kl. IV
Temat Poznajemy las i jego mieszka ńców.
Hasło z podstawy programowej : POZNAJEMY NASZE OTOCZENIE
Zakres treści - Rozmieszczenie roślin w lesie jako wyniki przystosowania do określonych warunków środowiska.
- zwierzęta żyjące w lesie.
-
znaczenie lasu dla środowiska i człowieka
- powiązania pokarmowe organizmów leśnych.
Cele zajęć :
Wiadomości - uczeń potrafi :
• scharakteryzować warunki panujące w środowisku leśnym (specyfika klimatu lasu)
• wymienić warstwy roślinności w lesie
• nazywać rośliny i zwierzęta występujące w każdej warstwie lasu
• wyjaśnić rolę oraz skutki niszczenia lasów i ich nadmiernego wycinania
Umiejętności - uczeń potrafi :
• wskazać różnicę między warunkami panującymi w środowisku leśnym poszczególnych warstw lasu
• poprawnie
przeprowadzić obserwacje terenowe
• posługiwać się atlasami i kluczami do oznaczania roślin i zwierząt, oraz prostym sprzętem pomiarowym
• samodzielnie
dokonywać zapisu obserwacji
• dostrzegać związek między roślinami a swoistym mikroklimatem panującym w poszczególnych warstwach lasu
• rozpoznawać i opisywać poznane gatunki
• przyporządkować poznane gatunki do poszczególnych warstw lasu
Postawy
•
zapoznanie z walorami zdrowotnymi środowiska leśnego
•
budzenie emocjonalnego stosunku do otaczającego nas świata
• dążenie do aktywnego i samodzielnego poznawania przyrody
• doskonalenie
zainteresowań poznawczych
• uwrażliwienie na potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego
Metody :
ćwiczenia i obserwacje terenowe
Forma pracy :
indywidualna i grupowa
Czas zajęć :
4 godziny
Ś rodki dydaktyczne : atlasy i klucze do oznaczania roślin i zwierząt, naturalne okazy organizmów, lupy, lornetki, taśma, aparat fotograficzny, pojemniki i etykiety do zebranych okazów, notatniki do sporządzania dokumentacji, karty pracy.
Literatura : „Drzewa i krzewy” - K.Rostański, K.M.Rostański
„Płazy i gady Polski” - A.Herczek, J.Gorczyca
„Przewodnik do oznaczania roślin i zwierząt na wycieczce” - D.W.Eisenreich
„Rośliny lasu liściastego” - T.Traczyk „Owady Polski” - C.Gębicki, J.Szwedo
Przebieg zajęć
FAZA WPROWADZAJĄCA - Przygotowanie wycieczki
1.
Podanie tematu, terminu i przewidywanego czasu trwania wycieczki 2.
Przedstawienie planu wycieczki
3.
Podział uczniów na zespoły - rozdanie i objaśnienie instrukcji do pracy w zespołach 4.
Przygotowanie przedmiotów potrzebnych do pracy w terenie
FAZA REALIZACJI - praca w terenie
1.
Przypomnienie tematu i celu wycieczki.
2.
Sprawdzenie zaopatrzenia uczniów w odpowiednie przybory.
3. Omówienie
bezpieczeństwa poruszania się i pracy w terenie.
4. Przydział
zadań - organizacja pracy ćwiczeniowej w grupach z równoczesnym zapisem notatek z obserwacji i wyników.
Instrukcje do pracy w zespołach :
Zespół I - grupa geograficzna
BADANIE WARUNKÓW Ż YCIA W LESIE.
1.
Zmierz temperaturę powietrza przed lasem, na skraju lasu i w głębi lasu.
Wyniki wpisz do tabeli
2.
Wykorzystując umowną skalę określ siłę wiatru, wyznacz jego kierunek.
3.
Określ natężenie oświetlenia w różnych częściach lasu.
4.
Zbadaj dotykiem wilgotność gleby pod ściółką (zwróć uwagę na teren zaciemniony i odsłonięty). Zastanów się jakie czynniki wpływają na wilgotność gleby.
5.
Określ i porównaj warunki panujące w różnych warstwach lasu. Weź pod uwagę wiatr, nasłonecznienie, temperaturę i wilgotność.
Wilgotność gleby możemy zbadać przyciskając mocno do ziemi przez około 5 minut słoik zawinięty ligniną lub bibułą i ocenić wielkość plamy. Jeżeli plama jest duża, przekracza wielkość po-wierzchni przycisku to gleba jest mocno wilgotna. Jeżeli plama jest mniejsza niż wielkość dna słoika, to gleba jest średnio wilgotna. Brak wilgotnej plamy na bibule świadczy o suchej glebie.
Zespół II - grupa botaniczna
STRUKTURA PRZESTRZENNA LASU - struktura pionowa.
1.
Wejdź w głąb lasu. Rozejrzyj się wokół i określ jakie drzewa rosną w tym lesie (iglaste, liściaste, iglaste i liściaste)
2.
Przyjrzyj się drzewom rosnącym w lesie. Należą do różnych gatunków.
Spróbuj policzyć do ilu.
3.
Wyrównaj w lesie trzy grupy roślin, biorąc pod uwagę ich wysokość. Zaobserwuj jakie rośliny przeważają w każdej z nich.
4.
Za pomocą atlasu rozpoznaj kilka roślin najczęściej występujących w poszczególnych warstwach lasu.
5.
Każdy uczeń w grupie obserwuje jedną z wybranych roślin i opisuje jej budowę.
Uzasadnia dlaczego należy ona do roślin zielonych, drzew i krzewów.
Zespół III - grupa zoologiczna
1.
Zamknij oczy, wsłuchaj się w głosy lasu. Wszystkie dźwięki, które usłyszysz zapamiętaj.
Podziel zapamiętane dźwięki na dwie grupy :wydawane przez zwierzęta i inne.
2.
Poszukaj śladów obecności zwierząt. Wypisz nazwy tych zwierząt, które udało ci się rozpoznać. Możesz posłużyć się przewodnikiem do oznaczania zwierząt na wycieczce.
3.
Pobierz próbkę gleby - odsuń ściółkę i małą łopatką nabierz ziemi. Umieść ją na białej folii i ostrożnie wypłosz z niej zwierzęta (możesz zebrać je do słoika)
4.
Każdy uczeń w grupie ogląda jedno z wybranych zwierząt , zwracając uwagę na ilość odnóży zwierzęcia i sposób jego poruszania się.(fruwa, pełza, biega, skacze, wije się)
Zespół IV - grupa plastyczno - pomiarowa
1.
Sfotografuj roślinność poszczególnych warstw lasu. Spróbuj utrwalić zwierzęta żyjące w lesie
2.
Wykonaj szkic lasu, zaznaczając jego warstwową budowę.
3.
Wybierz swoje drzewo względem którego przeprowadzisz następujące obserwacje i pomiary :
pomocą atlasu określ nazwę drzewa
- zmierz
miarą krawiecką obwód drzewa na wysokości około 1m od ziemi
- zmierz
rozpiętość korony drzewa (jedna osoba z grupy staje w miejscu gdzie zaczyna się korona drzewa, druga osoba idzie w przeciwnym kierunku i zatrzymuje się w miejscu , gdzie kończy się korona drzewa. Mierzymy odległość między osobami i otrzymujemy rozpiętość korony drzewa)
- stań w pewnej odległości od drzewa i narysuj jego sylwetkę.
- podnieś spod drzewa jego liść. Obrysuj go w miejscu do tego przeznaczonym.
-
zrób odcisk korony swojego drzewa (przyłóż mocno kartkę do pnia drzewa i równo, spokojnie pocieraj kredką w wolnym miejscu, oznaczonym ramką na twojej kartce.
4. Zbierz 5 wskazanych przez nauczyciela roślin zielonych, po 5 gałązek krzewów i drzew.
Podpisz na taśmie ich nazwy.
FAZA PODSUMOWUJĄCA
1.
Omówienie pracy poszczególnych grup - po zakończeniu pracy w grupach liderzy wraz z członkami grupy przedstawiają sprawozdanie z przebiegu przeprowadzonych obserwacji.
2.
Ocena pracy poszczególnych zespołów.
3.
Wypełnianie kart pracy.
4.
Gra dydaktyczna - tworzenie łańcuchów pokarmowych w lesie.
Na polanie leśnej zaczynamy budować kolejne ogniwa łańcucha. Pierwszym ogniwem jest drzewo, którego różne części stanowią pokarm dla wielu zwierząt. Osoba drzewo staje na środku polany i trzyma w ręku długi sznurek. Następnie pytamy kto żywi się pokarmem produkowanym przez drzewo. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje (gąsienica, kornik, wiewiórka). Osoba, która jako pierwsza poda prawidłowy przykład, staje niedaleko drzewa i trzyma naprężony sznur łączący ją z tym drzewem. Zadajemy pytanie o kolejne zwierzę żywiące się poprzednim ogniwem łańcucha. Każde ogniwo połączone jest sznurem z poprzednim. Należy uwzględnić również reducentów Następnym etapem jest ścięcie drzewa -
prowadzący, jako przedstawiciel ludzkich interesów ścina drzewo np. na meble. Drzewo przewraca się i pociąga za sobą sznur. Cała sieć rozpada się.
5. Ocena
aktywności uczniów.
6. Zadanie
domowe.
•
Wykonaj rysunek lasu, zaznaczając w nim warstwy roślinności.
•
Z materiałów zebranych w czasie zajęć wykonać gazetkę ścienną, wykorzystując rysunki i zdjęcia wykonane przez kolegów.