Katedra Biochemii Farmakologii i Toksykologii Wydział Medycyny
Weterynaryjnej Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu
Leki draŜniące
opracował prof. dr hab. Marcin Świtała
Materiały ćwiczeniowe z przedmiotu
Farmakologia weterynaryjna (ćw.6/2008)
Leki te słuŜą do leczenia podostrych lub przewlekłych stanów zapalnych toczących się w głębiej połoŜonych tkankach np. w ścięgnach, mięśniach czy stawach.
Mają właściwości draŜniące i są stosowane
miejscowo - naskórnie, najczęściej w okolicy, w której znajduje się tkanka objęta podostrym lub przewlekłym stanem zapalnym.
Są one stosowane w postaci tzw. mazidła (linimentum) -
roztworu lub emulsji zawierających najczęściej kilka składników o działaniu draŜniącym.
Mazidło jest przeznaczone do nacierania skóry.
Do sporządzania mazideł uŜywate być mogą: etanol ( Ae
A t
e ha
h n
a o
n l
o um
u ), k
w
k as
a
s m
rów
ó ko
k w
o y
y (
Ac
A i
c du
d m
u for
o micu
c m
u ),
amoniak w postaci wody amoniakalnej (Ammonium
hydricum), jod ( Jodum), kamfora (Camphora), mydło potasowe ( Sapo Kalinus), salicylan metylu (Methylum
salicylicum) i olejek terpentynowy (Oleum Terebinthinae), olejki eteryczne z gorczycy (Ol. Synapis), z mięty ( Ol.
Menthae piperitae), oraz owoc pieprzowca ( Fructus
Capsici).
Do najczęściej uŜywanych mazideł naleŜą: Spirytus kamforowy (Spiritus caphoratus)
Spirytus mrówczany (Spirytus formicarum)
Spiryrtus gorczyczny (Spiritus Synapis)
Mazidło amoniakalno-kaforowe (Linimentum
am
a mon
o i
n at
a o-
o ca
c m
a ph
p o
h r
o at
a um
u )
Mazidło mydlano-kamforowe ( Linimentum
saponato-camphoratum)
Mazidło pieprzowcowe (Linimentum Capsici)
W weterynarii stosuje się gotowe preparaty
złoŜone, w skład których wchodzą niektóre z w/w składników np. preparat Tendosan
Celem zastosowania tych draŜniących miejscowo środków jest wywołanie w głębszych partiach tkanek, objętych przewlekłym stanem zapalnym silnego przekrwienia.
Na
N j
a cz
c ę
z ś
ę c
ś i
c ej
e za
o
za s
o t
s rza
za to
o p
r
p oc
o e
c s
e y
s
y zap
za a
p l
a ne
n .
e
Zwiększenie przepływu krwi sprzyja takŜe dotarciu do miejsca objętego zapaleniem większej ilości podawanych leków np. chemioterapeutyków.
Mechanizm działania
Mechanizm wywoływanego
przekrwienia związany jest z
odruchem włókienkowym, który
wyzwalany jest podczas draŜnienia
nerwów czuciowych.
Rozprzestrzenianie się reakcji
pobudzenia (w głąb tkanek)
zawdzięcza się fizjologicznej
wła
ł ś
a c
ś i
c w
i oś
o c
ś i
c n
er
e w
r ów
ó c
zu
c
ci
c owyc
y h
c , w
obrębie których dochodzi do
przekazywania impulsów z
neuronów pobudzonych na skutek
draŜnienia receptorów czuciowych
w skórze - na neurony wiodące swe
włókna z głębszych partii ciała.
Stwierdzono, Ŝe powstałe
pobudzenie rozprzestrzenia się
takŜe odśrodkowo (antydromowo).
Po podraŜnieniu skóry
następuje zatem
przeniesienie impulsu
czuciowego na nerwy
wiodące włókna
odpowiedzialne za czucie
głębokie i trzewne.
W odpowiedzi na to w rdzeniu
kręgowym
y
m w
o
brębie
i
pobudzonego segmentu
produkowane są impulsy o
charakterze
naczynioruchowym
przekazywane odśrodkowo
do tych tkanek, z obszaru
których dotarło wcześniej
pobudzenie czuciowe.
Trzeba pamiętać, Ŝe do wywołania tego odruchu potrzebny jest silnie draŜniący bodziec,
prawdopodobnie zdolny do pobudzania
nocyceptorów.
Jak bowiem wykazano w przebiegu tej reakcji od
o r
d uc
u h
c o
h w
o ej
e w
aŜ
a n
Ŝ ą
n
ą r
ol
o ę
ę o
d
o g
d r
g yw
y a
a s
u
s b
u s
b t
s an
a c
n j
c a
a P
P
silnie związana z percepcją bólową .
Wcieranie w skórę środków draŜniących stosuje się:
w podostrych i przewlekłych zapaleniach nerwów, ścięgien, stawów, w tym w zapaleniach
reumatycznych,
w za
p
za a
p l
a en
e i
n u
u o
p
o ł
p uc
u n
c e
n j
e , o
t
o rzew
ze ne
n j
e , w
ęzł
ę ów
ó
chłonnych,
oraz do tzw. rozgrzewania skórnego przy leczeniu morzyska i mięśniochwatu.