Uniwersytet Gdański

Wydział Nauk Społecznych

Instytut Politologii

Katarzyna Urbanowska

Rok II, grupa F

System polityczny Republiki Czeskiej

Gdańsk 2006

REPUBLIKA CZESKA

FLAGA PA

Ń

STWOWA GODŁO PA

Ń

STWOWE

.

Podstawowe informacja dotycz

ą

ce Republiki Czeskiej:

Hymn narodowy:

Kde domov m

ů

j

(Gdzie kraj mój ojczysty),

tekst

Powierzchnia: 78 886 km

Stolica: Praha (1 213 tys. mieszka

ń

ców)

Długo

ść

granicy: 2 303 km

Ludno

ść

: 10 304 302 mieszka

ń

ców

G

ę

sto

ść

zaludnienia: 131 osób na km2

Strefa czasu: Czas

ś

rodkowoeuropejski

System polityczny: Demokracja parlamentarna

Waluta: Koruna (K

č

) - Czeska korona (CZK) - 1 USD=26,06 CZK (2.7.2004)

Czechy s

ą

demokracj

ą

parlamentarn

ą

.

Sytuacja polityczna po II wojnie

ś

wiatowej:

Po drugiej wojnie

ś

wiatowej system polityczny Czechosłowacji ukształtował

system komunistyczny opartego na radzieckich wzorcach. Taka sytuacja miała

równie

ż

miejsce w innych krajach Europy

Ś

rodkowo-Wschodniej. Równowaga

pomi

ę

dzy poszczególnymi siłami politycznymi została zachwiana, a organy władzy

ustawodawczej,

wykonawczej

i

s

ą

downiczej,

które

s

ą

niezb

ę

dne

dla

demokratycznego

rozwoju

kraju

zostały

zast

ą

pione

przez

władz

ę

Partii

Komunistycznej. Jej władza opierała si

ę

na Konstytucji, a przez długich czterdzie

ś

ci

lat sprawowała t

ę

nieograniczon

ą

władz

ę

w oparciu o organy represyjne, które

ingerowały

we

wszystkie

sfery

ż

ycia

społecznego

i

politycznego.

Po przewrocie komunistycznym, który miał miejsce w lutym 1948 roku Partia

Komunistyczna stała si

ę

jedyn

ą

sił

ą

polityczn

ą

w kraju. Pozwoliła ona istnie

ć

i działa

ć

kilku partiom opozycyjnym w tzw. Froncie Narodowym ale nie pozostawiła im

ż

adnej

władzy . Celem takiego działania było stwarzanie pozorów demokratycznego

pa

ń

stwa.

Po rewolucyjnych wydarzeniach w listopadzie 1989 roku, które doprowadziły do

upadku systemu komunistycznego, kraj stan

ą

ł przed niełatwym zadaniem zerwania z

wcze

ś

niejszym

systemem

oraz

stworzeniem

demokratycznego

systemu

politycznego. Na scenie politycznej pojawiły si

ę

partie ró

ż

ni

ą

ce si

ę

pogl

ą

dami i

programem, które jeszcze przed podziałem Czechosłowacji w ko

ń

cu 1992 roku

zdołały si

ę

mocno zwi

ą

za

ć

ze scen

ą

polityczna.

KONSTYTUCJA REPUBLIKI CZESKIEJ

Konstytucja Republiki Czeskiej weszła w

ż

ycie z dniem 16 grudnia 1992 roku

czyli w dniu powstania nowego pa

ń

stwa. Konstytucja ta została znowelizowana

19marca1998.

Zagwarantowała ona obywatelom podstawowe prawa i wolno

ś

ci, okre

ś

liła relacje

pomi

ę

dzy władz

ą

ustawodawcz

ą

i wykonawcz

ą

oraz zapewniła niezale

ż

no

ść

władzy

s

ą

downiczej.

Zasady, tre

ś

ci zawarte w ustawie zasadniczej Republiki Czeskiej:

Art. 1

Republika Czeska jest suwerennym, jednolitym i demokratycznym pa

ń

stwem

prawa, opartym na poszanowaniu praw i wolno

ś

ci człowieka i obywatela.

Art. 2

(..) Ka

ż

demu obywatelowi wolno robi

ć

to, co nie jest przez ustaw

ę

zabronione

i nikt nie mo

ż

e by

ć

zmuszony do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.

Art. 3

Cz

ęś

ci

ą

porz

ą

dku

konstytucyjnego

Republiki

Czeskiej

jest

Karta

Podstawowych Praw i Wolno

ś

ci.

Art. 4

Podstawowe prawa i wolno

ś

ci podlegaj

ą

ochronie władzy s

ą

downiczej.

Władza ustawodawcza:

Parlament tworz

ą

dwie izby - Izba Poselska i Senat. Uchwala ustawy obowi

ą

zuj

ą

ce

na terytorium Republiki Czeskiej i zatwierdza wa

ż

ne umowy mi

ę

dzynarodowe,

dotycz

ą

ce podstawowych praw człowieka i wolno

ś

ci, umowy polityczne i

gospodarcze o charakterze ogólnym. Parlament podejmuje decyzje w sprawach

najwy

ż

szej rangi - ogłoszenie stanu wojennego, zgoda na pobyt obcych wojsk na

terenie kraju.

Działalno

ść

Parlamentu

Izby s

ą

w stanie podejmowa

ć

uchwały w obecno

ś

ci co najmniej 1/3 liczby swych

członków. Do przyj

ę

cia uchwały izby wymagana jest zgoda bezwzgl

ę

dnej wi

ę

kszo

ś

ci

obecnych posłów lub senatorów. Do przyj

ę

cia ustawy konstytucyjnej i do

zatwierdzenia umowy mi

ę

dzynarodowej wymagana jest zgoda 60% wszystkich

posłów i obecnych senatorów.

Proces legislacyjny

Projekty ustaw s

ą

przedkładane Izbie Poselskiej. Projekt ustawy mo

ż

e zgłosi

ć

poseł,

grupa posłów, Senat, rz

ą

d lub przedstawicielstwo samorz

ą

dowej jednostki

terytorialnej wy

ż

szego stopnia. Projekt ustawy, na który Izba Poselska wyraziła

zgod

ę

, jest niezwłocznie przekazywany do Senatu, który mo

ż

e ustaw

ę

zatwierdzi

ć

,

odrzuci

ć

lub zwróci

ć

Izbie Poselskiej z poprawkami.

Wybory parlamentarne

Wybory do obu izb Parlamentu s

ą

tajne, powszechne, równe i bezpo

ś

rednie. Wybory

do Izby Poselskiej s

ą

proporcjonalne. W celu zdobycia mandatów w Izbie Poselskiej

partia polityczna musi uzyska

ć

przynajmniej 5% głosów. Wybory do Senatu s

ą

wi

ę

kszo

ś

ciowe. Prawo wybierania do obu izb Parlamentu ma ka

ż

dy obywatel

Republiki Czeskiej, który uko

ń

czył 18 lat. Do Izby Poselskiej mo

ż

e zosta

ć

wybrany

obywatel, który uko

ń

czył 21 lat, a do Senatu obywatel, który uko

ń

czył 40 lat.

Izba Poselska liczy 200 posłów wybieranych na okres czterech lat (ostatnie wybory

odbyły si

ę

w czerwcu 2002 roku). Prezydent mo

ż

e rozwi

ą

za

ć

Izb

ę

Poselsk

ą

w

wypadkach okre

ś

lonych w Konstytucji. Lobby polityczne, komisje oraz komitety

poselskie działaj

ą

w historycznym budynku, w którym mie

ś

ci si

ę

Izba Poselska.

Senat liczy 81 senatorów wybieranych na okres sze

ś

ciu lat - co dwa lata wybierana

jest jedna trzecia senatorów. Senat nie mo

ż

e by

ć

rozwi

ą

zany.

Władza wykonawcza:

Prezydent (obecnie - Václav Klaus) jest wybierany na pi

ęć

lat na wspólnym

posiedzeniu obu izb Parlamentu. Nie mo

ż

e sprawowa

ć

funkcji dłu

ż

ej ni

ż

dwie kolejne

kadencje. Prezydent jest naczelnym dowódc

ą

sił zbrojnych. Reprezentuje pa

ń

stwo

na zewn

ą

trz, a jednym z najwa

ż

niejszych narz

ę

dzi sprawowania władzy jest

mo

ż

liwo

ść

zawetowania ustaw uchwalonych przez Parlament, z wyj

ą

tkiem ustaw

konstytucyjnych.

Rz

ą

d jest naczelnym organem władzy wykonawczej. Składa si

ę

z premiera (obecnie

- Ji

ř

í Paroubek), wicepremierów i ministrów. Rz

ą

d koordynuje i organizuje działalno

ść

poszczególnych ministerstw i urz

ę

dów administracji publicznej. Rz

ą

d ma wył

ą

czno

ść

w przygotowaniu projektu ustawy bud

ż

etowej

.

Władza s

ą

downicza:

S

ą

d Najwy

ż

szy (prezes - Iva Brožová) jest naczelnym organem s

ą

dowym w

sprawach nale

żą

cych do kompetencji s

ą

dów z wyj

ą

tkiem spraw, o których orzeka

Trybunał Konstytucyjny lub Najwy

ż

szy S

ą

d Administracyjny. S

ę

dziowie s

ą

mianowani

przez prezydenta republiki i przy podejmowaniu decyzji podlegaj

ą

ustawom - s

ą

uprawnieni do oceny zgodno

ś

ci innego przepisu prawnego z ustaw

ą

.

Trybunał Konstytucyjny (prezes - Pavel Rychetský) jest organem chroni

ą

cym

porz

ą

dek konstytucyjny. Składa si

ę

z pi

ę

tnastu s

ę

dziów, których mianuje prezydent -

za zgod

ą

Senatu - na okres dziesi

ę

ciu lat. S

ę

dziego Trybunału Konstytucyjnego nie

mo

ż

na

ś

ciga

ć

karnie bez zgody Senatu. S

ę

dziowie Trybunału Konstytucyjnego przy

podejmowaniu decyzji podlegaj

ą

jedynie ustawom konstytucyjnym i umowom

mi

ę

dzynarodowym.

Bibliografia:

1. Maria Kruk, Konstytucja Czech

2. www.mzv.cz