Aby rozpocząć lekturę,
kliknij na taki przycisk ,
który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.
Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym
LITERATURA.NET.PL
kliknij na logo poniżej.
FRANCISZEK ZABA
OCKI
ARLEKIN MAHOMET
ALBO
TARADAJKA LATAJ CA
DRAMA
- -FILOZOFO-SOWIZDRZALSKIE
W CZTERECH AKTACH
DLA TEATRU WARSZAWSKIEGO
NAPISANE ROKU 1785
1
OSOBY:
ARLEKIN
PANTALON
CIARLATAN
HEBLON, mechanik
BAHAMAN, król
IBRAHIM, konfident Hussejna
KRÓLEWNA, córka Bahamana
FATYMA, konfidentka Królewny
Wojsko Bahamana, Wojsko Hussejna,
Kobiety dworzanki Królewny, Tanecznice, Kredytorowie Arlekina,
Naród Bahamana.
2
Scena naprzód w Warszawie, potem w kraju Bahamana
Akt pierwszy
Scena pierwsza
darnin.
ARLEKIN
kapeluszu i na spr
esa!
Obudzono mnie o siódmej, a to dlaczego? Dla oddania pozwu. Zasypiam,
(poziera po sobie) Szanowna i osobliwsza
jego.
3
Scena druga
Pierro, Ariekin
PIERRO
Pierro!
PIERRO
uczyniwszy kilka kroków,
Jestem, mospanie.
(wrzeszczy mu do ucha)
Pierro!
PIERRO
ARLEKIN
Zamknij oczy, zamknij, pozwalam ci bez tego, uszu mi tylko twoich
potrzeba.
PIERRO
Ob
ARLEKIN
PIERRO
mego.
ARLEKIN
Pierro
poziewa
(Pierro bardziej poziéwa
E viva ben vi faczya!
PIERRO
torii.
4
ARLEKIN
di heroi virtuosi, quelle se sonno Castra ve per ben cantare et poi il mondo
ingannare, e poi moiti denari zappare, e poi a tutti dimoli andare. Nie
i.
PIERRO
Jak tylu innych.
ARLEKIN
nie... (
jednego, czyli
y w
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
acze
ARLEKIN
Bravo, bravo, maestro!
PIERRO
ARLEKIN
Spytasz mnie pewnie o imiona mojej familii, mojego ojca chrzesnego,
dalej. Tymczasem non plus ultra.
5
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
funta parmezanu. Jest m
-
Pierro wychodzi
Scena trzecia
ARLEKIN
sam
, a zatem nie lada jakie wychowanie
nasze. Addio kuchnio! ke piaczere, kuchnio luba, w której tyle i z rondla,
salcesoni, makaroni. Addio piwnico! Wino de Montepulczyano, z którego
nieraz
was nie zapominam.
Fraszka nasze kastraty,
Alty, basy i tenory,
Wirtuozy, karykaty.
Naturo! bodaj twoje kantory!
6
Milsze dla mnie takiego echa rewerbery.
Addio, ke ty piango!
o ten ogród i kwesto belwedere.
Wzdycha
Scena czwarta
Pierro, Arlekin
PIERRO
Ach, syniore, padrone mio!
ARLEKIN
Ke diavolo?
PIERRO
O veduto...
ARLEKIN
Un diavolo?
PIERRO
Gorzej jeszcze, kredytory e zbirry!
ARLEKIN
PIERRO
Co?...
ARLEKIN
PIERRO
Ale...
ARLEKIN
Presto, via via bestia! (popycha go ty, chce il
diavolo ky porty!
ARLEKIN sam
O anima troppo infelicze! Ke krudo destyno! esser sentza denari, bez
7
 -
e wielkie a rzadko
Ke fama d'onestate, ke
viva morte! Daléj (
chybaby kami
napoju
pije
( ) Oho, trucizna
( -
-taf Nic pewniejszego... gdybym
)
Diavolo! ke maramlia!
kredytorami mymi. ( ) Kospet-to di Bakko! Wszak to rosolio
Scena szósta
Arlekin, Pierro
PIERRO
8
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
) Przedziwna
PIERRO
Z niest
ARLEKIN
z ukontentowaniem
tym, ale teraz przekonywasz mnie.
PIERRO
Nieoszacowany panie! Padrone mio!
ARLEKIN
erci naszéj.
PIERRO
przynosi stolik
ARLEKIN
PIERRO
9
ARLEKIN
Poczekaj! (bierze makaron
PIERRO
ARLEKIN
Nie, nie!
PIERRO
ARLEKIN
)
mnie pierwéj.
PIERRO
ARLEKIN
Scena siódma
Arlekin, Pierro i Heblon
HEBLON
znienacka
Na zdrowie! Na zdrowie!
ARLEKIN
ustraszony
Kredytorowie!
PIERRO
Nie, nie! To nasz taskawca, poczciwy gospodarz i dobrodziéj, pan
Heblon.
ARLEKIN
10
 ek pod
konkurs. Dalej, Pierro, dokonajmy swego!
HEBLON
PIERRO
ARLEKIN
HEBLON
A to na co?
ARLEKIN
HEBLON
przyjaciela?
ARLEKIN
HEBLON
wiesz, dlaczego tydz
Oto dla ciebie, awanturniku, dla twojego ocalenia.
ARLEKIN
A to jak, przyjacielu, karo mio?
HEBLON
ARLEKIN
my ten flet de toalet.
HEBLON
ym od Pilatra de Rozier, Mongolfiera i Blanszara, a co
11
ARLEKIN
HEBLON
ARLEKIN
HEBLON
bardzo do poruszenia.
ARLEKIN
PIERRO
A ja pom
HEBLON
ARLEKIN
HEBLON
Oto jest pod tym drzewem.
ARLEKIN
zapomnij rynki albo jakiego tygielka na makarony.
HEBLON
)
Tymczasem Pierro pokazuje
ARLEKIN
HEBLON
12
ARLEKIN
tonem tajemnicy) Wiadomo
HEBLON
ARLEKIN
HEBLON
ARLEKIN
HEBLON
ARLEKIN
HEBLON
ARLEKIN
Scena ósma
Arlekin, Pierro
ARLEKIN
PIERRO
A to na co?
13
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
Arlekin, Pierro, Kredytorowie
PIERRO
PIERWSZY KREDYTOR
ARLEKIN
PIERWSZY KREDYTOR
ARLEKIN
do Drugiego Kredytora
DRUGI KREDYTOR
Sumiennie powiadam, panie dobrodzieju, jakem poczciwy,
ARLEKIN
naddam.
14
TRZECI KREDYTOR
ARLEKIN
Ja wam
Koniec aktu pierwszego
Akt drugi
Teatr oznacza las
Scena pierwsza
Arlekin, Pierro
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
Czy nie kredytorowie?
15
ARLEKIN
e morza i krajów,
- ani chybi tutejsi krajowcy.
PIERRO
ARLEKIN
kraju.
Scena druga
Ar
PANTALON
miéjsce ustronne?
CIARLATAN
Pantalon.
PANTALON
Sekret statust?
CIARLATAN
PANTALON
nku, a najszczególniej téj
by ich nie
CIARLATAN
tonem tajemnicy
16
Rozg
zamiarów moich?
PANTALON
Bynajmniéj.
CIARLATAN
My
PANTALON
Bellissima impreca ma!
CIARLATAN
PANTALON
CIARLATAN
PANTALON
CIARLATAN
PANTALON
Skarb?
CIARLATAN
PANTALON
Synior mi burta.
CIARLATAN
Da vero, kredete mi.
17
PANTALON
CIARLATAN
jest pokój królewny. E del resto:
Kreder ke oscuro e fredo il sole...
PANTALON
E hen sara se piu tasto
osadzonym, staje zni
CIARLATAN
Pieta!
PANTALON
Ajuto - diavolo!
Scena trzecia
Arlekin i Pierro
ARLEKIN
PIERRO
A tam co po nas?
ARLEKIN
18
wléziemy do pokoju.
PIERRO
ARLEKIN
zeba cokolwiek
PIERRO
Ale okno...
ARLEKIN
Taradajka...
PIERRO
Jak wyrzuc
ARLEKIN
Poleciemy...
PIERRO
ARLEKIN
Jak wypadnie.
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
19
Scena czwarta
Dekoracja: pokój królewny Królewna, Fatyma
FATYMA
KRÓLEWNA
który mojej stal si
FATYMA
KRÓLEWNA
gdyby niebieskiego...
FATYMA
Arlekin w stroju Mahometa wskakuje oknem
KRÓLEWNA
Ach, Mahomet!
ARLEKIN
a - sono
adesso io, adesso... Io sono gran profeta Mahomete.
KRÓLEWNA
Panie, ty Mahomet?
FATYMA
Ty nas prawowiernych prorok?
ARLEKIN
20
Mahomet Mahometissim.
do Pierra
PIERRO
Okno, mospanie, diable wysoko.
ARLEKIN
KRÓLEWNA
ARLEKIN
Chybaby mnie tu diabli uw
Hej do konia - nié ma koni - tu pilno do drogi,
Bym ci ma
KRÓLEWNA
ARLEKIN
KRÓLEWNA
serca mojego...
21
ARLEKIN
na stronie) Pierro!
Moim wzorem;
FATYMA
ARLEKIN
na stronie
dogodzenie
Minkione.
FATYMA
ARLEKIN
PIERRO
Tak jest, geniusz niewi
ARLEKIN
instrumentów - - )
KRÓLEWNA
przybycie ojcowskie.
FATYMA
ARLEKIN
I owszem, ani jedno, ani drugie.
PIERRO
ARLEKIN
22
KRÓLEWNA
ARLEKIN
ak
serdecznie.
KRÓLEWNA
PIERRO
FATYMA
PIERRO
Oime!
KRÓLEWNA
ARLEKIN
O serca mojego królewno!
Ale król, zdziwiony niespodzianym mnie tu zastaniem, w pierwszym od
grzecznie? Powiedz swojemu tatce przyczyny mojego tu przybycia.
Sposób go, aby mnie dobrze i ludzko p
FATYMA
A mój Minkione powróci?
PIERRO
23
ARLEKIN
w oknie
Limiei komplimenti per sinior vestro padre.
Scena szósta
Królewna, Fatyma
KRÓLEWNA
FATYMA
ci towarzyszy
Scena siódma
Królewna, Fatyma, Król, Pantalon, Ciarlatan
KRÓL
KRÓLEWNA
PANTALON i CIARLATAN
razem
Mahomet!
PANTALON
KRÓL
zdziwiony
KRÓLEWNA
Nie pa
24
FATYMA
Z nim geniju
KRÓL
oszust?
PANTALON
Nic nic wiem, panie, widzisz podziwienie moje.
KRÓL
CIARLATAN
KRÓL
Milcz!
PANTALON
KRÓLEWNA
KRÓL
CIARLATAN
PANTALON
Niech przepadnie winowajca
25
KRÓLEWNA
KRÓL
Scena ósma
Król, Królewna, Fatyma, Pantalon, Ciarlatan, Arlekin, Pierro
przed Mahometem; Arlekin, zrazy d
CARLATAN
cicho do Pantalona
Suknia moja. Broda moja.
PANTALON
dalekim?
KRÓLEWNA
ARLEKIN
KRÓL
Wielki Mahomecie! Honor, który nam czynisz, nad wszystkie moje
pod twoje nogi.
ARLEKIN
-
26
KRÓL
j...
CIARLATAN
do Pantalona
PANTALON
ARLEKIN
do Króla
Nie mam nic do ciebie, prawowierny królu, ale masz przy sobie dwóch
KRÓL
ARLEKIN
Tak jest, nie inaczéj! Znam ptaków z ich pierzy!
KRÓL
do Pantalona i Ciarlatana) Co
PANTALON
Panie, to nie Mahomet!
CIARLATAN
Jest to oszust, wywijacz, matacz!
KRÓL
PANTALON
Prawda, zadziwia to nas, ale nie przekonywa.
Omamienie czy zaczarowanie,
Mimo to wszystko, panie,
Jest to oszust, filut stary,
KRÓL
27
 oty!
ARLEKIN
KRÓL
ARLEKIN
oszusty, wiadomo to wam samym najlepiej. Ta suknia i ta broda wszak
jest wasza?
PANTALON
cicho
Bezczelniku!
CIARLATAN
cicho
ARLEKIN
PANTALON
ARLEKIN
królowi o téj,
kabale
PANTALON
O nieba!
ARLEKIN
CIARLATAN
28
ARLEKIN
do Króla
do Pantalona
do Ciarlatana
CIARLATAN
Triumfuje szalbierz!
PANTALON
FATYMA
do Królewny
ARLEKIN
KRÓLEWNA
ARLEKIN
I owszem, wszak to mój zakon pisze,
Muzyka i tany
To mój gust upodobany.
Królew
go.
ARLEKIN
- chóry i bukiety!
Taniec turecki
Król, Królewna, Arlekin, Fatyma, Pantalon, Ciarlatan i Rycerz wpada z
RYCERZ
29
do Króla
maty, muszkiety...
-
a;
Dyszy
ARLEKIN
RYCERZ
Karaceny, sztandary, pancérze i szable...
Tchnie
RYCERZ
ARLEKIN
na stronie
PIERRO
Mahomecie! Nogi za pas! Umykajmy!
KRÓL
do Rycerza
KRÓLEWNA
do Arlekina
30
ARLEKIN
KRÓL
ARLEKIN
KRÓL
PANTALON
CIARLATAN
Un tale ladro un tal brykone.
Wyc
ARLEKIN
sam
Serce moje dudkuje, sobie nie dowierza.
Bisonia mi czerkare un petto azylo.. .
Gdzie najmniej podejrzenia... e bravo... w kominie!
Koniec aktu drugiego
31
Akt trzeci
Pokój Królewny
Scena pierwsza
ARLEKIN
rmo! Snu
wstaje
Jest kanapa -
Bona notte siniori mei!
Sen -
A sento rzecz nielada,
Bona notte siniori padroni!
zasypia i potem mówi
Scena druga
KRÓLEWNA
Wielowladny Mahomecie! Niewierny Hussejn szydzi z rozkazów, które
trzeba wszelako. Wielki proroku!
32
ARLEKIN
przez sen
KRÓLEWNA
.
ARLEKIN
O prynczypessa sukkulenta, sukkulentissima!
KRÓLEWNA
ARLEKIN
KRÓLEWNA
z podziwieniem
ARLEKIN
O tak, moja taradajeczka! Królewna - Heblon - Hussejn - o ucieknie!
- -
drapie, jak ucieka!
Scena trzecia
Arlekin, Królewna, Pierro
PIERRO
Mahomecie! Mahomecie! Nieprzyjaciel!
ARLEKIN
PIERRO
Nieprzyjaciel!
ARLEKIN
Chi va avuta tanta ardire? Dove dunkme, risponde mi!
PIERRO
33
ARLEKIN
u, sam nie wié, do kogo mówi,
Al tuo Marcio
dispetto.
wkrótce. Adio bel idol mio! Pierro, presto!
PIERRO
Subito!
Scena czwarta
Królewna, Fatyma wpada rozczochrana
KRÓLEWNA
FATYMA
adnie,
KRÓLEWNA
ie? Oddalenie
swoim konfidentem. Hussejn, Ibrahim
HUSSEJN
34
IBRAHIM
ym.
HUSSEJN
Ibrahimie, królewna! Bóstwo!
IBRAHIM
HUSSEJN
Jej wzgardy?
IBRAHIM
HUSSEJN
winien, ale szanujcie króla i
IBRAHIM
HUSSEJN
jej d
IBRAHIM
HUSSEJN
Ibrahim!
IBRAHIM
HUSSEJN
zawstydzony
35
 nie.
Scena szósta
Hussejn, Ibrahim, Bahaman, Fatyma, Królewna, Pantalon, Ciarlatan
HUSSEJN
KRÓLEWNA
Ojcze mój!...
HUSSEJN
do Ibrahima
BAHAMAN
mnie od tego obmie
je zbrodnie!
HUSSAJN
KRÓLEWNA
swojej,
BAHAMAN
36
PANTALON
do Ciarlatana
Oszust u
IBRAHIM
do Hussejna
HUSSEJN
do Królewny) A
wezwij go, niech z
piersiach ojca twojego.
KRÓLEWNA
Stój! Ach, Mahomet!
Scena siódma
Hussejn, Ibrahim, Bahaman, Fatyma, Królewna, 'Pantalm, Ciarlatan,
Arlekin w taradajce na powietrzu, Pierro
ARLEKIN
Ke vedo! Hussejn bruto e
barbaro!
. Nadzieja w stronie Bahamana. Hussejn
Ibrahima.
HUSSEJN
Allach! Allach!
KRÓLEWNA
Ojcze mój!
PANTALON
do Ciarlatana
37
CIARLATAN
Taczy. Diavolo e andzielo. Potrzebny nam jest teraz - malo, ma
neczesario.
ARLEKIN
a najnikczemnie
HUSSEJN
IBRAHIM
do Mahometa
Tr
Scena ósma
Bahaman, Królewna, Fatyma, Pantalon, Ciarlatan, Pierro, Arlekin,
Wojsko
ARLEKIN
zde
KRÓLEWNA
ARLEKIN
38
BAHAMAN
Wielki
ARLEKIN
Al mio bekko cornuto, victoria! victoria!...
CIARLATAN
do Pantalona cicho
la do
miasta.
Koniec aktu trzeciego
Akt czwarty
Teatr oznacza las
Scena pierwsza
Arlekin, Pierro
ARLEKIN
Droga papuga, bo jej gniazdem obce kraje.
Tedesko! O Franczese! O Italiano!
h meta:
Twój - - Mahometa.
PIERRO
39
delicziozyssymo .
ARLEKIN
miejscu.
PIERRO
Prawda. Ale, pani
ARLEKIN
PIERRO
ARLEKIN
PIERRO
Capisko. Capisko.
Scena druga
ARLEKIN
sam
E kuryoza, e marawilioza kwesta koza! Proch, szmermele i race, które w
zrobienia mnie prorokiem. Veramente, nic pocieszniejszego! ( )
to de li fancziuli
Scena trzecia
Arlekin, Pantalon, Ciarlatan
CIARLATAN
40
PANTALON
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
PANTALON
ARLEKIN
ze strachem
CIARLATAN
ARLEKIN
PANTALON
CIARLATAN
ARLEKIN
PANTALON
Niecnoto!
CIARLATAN
ARLEKIN
41
PANTALON
powszechnego.
ARLEKIN
A ja w szlachetniejszym nierównie zamiarze, bo w zamiarze dobra
moje
PANTALON
ARLEKIN
CIARLATAN
i hakami najostrzéjszymi.
ARLEKIN
PANTALON
ARLEKIN
waszych upadam.
CIARLATAN
nogi.
PANTALON
ARLEKIN
PANTALON
ARLEKIN
42
CIARLATAN
ARLEKIN
PANTALON
ARLEKIN
was baszami trzytulnymi
i jeszcze po jednym oddam wam ogonie.
CIARLATAN
ARLEKIN
PANTALON
zdziwiony
Bergamasko!
CIARLATAN
Bergamasko?
ARLEKIN
najrzetelniejszych.
CIARLATAN
Ty z Bergamy?
ARLEKIN
Nie inaczéj.
CIARLATAN
ARLEKIN
43
PANTALON
powinna.
ARLEKIN
do Ciarlatana
Mów no co!
CIARLATAN
A to na co?
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
Sowizdrzalstwo dziecinne.
ARLEKIN
PANTALON
O numi! O dei
CIARLATAN
materac...
44
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
kwesta statura! O felicze awantura!
PANTALON
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
Si syniore.
ARLEKIN
yzny?
CIARLATAN
Od lat dwudziestu.
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
erwane, obrazy
45
Proch...
CIARLATAN
Szmermele...
ARLEKIN
Race...
CIARLATAN
ARLEKIN
CIARLATAN
Firanki...
ARLEKIN
Obicia...
CIARLATAN
ARLEKIN
Ucieczka w
CIARLATAN
ARLEKIN
Ach, mój drogi przyjacielu!
CIARLATAN
Karo mio diletto!
PANTALON
rozrzewniony
Ejo sono di Bergamo!
CIARLATAN
O numi! O dei!
PANTALON
Cziarlatano in Bergamo Brygielli?
CIARLATAN
Sy syniore.
46
PANTALON
Karo mio Brygielli!
ARLEKIN
CIARLATAN
PANTALON
CIARLATAN
Wiém o tym.
PANTALON
CIARLATAN
O numi, o dei, karo padre!
PANTALON
Ben amato mio filiulo!
ARLEKIN
Stefanello, tutore mio karo! Padrone! Syniore!
PANTALON
Mio pupillo!
ARLEKIN
CIARLATAN
ARLEKIN
- re - mi - fa - soi - la
- a - a - a - a - a...
47
Scena czwarta
Arlekin, Pantalon, Ciarlatan, Fatyma
FATYMA
CIARLATAN
PANTALON
FATYMA
CIARLATAN
Widzisz ojca i syna.
ARLEKIN
Tutore e pupillo.
CIARLATAN
aski!
ARLEKIN
cicho
FATYMA
Wszak ci to i ja z tego kraju.
CIARLATAN
Z Bergamy?
FATYMA
Z Bergamy!
ARLEKIN
FATYMA
Z familii Batolio.
ARLEKIN
Co mówisz?
48
FATYMA
ARLEKIN
FATYMA
A to na co?
ARLEKIN
FATYMA
Ach, mio fratello, karo, ben amato!
ARLEKIN
CIARLATAN
po jednej stronie sceny z Pantalonem
O rozrzewnienie!
PANTALON
O naturo!
FATYMA
po drugiej stronoe z Arlekinem
O mio fratello!
ARLEKIN
Karyssyma sorella!
Arlekin, Pantalon, Ciarlatan, Fatyma, Pierro
PIERRO
w gniewie
)
. (cicho do Arlekina
49
ARLEKIN
PANTALON
Wszyscy krewni.
CIARLATAN
Tutti kompatriotti.
FATYMA
Tutti di Bergama.
PIERRO
E jo sono Bergamasko.
ARLEKIN
E melio, e melio!
wujem, bratem, stryjem...
PIERRO
PANTALON
ARLEKIN
osmaruj
Scena szósta
Pantalon, Ciarlatan, Arlekin
ARLEKIN
wielkim wezyrem.
CIARLATAN
A mnie?
ARLEKIN
50
 ftym. Siete kontenti? Zgoda na to ?
PANTALON
Ryngratzio humilissimente.
CIARLATAN
Scena siódma
gromadzony
PANTALON
do króla
ARLEKIN
Eh ben mia, mia helia! (Pierr )
BAHAMAN
a honor, który nam
prorokowi i jako monarsze swojemu.
ARLEKIN
51
 dzi,
Koniec czwartego i ostatniego aktu
52