wyznaczanie dopuszczalnych amplitud drga
ń wymuszonych
4.3. Ocena szkodliwo
ści drgań w budynkach
4.4. Amplitudy drga
ń w miejscach przebywania obsługi maszyny
4.5. Dopuszczalne amplitudy drga
ń o różnych częstościach w miejscach przebywania ludzi
4.6. Dopuszczalne amplitudy drga
ń fundamentów na wibroizolacji
4.7. Dopuszczalne amplitudy drga
ń fundamentów pod agregaty złożone z maszyn o różnych częstościach drgań
wzbudzaj
ących
5. FUNDAMENTY POD MASZYNY POSADOWIONE NA POD
ŁOŻU GRUNTOWYM (BEZ WIBROIZOLACJI)
5.1. Uk
łady konstrukcyjne fundamentów pod maszyny
5.2. Ogólne wymagania projektowe
5.3. Materia
ły konstrukcyjne
5.4. Projektowanie fundamentów blokowych pod maszyny o dzia
łaniu nieudarowym posadowionych na podłożu
gruntowym (bez wibroizolacji)
5.5. Projektowanie fundamentów blokowych pod maszyny o dzia
łaniu udarowym
5.6. Projektowanie
żelbetowych fundamentów ramowych
6. WYMAGANIA DOTYCZ
ĄCE USTAWIANIA MASZYN NA STROPACH BUDYNKÓW PRZEMYSŁOWYCH I NA
WOLNOSTOJ
ĄCYCH POMOSTACH
6.1. Wymagania ogólne
6.2. Zakres i metody oblicze
ń stropu
6.3. Obliczanie cz
ęstości drgań własnych stropów
6.4. Obliczanie amplitud drga
ń wymuszonych stropów i wolnostojących pomostów
6.5. Wskazówki dodatkowe
7. WIBROIZOLACJA FUNDAMENTÓW POD MASZYNY
7.1. Rodzaje wibroizolacji i wymagania ogólne
7.2. Techniczne
środki wibroizolacyjne
7.3. Uk
łady konstrukcyjne fundamentów z zastosowaniem wibroizolacji pod maszyny nieudarowe
7.4. Uk
łady konstrukcyjne z zastosowaniem wibroizolacji fundamentów pod młoty
ZA
ŁĄCZNIKI
INFORMACJE DODATKOWE
1. WST
ĘP
1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy s
ą wymagania dotyczące obliczania i projektowania fundamentów i
konstrukcji wsporczych pod maszyny.
1.2. Zakres stosowania normy. Norm
ę stosuje się przy projektowaniu fundamentów pod maszyny, posadowionych
bezpo
średnio na gruncie lub na palach, przy projektowaniu stropów i wolnostojących pomostów obciążonych
maszynami oraz przy projektowaniu wibroizolacji maszyn i ich fundamentów, a tak
że wibroizolacji urządzeń
wra
żliwych na drgania.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 2
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Norma nie obejmuje wymaga
ń dotyczących obliczania i projektowania budynków na obciążenia dynamiczne
przekazywane na nie bezpo
średnio lub przez podłoże gruntowe.
Norma nie obejmuje specjalnych przypadków obci
ążeń dynamicznych, zdarzających się w budownictwie, jak np.
wp
ływ drgań na budowle od wbijanych w sąsiedztwie pali, wpływ wybuchów, a także specjalnych przypadków
posadowienia fundamentów pod maszyny, jak np. w warunkach szkód górniczych.
Norma podaje ustalenia w zakresie potrzebnym do okre
ślenia sztywności podłoża.
Norma podaje wielko
ści obciążeń dynamicznych, które można przyjmować do obliczeń, jeżeli brak jest ściślejszych
danych charakteryzuj
ących maszynę. Przy korzystaniu z normy należy uwzględniać wymagania norm związanych w
zakresie ustale
ń i wytycznych powołanych w niniejszej normie.
Norma zak
łada, że fundament lub konstrukcja wsporcza są projektowane na stany eksploatacyjne maszyn w zakresie
stanu granicznego u
żytkowania oraz na stany przedremontowe (awaryjne) w zakresie stanu granicznego nośności.
1.3. Okre
ślenia
1.3.1. obci
ążenie dynamiczne (siły wzbudzające) - obciążenie zmienne w zakresie miejsca lub czasu, powstające
podczas pracy maszyny, pochodz
ące od niezrównoważonych sił bezwładności poruszających się elementów maszyny,
przekazywane na fundament.
1.3.2. obci
ążenie dynamiczne charakterystyczne - siły wzbudzające wytwarzane przez maszynę w stanie jej
normalnej eksploatacji, przyjmowane do sprawdzania stanu granicznego amplitud drga
ń.
1.3.3. obci
ążenie dynamiczne obliczeniowe - siły wzbudzające, zwiększone na skutek pogarszania stanu maszyny,
a otrzymywane przez pomno
żenie obciążeń dynamicznych charakterystycznych przez współczynnik obciążenia,
przyjmowane do sprawdzania stanów granicznych no
śności konstrukcji.
1.3.4. wspó
łczynnik dynamiczny - wielkość wyrażająca stosunek amplitudy drgań wymuszonych elementu do ugięcia
tego
ż elementu od statycznego działania amplitudy siły wzbudzającej.
1.3.5. wytrzyma
łość zmęczeniowa - (granica zmęczenia) materiału konstrukcji - wytrzymałość obliczeniowa
pomno
żona przez współczynniki zmniejszające uwzględniające obniżenie wytrzymałości materiału na skutek działania
obci
ążeń wielokrotnie zmiennych.
1.3.6. dynamiczne wspó
łczynniki podłoża gruntowego C
z
, C
x
, C
ϕ , Cψ - współczynniki charakteryzujące
uogólnione cechy spr
ężyste gruntu i łączące naprężenia w gruncie z wywołanymi przez nie odkształceniami
spr
ężystymi przy obciążeniach dynamicznych.
1.3.7. dynamiczna sztywno
ść podłoża K
z
, K
x
, K
ϕ , Kψ - wielkość wyrażająca wartość sił lub momentów potrzebnych
do odpowiedniego odkszta
łcenia podłoża pod całym fundamentem o jednostkę przy obciążeniu dynamicznym.
1.3.8. dopuszczalne amplitudy drga
ń wymuszonych A
dop
- warto
ści graniczne amplitud drgań, określone zgodnie z
niniejsz
ą normą, uwzględniające zarówno wymagania dotyczące samej maszyny jak również wymagania dotyczące
ochrony otoczenia maszyny przed wp
ływem nadmiernych drgań.
1.3.9. krytyczne przy
śpieszenie drgań gruntu - przyspieszenie drgań piaszczystego podłoża gruntowego
obci
ążonego statycznie ciężarem fundamentu, przy którym zaczyna się proces zagęszczenia (zmniejszenia
porowato
ści). Jest ono określane doświadczalnie.
1.3.10. sztywno
ść elementu konstrukcji K - wielkość wyrażająca siłę potrzebną do odkształcenia (ugięcia)
konstrukcji o jednostk
ę.
1.3.11.
środek sztywności wibroizolatorów - miejsce określone współrzędnymi
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 3
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
w których:
K'
z
- sztywno
ść pionowa pojedynczego wibroizolatora,
x
ki
, y
ki
- wspó
łrzędne w planie wibroizolatora i.
1.4. Za
łożenia do projektu fundamentów pod maszyny. Założenia do wykonania projektu fundamentu pod maszynę
powinny zawiera
ć:
a) techniczn
ą charakterystykę maszyny, na którą składają się m.in.: nazwa, typ, producent, moc, liczba obrotów lub
uderze
ń na minutę, masa oraz dane konieczne do określenia obciążeń dynamicznych,
b) rysunki dyspozycyjne fundamentu z zaznaczeniem wielko
ści, kierunku działania i miejsc przyłożenia obciążeń
statycznych i dynamicznych (w tym si
ł działających na śruby kotwiące); na rysunkach tych powinny być również
podane wymagania dotycz
ące elementów stalowych, które należy obsadzić w betonie dla potrzeb montażu i
eksploatacji maszyny,
c) rysunki fundamentów, kana
łów i obiektów przylegających do fundamentu,
d) ewentualne wymagania dotycz
ące amplitud drgań wymuszonych, sztywności i odkształcalności fundamentu.
Dodatkowe dane do za
łożeń. Założenia technologiczne wymienione wyżej powinny być uzupełnione przez
e) dane geotechniczne o warunkach gruntowych i wodnych w pod
łożu fundamentu zgodnie z
PN-81/B-03020
,
f) dane o budynku, w którym maszyna ma by
ć usytuowana, a w szczególności o wrażliwości otoczenia maszyny na
wp
ływ drgań, (por. Załącznik 2),
g) dane o wra
żliwości na drgania dalszego otoczenia maszyny, jeżeli zachodzi obawa szkodliwego wpływu na większą
odleg
łość (np. fundamenty pod młoty), a zakład przemysłowy jest zlokalizowany na terenach zawierających obiekty
wra
żliwe na drgania (np. budynki mieszkalne lub użyteczności publicznej),
h) inne dane mog
ące mieć wpływ na projektowanie lub wykonanie fundamentu.
2. DYNAMICZNE W
ŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻA GRUNTOWEGO
2.1. W
łaściwości sprężyste podłoża gruntowego
2.1.1. Grunty w stanie naturalnego zalegania
2.1.1.1. Dynamiczne wspó
łczynniki podłoża. Sprężyste właściwości podłoża gruntowego są określane za pomocą
dynamicznych wspó
łczynników podłoża C
z
, C
ϕ, C
x
, C
ψ (wg 1.3.6).
Je
żeli wartości tych współczynników nie zostały określone na podstawie specjalnych badań, to należy je obliczać w
MPa/m wg wzorów (1), (2), (3) i (4).
Wspó
łczynnik sprężystego równomiernego pionowego ugięcia C
z
(1)
Wspó
łczynnik sprężystego nierównomiernego pionowego ugięcia C
ϕ
(2)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 4
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Wspó
łczynnik sprężystego równomiernego poziomego przesuwu C
x
(3)
Wspó
łczynnik sprężystego nierównomiernego poziomego przesuwu C
ψ
(4)
w których:
C
0
- warto
ść przyjmowana z tabl. 1, MPa/m,
p - statyczny nacisk fundamentu na grunt od obci
ążeń charakterystycznych, na które składają się ciężar własny
fundamentu, ci
ężar własny maszyn i urządzeń spoczywających stale na fundamencie oraz ciężar gruntu znajdującego
si
ę na obrzeżach fundamentu, MPa,
∆
- wspó
łczynnik korekcyjny,
∆
= 1 m
-1
F = a
⋅ b - pole podstawy fundamentu, m
2
, gdzie b jest wymiarem boku podstawy prostopad
łego do rozpatrywanej
p
łaszczyzny drgań, przy czym F
≤
50 m
2
W wyj
ątkowych przypadkach, gdy podstawa fundamentu nie jest prostokątna, należy w obliczeniach przyjąć zastępczy
prostok
ąt, o tym samym polu i tej samej długości fundamentu.
Dla fundamentów o polu podstawy F > 50 m
2
warto
ści współczynników C
z
nale
ży przyjmować z tabl. 1 i stosować
zale
żności:
C
ϕ = 2C
z
, C
χ = 0,7C
z
, C
ψ = 1,1C
z
Dla fundamentów pod m
łoty oraz pod precyzyjne obrabiarki należące do I kategorii dynamicznej wartości
wspó
łczynników C
z
nale
ży zwiększyć trzykrotnie.
Tablica 1. Dynamiczne wspó
łczynniki podłoża dla gruntów w stanie naturalnego zalegania
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 5
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Kategoria
gruntu
Charakterystyka
pod
łoża
Nazwa i charakterystyka gruntu wg
PN-86/B-02480
C
o
przy
nacisku na
grunt
p = 0,02
MPa
(fundamenty
o polu
podstawy
F
≤
50 m
2
)
C
z
(fundamenty
o polu
podstawy
F > 50 m
2
)
MPa/m
MPa/m
I
bardzo ma
łej
sztywno
ści
piaski gliniaste, py
ły, gliny i iły w stanie plastycznym
(I
L
= 0,4
÷
0,5)
6
20
II
ma
łej sztywności
piaski gliniaste, py
ły, gliny i iły plastyczne (I
L
= 0,25
÷
0,40)
8
÷
10
35
piaski pylaste, nawodnione (wska
źnik porowatości e >
0,80)
12
40
III
średniej
sztywno
ści
piaski gliniaste, py
ły, gliny i iły twardoplastyczne
(I
L
= 0
÷
0,25)
16
÷
20
50
piaski pylaste
średniozagęszczone i zagęszczone (e
≤
0,80)
14
45
piaski drobne,
średnie i grube niezależnie od ich
wilgotno
ści i zagęszczenia
18
50
IV
du
żej sztywności
gliny piaszczyste, gliny i i
ły półzwarte i zwarte
(I
L
< 0)
22
÷
30
55
÷
70
żwiry i rumosze
26
60
2.1.1.2. Zasady posadowienia fundamentów pod maszyny na gruntach w stanie naturalnego zalegania.
Fundamenty pod maszyny powinny by
ć posadowione na podłożu gruntowym, zbadanym zgodnie z wymaganiami
geotechniki zawartymi w
PN-81/B-03020
, w zakresie zale
żnym od wielkości i rodzaju maszyny i fundamentu.
Zazwyczaj wystarczaj
ące są badania przeprowadzone dla budynku, w którym usytuowane będą fundamenty maszyn.
Jedynie dla fundamentów pod du
że turbozespoły i pod ciężkie młoty konieczne jest przeprowadzenie osobnych badań -
wg 2.1.1.4.
Nie nale
ży posadawiać fundamentów pod turbozespoły, młoty i maszyny wrażliwe na nierównomierne osiadanie
fundamentu bezpo
średnio na nawodnionych luźnych piaskach, ze względu na możliwość powstawania znacznych
osiada
ń.
W przypadku posadowiania fundamentów na pod
łożu zbudowanym z luźnych piasków, a szczególnie piasków
nawodnionych, nale
ży zachować ostrożność, rozpatrując ewentualne możliwości zagęszczenia podłoża np. przez
powierzchniowe zag
ęszczenie dna wykopu lub stosowanie pali piaskowych czy żwirowych.
Je
żeli podłoże gruntowe składa się z warstw gruntu o różnych właściwościach, a grubość warstwy, na której ma być
posadowiony fundament jest mniejsza ni
ż 2,0 m, to współczynniki podłoża należy przyjmować wg tabl. 1 odpowiednio
koryguj
ąc ich wartości, w zależności od sztywności warstw gruntu, zalegających do głębokości równej 2,0 m poniżej
poziomu posadowienia fundamentu.
2.1.1.3. S
łabe grunty nie nadające się do bezpośredniego posadowienia fundamentów pod maszyny. Należą do
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 6
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
nich:
- silnie zwietrza
łe grunty skaliste o module podatności E
s
mniejszym ni
ż 15 MPa i skaliste nieodporne na działanie
wody,
- lu
źne piaski, dla których wielkość krytycznego przyspieszenia - wg 1.3.9 przy statycznym obciążeniu
eksploatacyjnym jest mniejsza ni
ż 1 m/s
2
,
- grunty spoiste o wska
źniku porowatości:
dla piasków gliniastych e > 0,7,
dla glin e > 1,0,
dla i
łów e > 1,1,
- grunty spoiste w stanie p
łynnym (J
L
> 0,50),
- mi
ękkoplastyczne gliny i iły o module podatności E
s
mniejszym od 15 MPa,
- namu
ły i torfy.
Przy wyst
ępowaniu wyżej wymienionych gruntów należy rozpatrzyć wzmocnienie podłoża wg 2.1.3 lub wymianę gruntu.
2.1.1.4. Badania gruntów dla fundamentów pod turbozespo
ły o mocy W
≥ 100 MW oraz pod ciężkie młoty o
energii uderzenia U
≥ 200 kJ. Do opracowania technicznego projektu fundamentu pod ciężki młot lub turbozespół
du
żej mocy badania gruntu, na którym ma być posadowiony fundament powinny spełniać następujące wymagania:
a) g
łębokość rozpoznania podłoża gruntowego powinna wynosić nie mniej niż:
- 20 m poni
żej rzędnej posadowienia płyty dolnej fundamentu dla gruntów nieskalistych wg
PN-86/B-02480
- 30 m, je
żeli poniżej głębokości 20 m od rzędnej posadowienia płyty dolnej fundamentu zalegają grunty bardziej
ściśliwe niż zalegające wyżej;
przy wyst
ępowaniu w podłożu niezwietrzałych skał na głębokości nie większej niż 25 m od rzędnej posadowienia płyty
dolnej, otwory badawcze nale
ży zagłębić w skale co najmniej 2,0 m,
b) otwory badawcze powinny by
ć rozmieszczane po obwodzie płyty dolnej i na osi podłużnej maszyny w liczbie:
- dla turbozespo
łu o mocy 100 ÷ 300 MW - 2 ÷ 4 sztuk,
- dla turbozespo
łu o mocy 300 ÷ 500 MW - 4 ÷ 8 sztuk,
- dla turbozespo
łu o mocy powyżej 500 MW - 8 ÷ 10 sztuk,
- dla m
łotów o energii uderzenia U
≥
200 kJ - 3 ÷ 5 sztuk;
c) badania gruntu powinny by
ć przeprowadzone w pełnym zakresie wg wymagań geotechniki, ze szczególnym
uwzgl
ędnieniem badania czynników mających wpływ na ściśliwość i odkształcalność pod wpływem obciążeń
eksploatacyjnych; badania te i ocena stanu pod
łoża gruntowego powinny uwzględniać stany i wahania wszystkich
poziomów wód gruntowych w czasie budowy i w czasie eksploatacji.
Dla fundamentów pod turbozespo
ły dodatkowo, w miarę możliwości, zaleca się dla wszystkich gruntów niespoistych
zalegaj
ących do co najmniej 5,0 m poniżej podeszwy płyty dolnej fundamentu, z wyjątkiem zagęszczonych żwirów
pospó
łek, piasków grubych i średnich, określać doświadczalnie krytyczne przyspieszenie drgań, przy następujących
parametrach odpowiadaj
ących pracy turbozespołu:
- cz
ęstości drgań wzbudzających - 20 ÷ 50; 100 Hz.
- amplitudy drga
ń - 5 ÷ 10
µ
m,
- statyczny nacisk na grunt - 0,15; 0,20 MPa.
2.1.2. Grunty nasypowe
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 7
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
2.1.2.1. Posadowienie fundamentów pod maszyny na gruntach nasypowych jest dopuszczalne, je
żeli nasypy nie
zawieraj
ą humusu, śmieci pochodzenia organicznego i innych domieszek wywołujących znaczne osiadanie.
Nasypowe pod
łoże gruntowe powinno być starannie zagęszczone zgodnie z
PN-68/B-06050
i spe
łniać wymagania wg
tabl. 2.
2.1.2.2. Posadowienie fundamentów maszyn nieudarowych o mocy mniejszej od 500 kW, o
średnim nacisku na
grunt mniejszym od 0,07 MPa jest dopuszczalne na gruntach nasypowych bez sztucznego zag
ęszczenia, jeżeli wiek
nasypu z gruntów piaszczystych wynosi nie mniej ni
ż 2 lata, a nasypu z gruntów spoistych nie mniej niż 5 lat.
2.1.2.3. Dynamiczne wspó
łczynniki podłoża C dla gruntów nasypowych określać należy wg 2.1.1.1, przy czym
warto
ści C
0
podane w tabl. 1 nale
ży mnożyć w przypadku nasypu z gruntów spoistych przez współczynnik 0,9.
2.1.2.4. Ograniczenie posadowienia fundamentów pod maszyny na gruntach nasypowych.
a) Nie nale
ży posadawiać bezpośrednio fundamentów na następujących rodzajach nasypów:
- nasypy zawieraj
ące znaczne (J
0M
> 2%) ilo
ści torfu, trocin, wiórów śmieci lub innych domieszek, stwarzających
podatn
ą na osiadanie strukturę gruntu,
- nasypy zawieraj
ące płynne lub miękkoplastyczne grunty spoiste,
- nasypy, których wiek nie przekracza minimum podanego w tabl. 2.
Tablica 2. Charakterystyka pod
łoża z gruntów nasypowych
Lp.
Rodzaj nasypu
Grunt tworz
ący nasyp
Minimalny wiek
nasypu
lat
Graniczne
obliczeniowe
obci
ążenie
jednostkowe
gruntu
nasypowego
MPa
1
Nasypy
powsta
łe w
wyniku
wcze
śniejszego
plantowania
terenu
Żwir, tłuczeń ceglany lub kamienny, rumosz skalny,
piaski grube i
średnie
bez ogranicze
ń
0,10
Piaski drobne, gruz budowlany bez domieszek
organicznych
1
0,08
Piaski pylaste
3
0,05
Grunty spoiste
5
2
Specjalnie
wykonywane
poduszki
nasypowe pod
fundamenty
Żwir, tłuczeń lub rumosz skalny, piaski grube i
średnie
bez ogranicze
ń
0,20
Piaski drobne
0,15
Grunty spoiste
0,10
Podane warto
ści obliczeniowych obciążeń gruntu dotyczą przypadku posadowienia fundamentu na głębokości do
1,0 m. Przy wi
ększej głębokości posadowienia można je zwiększyć o 0,02 MPa na każdy następny 1 metr
zag
łębienia.
Podane w tabl. 2 warto
ści obliczeniowego obciążenia gruntu uwzględniają wpływ dynamiczny; w związku z tym nie
wymagaj
ą stosowania współczynników wg 2.3 tabl. 5.
b) Nie nale
ży posadawiać na gruntach nasypowych:
- fundamentów pod m
łoty i inne maszyny o działaniu udarowym,
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 8
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
- fundamentów wysokich wg 5.1.1, w szczególno
ści zaś fundamentów ramowych pod maszyny o dużym znaczeniu
gospodarczym, jak np. turbozespo
ły energetyczne.
Ograniczenie wg poz. b) nie dotyczy specjalnie wykonanych poduszek nasypowych z piasków i
żwirów zagęszczonych
mechanicznie (pod nadzorem geotechnicznym), o zbadanym stopniu zag
ęszczenia I
D
≥
0,55 lub wska
źniku
zag
ęszczenia I
s
≥
0,97.
2.1.3. Posadowienie na palach
2.1.3.1. Stosowanie pali do posadowienia fundamentów pod maszyny powinno by
ć ograniczone do następujących
przypadków:
a) wyst
ępowania gruntów nasypowych nie spełniających warunków wg 2.1.2,
b) wyst
ępowania gruntów naturalnych wymienionych w 2.1.1.3.
Poza tym stosowanie pali mo
że mieć miejsce, w przypadku gdy ze względu na grubość warstwy słabych gruntów i
wielko
ść oraz znaczenie maszyny nie wchodzi w rachubę wymiana gruntu określonego w 2.1.1.3.
Palowanie mo
że być stosowane również wtedy, gdy dzięki temu osiągnięte zostanie zmniejszenie amplitud drgań
wymuszonych fundamentu nieosi
ągalne przy posadowieniu bezpośrednim lub gdy dzięki niemu ograniczone zostaną
ostateczne (plastyczne) osiadania fundamentu wywo
łane działaniem obciążeń dynamicznych. W tym przypadku
nale
ży stosować pale wbijane.
2.1.3.2. W
łaściwości sprężyste podłoża palowego określa współczynnik sprężystego oporu C'.
Dla pala zawieszonego wspó
łczynnik C' określa się w MN/m wg wzoru
(5)
w którym:
µ
- wspó
łczynnik zależny od rodzaju gruntu i materiału pala przyjmowany wg tabl. 3, MPa/m,
u - obwód przekroju poprzecznego, m,
l - d
ługość pala, m.
Tablica 3. Warto
ści współczynnika
µ
dla pali wbijanych
Rodzaj gruntu
Wspó
łczynnik
µ
, MPa/m
pale drewniane
pale
żelbetowe
Plastyczne grunty spoiste (I
L
> 0,30)
7,5
15
Nawodnione piaski drobne i pylaste
10
20
Piaski (z wyj
ątkiem nawodnionych drobnych i pylastych), półzwarte i
zwarte grunty spoiste, grunty lessowe o naturalnej wilgotno
ści
25
50
Rozstaw osiowy pali (o
średnicy do 0,55 m) pod fundamentem powinien wynosić 4,5 ÷ 5 średnic pala.
2.1.3.3. Wspó
łczynnik sprężystego oporu C' dla pali słupowych określa się uwzględniając sprężystość podłoża, na
którym opieraj
ą się pale oraz sprężystość samych pali.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 9
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
2.1.3.4. No
śność pali obciążonych dynamicznie należy określać wg
PN-83/B-02482
.
2.1.3.5. Pod
łoże fundamentów pod maszyny posadowionych na palach wielkośrednicowych należy traktować
jako nieodkszta
łcalne.
2.1.4. Wzmocnienie pod
łoża gruntowego. W przypadku występowania w podłożu gruntowym luźnych piasków,
zaleca si
ę stosowanie zagęszczających pali piaskowych lub innych metod wzmacniania gruntu. Rozstaw i długość pali
piaskowych nale
ży ustalać w zależności od stanu podłoża tak, aby po ich wykonaniu uzyskać minimalne średnie
zag
ęszczenie podłoża potwierdzone badaniem
I
D
≥
0,55
2.1.5. Ochrona pod
łoża gruntowego. W przypadku budowy fundamentów pod turbozespoły o mocy powyżej
100 MW i inne maszyny klasy I (tabl. 10) na nawodnionych piaskach, nale
ży zapobiegać możliwości wywołania ruchu
wód podziemnych, mog
ącego prowadzić do powstania nierównomiernych osiadań lub odkształceń konstrukcji na
skutek zmiany stanu zag
ęszczenia gruntu.
2.1.6. Sztywno
ść podłoża K potrzebna do obliczania częstości drgań własnych i amplitud drgań wymuszonych
fundamentu na pod
łożu gruntowym należy obliczać wg wzorów (6) ÷ (17) podanych w tabl. 4.
Tablica 4. Sztywno
ść podłoża gruntowego
Rodzaj spr
ężystego odkształcenia
pod
łoża
Sztywno
ść podłoża gruntowego
Posadowienie bezpo
średnie
Posadowienie na palach
Ugi
ęcie pionowe podstawy
fundamentu (przy równomiernym
nacisku)
K
z
= C
z
⋅ F
MN/m (6)
K
z
= nC'
MN/m (11)
Obrót podstawy fundamentu
wzgl
ędem osi poziomej prostopadłej
do p
łaszczyzny drgań (przy
nierównomiernym nacisku
pionowym)
Drgania w p
łaszczyźnie xz
MN
.
m (7)
MNm (12)
Drgania w p
łaszczyźnie yz
MN
.
m (8)
MNm (13)
Przesuw poziomy fundamentu w
kierunku osi x lub y (równomierny)
K
x
= K
y
= C
x
.
F
MN/m (9)>
dla pali drewnianych
K
x
= K
y
= C
x
.
F
MN/m (14)
dla pali
żelbetowych
K
x
= K
y
= 2C
x
.
F
MN/m (15)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 10
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Obrót podstawy fundamentu
wzgl
ędem osi pionowej (przy
nierównomiernym nacisku
poziomym)
MN
.
m (10)
dla pali drewnianych
MN
.
m (16)
dla pali
żelbetowych
MN
.
m (17)
F - pole podstawy fundamentu, m
2
,
I
x
, I
y
- osiowe momenty bezw
ładności podstawy fundamentu względem osi przechodzących przez jej środek
ci
ężkości, m
4
,
I
z
= I
x
+ I
y
- biegunowy moment bezw
ładności podstawy fundamentu, m
4
,
n - liczba pali,
C' - wspó
łczynnik określony wzorem (5),
C
z
, C
x
, C
ϕ , Cψ - współczynniki określone wzorami (1) ÷ (4),
x
i
, y
i
- odleg
łości osiowe pali do odpowiedniej osi obojętnej podstawy fundamentu, prostopadłej do płaszczyzny
drga
ń, m.
2.2. Rozchodzenie si
ę drgań w gruncie
2.2.1. Amplituda drga
ń pionowych (poziomych) podłoża gruntowego A
r
w odleg
łości r od środka ciężkości
fundamentu (rys. 1), wywo
łanych przez pionowe (poziome) drgania wymuszone fundamentu pod maszynę, może być
orientacyjnie, niezale
żnie od rodzaju gruntu podłoża, określona, w m, wg wzoru (18) (por. rys. 2).
(18)
w którym:
A
0
- amplituda wymuszonych drga
ń pionowych (poziomych) fundamentu (źródła drgań w gruncie), m
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 11
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
- zast
ępczy promień podstawy fundamentu o powierzchni F, m.
Wielko
ść amplitud A
r
drga
ń rozprzestrzeniających się w podłożu gruntowym określaną wg wzoru (18) należy
skorygowa
ć, w zależności od częstości drgań mnożąc otrzymane wartości:
dla cz
ęstości < 10 Hz przez 2,
dla cz
ęstości 10 ÷ 25 Hz przez 1,
dla cz
ęstości > 25 Hz przez 0.5.
Rys. 1. Rozchodzenie si
ę drgań w gruncie
Rys. 2. Wykres wspó
łczynnika
ρ
do wzoru (18)
2.2.2. Cz
ęstość drgań rozprzestrzenianych w podłożu gruntowym przyjmuje się równą częstości drgań
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 12
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
wymuszonych fundamentu maszyny, a w przypadku maszyn udarowych (m
łotów) - częstości drgań własnych
fundamentu wywo
łanych uderzeniem.
2.3. Napr
ężenia w gruncie przy obciążeniu fundamentami pod maszyny. Nacisk jednostkowy na podłoże gruntowe
przekazywany od fundamentu pod maszyn
ę przez jego podstawę powinien spełniać warunek
(19)
w którym:
q
rs
-
średni nacisk jednostkowy na podłoże gruntowe wywierany przez podstawę fundamentu od obliczeniowych
statycznych obci
ążeń stałych,
m
m
- wspó
łczynnik warunków pracy maszyny wg tabl. 5,
q
f
- obliczeniowy graniczny opór jednostkowy pod
łoża gruntowego, określany zgodnie z postanowieniami
PN-81/B-03020
za
ł. 1.
Do obliczenia nacisku q
rs
uwzgl
ędnia się jedynie obciążenie statyczne, tj. ciężar fundamentu, ciężar gruntu
nasypowego na obrze
żach fundamentu oraz ciężar maszyny i umieszczonych na fundamencie urządzeń.
Wspó
łczynnik zmęczenia w obliczeniach wytrzymałościowych podłoża gruntowego należy przyjmować równy 1.
Tablica 5. Warto
ści współczynnika m
m
Rodzaj maszyny
Wspó
łczynnik m
m
Maszyny z mechanizmami korbowymi (silniki wysokopr
ężne, sprężarki tłokowe, maszyny
parowe, pi
ły tarczowe itp.) urządzenia walcownicze, obrabiarki do metali i drewna; wszystkie
maszyny (wraz z m
łotami) przy zastosowaniu wibroizolacji
1,0
Turbozespo
ły, maszyny elektryczne (turbogeneratory, turbodmuchawy, turbosprężarki,
kompensatory, zespo
ły prądnicowe itp.), inne maszyny obrotowe (pompy, wentylatory),
kruszarki, urz
ądzenia młynowe traki pionowe w przemyśle drzewnym
0,8
Maszyny do formowania elementów w przemy
śle odlewniczym i prefabrykacji elementów
żelbetowych
0,5
M
łoty matrycowe i do kucia swobodnego (fundamenty posadowione bezpośrednio na
gruncie bez stosowania wibroizolacji)
0,4
2.4. T
łumienie drgań w gruncie. Dla fundamentów pod maszyny, znajdujących się w warunkach zbliżonych do stanu
rezonansu, nale
ży uwzględniać wpływ tłumienia drgań przez podłoże.
Wspó
łczynnik tłumienia drgań
γ
oblicza si
ę wg wzoru
(20)
w którym:
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 13
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Φ
- wspó
łczynnik charakteryzujący właściwości tłumiące podłoża gruntowego przyjmowany z tabl. 6, s,
ω
- pr
ędkość kątowa drgań wymuszonych fundamentu, rad/s równa:
a) dla maszyn nieudarowych - odpowiedniej pr
ędkości drgań własnych fundamentu, z którą następuje rezonans;
b) dla m
łotów - prędkości pionowych drgań własnych fundamentu;
c) dla fundamentów, których drgania wzbudzane s
ą przez drgania podłoża gruntowego ze źródła zewnętrznego -
pr
ędkość drgań zakłócających podłoża.
Tablica 6. Wspó
łczynniki
Φ
charakteryzuj
ące właściwości tłumiące podłoża gruntowego
Rodzaj gruntu
Wspó
łczynnik
Φ
, s
Grunty spoiste nawodnione
Grunty spoiste w stanie naturalnej wilgotno
ści
Grunty piaszczyste, nawodnione
Grunty piaszczyste, nienawodnione
Grunty s
łabe, miękkoplastyczne grunty spoiste, nasypy (tabl. 2 p. 1)
0,003
0,003 ÷ 0,0045
0,0045 ÷ 0,006
0,006 ÷ 0,01
0,01 ÷ 0,015
Ni
ższe wartości współczynnika
Φ
dotycz
ą fundamentów płytko posadowionych (h
p
= 1,0 ÷ 1,5 m), wy
ższe -
fundamentów g
łęboko posadowionych (h
p
> 1,5 m).
Dla fundamentów pod precyzyjne obrabiarki, których drgania wzbudzane s
ą przez drgania zakłócające przenoszone
przez pod
łoże, współczynnik
Φ
mo
żna przyjmować z tabl. 6, mnożąc dla drgań poziomych wartość
Φ
przez 0,25.
3. ZASADY WYZNACZANIA OBCI
ĄŻEŃ DYNAMICZNYCH I DYNAMICZNA CHARAKTERYSTYKA MASZYN
3.1. Podzia
ł maszyn ze względu na ich działanie dynamiczne na fundament. Maszyny dzieli się na:
a) maszyny o ustalonym ruchu okresowo-zmiennym (maszyny o dzia
łaniu nieudarowym),
b) maszyny o nieustalonym ruchu, przekazuj
ące na fundament siły np. w postaci serii wstrząsów, uderzeń lub
pojedynczych impulsów.
3.2. Podzia
ł maszyn w zależności od rodzaju ruchu mas. Rozróżnia się typy maszyn wg tabl. 7.
Tablica 7. Podzia
ł maszyn ze względu na rodzaj ruchu
Typ maszyny
Rodzaj ruchu mas
1
2
3
4
post
ępowo - zwrotny pionowy
post
ępowo - zwrotny poziomy
obrotowy wokó
ł osi pionowej
obrotowy wokó
ł osi poziomej
3.3. Podzia
ł maszyn w zależności od prędkości ruchu. Rozróżnia się grupy maszyn wg tabl. 8.
Tablica 8. Podzia
ł maszyn ze względu na prędkość obrotową
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 14
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Grupa maszyn
Charakterystyka pr
ędkości ruchu
maszyny
Pr
ędkość obrotowa (lub liczba skoków) maszyny,
obr/min
1
2
3
4
ma
ła
średnia
du
ża
bardzo du
ża
do 500
powy
żej 500 do 1500
powy
żej 1500 do 5000
powy
żej 5000
3.4. Podzia
ł maszyn w zależności od wielkości obciążeń dynamicznych. Rozróżnia się kategorie maszyn wg tabl.
9. Orientacyjna przynale
żność maszyn do poszczególnych kategorii dynamicznych podana jest w załączniku 1.
Tablica 9. Podzia
ł maszyn ze względu na wielkość sił wzbudzających
Kategoria
maszyny
Dynamiczno
ść
maszyny
Wielko
ść charakterystycznych sił
wzbudzaj
ących (nieudarowych)
kN
Wielko
ść charakterystyczna
nag
łego impulsu zastępczego
kN
.
s
I
II
III
IV
ma
ła
średnia
du
ża
bardzo du
ża
do 0,1
powy
żej 0,1 do 1,0
powy
żej 1,0 do 3,0
powy
żej 3,0
do 0,01
od 0,01 do 0,1
od 0,1 do 1,0
powy
żej 1,0
3.5. Podzia
ł maszyn w zależności od znaczenia gospodarczego. Rozróżnia się klasy maszyn wg tabl. 10.
Tablica 10. Podzia
ł maszyn ze względu na ich znaczenie
Klasa maszyny
Znaczenie
Zasi
ęg znaczenia pracy maszyny
I
II
III
IV
bardzo du
że
du
że
średnie
ma
łe
dla ca
łego kraju
dla ga
łęzi przemysłu
dla zak
ładu produkcyjnego
dla wydzia
łu zakładu
3.6. Obci
ążenia maszynami
3.6.1. Rodzaje obci
ążeń. Przy projektowaniu i obliczaniu fundamentów i konstrukcji wsporczych pod maszyny
rozró
żnia się następujące obciążenia:
- sta
łe, do których zalicza się ciężar własny fundamentu, gruntu (jeżeli spoczywa on na obrzeżach), ciężar maszyn i
ci
ężar pomocniczych urządzeń ustawionych na fundamencie,
- zmienne, do których zalicza si
ę siły wyrażające dynamiczne działanie maszyny, siły wyrażające specjalne
oddzia
ływanie maszyny (np. moment zwarcia, nierównomierne nagrzanie, siła ssania próżni kondensatora).
3.6.2. Obci
ążenie dynamiczne charakterystyczne. W celu sprawdzenia stanu granicznego użytkowania
przeprowadza si
ę obliczenie amplitud drgań wymuszonych, przyjmując charakterystyczne obciążenia dynamiczne (siły
wzbudzaj
ące) wg tabl. 11. Obliczone wartości amplitud porównuje się z wielkościami obliczonymi wg rozdz. 4.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 15
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Tablica 11. Charakterystyczne obci
ążenia dynamiczne (amplitudy sił wzbudzających) dla niektórych rodzajów
maszyn
lp.
Rodzaj maszyny
Obci
ążenia dynamiczne (amplitudy sił wzbudzających)
1
2
3
1
Maszyny obrotowe (np. silniki elektryczne,
pompy od
środkowe, wentylatory
klimatyzacyjne, przetwornice,
kompensatory) o pr
ędkości obrotowej:
do 500 obr/min
500 ÷ 750 obr/min
powy
żej 750 obr/min
G
w
- ci
ężar części obracających się, kN
P
d
= 0,1G
w
P
d
= 0,15G
w
P
d
= 0,20G
w
2
Turbogeneratory
P
d
= 0,20G
w
3
Wirówki (d -
średnica części obracającej
si
ę w m)
kN
4
Wentylatory spalin o pr
ędkości obrotowej
n
m
obr/min (lub zanieczyszcze
ń
powoduj
ących korozję albo oblepianie
łopatek wirnika)
lecz nie mniej ni
ż 0,2 G
W
5
M
łyny i kruszarki obrotowe, młyny bijakowe
itd. (r - wg danych dostawcy maszyny)
P
d
= mr
ω
2
kN
m - masa wiruj
ąca, Mg,
r - zast
ępczy mimośród wirującej masy, m
ω
- k
ątowa prędkość obrotów, rad/s
6
Sita wstrz
ąsowe (bez wibroizolacji)
P
d
= 0,20m A
s
ω
2
kN
m - masa sita z zape
łnieniem, Mg
A
s
- amplituda drga
ń sita, m
7
Maszyny t
łokowe
wg teorii mechanizmów z uwzgl
ędnieniem sił wzbudzających I
i II rz
ędu
8
M
łoty i inne maszyny udarowe
wg teorii uderze
ń w zależności od masy uderzającej m, Mg i
pr
ędkości w chwili uderzenia v
0
, m/s
S = m v
0
(1 + k) kN
.
s
gdzie k - wspó
łczynnik kucia dla młotów matrycowych
stal - k = 0,5
metale kolorowe - k = 0
dla m
łotów swobodnego kucia - k = 0,25
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 16
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
9
Silniki i generatory elektryczne
Moment zwarcia
kNm
gdzie:
W - znamionowa moc maszyny, kW
n
m
- pr
ędkość obrotowa, obr/min
k - wspó
łczynnik równy
dla maszyn asynchronicznych k = 5
dla maszyn synchronicznych k = 8
dla maszyn pr
ądu stałego k = 10
dla turbogeneratorów k = 12
10
Sto
ły wibracyjne na sprężystych podporach
gdzie:
Q
0e
- moment mimo
środów wibratora, kNm
Q - charakterystyczna warto
ść ciężaru części drgających stołu
wraz z formowanym elementem, kN, której nie wlicza si
ę do
ci
ężaru całego układu
K
z
- sumaryczna sztywno
ść pionowa sprężystych podpór,
kN/m
11
Sto
ły wibracyjno - udarowe i udarowe na
spr
ężystych podporach
(wspó
łczynnik uderzenia należy
przyjmowa
ć k = 0,5)
jak dla m
łotów, przy czym prędkość w chwili uderzenia
gdzie:
P
d
- charakterystyczna warto
ść siły wzbudzającej wibratora, kN
m - charakterystyczna warto
ść masy części ruchomych wraz z
formowanym elementem, Mg
ω
- k
ątowa prędkość obrotów, rad/s
12
Inne maszyny
wg za
łożeń dostawcy maszyny
3.6.3. Obci
ążenia obliczeniowe. Do sprawdzenia stanu granicznego nośności stosuje się obciążenie obliczeniowe,
uzyskiwane przez pomno
żenie obciążeń charakterystycznych przez współczynniki odciążenia, warunków pracy itd.
(tabl. 12).
Tablica 12. Podzia
ł obciążeń i współczynniki obciążenia
γ
f
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 17
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rodzaj obci
ążenia
Wspó
łczynnik
γ
f
a) Obci
ążenia stałe
- Ci
ężar własny fundamentu i opierających się na nim stropów i pomostów
1,1
- Ci
ężar gruntu na obrzeżach fundamentu
1,2
- Ci
ężar maszyny wraz z poruszającymi się częściami (wirnikami)
1,2
- Ci
ężar urządzeń pomocniczych, instalacji technologicznych
1,2
b) Obci
ążenia zmienne długotrwałe
- od termicznych odkszta
łceń maszyny
1,2
- od ci
ągu próżni kondensatora
1,2
- od zmian temperatury ruroci
ągów
1,5
- od skurczu betonu
1,2
c) Obci
ążenia zmienne krótkotrwałe
- od próbnych obci
ążeń (próby hydrauliczne)
1,1
- obci
ążenia montażowe
1,2
- od d
źwigów opierających się na fundamencie
wg norm dotycz
ących
d
źwigów
- obci
ążenia dynamiczne
maszyny obrotowe
maszyny korbowe
m
łoty
5
2
1,6
d) Obci
ążenia szczególne
- moment zwarcia
1,2
- obci
ążenia przy awarii maszyny
1,0
- obci
ążenia sejsmiczne
wg oddzielnych przepisów
3.6.4. Zm
ęczenie materiału od wielokrotnych obciążeń dynamicznych można uwzględniać w przybliżony sposób,
mno
żąc obciążenia dynamiczne przez współczynnik
α
wynosz
ący:
dla wszystkich maszyn z wyj
ątkiem młotów
α
= 2
dla m
łotów
- fundamenty na wibroizolacji
α
= 1,5
- fundamenty bez wibroizolacji
α
= 1
W przypadku stosowania przybli
żonej metody uwzględniania wielokrotności obciążeń z zastosowaniem
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 18
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
wspó
łczynników
α
sprawdzenie stanu granicznego no
śności dotyczy obliczeniowej wytrzymałości materiału ustalonej
jak dla konstrukcji obci
ążonej statycznie.
3.6.5. Rozwarcie rys w ramowych konstrukcjach fundamentów
żelbetowych sprawdza się wg
PN-84/B-03264
,
przyjmuj
ąc obciążenie dynamiczne charakterystyczne zwiększone 1,5-krotnie (por. p. 5.6.20).
3.6.6. Obci
ążenia dynamiczne działające poziomo wzdłuż osi maszyny, jeżeli zachodzi potrzeba ich uwzględnienia
np. dla fundamentów pod turbogeneratory, przyjmuje si
ę o wielkości równej
1
/
2
obci
ążeń określonych wg tabl. 11.
3.6.7. Kombinacje obci
ążeń. Przy sprawdzaniu nośności konstrukcji fundamentu należy przyjmować realne
kombinacje obci
ążeń, mogących występować równocześnie.
3.6.8. Wspó
łczynnik konsekwencji zniszczenia konstrukcji. Przy sprawdzaniu stanu granicznego nośności
konstrukcji fundamentów pod maszyny nale
ży uwzględniać współczynnik konsekwencji zniszczenia konstrukcji jako
mno
żnik do obciążeń, wynoszący:
dla maszyn klasy I (tabl. 10) - 1,2
dla maszyn klasy II (tabl. 10) - 1,1
dla maszyn klasy III i IV (tabl. 10) - 1,0
3.6.9. Moment zwarcia. Przy sprawdzaniu stanu granicznego no
śności, obliczeniowe wartości momentów zwarcia w
maszynach elektrycznych (por. tabl. 11 i 12) mno
ży się przez współczynnik dynamiczny
α
1
= 2 (por 3.7.2). Wp
ływu
zm
ęczenia nie uwzględnia się.
3.7. Obci
ążenia o charakterze impulsu
3.7.1. Stan graniczny no
śności przy działaniu obciążeń o charakterze impulsu sprawdza się:
a) przy dzia
łaniu impulsów sporadycznych - bez uwzględnienia wpływu zmęczenia,
b) przy dzia
łaniu serii impulsów - z uwzględnieniem wpływu zmęczenia zgodnie z wymaganiami
PN-84/B-03264
.
3.7.2. Kryterium obci
ążenia impulsowego. Obciążenie ma charakter impulsu, jeżeli działa na konstrukcję przez
dostatecznie ma
ły okres czasu, tj. gdy
τ
≤
2,5T
1
w którym:
τ
- czas trwania impulsu, s,
T
1
- okres podstawowych drga
ń własnych konstrukcji, na którą działa impuls, s.
Je
żeli czas trwania impulsu
τ
> 2,5T
1
to obliczenie konstrukcji sprowadza si
ę do jej statycznego obliczenia na działanie
zast
ępczego obciążenia, które z pewnym zapasem można przyjmować wg tabl. 13.
Tablica 13. Zast
ępcze obciążenie od działania impulsu przy
τ
> 2,5 T
1
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 19
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Posta
ć impulsu
Zast
ępcza siła
2 P
max
1,25 P
max
1,10 P
max
W przypadku nag
łego przyłożenia obciążenia P konstrukcję oblicza się na zastępcze obciążenie 2P.
W przypadku nag
łego zdjęcia obciążenia P konstrukcję oblicza się na zastępcze obciążenie (-P).
3.7.3. Rodzaje impulsów. Rozró
żnia się następujące impulsy
- krótkotrwa
ły, gdy 0,1T
n
≤
τ
≤
T
1
- nag
ły gdy
τ
< 0,1T
n
w którym:
T
1
- najwi
ększy okres drgań własnych kontrukcji, s,
T
n
- najmniejszy okres drga
ń własnych konstrukcji, s.
Dla konstrukcji o 1 stopniu swobody T
n
= T
1
Dla konstrukcji o niesko
ńczonej liczbie stopni swobody można przyjmować T
n
= 0,05T
1
.
Przemieszczenia i si
ły wewnętrzne w konstrukcji wywołane działaniem impulsów zależą:
- dla impulsu krótkotrwa
łego od wartości impulsu S, czasu jego trwania i od jego postaci
ƒ
(t) (rys. 3),
- dla impulsu nag
łego tylko od wartości impulsu S.
Efekt dzia
łania impulsu nagłego jest większy od efektu działania impulsu krótkotrwałego tej samej wielkości.
Je
żeli jest brak ścisłych danych dotyczących impulsów krótkotrwałych, to dopuszcza się przyjmowanie
niekorzystniejszych parametrów, a mianowicie:
a) przy braku danych o postaci impulsu - posta
ć impulsu prostokątnego, (tabl. 13),
b) przy braku danych o czasie trwania impulsu (dla normalnie spotykanych w eksploatacji przemys
łowej obciążeń o
charakterze impulsu) - czas trwania
τ
min
= 0,001 s (nie dotyczy to uderzenia cia
ł o znacznej plastyczności, kiedy to
konieczne jest okre
ślenie czasu trwania uderzenia na drodze doświadczalnej lub obliczeniowej).
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 20
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 3. Wykres impulsu krótkotrwa
łego
3.7.4. Powtarzalno
ść impulsów. Rozróżnia się impulsy jednokrotne (np. przypadkowy upadek ciężaru, zwarcie w
maszynach elektrycznych, uderzenie cieczy przy nape
łnianiu zbiornika itd.) oraz impulsy wielokrotne (np. seria uderzeń
m
łota lub prasy).
Impuls wielokrotny nale
ży traktować jako jednokrotny, jeżeli odstęp czasu pomiędzy kolejnymi impulsami
(uderzeniami) jest wi
ększy od wartości
Impuls wielokrotny nazywa si
ę impulsem okresowym, gdy odstępy czasu między kolejnymi impulsami są jednakowe i
mniejsze od warto
ści
w której:
T
1
- wg 3.7.3
γ
- wspó
łczynnik tłumienia drgań (wzór (20) lub tabl. 23).
Dzia
łanie impulsów okresowych wymaga uwzględnienia w obliczeniu wpływu następnych impulsów na
przemieszczenia i si
ły wewnętrzne wywołane pierwszym impulsem.
4. ZASADY WYZNACZANIA DOPUSZCZALNYCH AMPLITUD DRGA
Ń
4.1. Stan graniczny drga
ń. Stan graniczny drgań fundamentu lub konstrukcji wsporczej może być ustalony:
a) ze wzgl
ędu na użytkowanie samej maszyny (rys. 4) lub rodzaj maszyny (tabl. 14)
b) ze wzgl
ędu na zakłócenia powodowane w otoczeniu przez jej pracę, przy czym brany jest tu pod uwagę wpływ drgań
na pracuj
ących w sąsiedztwie ludzi oraz wpływ drgań na wrażliwe instrumenty i urządzenia,
c) ze wzgl
ędu na znajdujące się w otoczeniu maszyny obiekty budowlane wrażliwe na drgania.
Tablica 14. Dopuszczalne amplitudy drga
ń wymuszonych dla fundamentów pod niektóre rodzaje maszyn
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 21
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rodzaj maszyny
Pr
ędkość obrotowa obr/min
Dopuszczalna amplituda
drga
ń
µ
m
Turbogeneratory o mocy
≥
100MW
Turbogeneratory o mocy < 100MW
3000
3000
20
30
Maszyny tkackie
100 ÷ 150
300
Maszyny prz
ędzalnicze
200 ÷ 500
100 ÷ 120
Obrabiarki, z wyj
ątkiem precyzyjnych
750 ÷ 1000
30
Kruszarki rotacyjne i szcz
ękowe
-
300
1
)
Maszyny t
łokowe
< 200
> 200
250/300
2
)
rys. 4
M
łoty
- posadowienie na gruncie
- posadowienie na wibroizolacji
5.5.2
7.4.3.2
1
) W przypadku ustawiania kruszarki na czasowej konstrukcji stalowej podana warto
ść dopuszczalnej amplitudy
drga
ń dotyczy żelbetowej płyty fundamentowej posadowionej na podłożu gruntowym.
2
) Przy wysoko
ści fundamentu
≥
5 m.
Rys. 4. Wykres dopuszczalnych (najwi
ększych) amplitud drgań wymuszonych ze względu na użytkowanie samej
maszyny
Ze wzgl
ędu na ograniczenia wynikające z zaleceń dotyczących poz. b) i c) wielkości amplitud drgań wymuszonych
fundamentów lub konstrukcji wsporczych mog
ą być ograniczone do wartości mniejszych niż wynikałoby to z poz. a).
4.2. Wyznaczanie dopuszczalnych amplitud drga
ń wymuszonych. Dopuszczalną amplitudę drgań należy
wyznacza
ć:
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 22
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
a) zgodnie z wymaganiami dostawcy lub producenta maszyny,
b) przy braku
ścisłych wymagań wg poz. a ) należy dopuszczalną amplitudę drgań ustalić wg rys. 4 oraz tabl. 14, a
nast
ępnie ograniczyć jej wielkość biorąc pod uwagę:
- niekorzystne warunki gruntowe,
- wra
żliwość na wpływ drgań przebywających w otoczeniu ludzi,
- wra
żliwość maszyn precyzyjnych i urządzeń znajdujących się w otoczeniu maszyny,
- stan konstrukcji budynku, w którym maszyna ma by
ć ustawiona, inne czynniki.
Nie jest wskazane d
ążenie do projektowania fundamentów o amplitudach drgań wymuszonych równym wartościom
dopuszczalnym wg rys. 4, je
żeli niewielkim kosztem można uzyskać lepsze warunki pracy fundamentu (mniejszą
amplitud
ę drgań wymuszonych).
4.3. Ocena szkodliwo
ści drgań w budynkach. Należy przeprowadzić ją wg danych przytoczonych w załączniku 2.
4.4. Amplitudy drga
ń w miejscach przebywania obsługi maszyny. Obliczeniowe amplitudy drgań wymuszonych
belek i p
łyt górnej części fundamentu przeznaczonej do obsługi maszyny (pomostów roboczych), poza miejscami
oparcia maszyny powinny by
ć mniejsze od wartości ustalonych z uwzględnieniem dopuszczalności drgań dla ludzi
przy za
łożeniu czasu przebywania ludzi równego co najwyżej 1 h. Dla fundamentów pod turbozespoły o znamionowej
pr
ędkości obrotowej n
m
= 3000 obr/min mo
żna przyjmować A
dop
= 25
µ
m.
4.5. Dopuszczalne amplitudy drga
ń o różnych częstościach w miejscach przebywania ludzi. W przypadku
równoczesnego wyst
ępowania drgań wzbudzających o różnych częstościach n
i
i odpowiadaj
ących tym częstościom
amplitudach A
i
dopuszczaln
ą amplitudę drgań można określać dla zastępczej częstości drgań n
0
m
obliczonej ze
wzorów:
a) dla cz
ęstości n
0
m
≥
10 Hz
(21)
b) dla cz
ęstości n
0
m
< 10 Hz
(22)
4.6. Dopuszczalne amplitudy drga
ń fundamentów na wibroizolacji. Dla fundamentów posadowionych za
po
średnictwem wibroizolacji dopuszczalne amplitudy drgań wymuszonych należy przyjmować z wykresu rys. 4, przy
czym mo
żna ich wartości zwiększać
a) dla maszyn o cz
ęstości drgań wzbudzających
16 Hz
≥
n
m
≥
5 Hz - 1,5 razy
b) dla maszyn o cz
ęstości drgań wzbudzających
n
m
< 5 Hz - 2 razy
4.7. Dopuszczalne amplitudy drga
ń fundamentów pod agregaty złożone z maszyn o różnych częstościach
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 23
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
drga
ń wzbudzających. Dopuszczalną amplitudę drgań należy przyjąć zróżnicowaną dla poszczególnych miejsc
fundamentu, w zale
żności od częstości drgań wzbudzających maszyn stanowiących agregat, lub jak dla maszyny o
najwy
ższej częstości drgań wzbudzających.
5. FUNDAMENTY POD MASZYNY POSADOWIONE NA POD
ŁOŻU GRUNTOWYM
(bez wibroizolacji)
5.1. Uk
łady konstrukcyjne fundamentów pod maszyny
5.1.1. Fundamenty blokowe. Do grupy tej zalicza si
ę fundamenty, które mogą być traktowane jako nieodkształcalna
bry
ła drgająca na sprężystym podłożu, a więc
- fundamenty stanowi
ące pełny blok (rys. 5a),
- fundamenty tworz
ące skrzynię, a składające się ze ścian (rys. 5b), (stosowane dla zmniejszenia masy fundamentu
lub uzyskania dost
ępu pod maszynę).
Rys. 5. Fundament niski
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 24
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
a) blokowy; b)
ścianowy
Fundamenty blokowe dziel
ą się na fundamenty niskie (H
≤
b) (rys. 5) i wysokie (H > b) (rys. 6).
Rys. 6. Fundament blokowy, wysoki
5.1.2. Fundamenty ramowe. Do grupy tej zalicza si
ę fundamenty o konstrukcji słupowo-belkowej, której elementy
mog
ą wykonywać drgania giętne, a więc:
- fundamenty stanowi
ące układ powiązanych ze sobą ram poprzecznych i podłużnych (rys. 7),
- fundamenty o uk
ładzie mieszanym, złożonym z ram i ścian,
- fundamenty z
łożone ze słupów, na których oparta jest sztywna płyta górna (rys. 8).
Fundamenty ramowe mog
ą mieć konstrukcję żelbetową lub stalową, przy czym konstrukcje stalowe stosuje się
wyj
ątkowo w specjalnie uzasadnionych przypadkach.
Rys. 7. Fundament ramowy z p
łytą górną uformowaną z układu belek
1 - p
łyta górna; 2 - słupy; 3 - płyta dolna
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 25
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 8. Fundament ramowy z pe
łną płytą górną
1 - p
łyta górna; 2 - słupy; 3 - płyta dolna
5.2. Ogólne wymagania projektowe
5.2.1. Usytuowanie fundamentu. Nale
ży dążyć do tego, aby fundamenty pod maszyny o dużej dynamiczności
oddala
ć od obiektów wrażliwych na drgania, tj. od pomieszczeń zawierających precyzyjne urządzenia pomiarowe lub
obrabiarki, a tak
że od budynków mieszkalnych.
5.2.2. Kszta
łtowanie fundamentu
5.2.2.1. Kszta
łtowanie górnej części fundamentu należy przeprowadzać ściśle wg rysunków dyspozycyjnych
wytwórcy maszyny. Zmiany w stosunku do tych rysunków wymagane ze wzgl
ędów obliczeniowych i konstrukcyjnych
powinny by
ć uzgodnione z dostawcą maszyny tak, żeby nie spowodować kolizji przy montażu lub obsłudze maszyny.
Nale
ży dążyć do upraszczania kształtu elementów fundamentu.
5.2.2.2. G
łębokość posadowienia fundamentów pod maszyny należy ustalać w zależności:
a) od rysunków dyspozycyjnych dostawcy maszyny (wyci
ęć, długości śrub kotwiących),
b) od rodzaju fundamentu, jego konstrukcji i wielko
ści obciążeń dynamicznych,
c) od g
łębokości posadowienia sąsiednich fundamentów i kanałów (rys. 9),
d) od warunków geotechnicznych.
G
łębokość h
p
posadowienia fundamentów wysokich wg 5.1.1 powinna zapewnia
ć stateczność i bezpieczeństwo pracy
konstrukcji, przy czym powinien by
ć spełniony warunek
w którym H - wysoko
ść nadziemnej części fundamentu wysokiego, m.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 26
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 9. Posadowienie fundamentów pod maszyny przy g
łębiej posadowionych obiektach
5.2.2.3. Kszta
łt podstawy fundamentu pod maszynę w planie powinien być przyjmowany w zasadzie jako prostokąt
tak,
żeby środek ciężkości całego układu składającego się z fundamentu, maszyny oraz opierających się na
fundamencie instalacji z uwzgl
ędnieniem innych obciążeń stałych i ciężaru gruntu, spoczywających na obrzeżach, leżał
na linii pionowej przechodz
ącej przez środek ciężkości podstawy fundamentu.
W przypadku s
ąsiedztwa istniejących obiektów uniemożliwiających pełne wycentrowanie fundamentu, dopuszcza się
mimo
śród nie przekraczający 3% długości boku podstawy w kierunku przesunięcia środka ciężkości.
Dla gruntów makroporowatych obci
ążenie mimośrodowe jest niedopuszczalne.
Nie ogranicza si
ę mimośrodowości dla fundamentów pod obrabiarki. Kierować się tu należy zasadami ustalonymi dla
zwyk
łych fundamentów wg
PN-81/B-03020
.
Podstawa fundamentu powinna stanowi
ć jedną płaszczyznę poziomą.
5.2.2.4. Odst
ępy śrub fundamentowych od krawędzi fundamentu powinny spełniać następujące warunki:
a) od brzegu studzienek na
śruby kotwiące do zewnętrznych krawędzi
przy
śrubach
≤
M36 - co najmniej 100 mm,
przy
śrubach > M36 - co najmniej 150 mm,
b) od osi
śrub do brzegu fundamentu w przypadku śrub z płytami kotwowymi co najmniej 4 średnice śrub.
Je
żeli spełnienie powyższych warunków nie jest możliwe, należy między śrubą a ścianą fundamentu zastosować
dodatkowe zbrojenie.
5.2.2.5. Przerwy dylatacyjne. Fundamenty pod maszyny powinny by
ć oddzielane od konstrukcji budynku, tj.
fundamentów, stropów, pod
łóg, pomostów obsługi itd. przerwą dylatacyjną powietrzną lub wypełnione miękkim
materia
łem.
Dopuszczalne jest opieranie na fundamentach pod maszyny pomostów wolnostoj
ących, tj. nie połączonych z
konstrukcj
ą budynków. Opieranie na fundamentach pod maszyny elementów konstrukcji budynków, może być
stosowane wyj
ątkowo pod warunkiem uzasadnienia słuszności takiego rozwiązania obliczeniem dynamicznym.
5.3. Materia
ły konstrukcyjne
5.3.1. Fundamenty betonowe i
żelbetowe. Należy stosować klasy betonu zgodnie z tabl. 15. W fundamentach pod
maszyny IV kategorii dynamicznej (tabl. 9) i bardzo du
żym znaczeniu (tabl. 10) należy stosować beton o szczególnie
wysokiej jako
ści, starannie zaprojektowany oraz odznaczający się jednorodnością, małą skurczliwością i wysoką
wytrzyma
łością.
Do konstrukcyjnego zbrojenia fundamentów mo
żna stosować dowolne gatunki stali. Do zbrojenia stosowanego na
podstawie oblicze
ń wytrzymałościowych należy używać stali A0 i AI (STOS i St3S).
Stale AII i AIII mog
ą być stosowane do zbrojenia wytrzymałościowego pod warunkiem sprawdzenia konstrukcji na
rozwarcie rys lub wyj
ątkowo przy traktowaniu ich pod względem wytrzymałościowym jak stal AI.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 27
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Tablica 15. Klasy betonu stosowane do fundamentów pod maszyny
Rodzaj maszyn
Stosowana klasa betonu (wg
PN-75/B-06250)
fundamenty
blokowe
fundamenty
ramowe lub
elementy belkowe
Maszyny z mechanizmami korbowymi (silniki wysokopr
ężne itp.
kruszarki, m
łyny, przesiewacze, prasy itd.)
I, II, III kategorii dynamicznej
IV kategorii dynamicznej
B15
B20
B20
B25
Maszyny elektryczne i obrotowe (pompy, wirówki, wentylatory, zespo
ły
pr
ądnicowe)
I, II, III kategorii dynamicznej
IV kategorii dynamicznej
B15
B20
B20
B25
Turbozespo
ły
o mocy do 20 MW
o mocy 20 ÷ 100 MW
o mocy powy
żej 100 MW
B20
-
-
B25
B25, B30
B30
Urz
ądzenia walcownicze, obrabiarki
B15
B20
M
łoty o energii pojedynczego uderzenia
U < 120 kJ
120 kJ
≤
U
≤
400 kJ
U > 400 kJ
bloki fundamentowe
B25
B30
B30
skrzynie os
łaniające
B20
B20
B25
5.3.2. Fundamenty o konstrukcji stalowej. Fundamenty o konstrukcji stalowej mo
żna stosować wyjątkowo w
uzasadnionych przypadkach, przy czym obowi
ązują wymagania PN-80/B-03200.
Spawanie konstrukcji stalowej fundamentów wymaga opracowania w
łaściwej technologii, mającej na celu ograniczenie
odkszta
łceń termicznych.
5.3.3. Fundamenty z muru ceglanego. Mur ceglany mo
że być stosowany wyjątkowo na fundamenty blokowe,
posadowione powy
żej poziomu wód gruntowych.
Na fundamentach murowanych mog
ą być ustawiane maszyny z mechanizmami korbowymi I i II kategorii dynamicznej
oraz obrabiarki wymienione w za
łączniku 3 p. 2 o masie do 4000 kg. Stosować należy mur z cegły wypalanej z gliny o
wytrzyma
łości średniej co najmniej 10 MPa na zaprawie cementowej marki co najmniej 8 wg
PN-87/B-03002
.
5.4. Projektowanie fundamentów blokowych pod maszyny o dzia
łaniu nieudarowym posadowionych na
pod
łożu gruntowym (bez wibroizolacji)
5.4.1. Wymagania projektowe. W
łaściwie zaprojektowany fundament pod maszynę powinien spełniać wymagania
dotycz
ące stanu granicznego użytkowania, polegające na ograniczeniu amplitud drgań wymuszonych pod wpływem
charakterystycznych obci
ążeń dynamicznych maszyny do wielkości dopuszczalnych tj. spełniać warunek
A
≤
A
dop
Przy obliczaniu amplitudy drga
ń A uwzględniać można tłumienie drgań przez podłoże gruntowe. Zaleca się unikanie
stanu rezonansu, co wyra
ża się warunkiem
n
w
≠
n
m
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 28
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Je
żeli projektuje się fundament pod maszynę, dla której nie można ustalić wielkości sił wzbudzających (np. ze względu
na uzasadniony brak danych), a znane s
ą częstości drgań wzbudzających n
m
, to wyj
ątkowo można poprzestać na
spe
łnieniu warunku. aby częstości drgań własnych fundamentu pionowe i niższe wahadłowe (złożone) n
w
ró
żniły się od
cz
ęstości siły wzbudzającej maszyny co najmniej o 20%.
Wielko
ść A
dop
nale
ży ustalać zgodnie z wymaganiami rozdz. 4.
5.4.2. Wp
ływ pracy maszyn sąsiednich. Przy obliczaniu amplitud drgań wymuszonych fundamentu pod maszynę
mo
żna nie uwzględniać wpływu pracy maszyn znajdujących się w sąsiedztwie.
5.4.3. Zakres oblicze
ń blokowych fundamentów pod maszyny o działaniu nieudarowym obejmuje:
a) obliczenie masy uk
ładu, położenia jego środka ciężkości i sprawdzenia średniego nacisku statycznego na grunt,
b) obliczenie amplitud drga
ń wymuszonych fundamentu na sprężystym podłożu,
c) obliczenie poszczególnych elementów konstrukcji fundamentu wg stanu granicznego no
śności,
d) ustalenie zbrojenia fundamentu.
5.4.4. Obliczenie amplitud drga
ń fundamentu należy wykonać zgodnie z teorią drgań bryły sztywnej opartej na
spr
ężystym podłożu, przy czym dopuszcza się:
a) pomini
ęcie bezwładności podłoża,
b) przyjmowanie cech spr
ężystych podłoża wg rozdziału 2.1 niniejszej normy,
c) pomini
ęcie wpływu mimośrodowego rozmieszczenia mas przy spełnieniu warunku wg 5.2.2.3.
5.4.5. Obliczenia dynamiczne fundamentów pod maszyny na kesonach lub studniach zapuszczanych mo
żna
wykonywa
ć przyjmując jako masę drgającą blok fundamentowy wraz z kesonem lub studnią uwzględniając wpływ
spr
ężystego, bocznego odporu gruntu.
5.4.6. Wp
ływ bocznego odporu gruntu uwzględnia się, gdy wysokość zasypanej części fundamentu h w stosunku do
d
ługości podstawy a jest znaczna, tj. gdy
w tym celu pos
ługujemy się tabl. 16, zgodnie z którą obliczone
ni
ższe prędkości drgań własnych złożonych fundamentu
λ
1
oraz amplitudy drga
ń wymuszonych A
i
obliczone bez
uwzgl
ędnienia tego wpływu odpowiednio są korygowane.
Tablica 16. Wp
ływ bocznej zasypki gruntu na fundament
Stosunek wysoko
ści h zasypki do
szeroko
ści lub długości fundamentu
a
Skorygowana pr
ędkość drgań
w
łasnych złożonych
Skorygowana warto
ść amplitudy
drga
ń wymuszonych
1,5
λ
1
0,6A
i
2,0
λ
1
0,4A
i
Dla fundamentów niskich (p. 5.1.1) przy warto
ści stosunku
mo
żna obliczeń dynamicznych nie
przeprowadza
ć.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 29
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
5.4.7. Wymagania konstrukcyjne fundamentów pod maszyny o dzia
łaniu nieudarowym
5.4.7.1. Zbrojenie
żelbetowych fundamentów blokowych pod maszyny o wypadkowej sił wzbudzających
P
d
≤ 0,5 kN oraz o objętości betonu w fundamencie do 20 m
3
przy stosunku d
ługości l
f
bloku fundamentowego do
jego wysoko
ści h
f
, spe
łniającym warunek
, wykonuje si
ę konstrukcyjnie tylko na obwodzie otworów i wycięć
oraz w miejscach os
łabionych wycięciami (także elementy cienkościenne). Zbrojenie powinno składać się z prętów, o
średnicy 8 ÷ 12 mm układanych co 15 ÷ 20 cm w zależności od wymiarów zbrojonego miejsca.
5.4.7.2. Zbrojenie fundamentów blokowych pod maszyny o wypadkowej si
ł wzbudzających Pd > 0,5 kN oraz o
obj
ętości betonu w fundamencie do 20 m
3
wykonuje si
ę jak w 5.4.7.1 oraz dodatkowo siatkami z prętów o średnicy
12 ÷ 16 mm i oczkach 20 ÷ 30 cm, uk
ładanymi w płaszczyznach wierzchu i spodu fundamentu.
5.4.7.3. Zbrojenie fundamentów o obj
ętości betonu powyżej 20 m
3
nale
ży wykonywać jak w 5.4.7.2 oraz
dodatkowo wszystkie pozosta
łe powierzchnie bloku fundamentowego należy uzbroić siatkami z prętów o średnicy
10 ÷ 16 mm i oczkach 30 ÷ 40 cm. Równie
ż należy stosować przestrzenne zbrojenie o średnicy prętów jak wyżej i
rozstawie od 60 do 80 cm.
5.4.7.4. Zbrojenie fundamentów o bardzo du
żych objętościach, np. fundamentów pod urządzenia walcownicze,
nale
ży wykonać konstrukcyjnie (jeżeli obliczenie wytrzymałości ze względu na obecność miejsc osłabionych nie
wymaga wi
ększego zbrojenia) siatkami o oczkach 20 ÷ 25 cm, układanymi w płaszczyźnie wierzchu i spodu
fundamentu.
Średnice prętów w zależności od długości fundamentu są podane w tabl. 17.
Tablica 17. Zbrojenie fundamentów o du
żych objętościach
D
ługość fundamentu, m
Średnica pręta, mm
l
f
≤
20
l
f
> 20
16
20
Miejsca nara
żone na stałe uderzenia oraz na silne nagrzewanie (t
≥
100°C) powinny by
ć zbrojone dodatkowo siatkami
z pr
ętów o średnicy 10 ÷ 12 mm, rozstawionych: przy uderzeniach - co 10 cm (3 lub 4 warstwy siatek), a przy
nagrzewaniu - co 20 cm.
5.4.7.5. Zbrojenie fundamentów pod obrabiarki do metalu nale
ży stosować, gdy masa maszyny przekracza 12 Mg
oraz wtedy, gdy obrabiarki daj
ą obciążenia dynamiczne, np. dłutownice, strugarki poprzeczne itp., przy czym
p
łaszczyzny spodu i wierzchu fundamentu zbroi się na podstawie obliczenia. Płaszczyznę spodu fundamentu należy
zbroi
ć co najmniej wg 5.4.7.2; zbrojenie płaszczyzny wierzchu powinna stanowić co najmniej siatka z prętów o
średnicy 6 ÷ 8 mm i oczkach 15 × 15 cm.
5.4.7.6. Zbrojenie fundamentów o kszta
łcie nieregularnym (występy i wcięcia) silnie wydłużonych
lub
szerokich
oraz posadowionych na nierównomiernie zag
ęszczonym podłożu gruntowym powinno być
wykonane na podstawie oblicze
ń wytrzymałościowych.
5.4.7.7. Zbrojenie fundamentów
ścianowych. Zbrojenie płyt dolnych fundamentów powinno być ustalone na
podstawie obliczenia, przy czym ze wzgl
ędów konstrukcyjnych powinno ono składać się co najmniej z siatek prętów o
średnicy 12 ÷ 16 mm i oczkach 20 ÷ 30 cm, układanych w płaszczyznach spodu i wierzchu płyty.
Ściany należy zbroić konstrukcyjnie siatkami o oczkach 20 ÷ 30 cm, przy czym pionowe pręty tych siatek powinny
mie
ć średnicę 12 ÷ 18 mm, poziome zaś 10 ÷ 12 mm. Górna płyta (lub rama) fundamentów powinna być zbrojona na
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 30
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
podstawie oblicze
ń wytrzymałościowych, przy czym obowiązuje warunek minimalnego zbrojenia ustalony w
PN-84/B-03264
.
5.4.7.8. Wielko
ść fundamentu pod maszynę powinna być ustalona tak, żeby wysokość bloku fundamentowego była
jak najmniejsza, przy czym powinny by
ć spełnione niżej podane warunki.
Grubo
ść płyty dennej największego zagłębienia w fundamencie powinna wynosić co najmniej
(a - mniejszy wymiar zag
łębienia w planie, rys. 10). Najmniejszy odstęp od spodu fundamentu do końca najdłuższych
śrub fundamentowych powinien wynosić 15 cm (rys. 11a), przy czym przy wykonywaniu podłoża z chudego betonu
pod fundamentem i braku wody gruntowej dostateczn
ą osłoną jest to podłoże (rys. 11b).
Rys. 10. Minimalna grubo
ść dna zagłębienia
Rys. 11. Minimalna grubo
ść dna otworów na śruby
W celu zmniejszenia g
łębokości posadowienia fundamentu należy dążyć w porozumieniu z dostawcą maszyny do
zmniejszenia g
łębokości zagłębień i kanałów, a także długości śrub kotwiących (fundamentowych) maszyny.
D
ługość śrub kotwiących należy przy tym ustalać na podstawie obliczenia:
a) wytrzyma
łości konstrukcji fundamentu (w przypadku śrub kotwiących do płyt kotwowych),
b) si
ł przyczepności zaprawy cementowej do śruby (w przypadku obsadzania śrub w studzienkach wypełnianych
zapraw
ą cementową).
W obu przypadkach zakotwienie
śrub w fundamencie powinno mieć zdolność przeniesienia siły co najmniej równej sile
wynikaj
ącej z wytrzymałości na rozerwanie. W fundamentach ścianowych maszyn grupy 1 i 2 (tabl. 8) należy stosować
nast
ępujące wymiary elementów konstrukcyjnych:
grubo
ść ścian, d
ść
≥
0,6 m,
grubo
ść płyty dolnej d
p
ł
≥
d
ść
,
wysi
ęgi wspornikowe płyty dolnej
≤
2,5 d
p
ł
,
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 31
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
wysi
ęgi wspornikowe górnej płyty
≤
2,0 m,
grubo
ść nieobciążonych fragmentów poziomej płyty górnej 0,1 m.
5.4.7.9. Betonowe podlewki maszyny nale
ży zbroić wg 5.6.26.10.
5.5. Projektowanie fundamentów blokowych pod maszyny o dzia
łaniu udarowym
5.5.1. Obliczanie fundamentów pod m
łoty (i inne maszyny o działaniu udarowym)
5.5.1.1. Zakres oblicze
ń
a) Sprawdzenie nacisku na grunt wg 2.3.
b) Sprawdzenie po
łożenia środka ciężkości układu w stosunku do środka ciężkości podstawy fundamentu, przy czym
oba
środki ciężkości powinny znajdować się na osi uderzenia bijaka młota. Dla młotów swobodnego kucia o masie
cz
ęści spadających mniejszej niż 400 kg wystarczy, żeby środek ciężkości podstawy fundamentu leżał na linii
uderzenia bijaka.
c) Sprawdzenie amplitud drga
ń wymuszonych wg 5.5.2.
d) Sprawdzenie nacisku na podk
ładkę podkowadłową wg 5.5.5.
e) Sprawdzenie no
śności zgodnie z wymaganiami
PN-84/B-03264
p. 7.2.
f) Obliczenie potrzebnej ilo
ści zbrojenia dolnej płaszczyzny fundamentu i górnej części bloku pod kowadłem, a także
cz
ęści wspornikowych bloku.
g) Sprawdzenie wp
ływu drgań na otoczenie wg 4.1.
5.5.1.2. Obci
ążenia dynamiczne fundamentu pod młot stanowią siły pochodzące od uderzenia części spadających
m
łota w spoczywającą na kowadle odkuwkę.
5.5.2. Amplitudy dopuszczalne drga
ń fundamentu pod młot wywołanych uderzeniem części spadających na
kowad
ło nie powinny przekraczać:
a) dla pod
łoża z nawodnionych piasków drobnych i pylastych A
dop
= 0,150 ÷ 0,200 mm, przy czym w celu unikni
ęcia
nadmiernych drga
ń i osiadań konstrukcji sąsiednich, należy stosować wibroizolację (p. 7.4) lub posadowienie na
palach; sposób posadowienia konstrukcji s
ąsiednich powinien uwzględniać możliwość powstania osiadań podłoża
gruntowego na skutek drga
ń, pochodzących od pracy młota;
b) dla pod
łoża z mokrych piasków średnich i grubych oraz pospółki A
dop
= 0,80 mm;
c) dla pod
łoża z innych gruntów A
dop
= 1,0 ÷ 1,2 mm.
Przy ustalaniu wielko
ści amplitudy dopuszczalnej należy uwzględnić wpływ drgań na urządzenia wrażliwe na wstrząsy,
co mo
że spowodować konieczność dalszego ograniczenia amplitudy dopuszczalnej drgań lub zastosowania
wibroizolacji.
5.5.3. Najmniejsza grubo
ść bloku fundamentowego d
k
pod kowad
łem w zależności od masy części spadających (z
mas
ą matrycy górnej) Q
0
- wg tabl. 18.
Tablica 18. Minimalna grubo
ść bloku pod kowadłem
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 32
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Masa cz
ęści spadających Q
0
, Mg
Grubo
ść bloku pod kowadłem d
k
, m
do 1,0
powy
żej 1,0 do 2,0
powy
żej 2,0 do 3,0
powy
żej 3,0 do 4,0
powy
żej 4,0 do 5,0
powy
żej 5,0 do 6,0
powy
żej 6,0 do 10
> 10
1,0
1,25
1,50
1,75
2,00
2,25
2,60
> 3,00
5.5.4. Zbrojenie bloku fundamentowego
5.5.4.1. Zbrojenie górnej cz
ęści bloku pod kowadłem powinno składać się z poziomo układanych siatek o oczkach
10 × 10 cm, z pr
ętów o średnicy 10 ÷ 12 mm; liczbę tych siatek (warstw) ustala się na podstawie obliczenia, przy czym
nie powinna ona by
ć mniejsza niż podano w tabl. 19. Siatki należy rozmieszczać wg rys. 12.
Rys. 12. Zbrojenie podkowad
łowej części fundamentu
Tablica 19. Zbrojenie podkowad
łowej części fundamentu
Zbrojenie podkowad
łowej części fundamentu
Masa cz
ęści spadających
do 1 Mg
1 ÷ 4 Mg
4 ÷ 6 Mg
6 ÷ 10 Mg
> 10 Mg
Liczba warstw zbrojenia
2
3
4
5
> 5
5.5.4.2. Zbrojenie dolnej cz
ęści bloku podstawy należy ustalić za pomocą obliczenia. Zbrojenie powinno składać się
co najmniej z siatki o oczkach 15 ÷ 20 cm, z pr
ętów o średnicy 16 ÷ 20 mm.
5.5.4.3. Zbrojenie
ściany zagłębienia dla kowadła oraz górnej płaszczyzny bloku, na której ustawiony jest kadłub
m
łota w fundamentach dla młotów swobodnego kucia, należy wykonać konstrukcyjnie prętami o średnicy 12 ÷ 16 mm,
tworz
ącymi siatki o oczkach 15 ÷ 20 cm; pręty pionowe siatek powinny być częściowo przedłużone do spodu bloku
fundamentowego. Cz
ęści bloku fundamentowego otaczające wnękę dla kowadła należy dodatkowo zbroić pionowymi
pr
ętami o średnicy 12 ÷ 16 mm w rozstawie 20 × 20 cm, jeżeli z obliczenia nie wynika większe zbrojenie (rys. 12).
5.5.4.4. Zbrojenie (pr
ęty skośne) dla przejęcia głównych naprężeń rozciągających należy stosować jedynie w
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 33
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
przypadku, gdy przekroczona jest obliczeniowa wytrzyma
łość betonu R
bz
, a powi
ększenie grubości bloku jest
niemo
żliwe.
5.5.4.5. Zbrojenie powierzchniowe i przestrzenne mo
żna stosować zgodnie z zaleceniami 5.4.7.1 ÷ 5.4.7.3.
5.5.5. Podk
ładka pod kowadło może być wykonana z bali drewnianych dębowych układanych warstwami na płask,
przy czym poszczególne warstwy uk
łada się na krzyż oraz z materiałów specjalnych.
Wspó
łczynniki sprężystości podkładki przy braku dokładniejszych danych należy przyjmować wg tabl. 20.
Podk
ładki podkowadłowe powinny być zaimpregnowane i zabezpieczone przed wilgocią i zanieczyszczeniami.
Tablica 20. Dynamiczna charakterystyka podk
ładek pod kowadła
Materia
ł podkładki
Wspó
łczynnik sprężystości E
pk
Wytrzyma
łość obliczeniowa R
po
MPa
Drewno d
ębowe
materia
ły specjalne
600
~55
4
3
5.5.6. Wn
ęka w bloku fundamentowym mieszcząca kowadło powinna mieć rury odwadniające. Powierzchnia dna
wn
ęki powinna być w czasie betonowania wypoziomowana i wygładzona. Późniejsze wyrównywanie zaprawą
cementow
ą jest niedopuszczalne.
5.6. Projektowanie
żelbetowych fundamentów ramowych
5.6.1. Zakres oblicze
ń konstrukcji fundamentów ramowych. Konstrukcję ramową sprawdza się na stany graniczne:
a) no
śności,
b) u
żytkowania tj. drgań, rozwarcia rys i odkształceń.
Sprawdzenie no
śności i rozwarcia rys przeprowadza się zgodnie z wymaganiami
PN-84/B-03264
.
Sprawdzenie konstrukcji fundamentów na zm
ęczenie nie jest wymagane, pod warunkiem zastosowania zaleceń wg
3.6.4.
Si
ły w ramowych konstrukcjach fundamentów określa się przy założeniu ich pracy w obszarze sprężystym wg
PN-84/B-03264
.
5.6.2. Podzia
ł obciążeń. Obciążenia działające na część ramową fundamentu przyjmuje się wg podziału podanego w
tabl. 12.
5.6.3. Obci
ążenie charakterystyczne od ciężaru maszyny i urządzeń technologicznych z nią związanych, a także
od oddzia
ływań przekazywanych na fundament podczas prób i od termicznych odkształceń korpusu maszyny
przyjmowa
ć należy wg danych dostawcy maszyny.
5.6.4. Obci
ążenie charakterystyczne użytkowe fundamentu w poziomie obsługi maszyny i na podestach w obrębie
fundamentu powinno by
ć określone w założeniach budowlanych. Dla fundamentów pod turbozespoły i inne ciężkie
maszyny charakterystyczne obci
ążenie użytkowe w poziomie obsługi maszyny przyjmować należy nie mniejsze niż 20
kN/m
2
.
5.6.5. Obci
ążenie charakterystyczne od ciągu próżni w kondensatorach P
K
mo
żna obliczać, w kN, przy braku
danych w za
łożeniach dostawcy maszyny i tylko przy sprężystym połączaniu z turbiną, wg wzoru
(23)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 34
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
w którym:
p - ci
śnienie atmosferyczne 100 kPa,
F - pole przekroju poprzecznego gardzieli
łączącej kondensator z turbiną, m
2
.
5.6.6. Obci
ążenie charakterystyczne dynamiczne przyjmuje się wg założeń dostawcy maszyny, a przy braku danych
- wg tabl. 11.
Metody obliczania amplitud drga
ń oraz sił i momentów w poszczególnych przekrojach uwzględniać powinny charakter
obci
ążeń dynamicznych oraz wpływ poszczególnych form drgań własnych dla analizowanych układów ramowych, a
tak
że wpływ zmienności częstości drgań wzbudzających (obrotów maszyny) podczas rozruchu lub wybiegu maszyny,
co powinno umo
żliwić znalezienie zwiększonych wartości amplitud drgań, sił i momentów przy stanach rezonansowych.
5.6.7. Obci
ążenia obliczeniowe dynamiczne. Obliczeniowe wartości sił i momentów potrzebne do sprawdzania stanu
granicznego no
śności uzyskuje się przez pomnożenie wartości uzyskanych w sposób podany w 5.6.6 przez
wspó
łczynniki
γ
f
i
α
podane w tabl. 12 i 3.6.4.
5.6.8. Sposób przy
łożenia sił wzbudzających. Siły wzbudzające (obciążenie dynamiczne od wirujących części
maszyny) przyk
łada się jako siły skupione w miejscach oparcia łożysk wirników, przy czym uwzględnia się, że mogą
by
ć one skierowane:
a) pionowo w gór
ę lub w dół,
b) poziomo, prostopadle do osi obrotów cz
ęści wirujących,
c) poziomo wzd
łuż osi obrotów maszyny, przy czym w tym przypadku wartość sił przyjmuje się zmniejszoną
dwukrotnie (3.6.6).
5.6.9. Obliczeniowe warto
ści sił od momentu zwarcia otrzymuje się przez pomnożenie wartości
charakterystycznych wg tabl. 11 lp. 9 przez wspó
łczynniki
γ
f
i
α
1
wg tabl. 12 i p. 3.6.9.
Si
ły te przykłada się jako skupione w środkach powierzchni podparcia stojana i traktuje się jako działające w górę i w
dó
ł.
Si
ły od momentu zwarcia nie mogą być sumowane z obciążeniami dynamicznymi od pracy maszyny.
5.6.10. Oddzia
ływanie obciążeń dynamicznych na elementy konstrukcji nieobciążone bezpośrednio. Elementy
ramowej konstrukcji fundamentu nieobci
ążone bezpośrednio siłami wzbudzającymi lub zwarciowymi wymiaruje się na
wp
ływ oddziaływań dynamicznych korzystając z wyników obliczenia dynamicznego wg 5.6.6 i 5.6.7.
5.6.11. Obci
ążenie od równomiernego i nierównomiernego rozgrzania konstrukcji ramowej fundamentu należy
przyjmowa
ć na podstawie przewidywanego rozkładu temperatur w obrębie i otoczeniu fundamentu i w odniesieniu do
temperatury otoczenia w czasie wykonywania fundamentu.
Nierównomierne nagrzanie elementów fundamentu nale
ży określać przyjmując różnicę temperatur na powierzchniach
elementu
żelbetowego oraz rozmiary nagrzanych powierzchni powodujących wydłużenie włókien elementów.
Przy braku mo
żliwości ściślejszego określenia wpływu temperatury można stosować podane niżej wartości
charakterystyczne temperatur, traktuj
ąc je jako minimalne.
Równomierne rozgrzanie ca
łej części ramowej fundamentu:
- przy zastosowaniu izolacji ruroci
ągów zapewniającej spełnienie warunku wg 5.6.26.1 o 35°C,
- przy braku zabezpiecze
ń wg 5.6.26.1 o 45°C.
Nierównomierne rozgrzanie elementów ramowej konstrukcji fundamentu:
- przy spe
łnieniu wymagań wg 5.6.26.1
ró
żnica temperatur 20°C,
- przy braku zabezpiecze
ń wg 5.6.26.1
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 35
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
ró
żnica temperatur 30°C.
Nierównomierne rozgrzanie przyjmuje si
ę jedynie w elementach narażonych na bezpośrednie nagrzanie (np. od
ruroci
ągów parowych w części turbinowej fundamentu).
5.6.12. Wp
ływ skurczu betonu w części ramowej fundamentu uwzględnia się jako równoważne obniżenie
temperatury przy ró
żnicy w czasie między wykonaniem płyty dolnej fundamentu i zabetonowaniem płyty górnej
wynosz
ącej:
6 miesi
ęcy - o 15°C,
3 miesi
ące - o 10°C,
1 miesi
ąc - o 5°C.
Wp
ływ skurczu betonu należy sumować algebraicznie z wpływem równomiernego rozgrzania.
5.6.13. Sztywno
ść przekroju żelbetowego E
b
I
b
przy obliczeniach konstrukcji na wp
ływ rozgrzania i skurczu betonu, a
wi
ęc sił i momentów wywołanych odkształceniami konstrukcji można obliczać, jak dla elementów zarysowanych, wg
PN-84/B-03264
za
ł. 5 lub przyjmować:
- przy zbrojeniu ze stali klasy A-O do A-II - 0,67 E
b
I
b
,
- przy zbrojeniu ze stali klasy A-III i A-IIIN - 0,50 E
b
I
b.
5.6.14. Si
ły termiczne od rozgrzania korpusu maszyny (turbiny) należy przyjmować o wartości podanej w
za
łożeniach dostawcy maszyny.
5.6.15. Równoczesno
ść występowania obciążeń. Przy sprawdzaniu stanu granicznego nośności konstrukcji należy
uwzgl
ędniać rzeczywistą możliwość równoczesnego występowania poszczególnych obciążeń w najniekorzystniejszych
kombinacjach.
Wykluczy
ć należy możliwość równoczesnego występowania następujących obciążeń zasadniczych i dodatkowych:
obci
ążenie dynamiczne pionowe, poziome w kierunku poprzecznym, poziome w kierunku podłużnym, siły od momentu
zwarcia oraz obci
ążenia przy próbach (np. próba wodna kondensatora).
5.6.16. Obci
ążenia użytkowe (montażowe) równomiernie rozłożone i skupione od urządzeń montowanych
uwzgl
ędnia się jako oddzielny schemat obciążeń wraz z obciążeniami stałymi i tylko w elementach fundamentu
bezpo
średnio nimi obciążonych.
5.6.17. Obci
ążenia awaryjne. Charakter obciążeń powstających podczas awarii maszyny i kombinacja w jakiej
obci
ążenia te mogą występować powinny być ustalone w porozumieniu z dostawcą maszyny.
5.6.18. Obci
ążenia sejsmiczne. Przy projektowaniu fundamentów na obszarach sejsmicznych obciążenia sejsmiczne
zalicza si
ę do obciążeń zmiennych wyjątkowych. Obciążeń tych nie łączy się w kombinacje z maksymalnymi
obliczeniowymi obci
ążeniami dynamicznymi lub siłami od momentu zwarcia, jeżeli specjalne przepisy dotyczące
miejsca lokalizacji budowy nie postanawiaj
ą inaczej.
5.6.19. Schemat obliczeniowy konstrukcji. W celu okre
ślenia sił i momentów w przekrojach elementów części
ramowej i p
łyty dolnej fundamentu od obliczeniowych obciążeń stałych i zmiennych zaleca się przyjmować schemat
obliczeniowy fundamentu ramowego w postaci zamkni
ętej ramy przestrzennej lub oddzielnych płaskich ram
poprzecznych i pod
łużnych opartych na sprężystym podłożu.
5.6.20. Rozwarcie rys. Przy obliczeniu rozwarcia rys dopuszcza si
ę ich pojawienic w słupach i podłużnych belkach
p
łyty górnej jak dla konstrukcji 3 kategorii odporności na rysy wg
PN-84/B-03264
. Charakterystyczne warto
ści
obci
ążeń dynamicznych przyjmuje się zwiększone o 50%, a szerokość rozwarcia rys a
dop
= 0,15 mm (por. 3.6.5).
5.6.21. Zasady wykonywania oblicze
ń dynamicznych. Celem obliczenia dynamicznego jest określenie wielkości
amplitud drga
ń wymuszonych fundamentu wywołanych działaniem charakterystycznych obciążeń dynamicznych wg
1.3.2. Si
ły wzbudzające i miejsca ich przyłożenia przyjmuje się zgodnie z wymaganiami 5.6.8.
Obliczone amplitudy drga
ń od obciążeń charakterystycznych powinny być mniejsze od wartości dopuszczalnych
podanych w za
łożeniach przez dostawcę maszyny, a przy braku takich wymagań od wartości ustalonych zgodnie z
rozdz. 4 i p. 5.6.22.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 36
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
5.6.22. Dopuszczalne amplitudy drga
ń dla fundamentów pod duże turbozespoły energetyczne o mocy powyżej
100 MW. Obliczone amplitudy drga
ń dla prędkości obrotowej n
m
= 3000 obr/min ±10% powinny by
ć mniejsze od
warto
ści A
dop
= 20
µ
m, przy sile wzbudzaj
ącej przyjętej wg tabl. 11, lp. 2.
Dla rezonansów przej
ściowych obliczone amplitudy drgań powinny być mniejsze od wartości A
dop
= 30
µ
m. Powy
ższe
warto
ści A
dop
odnosz
ą się do miejsc oparcia łożysk na konstrukcji fundamentu.
5.6.23. Wspó
łczynnik sprężystości betonu i logarytmiczny dekrement tłumienia. W obliczeniach dynamicznych
nale
ży przyjmować:
a) wspó
łczynnik sprężystości betonu - wg
PN-84/B-03264
tabl. 2,
b) logarytmiczny dekrement t
łumienia drgań w konstrukcjach żelbetowych
∆
= 0,40.
5.6.24. Dopuszczalne uproszczenia oblicze
ń dynamicznych i statycznych
5.6.24.1. Obliczenia dynamiczne fundamentów ramowych pod maszyny o pr
ędkości obrotowej n
m
≥
1500 obr/min i
mocy W
≤
20 MW nie s
ą wymagane, pod warunkiem spełnienia zaleceń konstrukcyjnych podanych w 5.6.26.
5.6.24.2. Obliczanie na wp
ływ zmian temperatury fundamentów ramowych pod maszyny o mocy W
≤
50 MW nie
jest konieczne, pod warunkiem spe
łnienia wymagań wg 5.6.26.1 i zastosowania zbrojenia konstrukcyjnego
okre
ślonego w 5.6.26.11.
5.6.24.3. Obliczanie no
śności płyty dolnej ramowych fundamentów nie jest wymagane przy jej długości l
≤
20 m i
przy spe
łnieniu następujących warunków:
grubo
ść płyty
rozstaw s
łupów ram poprzecznych l
1
≤
5,0 m
oraz pod warunkiem uzbrojenia konstrukcyjnego zgodnie z zaleceniami wg 5.6.26.11.
5.6.25. Obliczanie odkszta
łceń konstrukcji fundamentu. Dla fundamentów pod turbozespoły o mocy W
≥
100 MW
nale
ży przeprowadzić sprawdzenie ugięcia konstrukcji ramowej w kierunku podłużnym, sprowadzające się w praktyce
do okre
ślenia ugięcia płyty dolnej na podatnym podłożu.
Dopuszczalna strza
łka ugięcia płyty dolnej fundamentu w ciągu 3-letniego okresu czasu, między remontami maszyny
nie powinna przekracza
ć wartości
(l - d
ługość płyty dolnej) (24)
Strza
łkę ugięcia f
obl
oblicza si
ę na obciążenia charakterystyczne stałe.
Dopuszcza si
ę obliczać ugięcia płyty dolnej, uwzględniając wpływ sztywności części ramowej fundamentu, przez
pomno
żenie otrzymanego wyniku przez 0,8.
Grubo
ść płyty dolnej powinna spełniać warunek odporności na pojawienie się rys (brak pojawienia się rys).
Odporno
ść na rysy sprawdza się na obciążenia stałe i siły powstające przy próbie wodnej kondensatora.
Sztywno
ść płyty dolnej można przyjmować wg wzoru
(25)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 37
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
w którym:
E
b
- wspó
łczynnik sprężystości betonu wg
PN-84/B-03264
tabl. 2,
I
p
= moment bezw
ładności całego przekroju płyty z uwzględnieniem podłużnego zbrojenia wg
PN-84/B-03264
p. 7.2.2.
Wspó
łczynnik podłoża gruntowego do obliczenia płyty na sprężystym podłożu należy przyjmować jak dla konstrukcji
obci
ążonych statycznie. Sprawdzenie ugięcia płyty w kierunku poprzecznym nie jest wymagane. Wartość ugięcia f
0
w
ci
ągu 3-letniego okresu eksploatacji turbozespołu można przyjmować w procentach ugięcia obliczeniowego f
obl
dla piasków zag
ęszczonych i średnio zagęszczonych f
0
= 0,20f
obl
dla piasków pylastych jw. f
0
= 0,30f
obl
dla gruntów spoistych w stanie twardoplastycznym pó
łzwartym i zwartym f
0
= 0,50f
obl
5.6.26. Wymagania konstrukcyjne
5.6.26.1. Zmniejszenie wp
ływu rozgrzania fundamentu. W celu zmniejszenia wpływu rozgrzania fundamentu gorące
ruroci
ągi powinny być izolowane tak, aby temperatura na ich powierzchni nie przekraczała 50°C. W celu odpływu
ciep
ła powinna być zapewniona należyta wentylacja pomieszczeń. Powierzchnie elementów konstrukcji narażone na
nagrzanie w temperaturze powy
żej 100°C powinny być izolowane lub ekranowane.
5.6.26.2. Rodzaj stali zbrojeniowej. Przy ustalaniu przekroju zbrojenia na podstawie oblicze
ń należy stosować stal
A-III. Zbrojenie stosowane ze wzgl
ędów konstrukcyjnych powinno być klasy A-I. Zbrojenie klasy A-II należy stosować
w przypadkach gdy konieczne jest zwi
ększenie przekroju zbrojenia ze względu na ograniczenie rozwarcia rys.
5.6.26.3. Rodzaj stali profilowej. Elementy stalowe s
łużące do montażu i wyposażenia maszyn należy wykonywać:
a) elementy poddane bezpo
średniemu działaniu obciążeń dynamicznych ze stali A-I,
b) elementy drugorz
ędne (obramowania kanałów i ich przykrycia) ze stali A-0.
5.6.26.4. Zbrojenie p
łyty dolnej fundamentu w zależności od jej wielkości ustala się albo na podstawie obliczenia
albo ze wzgl
ędów konstrukcyjnych (tabl. 21). Oprócz zasadniczego zbrojenia układanego na górnej i dolnej
powierzchni p
łyty stosuje się przeciwskurczowe zbrojenie powierzchni bocznych z prętów o średnicy 12 ÷ 16 mm co 30
÷ 40 cm, a tak
że siatkę przestrzenną z prętów o średnicy 16 ÷ 20 mm co 60 ÷ 80 cm w każdym z trzech prostopadłych
kierunków.
5.6.26.5. Zbrojenie elementów p
łyty górnej fundamentu ramowego (belek poprzecznych i podłużnych) należy
projektowa
ć z prętów powiązanych zamkniętymi strzemionami. Strzemiona powinny się składać z zewnętrznego i
wewn
ętrznego oraz dodatkowych szpilek (rys. 13). Zewnętrzne strzemiona pracujące na skręcanie powinny mieć
ko
ńce zachodzące na siebie na 30d w narożu. Rozstaw strzemion nie powinien przekraczać 30 cm. Końce strzemion o
średnicach równych lub większych niż 16 mm dla stali A-I oraz 12 mm dla stali A-III powinny być połączone spoiną.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 38
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 13. Zbrojenie elementów p
łyty górnej fundamentu
a) przekrój belki, b) strzemiona zewn
ętrzne, c) strzemię zewnętrzne
5.6.26.6. Zbrojenie s
łupów powinno mieć symetryczny układ prętów podłużnych. Rozstaw między prętami
pod
łużnymi i strzemionami nie powinien przekraczać 25 cm.
5.6.26.7. Zbrojenie spodu i wierzchu belek poprzecznych i pod
łużnych ustala się na podstawie obliczeń nośności.
Zbrojenie zewn
ętrznych bocznych powierzchni belek podłużnych i skrajnych poprzecznych powinno być sprawdzane w
przypadku nierównomiernego rozgrzania wg 5.6.11, na skr
ęcanie i na działanie obciążeń dynamicznych poziomych.
Przypadki nierównomiernego nagrzania belek (szczególnie szerokich belek w fundamentach pod turbozespo
ły o mocy
W
≥
100 MW) powinny by
ć przeanalizowane w celu ustalenia rzeczywistego rozkładu temperatur powodującego
zginanie. Wymiarowanie powinno uwzgl
ędniać wpływ osiowego ściskania rygli. Nie należy stosować zbrojenia
bocznych powierzchni zewn
ętrznych o ilości większej niż
Φ
30 co 15 cm. Zbrojenie bocznych powierzchni
wewn
ętrznych powinno stanowić połowę zbrojenia zewnętrznego, jeżeli obliczenia wytrzymałościowe nie wymagają
wi
ększej ilości.
5.6.26.8. Zbrojenie
ścian wchodzących w skład konstrukcji fundamentu należy stosować ze względów
konstrukcyjnych obustronnie jako pionowe pr
ęty o średnicy 12 ÷ 20 mm w odstępach 20 ÷ 40 cm, jeżeli nie zachodzi
potrzeba przeprowadzenia oblicze
ń, przy czym co 3 ÷ 5 pręt powinien być powiązany prostopadle do powierzchni
ściany szpilkami. Pręty poziome o średnicy 8 ÷ 12 mm należy układać co 30 ÷ 40 cm.
5.6.26.9. Zbrojenie otworów i wyci
ęć o wymiarze boku lub średnicy większym niż 30 cm w konstrukcjach ramowych
powinno sk
ładać się z prętów przeciwskurczowych o średnicy 10 ÷ 12 mm ze stali A-I układanych po obwodzie otworu
w rozstawach 15 ÷ 20 cm z zakotwieniem ko
ńców prętów w masywie betonowym na 30 średnic (rys. 14).
Je
żeli otwory osłabiają konstrukcję elementu części ramowej to ilość zbrojenia należy ustalić na podstawie obliczenia.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 39
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 14. Zbrojenie otworów w fundamentach pod maszyny
5.6.26.10. Podlewki maszyny lub p
łyt oporowych oraz wszystkie betony uzupełniające o grubości ponad 5 cm
nale
ży uzbroić prętami o średnicy 8 ÷ 10 mm w rozstawie 20 × 20 cm wypuszczonymi z betonu konstrukcyjnego.
5.6.26.11. Minimalne zbrojenie elementów ramowej konstrukcji fundamentu powinno by
ć przyjmowane zgodnie z
tabl. 21.
Tablica 21. Minimalny przekrój zbrojenia elementów fundamentów ramowych
Element fundamentu
Minimalny procent zbrojenia
w strefie rozci
ąganej
w strefie
ściskanej
Zginanie i mimo
środowo rozciągane belki płyty górnej
0,20
1
)
-
Mimo
środowo ściskane słupy
0,25
0,25
P
łyta dolna
a) wzd
łuż płyty
b) w poprzek p
łyty
c) przy posadowieniu na pod
łożu sztywnym (skała) w
obu kierunkach
0,20
0,15
0,10
0,15
0,10
0,10
Inne elementy
wg
PN-84/B-03264
1
) Elementy zginane, bezpo
średnio przejmujące obciążenia dynamiczne powinny być uzbrojone co najmniej
zbrojeniem obliczonym na moment M = 1,2M
fp
, je
żeli zbrojenie to stanowi więcej niż 0,2%, gdzie M
fp
- moment
rysuj
ący, obliczony zgodnie z
PN-84/B-03264
.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 40
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
5.6.27. Kszta
łtowanie konstrukcyjne fundamentów ramowych
5.6.27.1. Grubo
ść płyty dolnej fundamentu nie powinna być mniejsza niż wysokość przekroju poprzecznego słupów
ram poprzecznych lub nie mniejsza ni
ż grubość ścian nośnych fundamentu. Poza tym grubość płyty dolnej nie
powinna by
ć mniejsza niż:
-
1
/
15
przy posadowieniu fundamentu na pod
łożu gruntowym o module pierwotnego odkształcenia warstwy
odkszta
łcalnej E
0
≥
25 MPa,
-
1
/
12
d
ługości przy posadowieniu fundamentu na podłożu gruntowym dla którego 15
≤
E
0
< 25 MPa.
Warto
ść E
0
nale
ży określać zgodnie z
PN-81/B-03020
.
Grubo
ść płyty dolnej nie powinna być mniejsza niż 60 cm.
Dla fundamentów pod turbozespo
ły o mocach większych od 100 MW obowiązuje sprawdzenie odkształceń zgodnie z
5.6.25.
5.6.27.2. Minimalne wymiary przekrojów elementów cz
ęści ramowej fundamentów są następujące:
a) dla fundamentów pod turbozespo
ły
s
łupy 50 × 50 cm,
cz
ęści wspornikowe i elementy nie obciążone bezpośrednio obciążeniami dynamicznymi wg rys. 15 i 16,
ścianki żelbetowe (przegrody) 10 ÷ 15 cm,
b) dla fundamentów pod inne maszyny o pr
ędkości obrotowej powyżej 1500 obr/min (tabl. 8) i mocy mniejszej od
1,5 MW
s
łupy 30 × 30 cm,
inne elementy nie obci
ążone bezpośrednio obciążeniami dynamicznymi (wg rys. 15 i 16, wymiary w nawiasach).
Rys. 15. Minimalne wymiary wspornika
żebrowego. Wymiary w nawiasach dotyczą p. 5.6.27.2 b)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 41
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 16. Minimalne wymiary wspornika p
łytowego. Wymiary w nawiasach dotyczą p. 5.6.27.2b)
5.6.27.3. Repery do pomiaru odkszta
łceń płyty dolnej i płyty górnej należy umieszczać na fundamentach pod
turbozespo
ły o mocach większych niż 100 MW.
6. WYMAGANIA DOTYCZ
ĄCE USTAWIANIA MASZYN NA STROPACH BUDYNKÓW PRZEMYSŁOWYCH I NA
WOLNO STOJ
ĄCYCH POMOSTACH
6.1. Wymagania ogólne
6.1.1. Sposoby ustawiania maszyn. Rozró
żnia się dwa rodzaje ustawiania maszyn na stropach:
a) bezpo
średnie, sztywne oparcie maszyny na konstrukcji stropu,
b) spr
ężyste oparcie maszyny na stropie za pośrednictwem technicznych środków wibroizolacyjnych. Sztywne oparcie
maszyny na stropie nale
ży ograniczyć jedynie do przypadku maszyn I i II kategorii dynamicznej (tabl. 9).
Jako normalne rozwi
ązanie przy ustawianiu maszyn na stropach należy stosować wibroizolację, jeżeli względy
technologiczne lub inne nie wymagaj
ą sztywnego ustawienia maszyny na stropie.
6.1.2. Zawarto
ść założeń projektowych. Założenia projektowe w przypadku ustawiania maszyny na stropie powinny
zawiera
ć dane określone w 1.4, ze szczególnym uwzględnieniem wrażliwych na drgania przyrządów i miejsc pracy.
6.1.3. Dopuszczalne amplitudy drga
ń. W zależności od wymagań technologicznych i funkcjonalnych określa się
dopuszczalne amplitudy drga
ń stropu w miejscach szczególnie wrażliwych na drgania oraz w miejscu ustawienia
maszyny zgodnie z rozdz. 4 i za
łącznikiem 2.
6.2. Zakres i metody oblicze
ń stropu
6.2.1. Wymagania ogólne. Konstrukcj
ę stropu należy obliczać zgodnie z wymaganiami norm dotyczących
odpowiednio konstrukcji
żelbetowych, stalowych lub drewnianych sprawdzając odpowiednie stany graniczne.
Zalecenia niniejszej normy dotycz
ą specjalnych wymagań w zakresie obliczania stanu granicznego drgań
(u
żytkowania) oraz przyjmowania obciążeń dynamicznych do sprawdzania stanu granicznego nośności konstrukcji
wsporczej.
6.2.2. Kolejno
ść obliczeń. Obliczenia stropów obciążonymi maszynami należy prowadzić w następującej kolejności:
a) klasyfikacja maszyn i wyznaczenie obci
ążeń dynamicznych charakterystycznych i obliczeniowych,
b) ustalenie dopuszczalnych amplitud drga
ń wymuszonych zgodnie z 6.1.3,
c) obliczenie dynamiczne cz
ęstości drgań własnych i amplitud drgań wymuszonych stropu,
d) obliczenie no
śności elementów stropu z uwzględnieniem wpływu obciążeń dynamicznych.
6.2.3. Materia
ły konstrukcyjne. Jako zasadniczy materiał konstrukcji stropów obciążonych maszynami należy
stosowa
ć żelbet, materiał zapewniający znaczną masę drgającą oraz mający duże właściwości pochłaniania energii
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 42
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
drga
ń, co przyczynia się do ograniczenia amplitud drgań wymuszonych konstrukcji.
6.2.4. Zmniejszenie szkodliwego oddzia
ływania drgań na wrażliwe urządzenia lub miejsca znajdujące się na stropie
nale
ży starać się uzyskać przez usytuowanie źródeł drgań w odpowiednim oddaleniu.
6.2.5. Ograniczenie zakresu oblicze
ń stanu granicznego użytkowania (amplitud drgań)
6.2.5.1. Obliczanie stropów w budynkach. Obliczanie amplitud drga
ń wymuszonych stropu nie jest konieczne:
a) dla maszyn I i II kategorii dynamicznej (tabl. 9), je
żeli na stropie nie będzie stale przebywających pracowników lub
zainstalowanych na sta
łe przyrządów I, II i III klasy wrażliwości na drgania (tabl. Z-2-1),
b) dla maszyn I kategorii dynamicznej ustawionych na wibroizolacji wg rozdz. 7,
c) dla maszyn II kategorii dynamicznej ustawionych na wibroizolacji wg rozdz. 7 je
żeli przepuszczalność wibroizolacji
spe
łnia warunek T
0,07 (por. 7.1.4),
d) dla sporadycznych impulsów lub uderze
ń (np. przypadkowy upadek ciężaru, zwarcie w maszynie elektrycznej itp.).
6.2.5.2. Obliczanie wolno stoj
ących pomostów. Nie jest konieczne sprawdzenie poziomych amplitud drgań
wymuszonych dla wolno stoj
ących pomostów obciążonych maszynami typu I (tabl. 7), wszystkich kategorii
dynamicznych oraz maszynami I kategorii dynamicznej o du
żej prędkości (tabl. 8).
6.2.6. Pomijanie wp
ływu obciążeń dynamicznych przy sprawdzaniu stanu granicznego nośności
6.2.6.1. Stropy budynków. Przy sprawdzaniu stanu granicznego no
śności stropu można nie uwzględniać obciążeń
dynamicznych:
a) od maszyn I kategorii dynamicznej oraz od maszyn II kategorii dynamicznej (tabl. 9) przy zastosowaniu wibroizolacji
wg rozdz. 7,
b) od maszyn II kategorii dynamicznej o ma
łej lub dużej prędkości ruchu maszyny (tabl. 8),
c) od wszystkich maszyn, je
żeli obliczona amplituda pionowych drgań elementów stropu (belek, płyt) bez
uwzgl
ędnienia amplitud drgań podpór nie przekracza wartości 0,05 mm.
6.2.6.2. Wolno stoj
ące pomosty. Przy obliczaniu słupów wolno stojących pomostów pod maszyny można poza
obci
ążeniami podanymi w 6.2.6.1 nie uwzględniać jeszcze obciążeń dynamicznych:
a) od maszyn II kategorii dynamicznej, o
średniej i dużej prędkości ruchu (tabl. 9 i 8),
b) od maszyn typu 1 wszystkich kategorii dynamicznych, je
żeli suma pionowych obliczeniowych obciążeń
dynamicznych przypadaj
ących na słup nie przekracza 2% obliczeniowych obciążeń statycznych przypadających na ten
s
łup,
c) od maszyn typu 2, 3 i 4 wszystkich kategorii dynamicznych, je
żeli obliczona pozioma amplituda drgań wierzchu
pomostu nie przekracza warto
ści 0,05 mm.
6.2.7. Uwzgl
ędnianie wpływu obciążeń dynamicznych przy sprawdzaniu stanu granicznego nośności stropu.
Wp
ływ obciążeń dynamicznych należy uwzględniać jedynie w tych przypadkach, kiedy analiza możliwych stanów
obci
ążenia stropu wykaże, że obliczeniowe obciążenia zmienne stropu podczas pracy maszyny, na które składają się
obci
ążenia dynamiczne z uwzględnieniem współczynników
α
i
γ
f
(3.6.4 i tabl. 12) i inne obci
ążenia użytkowe stropu
wyst
ępujące podczas pracy maszyny, są większe niż maksymalne obciążenia użytkowe stropu (np. obciążenia
monta
żowe), które mogą występować jedynie przy nie pracującej maszynie.
Nale
ży wybrać niekorzystniejszą kombinację następujących obciążeń zmiennych:
a) obci
ążenia dynamiczne od pracy maszyny i inne obciążenia użytkowe mogące występować podczas pracy maszyny,
b) obci
ążenia użytkowe maksymalne (obciążenia montażowe) mogące wystąpić jedynie przy nie pracującej maszynie.
Wielko
ść momentu zginającego od obciążeń dynamicznych M
d
mo
żna w przybliżeniu określić ze wzoru (26) znając
amplitud
ę drgań giętnych A
z
danego elementu stropu oraz obliczony moment od obci
ążeń statycznych M
st
i ugi
ęcie f
st
tego elementu, przy czym dla uzyskania warto
ści momentu M
d obl
nale
ży zastosować współczynniki
α
i
γ
f
zgodnie z
3.6.4 i tabl. 12.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 43
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
(26)
6.3. Obliczanie cz
ęstości drgań własnych stropów
6.3.1. Masa drgaj
ąca. Drgającą masę konstrukcji stropu wyznacza się biorąc pod uwagę tylko obciążenie stałe (ciężar
w
łasny stropu, maszyny i urządzeń) oraz te z obciążeń użytkowych, które stale znajdują się na stropie w czasie pracy
maszyny (np. ci
ężar materiału produkcyjnego i wyrobów).
W przypadku stosowania wibroizolacji nie wlicza si
ę do masy drgającej stropu mas ustawianych na wibroizolatorach,
przy czym powinny by
ć spełnione wymagania rozdz. 7.
6.3.2. Sztywno
ść elementu stropu K potrzebna do obliczania częstości drgań własnych giętnych można w
uproszczeniu przyjmowa
ć, w MNm
2
, jako iloczyn
(27)
w którym:
E - wspó
łczynnik sprężystości, MPa,
I - moment bezw
ładności pełnego przekroju obliczanego elementu (dla przekrojów żelbetowych bez uwzględnienia
zbrojenia), m
4
.
Wspó
łczynnik sprężystości E należy przyjmować:
a) dla konstrukcji
żelbetowych E
b
- wg
PN-84/B-03264
tabl. 2,
b) dla konstrukcji stalowych - E wg PN-80/B-03200 p. 2.1., tj. E = 205000 MPa,
c) dla konstrukcji drewnianych E = 10000 MPa - niezale
żnie od rodzaju drewna.
Momenty bezw
ładności dla stopów o układzie belkowym, przy podziale stropu na poszczególne elementy nośne,
mo
żna przyjmować w sposób następujący:
a) dla belek, przy swobodnie opartej na nich niemonolitycznej p
łycie - moment bezwładności przekroju belki,
b) dla belek, przy opartej na nich monolitycznej p
łycie żelbetowej - sumę momentów bezwładności przekrojów belki i
p
łyty, przy czym szerokość przekroju poprzecznego płyty przyjmuje się równą odległości między osiami przyległych
prz
ęseł płyty, lecz nie większą niż połowa rozpiętości belki,
c) dla belek monolitycznego stropu
żebrowego - moment bezwładności przekroju teowego złożonego z żebra i płyty o
szeroko
ści jak w poz. b); jeżeli konstrukcję stropu stanowią belki stalowe obetonowane płytą żelbetową u góry lub u
do
łu, to strop należy traktować jako monolityczny, o konstrukcji złożonej.
d) dla stropów p
łytowych o płycie pracującej w jednym kierunku - moment bezwładności poprzecznego przekroju płyty
o szeroko
ści równej rozpiętości płyty.
Dla stropów p
łytowych o płycie pracującej w dwóch kierunkach oblicza się, w MNm, walcową sztywność płyty K wg
wzoru
(28)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 44
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
w którym:
E - wspó
łczynnik sprężystości, MPa,
h - grubo
ść płyty, m,
µ
- wspó
łczynnik Poissona (dla żelbetu
µ
= 0,08 ÷ 0,18, dla stali
µ
= 0,3).
W przypadku wyst
ępowania monolitycznie związanego ze stropem cokołu, na którym ma być ustawiona maszyna,
sztywno
ść elementu określa się jak dla belki o zmiennym momencie bezwładności.
6.3.3. Stan rezonansu. Strop zaleca si
ę projektować tak, żeby uniknąć rezonansu przy częstościach drgań własnych o
najni
ższych wartościach, tj. n
1
0
do n
1
*
(rys. 17). Dla belek jednoprz
ęsłowych jest n
1
0
= n
1
*
oraz n
2
0
= n
2
*
.
Nale
ży uwzględniać możliwość niedokładnego wyznaczenia częstości drgań własnych n
1
0
i n
1
*
oraz n
2
0
i n
2
*
wynikaj
ącego z niedokładności schematów obliczeniowych i odchyłek w wartościach przyjmowanych cech fizycznych
materia
łów konstrukcyjnych stropu, przez wprowadzenie do obliczonych częstości własnych poprawkowego
wspó
łczynnika
ε
(tabl. 22) i okre
ślenie obliczeniowych częstości drgań własnych n
1
, n
2
, n
3
i n
4
wed
ług wzorów
(29)
Rys. 17. Rozk
ład częstości drgań własnych elementów nośnych stropu
Tablica 22. Warto
ści współczynników niedokładności
ε
Uproszczone schematy obliczeniowe i cechy materia
łów
konstrukcyjnych przyj
ęte z tablic
Dok
ładniejsze schematy obliczeniowe i zbadane cechy
materia
łów konstrukcyjnych (zastosowanie ETO)
stal
żelbet
stal
żelbet
ε = 0,20
ε = 0,30
ε = 0,15
ε = 0,20
6.3.4. Zmniejszenie zakresu oblicze
ń. Przy ustawianiu na stropie wyłącznie maszyn kategorii I, II i III (tabl. 9) o
cz
ęstości drgań wzbudzających n
m
< 3,5 Hz sprawdzanie cz
ęstości drgań własnych stropu nie jest wymagane.
6.3.5. Obliczanie cz
ęstości poziomych drgań własnych dla wolno stojących pomostów obciążonych maszynami
dopuszcza si
ę przeprowadzać przy przyjęciu schematu sztywnej płyty opartej na sprężystych słupach.
6.4. Obliczanie amplitud drga
ń wymuszonych stropów i wolno stojących pomostów
6.4.1. Miarodajna warto
ść amplitudy drgań elementu stropu (np. żebra) opartego na innych odkształcalnych
elementach (np. podci
ągach) jest sumą amplitudy drgań giętnych rozpatrywanego elementu oraz połowy sumy
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 45
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
amplitud drga
ń podpór tego elementu jeżeli amplituda drgań elementu nie została obliczona wg dokładnego schematu
konstrukcji.
6.4.2. T
łumienie drgań w konstrukcji stropu należy uwzględniać przy obliczaniu amplitud drgań wymuszonych
elementów stropu stosuj
ąc wartości podane w tabl. 23.
Tablica 23. T
łumienie drgań konstrukcji
Materia
ł konstrukcji
Wspó
łczynnik tłumienia
γ
Logarytmiczny dekrement
t
łumienia
∆
maszyny I i II
kategorii
dynamicznej
maszyny III i
IV kategorii
dynamicznej
maszyny I i II
kategorii
dynamicznej
maszyny III i
IV kategorii
dynamicznej
Żelbet
Mur ceglany
Drewno
Stal walcowana
0,05
0,04
0,03
0,01
0,10
0,08
0,05
0,025
0,16
0,13
0,09
0,03
0,31
0,25
0,16
0,08
Dla belek o przekroju z
łożonym z części wykonanych z dwóch różnych materiałów o współczynnikach tłumienia
γ
1
i
γ
2
łączny współczynnik tłumienia
γ
wyznacza si
ę wg wzoru
(30)
w którym K
1
i K
2
- sztywno
ści składowych części belek wykonanych z różnych materiałów (por. p. 6.3.2); wartości te
ustala si
ę w stosunku do osi obojętnej wspólnej dla całego przekroju złożonego, jeżeli przekrój jest monolityczny lub w
stosunku do w
łasnych osi obojętnych części składowych, jeżeli przekrój nie jest monolityczny.
Wspó
łczynnik tłumienia
γ
jest zwi
ązany z logarytmicznym dekrementem tłumienia
∆
zale
żnością
Je
żeli na obliczany element stropu działa obciążenie dynamiczne od maszyn różnych kategorii, to można do obliczeń
przyjmowa
ć z tabl. 23 współczynnik tłumienia
γ
odpowiadaj
ący największej kategorii dynamicznej (tabl. 9).
6.4.3. Dzia
łanie kilku obciążeń dynamicznych. Jeżeli na obliczany element stropu działa równocześnie kilka różnych
obci
ążeń dynamicznych, to jego największą amplitudę drgań określa się jako sumę amplitud drgań obliczonych od
ka
żdego obciążenia dynamicznego oddzielnie.
6.4.4. Belki ci
ągłe. Przy obliczaniu amplitud drgań belek i płyt ciągłych można uwzględniać tylko obciążenia
dynamiczne wyst
ępujące w przęśle rozpatrywanym oraz w przęsłach przyległych.
6.4.5. Przekazywanie obci
ążeń dynamicznych z belek obciążonych nimi bezpośrednio na elementy podpierające te
belki mo
żna obliczać analogicznie jak dla obciążeń statycznych, tj. odwrotnie proporcjonalnie do odległości od podpór.
6.5. Wskazówki dodatkowe
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 46
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
6.5.1. Konstrukcja stropów. Stropy, na których przewidywane jest ustawienie maszyn daj
ących obciążenie
dynamiczne, powinny mie
ć konstrukcję monolityczną o odpowiedniej masie i sztywności. Za najbardziej odpowiednie
nale
ży uznać monolityczne stropy żelbetowe, przy czym stropy prefabrykowane z elementów wyłącznie żelbetowych o
monolitycznych z
łączach należy zaliczać do monolitycznych.
6.5.2. Zasady rozmieszczania maszyn na stropach
6.5.2.1. Maszyny nieudarowe. W celu zmniejszenia amplitud drga
ń stropu należy rozmieszczać:
a) maszyny typu 1 (tabl. 7) na belce w pobli
żu podpór,
b) maszyny typu 2 (tabl. 7) w pobli
żu środka rozpiętości belki tak, aby siły wzbudzające działały wzdłuż osi belki.
6.5.2.2. Maszyny o dzia
łaniu udarowym (impulsowym)
a) maszyny o dzia
łaniu udarowym zaleca się umieszczać na elementach stropu o największej masie,
b) urz
ądzenie dające impulsy skierowane pionowo umieszcza się w pobliżu podpór belki,
c) urz
ądzenia dające impulsy o charakterze momentów, działających w płaszczyźnie zginania elementu nośnego
umieszcza si
ę w środku rozpiętości elementu.
6.5.3 Stosowanie wibroizolacji. Przy ustawianiu na stropach maszyn, zaleca si
ę jako zasadę stosowanie
wibroizolacji zgodnie z wymaganiami rozdz. 7 (por. tak
że 6.1.1).
7. WIBROIZOLACJA FUNDAMENTÓW POD MASZYNY
7.1. Rodzaje wibroizolacji i wymagania ogólne
7.1.1. Wibroizolacja czynna i bierna. Ze wzgl
ędu na cel zastosowania, rozróżnia się wibroizolację czynną, której
zadaniem jest zmniejszenie przenoszenia si
ę drgań ze źródła drgań, jakim jest maszyna na konstrukcję wsporczą lub
pod
łoże gruntowe oraz wibroizolację bierną, której zadaniem jest zmniejszenie przenoszenia się drgań z konstrukcji
wsporczej lub pod
łoża gruntowego na wrażliwą maszynę, przyrząd lub urządzenie.
7.1.2. Rodzaje
środków wibroizolacyjnych. Rozróżnia się środki wibroizolacyjne stosowane w postaci:
a) uk
ładu pojedynczych elementów sprężystych, tzn. wibroizolatorów (sprężyny, klocki gumowe lub korkowe itp.),
b) ci
ągłej podkładki z materiału sprężystego (guma, korek, tworzywa sztuczne).
Uk
ład pojedynczych wibroizolatorów stosuje się na ogół przy zwiększonych wymaganiach w zakresie skuteczności
wibroizolacji lub przy ni
ższych częstościach drgań wzbudzających.
7.1.3. Skuteczno
ść wibroizolacji. Zastosowanie wibroizolacji powoduje, że jedynie część siły wzbudzającej P
0
d
dzia
łającej na układ przekazywana jest na konstrukcję wsporczą w postaci siły zakłócającej P
0
z
. Stosunek amplitud si
ł
(31)
nazywa si
ę przepuszczalnością wibroizolacji.
Dla drga
ń wzbudzających o stałym przebiegu
(32)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 47
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
przy czym
jest stosunkiem k
ątowej prędkości drgań wzbudzających
ω
do k
ątowej prędkości drgań własnych
pionowych
λ
z
wibroizolowanego uk
ładu.
Warto
ść
ε
= 1 - T, wyra
żona w procentach, jest skutecznością wibroizolacji. Przepuszczalność T może być również
wyra
żona przez stosunek amplitud przemieszczeń, prędkości lub przyśpieszeń drgań zakłócających do wzbudzających.
7.1.4. Skuteczno
ść wibroizolacji. Wibroizolacja powinna być tak zaprojektowana, aby jej skuteczność wynosiła co
najmniej 93%, tj.
żeby był spełniony warunek
(33)
W przypadku maszyn wolnobie
żnych, o prędkości obrotowej n
m
< 500 obr/min (tabl. 8), wyj
ątkowo można dopuszczać
T
≤
0,125 (lub
η
≥
3).
Przy obci
ążeniach o charakterze impulsów (lub uderzeń) należytą skuteczność wibroizolacji uzyskuje się spełniając
warunek
(34)
w którym:
λ
s
- najni
ższa (podstawowa) prędkość drgań własnych elementu stropu lub podłoża gruntowego podpierającego
wibroizolowany uk
ład, rad/s,
λ
w
- pr
ędkość drgań własnych pionowych izolowanego układu, rad/s.
Przy obci
ążeniach impulsowych należy również uwzględnić wymagania wg 7.3. Skuteczność wibroizolacji należy
ustala
ć w zależności od wielkości dopuszczalnej amplitudy drgań (prędkości, przyśpieszenia) ochranianego obiektu.
7.1.5. T
łumienie drgań przez wibroizolację. Wibroizolacja powinna odznaczać się zdolnością tłumienia drgań,
okre
śloną przez współczynnik tłumienia
γ
w
w celu niedopuszczenia do powstawania nadmiernych amplitud drga
ń
uk
ładu
a) przy rezonansie przej
ściowym (w czasie uruchamiania lub zatrzymywania maszyny),
b) podczas serii impulsów (uderze
ń),
c) przy potr
ącaniu przez obsługę izolowanych urządzeń.
Potrzebne warto
ści współczynnika tłumienia
γ
w
nale
ży przyjmować zgodnie z wykresem wg rys. 18 oraz tabl. 24.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 48
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 18. Potrzebna warto
ść współczynnika tłumienia
γ
w
wibroizolacji w zale
żności od prędkości
ε
narastania lub
ubywania obrotów maszyny przy uruchamianiu lub zatrzymywaniu.
Tablica 24. Potrzebne warto
ści współczynnika tłumienia
γ
w
Rodzaj urz
ądzenia
wspó
łczynnik tłumienia
γ
w
Maszyny obrotowe (o sta
łym przebiegu drgań)
wg wykresu rys. 18
Maszyny udarowe (przy spe
łnieniu warunku (48))
γ
w
≥
0,1
(
γ
w
≥
0,075)
Wibroizolowane przyrz
ądy
γ
w
≥
0,04 ÷ 0,05
Maszyny o nie ustalonym przebiegu drga
ń (młyny
w
ęglowe, kruszarki)
γ
w
≥
0,1
Warto
ść współczynnika
γ
w
ze wzgl
ędu na stan rezonansu przejściowego wyznacza się z wykresu rys. 18, w zależności
od pr
ędkości narastania lub ubywania liczby obrotów maszyny
ε
mierzonej w Hz/s, cz
ęstości drgań własnych
pionowych n
z
uk
ładu, mierzonych w Hz, oraz przyjętego stosunku
amplitud drga
ń wymuszonych przy
rezonansie przej
ściowym (A
max
) i przy roboczej cz
ęstości obrotów maszyny (A
z
).
7.2. Techniczne
środki wibroizolacyjne
7.2.1. Spr
ężyny stalowe
7.2.1.1. Wymagania ogólne. Spr
ężyny do celów wibroizolacji stosuje się dowolne o potrzebnej sztywności wynikającej
z wymaga
ń niniejszego rozdziału.
No
śność sprężyn oraz ich sztywność, a także cechy geometryczne i mechaniczne należy przyjmować zgodnie z
ustaleniami PN-85/M-80701. Spr
ężyny powinny odpowiadać ogólnym wymaganiom określonym w PN-64/M-80700.
Spr
ężyna naciskowa (pracująca na ściskanie) powinna być stateczna tj. odpowiadać warunkowi
(35)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 49
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
w którym:
l
0
- d
ługość (wysokość) sprężyny nieobciążonej,
D -
średnica podziałowa sprężyny.
7.2.1.2. Sztywno
ść sprężyny. Podłużną sztywność sprężyny K'
zs
okre
śla się w kN/m z zależności
(36)
w którym:
P'
st
- statyczne obci
ążenie charakterystyczne sprężyny, kN,
f
sts
- ugi
ęcie statyczne sprężyny wywołane przez obciążenie P'
st
, m.
Poprzeczn
ą sztywność sprężyny K'
xs
okre
ślać można z wykresu rys. 19, gdzie l
s
jest wysoko
ścią sprężyny obciążonej.
Rys. 19. Wykres do wyznaczenia poprzecznej sztywno
ści K'
xs
lub K'
ys
spr
ężyny w zależności od podłużnej sztywności
K'
zs
7.2.1.3. Wspó
łczynnik tłumienia drgań
γ
s
dla spr
ężyn stalowych wynosi
γ
s
= 0,01.
7.2.2. Guma
7.2.2.1. Wymagania ogólne. Gum
ę dla celów wibroizolacji należy stosować w postaci podkładek ciągłych lub w
postaci pojedynczych elementów.
Podk
ładki ciągłe mogą być stosowane jedynie w postaci tafli rowkowanych lub perforowanych tak, żeby umożliwić
postaciowe odkszta
łcenie gumy.
Pojedyncze elementy nale
ży formować tak, żeby umożliwić odpowiednio dużą sprężystą odkształcalność postaciową.
Elementy te mog
ą pracować na ściskanie lub na ściskanie ze ścinaniem i zginaniem. Należy unikać stosowania
elementów gumowych pracuj
ących na rozciąganie.
7.2.2.2. Dynamiczny wspó
łczynnik sprężystości gumy E
d
i statyczny E
st
przy
ściskaniu można przyjmować
orientacyjnie wg rys. 20.
Dla gumy porowatej przyjmuje si
ę E
d
= 0,5 ÷ 1,5 MPa.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 50
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 20. Wspó
łczynniki sprężystości statycznej E
st
i dynamicznej E
d
dla gumy przy
ściskaniu
7.2.2.3. Nacisk statyczny na gum
ę. Przy stosowaniu gumy pracującej na ściskanie nacisk statyczny na gumę zaleca
si
ę przyjmować:
dla gumy o twardo
ści
≤
40°Sh
1)
- 0,3 MPa,
dla gumy o twardo
ści > 40°Sh - 0,5 MPa,
dla gumy porowatej - 0,02 MPa.
7.2.2.4. Odkszta
łcenie gumowych elementów ściskanych pod wpływem stałego obciążenia statycznego nie powinno
by
ć większe niż 20% ich wysokości.
7.2.2.5. Wspó
łczynnik tłumienia
γ
g
gumy zale
ży od jej rodzaju i powinien być określony przez producenta.
Orientacyjnie mo
żna przyjmować dla drgań wymuszonych:
dla gumy o twardo
ści 45 ÷ 55°Sh
γ
g
= 0,10,
dla gumy o twardo
ści 60 ÷ 70°Sh
γ
g
= 0.15.
7.2.2.6. Obliczanie elementów gumowych. W przypadku konieczno
ści stosowania dla celów wibroizolacji ściskanych
elementów gumowych w postaci klocków o przekroju kwadratowym lub ko
łowym można do obliczeń posługiwać się
wzorami (37) ÷ (41) podanymi w tabl. 25.
Rys. 21. Pracuj
ąca wysokość l
1g
elementu gumowego
Tablica 25. Wzory do obliczania elementów gumowych
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 51
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Obliczana wielko
ść
Wzór
Pracuj
ąca wysokość elementu gumowego l
lg
(rys. 21)
(37)
Poprzeczny wymiar elementu gumowego b
(38)
Pod
łużna sztywność elementu gumowego K'
zg
(39)
F ' - pole przekroju elementu, m
2
Poprzeczna sztywno
ść elementu gumowego K'
vg
(40)
Ugi
ęcie elementu gumowego od charakterystycznych
obci
ążeń statycznych
ƒ
stg
(41)
Q'
g
- nacisk na element, kN
7.2.3. Wibroizolacja z
łożona z różnych elementów (np. sprężyny i elementy gumowe) .
7.2.3.1. Cel stosowania. Wibroizolacj
ę złożoną stosuje się gdy użycie samych sprężyn nie zapewnia potrzebnego
wspó
łczynnika tłumienia wibroizolacji
γ
w
.
7.2.3.2. Pionowe sztywno
ści i współczynniki tłumienia wibroizolacji złożonej z różnych elementów w układzie
równoleg
łym oblicza się w kN/m wg wzorów (42) i (43) podanych w tabl. 26, w których
K
z
, - sumaryczna sztywno
ść pionowa wszystkich wibroizolatorów,
K
zg
- sumaryczna sztywno
ść pionowa wibroizolatorów gumowych,
K
zs
- sumaryczna sztywno
ść wibroizolatorów sprężynowych,
γ
wz
,
γ
g
,
γ
s
- wspó
łczynniki tłumienia drgań odpowiednio: wszystkich wibroizolatorów gumowych i sprężynowych.
Tablica 26. Sztywno
ść i tłumienie izolacji złożonej z elementów o różnych właściwościach
Schemat uk
ładu wibroizolatorów
Sztywno
ść i współczynnik tłumienia wibroizolacji
(42)
Wysoko
ść podstawki do elementu gumowego
h = l
s
- l
g
- f
sts
- f
stg
(43)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 52
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Przy projektowaniu wibroizolacji z
łożonej zaleca się stosować równoległy układ wibroizolatorów rozmieszczonych
symetrycznie, w którym statyczny ci
ężar Q
g
przekazuj
ący się na elementy gumowe oblicza się w kN wg wzoru
(44)
w którym A
max
- amplituda drga
ń układu przy rezonansie przejściowym, m.
Na elementy spr
ężynowe przypada ciężar, w kN wg wzoru
(45)
w którym Q - ci
ężar układu drgającego (maszyny i fundamentu opartego na wibroizolacji), kN.
Znaj
ąc potrzebne wielkości K
zs
i Q
s
oraz K
zg
i Q
g
mo
żna zaprojektować odpowiednie dla danego układu wibroizolatory
spr
ężynowe i gumowe.
7.2.3.3. No
śność sprężyn stalowych ustala się taką, żeby przy obciążeniu pełnym ciężarem Q układu nie
nast
ępowało przekroczenie stanu granicznego ich nośności i blokowanie się sprężyn.
7.3. Uk
łady konstrukcyjne fundamentów z zastosowaniem wibroizolacji pod maszyny nieudarowe
7.3.1. Uk
ład. podparty (rys. 22) stosuje się w zasadzie, gdy nie jest potrzebna duża masa układu, a więc do maszyn
szybkobie
żnych obrotowych i tłokowych o zrównoważonych siłach wzbudzających pierwszego rzędu (tabl. 8, grupa 2, 3
i 4).
Rys. 22. Schemat uk
ładu podpartego
7.3.2. Uk
ład zawieszony (rys. 23) stosuje się gdy potrzebny jest fundament o dużej masie i o niskiej częstości drgań
w
łasnych przy znacznej wysokości bloku fundamentowego, a więc do maszyn o dużych siłach wzbudzających i niskiej
cz
ęstości drgań wzbudzających.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 53
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 23. Schemat uk
ładu zawieszonego
1 - blok fundamentowy; 2 - wibroizolatory; 3 - skrzynia os
łaniająca
7.3.3. Wielko
ść i kształt masy układu drgającego ustala się tak, żeby amplitudy drgań wymuszonych układu były
mniejsze od warto
ści dopuszczalnych. Jeżeli masa samej maszyny jest niewystarczająca, wtedy maszynę ustawia się
na fundamencie, którego masa uzupe
łnia potrzebną wielkość masy.
Ustawiona na wibroizolatoraeh p
łyta (lub rama) fundamentowa podpierająca maszynę powinna mieć odpowiednią
sztywno
ść. Przy ustalaniu grubości płyty (lub ramy) fundamentowej należy kierować się tabl. 27 i rys. 24.
Rys. 24. P
łyta fundamentowa podpierająca maszynę
Tablica 27. Minimalna grubo
ść płyty fundamentowej przy zastosowaniu wibroizolacji
Konstrukcja maszyn
Stosunek minimalnej grubo
ści h płyty (lub ramy) fundamentowej żelbetowej
(lub stalowej) do jej d
ługości l (rys. 24)
ramy stalowe
p
łyty żelbetowe
Maszyny o jednym wspólnym
sztywnym korpusie
Maszyny sk
ładające się z kilku
cz
łonów połączonych sprężyście
Przy sztywnym po
łączeniu korpusu maszyny z podłużnymi elementami ramy stalowej lub z płytą żelbetową długość
l mo
żna zmniejszyć o odcinek l
m
równy d
ługości sztywnego korpusu maszyny (rys. 24).
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 54
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
7.3.4. Rozmieszczenie wibroizolatorów powinno spe
łniać warunek, żeby środek sztywności wibroizolatorów wg
1.3.11 le
żał na linii pionowej przechodzącej przez środek ciężkości układu drgającego.
Przy stosowaniu wibroizolatorów ró
żnego rodzaju warunek ten obowiązuje dla rozmieszczenia każdego rodzaju
wibroizolatorów oddzielnie.
7.3.5. Sztywno
ść ogólna wibroizolacji. Ogólna pionowa sztywność wibroizolacji stanowi sumę sztywności
wszystkich pojedynczych wibroizolatorów. Ogólna sztywno
ść wibroizolacji K
z
jest zwi
ązana z pionową prędkością
k
ątową drgań własnych
λ
z
, rad/s, zale
żnością (46)
(46)
w którym m - masa uk
ładu, Mg.
Potrzebn
ą ogólną sztywność wibroizolacji określa się ze wzoru (46), po ustaleniu potrzebnej prędkości drgań własnych
pionowych uk
ładu zgodnie z 7.1.4. Sztywność wibroizolacji powinna spełniać także dodatkowy warunek, że najwyższa
z sze
ściu prędkości drgań własnych układu, rozpatrywanego jako sztywna bryła drgająca na sprężystym podłożu,
powinna by
ć co najmniej 2,5 raza mniejsza od prędkości drgań wzbudzających.
7.3.6. Zakres oblicze
ń dynamicznych wibroizolacji fundamentów pod maszyny nieudarowe. Zakres obliczeń
dynamicznych w ogólnym przypadku powinien obejmowa
ć:
a) sprawdzenie stanu granicznego u
żytkowania (amplitud drgań wymuszonych) izolowanego fundamentu pod
maszyn
ę, przy czym dopuszczalne wartości amplitud drgań wymuszonych należy przyjmować zgodnie z wymaganiami
4.6,
b) sprawdzenie stanu granicznego u
żytkowania konstrukcji wsporczej, na której fundament pod maszynę jest
ustawiony za po
średnictwem wibroizolacji, przy czym dopuszczalne wartości amplitud drgań wymuszonych konstrukcji
wsporczej nale
ży przyjmować zgodnie z wymaganiami. rozdz. 4 i załącznika 2,
c) sprawdzenie stanu granicznego no
śności wibroizolatorów,
d) okre
ślenie wartości obciążeń dynamicznych przekazywanych przez wibroizolację na konstrukcję wsporczą.
W celu sprawdzenia powy
ższych stanów granicznych obliczenia dynamiczne układu drgającego należy wykonać
traktuj
ąc go jako bryłę opartą na sprężystym podłożu o określonych sztywnościach towarzyszących drganiom
pionowym, z
łożonym i skrętnym.
Obliczenie powinno zawiera
ć:
- ustalenie si
ł wzbudzających (charakterystycznych) zgodnie z 3.6,
- obliczenie masy i momentów bezw
ładności układu drgającego,
- rozmieszczenie wibroizolatorów i okre
ślenie sztywności całej wibroizolacji,
- okre
ślenie współczynnika tłumienia drgań przez wibroizolację,
- obliczenie cz
ęstości drgań własnych układu i sprawdzenie warunków 7.1.3 i 7.1.4,
- obliczenie amplitud drga
ń wymuszonych fundamentu lub maszyny w płaszczyźnie jej podstawy i sprawdzenie
warunku poz. a),
- obliczenie no
śności wibroizolatorów i porównanie z wartościami granicznymi,
- obliczenie amplitud drga
ń wymuszonych konstrukcji wsporczej i sprawdzenie warunku poz. b),
- okre
ślenie obciążeń dynamicznych przepuszczanych przez wibroizolację na konstrukcję wsporczą wg 7.1.3.
Dla maszyn kategorii I i II (tabl. 9) oraz grupy 3 i 4 (tabl. 8) powy
ższy zakres obliczeń może być organiczony do
sprawdzenia warunku (33), je
żeli nie ma w otoczeniu maszyny obiektów wrażliwych na drgania, należących do I i II
klasy (tabl. Z-2-1) lub nie s
ą wymagane ograniczenia intensywności drgań ze względu na ich wpływ na człowieka.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 55
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Dla maszyn kategorii I i II lecz grupy 2, przy sprawdzaniu warunku wg poz. a), dopuszcza si
ę traktować układ drgający
jako bry
łę zawieszoną w przestrzeni, tj. pomijać wpływ sztywności wibroizolacji, o ile spełnione są warunki podane
wy
żej.
Stosowanie wibroizolacji bez przeprowadzenia oblicze
ń sprawdzających jest niedopuszczalne.
7.3.7. Wp
ływ momentu obrotowego i zwarcia. Ugięcie wibroizolacji dla maszyn elektrycznych należy sprawdzić na
dzia
łanie momentu obrotowego powstającego przy uruchamianiu silnika lub momentu zwarcia. Wielkość tych ugięć
powinna by
ć ograniczona do wielkości dopuszczalnych ze względów technologicznych (przeciętnie nie więcej niż
1,5 mm). Wielko
ść ugięć od działającego momentu nie powinna przekraczać w żadnym przypadku:
a) przy uruchomieniu silnika - 5 mm,
b) przy zwarciu - 10 mm.
Je
żeli warunek ten nie jest spełniony, to należy zwiększyć sztywność wibroizolacji i odpowiednio masę układu lub
zastosowa
ć odboje ograniczające ruchy fundamentu do 5 ÷ 8 mm; odboje te powinny mieć dostateczną wytrzymałość i
wyk
ładzinę gumową dla łagodzenia uderzeń.
7.3.8. Wp
ływ obciążeń impulsowych. Przy przybliżonym sprawdzaniu stropu na działanie ustawionej na nim
maszyny wytwarzaj
ącej obciążenia o charakterze impulsów za pośrednictwem wibroizolacji spełniającej warunek (34),
mo
żna ograniczyć się do obliczenia stropu na statyczne działanie dwóch różnych zastępczych stałych obciążeń wg
wzorów:
(47)
(48)
w których:
S - wielko
ść krótkotrwałego impulsu działającego na wibroizolowany układ, kNs,
λ
w
- k
ątowa prędkość pionowych drgań własnych wibroizolowanego układu odpowiadająca działaniu impulsu, rad/s,
- stosunek pr
ędkości drgań własnych układu na wibroizolacji
λ
w
i podstawowej stropu
λ
1
,
ε
w
i
ε
1
- wspó
łczynniki przyjmowane z wykresu rys. 25, w zależności od wartości stosunku
,
τ
- czas trwania impulsu, s,
T
w
i T
1
- okresy drga
ń własnych odpowiadające prędkościom
λ
w
i
λ
1
, s.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 56
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 25. Wykres do wyznaczania wspó
łczynników E
1
i E
w
do wzorów (47) lub (48)
Amplitudy przemieszcze
ń stropu pod wpływem działania impulsu określa się jako statyczne ugięcie układów, od
statycznego dzia
łania sił P
w
i P
1
przy
łożonych do maszyny w miejscu działania impulsu i w taki sam sposób.
Pr
ędkość własną
λ
w
mo
żna określać traktując strop jako absolutnie sztywny; przy określaniu prędkości
λ
1
, mo
żna
pomija
ć sztywność wibroizolatorów i masę wibroizolowanego układu.
Je
żeli obciążenie impulsowe powstaje w wyniku uderzenia stropu przez ciężar G
m
, kN, to impuls S wyra
ża się wzorem
podanym w tabl. 12 lp. 8, a obci
ążenie P
w
zostaje zast
ąpione przez obciążenie
wyliczone wg wzoru
(49)
w którym P
w
- si
ła obliczona wg wzoru (47), kN.
7.4. Uk
łady konstrukcyjne z zastosowaniem wibroizolacji fundamentów pod młoty
7.4.1. Typy uk
ładów konstrukcyjnych. Stosuje się wibroizolację fundamentów pod młoty
a) w uk
ładzie podpartym (rys. 26),
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 57
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. 26. Wibroizolacja fundamentów pod m
łoty w układzie podpartym: 1 - blok fundamentowy, 2 - skrzynia
os
łaniająca, 3 - wibroizolatory, 4 - żebra do ustawienia wibroizolatorów
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 58
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
b) w uk
ładzie zawieszonym (rys. 27).
Dla fundamentów w uk
ładzie zawieszonym należy przewidzieć dobre zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem wolnej
przestrzeni mi
ędzy dnem skrzyni a spodem bloku fundamentowego.
Dla fundamentów w uk
ładzie podpartym należy zapewnić dostęp do spodu bloku fundamentowego i wibroizolatorów z
zachowaniem w
łaściwych wymagań BHP.
Podane wymiary minimalne mo
żna stosować w wyjątkowych przypadkach przy braku miejsca.
Rys. 27. Wibroizolacja fundamentów pod m
łoty w układzie zawieszonym: 1 - wieszak, 2 - wibroizolatory, 3 - blok
fundamentowy, 4 - skrzynia os
łaniająca, 5 - belki stalowe do zawieszenia bloku fundamentowego, 6 - pomost obsługi
7.4.2. Cechy wibroizolacji fundamentów pod m
łoty
7.4.2.1. Cz
ęstość drgań własnych pionowych układu składającego się z opartego na wibroizolacji bloku
fundamentowego z ustawionym na nim m
łotem powinna zawierać się w granicach podanych w tabl. 28.
Tablica 28. Zalecane cz
ęstości drgań własnych bloku fundamentowego przy zastosowaniu wibroizolacji
Warunki pracy m
łota
Cz
ęstość drgań własnych wibroizolacji
Hz
Normalne warunki zak
ładu przemysłowego, dobre podłoże
gruntowe
4 ÷ 6
Jw., lecz pod
łoże gruntowe słabe (nawodnione drobne piaski)
3 ÷ 4
Otoczenie zak
ładu wrażliwe na drgania (budownictwo
mieszkaniowe, pomieszczenia laboratoryjne, a tak
że luźne piaski)
2 ÷ 3
7.4.2.2. Sztywno
ść wibroizolacji należy tak dobierać, żeby częstość drgań własnych w Hz pionowych układu n
0z
spe
łniała warunek
(50)
w którym:
i = 0,1,2,3 itd.
n
0m
- cz
ęstość uderzeń młota na sekundę podczas serii uderzeń.
Je
żeli warunek (50) nie może być spełniony to należy uwzględniać zwiększenie amplitudy drgań na skutek wpływu
kolejnych uderze
ń.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 59
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
7.4.3. Obliczenie dynamiczne fundamentów pod m
łoty przy zastosowaniu wibroizolacji
7.4.3.1. Zakres oblicze
ń
a) Ustalenie dopuszczalnych amplitud drga
ń bloku fundamentowego na wibroizolacji oraz skrzyni osłaniającej z
uwzgl
ędnieniem wpływu drgań podłoża na otoczenie.
b) Ustalenie potrzebnej sztywno
ści wibroizolacji dla uzyskania wymaganej częstości drgań własnych bloku
fundamentowego.
c) Okre
ślenie potrzebnej masy bloku fundamentowego przy czym jako masę drgającą można przyjmować wspólną
mas
ę bloku fundamentowego i ustawionego na nim młota.
d) Dobór wibroizolatorów.
e) Sprawdzenie cz
ęstości drgań własnych, amplitud drgań wymuszonych i współczynnika tłumienia wibroizolacji.
f) Ustalenie wymiarów skrzyni os
łaniającej blok fundamentowy.
g) Sprawdzenie amplitud drga
ń skrzyni osłaniającej oraz obliczenie jej zbrojenia.
h) Ustalenie zbrojenia bloku fundamentowego wg zasad podanych w p. 5.5.4, przy czym zhrojenie wierzchu bloku
fundamentowego powinno stanowi
ć 60% zbrojenia spodu bloku fundamentowego, ustalonego na podstawie obliczenia.
Wp
ływ zmęczenia w obliczeniach wytrzymałościowych należy uwzględniać zgodnie z
PN-84/B-03264
, p. 7.2.
Dopuszcza si
ę również stosowanie zaleceń wg 3.6.4.
7.4.3.2. Dopuszczalne amplitudy drga
ń pionowych bloku fundamentowego. Dopuszczalna amplituda drgań bloku
fundamentowego powinna by
ć ustalona przez technologa w zależności od wymagań procesu kucia. Przy braku danych
mo
żna posługiwać się danymi zawartymi w tabl. 29.
Tablica 29. Dopuszczalne amplitudy drga
ń bloków fundamentowych pod młoty przy zastosowaniu wibroizolacji
Rodzaj kucia
Dopuszczalna amplituda
A
w, dop
, mm
Kucie przy wymaganiu najwy
ższej jakości
Swobodne kucie odkuwek d
ługości ponad 2 m
Jak wy
żej, lecz o długości poniżej 2 m
Kucie matrycowe
Kucie matrycowe przy minimalnych wymaganiach
0,5
1,0
2,0
3,0
4,0
Nale
ży mieć na uwadze, że wielkość fundamentu jest tym większa im mniejsza jest dopuszczalna wartość amplitudy
drga
ń, w związku z czym zaleca się w porozumieniu z technologiem zwiększać wartości amplitud drgań wymuszonych,
co pozwala uzyska
ć zmniejszenie wielkości bloku fundamentowego.
Amplituda drga
ń skrzyni osłaniającej blok fundamentowy nie powinna przekraczać wartości
A
dop
= 0,15 ÷ 0,20 mm
7.4.4. Wymagania konstrukcyjne. Minimalna grubo
ść części podkowadłowej bloku fundamentowego ustawionego na
wibroizolatorach powinna by
ć o 25%, większa od podanej w tabl. 18.
Pomost obs
ługi powinien być oddzielony od bloku fundamentowego i opierać się na skrzyni osłaniającej (rys. 26 i 27 ).
Wymagane t
łumienie drgań przez wibroizolację sprężynową (tabl. 24) zapewnia dodatkowe zastosowanie:
a) klocków gumowych
b) t
łumików z cieczą lepką
c) resorów stalowych
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 60
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
d) urz
ądzeń wytwarzających suche tarcie.
Wibroizolacj
ę zaleca się stosować w postaci sprężyn stalowych zgrupowanych w jednostkach wielosprężynowych oraz
w postaci zespo
łów złożonych z kilku klocków gumowych każdy.
W uk
ładach zawieszonych (rys. 27) belki stalowe służące do podwieszenia bloku fundamentowego nie powinny
spe
łniać roli zbrojenia bloku. Powinny być one umieszczone nieco poniżej środka bloku i być zwymiarowane z
zastosowaniem wspó
łczynnika zmęczenia materiału
α
= 3 i najniekorzystniejszego dzia
łania obciążeń statycznych i
dynamicznych.
KONIEC
ZA
ŁĄCZNIK 1
ORIENTACYJNY PODZIA
Ł MASZYN ZE WZGLĘDU NA ICH DYNAMICZNOŚĆ
Dynamiczna
kategoria
maszyny
Dynamiczno
ść
maszyny
Nazwa maszyny
1
2
3
I
ma
ła
obrabiarki i automaty do obróbki metali: frezarki, obrabiarki do kó
ł zębatych,
szlifierki do kó
ł zębatych i gwintów, wiertarki, rewolwerówki, wytaczarki i
docieraczki, szlifierki o masie wrzeciona mniejszej ni
ż 20 kg; tokarki do metali o
masie wrzeciona mniejszej ni
ż 20 kg; tokarki do drewna; maszyny przędzalnicze;
automaty do pakowania w przemy
śle cukierniczym, spożywczym i
gastronomicznym; automaty do napychania papierosów i inne automaty w
fabrykach papierosów, automaty do ostrzenia brzytew; maszyny do szycia;
maszyny elektryczne o masie mniejszej ni
ż 100 kg; pompy odśrodkowe o masie
mniejszej ni
ż 50 kg itp.
II
średnia
strugarki poprzeczne i inne; tokarki o masie wrzeciona wi
ększej niż 20 kg;
szlifierki o masie wrzeciona wi
ększej niż 20 kg lecz mniejszej niż 100 kg; tarcze
szlifierskie, pompy t
łokowe o małej mocy; jednocylindrowe silniki, dla których
iloczyn masy t
łoka przez promień korby jest mniejszy niż 250 kgcm; poziome i
pionowe wirówki o masie nape
łnionego pojemnika mniejszej niż 100 kg; czesarki
w fabrykach w
łókienniczych; bębny do prasowaniu w szwalniach, transmisyjne
przek
ładnie; wentylatory o masie wirnika mniejszej niż 30 kg; silniki elektryczne o
masie w wi
ększej niż 100 kg, lecz mniejszy niż 1000 kg itp.
III
du
ża
wirówki z nape
łnionym pojemnikiem o masie większej niż 100 kg, lecz mniejszej
ni
ż 300 kg; wentylatory o masie wirnika większej niż 30 kg, lecz mniejszej niż 100
kg; maszyny tkackie; prasy z suwakiem o masie mniejszej ni
ż 200 kg; maszyny
typograficzne; szlifierki o masie wrzeciona wi
ększej niż 100 kg; maszyny
elektryczne o masie wi
ększej niż 1000 kg, silniki jednocylindrowe, dla których
iloczyn masy t
łoka przez promień korby jest większy niż 250 kgcm, lecz mniejszy
ni
ż 750 kgcm; pompy tłokowe średniej mocy itp.
IV
bardzo du
ża
automaty matrycowe i prasy automatyczne z suwakiem o masie wi
ększej niż 200
kg, sita wstrz
ąsowe zakładów cukrowniczych i krochmalniczych; urządzenia do
przesiewania; kruszarki; sto
ły wibracyjne i sita w fabrykach i zakładach
wzbogacania surowców i w innych, wentylatory o masie wirnika wi
ększej niż 100
kg; wirówki o masie b
ębna wraz z wypełnieniem większej niż 300 kg;
jednocylindrowe silniki, dla których iloczyn masy t
łoka przez promień korby jest
wi
ększy niż 750 kgcm; tłokowe pompy o dużej mocy itp.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 61
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
ZA
ŁĄCZNIK 2
OCENA SZKODLIWO
ŚCI DRGAŃ I WSTRZĄSÓW DLA PRACUJĄCYCH LUDZI ORAZ DLA URZĄDZEŃ W
BUDYNKACH
1. SPRAWDZENIE SZKODLIWO
ŚCI WPŁYWÓW DRGAŃ I WSTRZĄSÓW NA URZĄDZENIA W BUDYNKACH
1.1. Za
łożenia ogólne. Kryteria oceny ujęto w dwóch grupach: pierwsza dotyczy maszyn i przyrządów
mechanicznych, druga - urz
ądzeń laboratoriów pomiarowych i urządzeń specjalnych. Wielkością charakteryzującą jest
tu maksymalna pr
ędkość drgań.
Zaliczanie maszyn do klas wra
żliwości należy wykonywać wg tabl. Z2-1.
Tablica Z2-1
Klasa wra
żliwości
Charakterystyka
wra
żliwości na
drgania
Nazwa maszyn lub urz
ądzenia
I
bardzo wra
żliwe
urz
ądzenia do wyważania statycznego i dynamicznego, sprawdzania i
regulacji przyrz
ądów optycznych, mikroskopy pomiarowe, interferometry
i inne dok
ładne przyrządy optyczne, obrabiarki precyzyjne, przyrządy
pomiarowo-kontrolne sta
łe o dokładności do kilku mikrometrów,
urz
ądzenia rektyfikacyjne przyrządów pomiarowych, elektroniczne
maszyny cyfrowe
II
średnio wrażliwe
szlifierki do gwintów, kó
ł zębatych, łożysk, wiertarki i froterki
automatyczne, tokarki z tolerancjami do kilkunastu mikrometrów,
automaty dok
ładne i obrabiarki dokładne
III
ma
ło wrażliwe
zwyk
łe tokarki, frezarki, wiertarki, szlifierki, obrabiarki zwykłej
dok
ładności, maszyny włókiennicze, tkackie, typograficzne
IV
prawie niewra
żliwe
silniki, d
łutownice, maszyny do szycia, obrabiarki do metali lekkich i
drewna, prasy przemys
łowe, przecinarki
V
zupe
łnie
niewra
żliwe
wentylatory, kruszarki, m
łynki, wstrząsarki, stoły i sita wibracyjne,
przesiewacze, m
łoty itp.
1.2. Ocena szkodliwo
ści wpływu drgań na pracę maszyn i urządzeń mechanicznych. Jeżeli technologia
urz
ądzenia nie narzuca specjalnych wymagań, to dopuszczalne, nieszkodliwe wartości amplitud przemieszczeń albo
pr
ędkości lub przyśpieszeń należy przyjmować wg tabl. Z2-2. Podane wartości należy traktować jako dopuszczalne
drgania pod
łoża, mierzone przy unieruchomionej maszynie.
Warto
ści podane w tabl. Z2-2 dotyczą jednego kierunku o najbardziej niekorzystnych wielkościach.
Dla pomieszcze
ń z urządzeniami specjalnymi (np. z mikroskopami elektronowymi) dopuszczalne wartości drgań
nale
ży przyjmować wg kryteriów podanych przez konstruktorów i użytkowników urządzeń.
Tablica Z2-2
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 62
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Klasa wra
żliwości
maszyny
Charakterystyka
maszyny lub
urz
ądzenia
Dopuszczalna
maksymalna
pr
ędkość drgań
pod
łoża w jednym
kierunku V
p
mm/s
Dopuszczalne amplitudy przemieszcze
ń
przy cz
ęstości
n = 10 Hz
n = 50 Hz
µ
m
µ
m
I
bardzo wra
żliwe
0,1
1,6
0,3
II
średnio wrażliwe
1,0
16
3
III
ma
ło wrażliwe
3,0
50
10
IV
prawie niewra
żliwe
6,0
100
20
V
zupe
łnie niewrażliwe
powy
żej 6,0
500
100
2. SPRAWDZENIE SZKODLIWO
ŚCI WPŁYWÓW DRGAŃ I WSTRZĄSÓW NA LUDZI ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W
BUDYNKACH
2.1. Za
łożenia ogólne. Oceną objęto drgania mechaniczne o częstości 0,5 ÷ 100 Hz; nie dotyczy ona drgań
akustycznych i zwi
ązanych z ich wpływem szkodliwych oddziaływań. W podanym ujęciu dostosowano się do średnich
w
łaściwości organizmu ludzkiego.
2.2. Skala odczuwalno
ści drgań przez człowieka. Stosuje się następującą skalę stopni odczuwalności drgań:
I - nieodczuwalne,
II - ledwo odczuwalne w spokoju,
III - odczuwalne,
IV - wyra
źnie odczuwalne,
V - silnie odczuwalne,
VI - bardzo silnie odczuwalne,
VII - bardzo silnie odczuwalne i przeszkadzaj
ące,
VIII - trudne do zniesienia,
IX - nie do zniesienia.
W wykresach na rys. Z2-1 podano wp
ływy drgań harmonicznych ciągłych, przenoszących się na człowieka stojącego
lub siedz
ącego. Wykresy podano w 9 stopniach odczucia wg współrzędnych: amplituda przemieszczenia, prędkości
lub przy
śpieszenia oraz częstości drgań.
Przy cz
ęstościach drgań wynoszących około 5 Hz miarodajne do oceny jest przyśpieszenie, przy częstościach powyżej
5 a 15 Hz - pr
ędkość drgań. Przy częstościach między 5 a 15 Hz może decydować przyśpieszenie albo prędkość, w
zale
żności od indywidualnych cech człowieka.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 63
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Rys. Z2-1. Wykresy wp
ływu drgań harmonicznych ciągłych przenoszących się na człowieka, wg współrzędnych: a)
amplituda przemieszczenia, b) pr
ędkość, c) przyspieszenie
2.3. Ocena stopnia wp
ływu drgań na człowieka następuje w miejscu ich przenoszenia się na człowieka (np. na
pod
łodze) w warunkach normalnych. Stopień szkodliwości wpływu należy odczytywać z odpowiedniego wykresu (rys.
Z2-2).
Rys. Z2-2. Wykresy stopnia szkodliwo
ści drgań na człowieka
a) dopuszczalne linie graniczne dla poszczególnych kategorii wp
ływów w budynkach mieszkalnych, b) w zakładach
pracy umys
łowej, c) w zakładach przemysłowych
Wra
żliwość na drgania pionowe jest wyższa niż na drgania poziome. Odczytanie na wykresie następuje dla bardziej
niekorzystnej warto
ści przyśpieszenia.
Zale
żność przyśpieszenia a od amplitudy i częstości drgań wyraża się, w cm/s
2
, wzorem
(51)
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 64
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
n - cz
ęstość drgań, Hz,
A - amplituda drga
ń, cm.
2.4. Dopuszczalna wielko
ść drgań i wstrząsów dla ludzi znajdujących się w budynkach
2.4.1. Budynki mieszkalne. Dopuszczalne linie graniczne dla poszczególnych kategorii wp
ływów wg rys. Z2-2a):
a) drgania wymagaj
ące zmniejszenia, jeżeli występują w sposób ciągły i przez określony okres czasu (kilka godzin w
ci
ągu doby) - linia C,
b) drgania wymagaj
ące zmniejszenia, jeżeli występują w formie wstrząsów (z przerwami o stosunku czasu trwania do
przerwy wynosz
ącym około 0,1 i mniej) - linia C',
c) drgania niedopuszczalne, je
żeli występują bez przerw i w określonych okresach (kilka godzin w ciągu doby) - linia D,
d) drgania niedopuszczalne, je
żeli występują w formie wstrząsów w liczbie większej niż 5 na godzinę w ciągu dnia -
linia D',
e) drgania absolutnie niedopuszczalne w
żadnej postaci występowania - linia E.
2.4.2. Zak
łady pracy umysłowej. Dopuszczalne linie graniczne dla poszczególnych kategorii wpływów wg rys. Z2-2b):
a) drgania przeszkadzaj
ące w pracy umysłowej lub innej wymagającej ciągłości i szczególnego skupienia, jeżeli
dzia
łają stale - linia A,
b) drgania przeszkadzaj
ące w pracy umysłowej wg poz. a), występujące sporadycznie lub w formie wstrząsów (z
przerwami jak w 2.4.1 b) - linia B,
c) drgania wykluczaj
ące pracę umysłową wg poz. a) i b), a przeszkadzające w zwykłej pracy umysłowej, nie
wymagaj
ącej stałego skupienia - linia C,
d) drgania niedopuszczalne przy pracy umys
łowej (dopuszczalne 1 ÷ 5 razy, w ciągu doby w formie wstrząsów) - linia
C.
Do szpitali i domów wypoczynkowych odnosz
ą się kryteria dotyczące pracy umysłowej wymagającej szczególnego
skupienia.
2.4.3. Zak
łady przemysłowe. Dopuszczalne linie graniczne dla poszczególnych kategorii wpływów wg rys. Z2-2c):
a) drgania utrudniaj
ące pracę w przypadku ciągłego występowania (tzw. trudne warunki pracy)
w zak
ładach przemysłu lekkiego - linia C',
w zak
ładach przemysłu ciężkiego - linia D;
b) drgania przeszkadzaj
ące w pracy, w każdej postaci występowania (z wyjątkiem sporadycznych wstrząsów w liczbie
do 2 na godzin
ę)
w zak
ładach przemysłu lekkiego - linia D',
w zak
ładach przemysłu ciężkiego - linia E;
praca w tych warunkach, je
żeli jest konieczna, wymaga okresowych odpoczynków i kontroli lekarskiej;
c) drgania niedopuszczalne, szkodliwe dla zdrowia - linia F; sta
ła praca w warunkach o charakterystyce powyżej linii F
jest niedopuszczalna, praca z przerwami (o stosunku pracy do przerwy 1 ÷ 5 lub mniejszym) jako niebezpieczna dla
zdrowia wymaga opieki lekarskiej i sta
łej kontroli zdrowia.
2.4.4. Stosowanie kryteriów szkodliwo
ści w przypadku drgań złożonych. Jeśli drgania mają charakter okresowy,
nale
ży stosować kryteria wg 2.3. Jeżeli drgania są ciągłe, a mają charakter nieokresowy i jeżeli nie różnią się od
przeci
ętnych więcej niż o 50% wartości przyspieszenia (do 10 Hz) lub prędkości (powyżej 10 Hz) oraz powtarzają się
co najmniej
średnio co 2 min (30 razy na godzinę) - drgania te należy traktować jako okresowe o najbardziej
niekorzystnych warto
ściach.
W innych przypadkach drgania nale
ży traktować jako wstrząsy o maksymalnych wartościach.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 65
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
2.4.5. Dopuszczalne amplitudy drga
ń przy serii impulsów. Przy obciążeniu stropów powtarzającymi się impulsami
(obci
ążeniami udarowymi) dopuszczalne amplitudy drgań ustalone ze względu na warunki pracy obsługi lub ze
wzgl
ędu na wpływ na wrażliwe na drgania urządzenia, określa się jak dla obciążeń zmiennych harmonicznie,
przyjmuj
ąc jako częstość wzbudzającą częstość drgań własnych konstrukcji n
w
i stosuj
ąc współczynnik zwiększający
(52)
w którym:
γ
- wspó
łczynnik tłumienia drgań przez konstrukcję wg tabl. 23,
n
s
- cz
ęstość występowania powtarzających się impulsów, Hz,
n
w
- cz
ęstość drgań własnych konstrukcji, Hz.
ZA
ŁĄCZNIK 3
FUNDAMENTY OBRABIAREK. WYMAGANIA SPECJALNE
1. Za
łożenia technologiczne. W założeniach technologicznych powinny być podane dodatkowe dane:
a) dla obrabiarek wymagaj
ących ograniczenia przechyłu fundamentu - dane o granicznych położeniach ruchomych
mas oraz dopuszczalne wielko
ści kąta obrotu fundamentu względem osi poziomej,
b) dla obrabiarek o wysokiej precyzji obróbki dane o poziomie drga
ń w miejscu usytuowania maszyny oraz o
dopuszczalnych amplitudach drga
ń.
2. Ustawianie obrabiarek na pod
łodze. Obrabiarki o masie do 10 Mg, o normalnej i podwyższonej dokładności, z
korpusami sztywnymi, tj. gdy stosunek d
ługości korpusu obrabiarki do wysokości jego przekroju
, a tak
że
obrabiarki o wysokiej dok
ładności, które mogą być ustawione na wibroizolatorach umieszczonych bezpośrednio pod
podstaw
ą maszyny, należy ustawiać na podłodze pomieszczenia.
Obrabiarki o masie do 30 Mg nale
ży ustawiać na pogrubionych betonowych pasmach podłogi pomieszczenia.
3. Ustawianie obrabiarek na oddzielnych fundamentach. Na oddzielnych specjalnie projektowanych fundamentach
nale
ży ustawiać następujące rodzaje obrabiarek:
a) obrabiarki o niedostatecznej sztywno
ści korpusu, przy
i wtedy, gdy fundament ma zapewni
ć potrzebną
sztywno
ść obrabiarce,
b) obrabiarki o masie wi
ększej niż 10 Mg wtedy, gdy podłoga pomieszczenia ma niedostateczną grubość,
c) obrabiarki o wysokiej dok
ładności, wibroizolacja których wymaga zastosowania płyty fundamentowej.
W uzasadnionych przypadkach mo
żna ustawiać kilka obrabiarek na wspólnym fundamencie.
4. Wibroizolacja. Przy stosowaniu fundamentów na wibroizolacji nale
ży przewidywać możliwość regulacji i wymiany
elementów wibroizolacji. Prawid
łowość wyboru wibroizolacji powinna być uzasadniona odpowiednim obliczeniem.
Obliczenie drga
ń fundamentów posadowionych bezpośrednio na gruncie nie jest wymagane.
5. Wysoko
ść fundamentów pod obrabiarki. Indywidualne fundamenty dla obrabiarek o masie do 30 Mg powinny
mie
ć wysokość ustaloną zgodnie z tabl. Z3.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 66
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Wysoko
ść fundamentów dla obrabiarek o masie większej niż 30 Mg należy ustalać z uwzględnieniem specjalnych
wymaga
ń producenta maszyny.
6. Mocowanie obrabiarek do fundamentów. Obrabiarki nale
ży mocować śrubami fundamentowymi w następujących
przypadkach:
a) przy ustawianiu obrabiarki na indywidualnych fundamentach,
b) gdy wymagaj
ą tego przepisy BHP,
c) gdy wymagane jest usztywnienie korpusu obrabiarki przez fundament,
d) przy obci
ążeniach dynamicznych od mas poruszających się ruchem postępowo-zwrotnym lub przy skrawaniu
szybko
ściowym.
7. Bezpo
średnie ustawianie obrabiarek na elementach sprężystych. Ustawianie obrabiarek bezpośrednio na
spr
ężystych podstawkach jest dopuszczalne, jeżeli mają one sztywny korpus (przy
) i je
żeli nie przeszkadza to
w obróbce.
Minimalne wysoko
ści fundamentów indywidualnych dla obrabiarek o masie do 30 Mg, w zależności od
d
ługości fundamentu L, m
Rodzaj obrabiarki
Wysoko
ść fundamentu m
Tokarki, przeci
ągarki poziome, strugarki podłużne, frezarki
pod
łużne
Szlifierki
Obrabiarki do nacinania kó
ł zębatych, karuzelówki, półautomaty,
automaty pionowe, karuzelo-frezarki, frezarki wspornikowe i
bezwspornikowe, wytaczarki poziome
Wiertarki pionowe i promieniowe
0,6 ÷ 1,0 m
Strugarki poprzeczne i d
łutownice
0,8 ÷ 1,4 m
INFORMACJE DODATKOWE
1. Instytucja opracowuj
ąca normę - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego.
2. Istotne zmiany w stosunku do PN-67/B-03040
a) powi
ązano normę z aktualnymi normami projektowania konstrukcji żelbetowych, stalowych i innych w zakresie
oznacze
ń, materiałów i metod wymiarowania, wprowadzając pojęcie stanów granicznych,
b) wprowadzono metod
ę częściowych współczynników bezpieczeństwa,
c) u
ściślono i rozszerzono wymagania konstrukcyjne w zakresie projektowania fundamentów pod turbozespoły,
d) rozszerzono zakres normy na obci
ążenia o charakterze impulsów,
e) wprowadzono metod
ę oceny szkodliwości drgań i wstrząsów dla pracujących ludzi oraz na urządzenia w budynkach
(w oparciu o uniewa
żniony Projekt PN/B-02170).
3. Normy zwi
ązane
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 67
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
PN-86/B-02480 Grunty budowlane. Okre
ślenia, symbole, podział i opis gruntów
PN-83/B-02482 Fundamenty budowlane. No
śność pali i fundamentów palowych
PN-87/B-03002 Konstrukcje murowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienie bezpo
średnie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-80/B-03200 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-84/B-03264 Konstrukcje betonowe,
żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-68/B-06050 Grunty budowlane. Wymaganie w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze
PN-75/B-06250 Beton zwyk
ły
PN-69/C-01601 Guma. W
łasności mechaniczne. Nazwy i określenia
PN-64/M-80700 Spr
ężyny śrubowe walcowe z drutów lub prętów okrągłych. Ogólne wymagania i badania techniczne
PN-85/M-80701 Spr
ężyny śrubowe walcowe z drutów lub prętów okrągłych. Sprężyny naciskowe. Obliczanie i
konstrukcja
4. Normy zagraniczne
ISO/IS 2974, Code of practice for design and constrution of machine foundations (Part 1 - 1969, Part 2 - 1966, Part 3 -
1975, Part 4 - 1968, Part 5 - 1970).
NRD TGL 25731 Bl. 1÷ 4. Dynamisch beanspruchte Fundamente u Stütßkonstruktionen für Maschinen. 1972.
5. Autor projektu normy - doc. mgr in
ż. Janusz Lipiński z zespołem.
6. Programy do obliczania fundamentów i konstrukcji wsporczych obci
ążonych dynamicznie.
6.1. Obliczanie si
ł wewnętrznych w ramowych układach płaskich od obciążeń dynamicznych
a) DYSTAKON (na EMC ODRA 1204)
Oprac. G
łównego Biura Studiów i Projektów Górniczych, Katowice, 1976
b) DYSTAK (adaptacja na EMC NOVA 840)
Oprac. Energoprojekt, Warszawa 1977.
6.2. Obliczanie drga
ń fundamentów pod maszyny nieudarowe BUD-40
a) Oprac. G
łównego Biura Studiów i Projektów Górniczych, Katowice (na EMC ODRA 1305).
b) Adaptacja Biura Proj. Przem. Hutniczego Biprohut na maszyn
ę NOVA 1200.
6.3. Obliczanie wibroizolacji pod wentylatory WIBRO
(Program na EMC ODRA 1300)
Oprac. Biuro Studiów i Projektów Przem. W
łókienniczego w Łodzi.
7. Wydanie 4 - stan aktualny: marzec 1988 - uaktualniono normy zwi
ązane i poprawiono błędy.
PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny Obliczenia i projektowanie
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrze
żone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 68
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
PN 80 B 03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny
p 43 ZASADY PROJEKTOWANIA I KSZTAŁTOWANIA FUNDAMENTÓW POD MASZYNY
pn03040fund i konstr pod maszyny, NORMY
Berkowski, budownictwo przemysłowe, fundamenty pod maszyny
p 43 ZASADY PROJEKTOWANIA I KSZTAŁTOWANIA FUNDAMENTÓW POD MASZYNY
Renowacja i modyfikacja fundamentow pod maszyny
Pyt 44 Kamil Kosiorek Zasady projektowania i kształtowania fundamentów pod maszyny
Fundament pod maszynę VIII
Ławy fundamentowe konstrukcja, wymagania techniczne(1)
Wymiarowanie konstrukcji wsporczej, Resources, Budownictwo, Budownictwo przemysłowe, silos żelbetowy
Fundamenty konstr
KB fundamenty, Konstrukcje żebletowe, Konstrukcje betonowe(1)
Stale stopowe konstrukcyjne, MECHANIKA I BUDOWA MASZYN SEM 1, PNOM zut
Grunty i roboty ziemne - cz.1, Sprawdzanie gruntu pod fundamenty, Sprawdzanie gruntu pod fundamenty
Fundamenty konstr
02 Dembinski M Uszkodzenia i naprawa stuletnich zelbetowych konstrukcji wsporczych kotlow weglowych
więcej podobnych podstron