PO ENDOPROTEZIE STAWU BIODROWEGO

1. Definicja

Zwyrodnienieniem stawów określa się zespół chorobowych zmian struktury i funkcji elementów tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). Zmiany te polegają na uszkodzeniu chrząstki stawowej, sklerotyzacji (stwardnieniu) kości w warstwie podchrzęstnej, tworzeniu wyrośli kostnych i torbieli podchrzęstnych oraz zaburzeniu funkcji błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej).

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą postacią zaburzeń czynności stawów, rozpoczyna się czasami już w 2 i 3 dekadzie życia. W wieku powyżej 60 lat występuje u około 60% osób, będąc najczęstszą przyczyną bólu stawów. Należy jednak podkreślić, że zwyrodnienie stawów nie jest konsekwencją starzenia – jest to proces chorobowy nie występujący w warunkach prawidłowych.

2. Zapobieganie

Procesu zwyrodnieniowego nie da się zatrzymać, można jedynie zmniejszyć szybkość niszczenia stawu. Dlatego najważniejszym postępowaniem jest zapobieganie rozwojowi choroby. Należy przywrócić prawidłowe stosunki anatomiczne i czynnościowe w stawie (korekcja szpotawości i koślawości) oraz leczyć wewnątrzstawowe nieprawidłowości (naprawa zerwanych łąkotek, usuniecie ciał wolnych, rekonstrukcja uszkodzonych więzadeł).

Szczególnie ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała tzn. do wartości 25 kg/m2 wg wskaźnika masy ciała (BMI). Istotne jest osiągnięcie i utrzymanie jak najwyższego poziomu sprawności fizycznej. Ćwiczenia podtrzymują dobry stan chrząstki i zakres ruchów oraz rozwijają ścięgna i mięśnie, które absorbują urazy. Zalecana jest jazda na rowerze zwykłym lub stacjonarnym, pływanie oraz ćwiczenia rozciągające i ćwiczenia postawy. Należy zachować właściwe proporcje między odpoczynkiem (4-5 godzin dziennie) a ćwiczeniami i wysiłkiem. Szczególną uwagę powinno się zwracać na czynności dnia codziennego. Zaleca

się noszenie obuwia na elastycznej podeszwie i pokonywanie dalszych odległości z odciążaniem chorej kończyny przy pomocy parasola lub laski. Powinno unikać się miękkich krzeseł oraz podpórek i poduszek pod kolana, siedzieć na prostych krzesłach bez pochylenia oraz spać na równym i twardym podłożu. Wskazane jest kontynuowanie pracy zawodowej (wyjąwszy przypadki, w których niekorzystne warunki pracy są przyczyną choroby|), aktywności fizycznej i intelektualnej.

3. Leczenie

Zwalczanie objawów choroby polega na stosowaniu fizykoterapii: ultradźwięki, ciepłolecznictwo/parafinoterapia (jeżeli nie ma osteoporozy), wodolecznictwo, jonoforeza, magnetoterapia, krioterapia, elektroterapia. Walcząc z bólem i procesami zapalnymi, podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe w postaci maści, żelu, tabletek i czopków. Ponadto stosuje się dostawowe wstrzyknięcia leku. W przypadku znacznego zaawansowania choroby i wyczerpaniu innych możliwości leczenia konieczna jest interwencja chirurgiczna. Możliwości leczenia operacyjnego są następujące: operacje korygujące ustawienie kości i powierzchni stawowych (osteotomie), operacje wymieniające powierzchnie stawowe (endoprotezoplastyki), operacje usztywniające staw.

Zabieg operacyjny endoprotezoplastyki stawu polega na wycięciu zniszczonych części stawu i zastąpieniu ich nowymi elementami metalowymi lub plastikowymi. Dzięki wymianie starego, zniszczonego stawu na nowy, sztuczny staw chorzy zostają uwolnieni od dokuczliwego bólu, przywrócona zostaje im sprawność kończyny i znacznie poprawia się jakość dotychczasowego życia. Operacje wymiany stawów (endoprotezoplastyki) wykonywane przez najwyższej klasy specjalistów, jak również przygotowanie do operacji i opiekę pooperacyjną zapewnia Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządów Ruchu Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach – Ochojcu

P

o zabiegu .

Rehabilitacja w okresie pooperacyjnym jest bardzo ważnym elementem leczenia, który umożliwia choremu powrót do uzyskania prawidłowego zakresu ruchu w sztucznym stawie.

W celu uzyskania długotrwałego, dobrego wyniku, trzeba zwrócić uwagę na sposób korzystania ze sztucznego stawu, unikając przeciążenia operowanej kończyny.

Pacjent po zabiegu wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego wstaje w 2-3 dobie, jednak już w 1 dobie po zabiegu zaczyna się wykonywanie ćwiczeń ruchowych operowanego stawu.

Rehabilitacja

W celu uzyskania długotrwałego dobrego wyniku trzeba zwrócić uwagę na sposób korzystania ze sztucznych stawów - unikać przeciążenia kończyny operowanej, siadać tylko na wysokich siedziskach (unikać niskich i miękkich foteli, puf itp.).

Okres pooperacyjny (do chwili usunięcia szwów):

1. Ćwiczenia czynne stopy kończyny operowanej (zginanie, prostowanie, ruchy okrężne),

2. Ćwiczenia izometryczne stawu kolanowego kończyny operowanej (wciskanie kolana w podłoże na ułożonym pod kolanem woreczku)

3. Ćwiczenia izometryczne mięśni pośladkowych w pozycji leżącej, siadzie, później stojącej

(zaciskanie pośladków),

4. Ćwiczenia czynne kończyny zdrowej (zginanie, prostowanie, krążenie na zewn. i do wew., ruch we wszystkich stawach kończyny),

5. Ściskanie nogami wałka ułożonego między udami,

6. Unoszenie bioder w leżeniu na plecach z ugiętymi nogami (od ok.4-5 doby), 7. W leżeniu na plecach, stopa operowanej kończyny oparta o ścianę, naciskanie stopą na ścianę (kolano zgięte pod kątem 90°).

8.

Uwagi:

− ćwiczenia czynne powtarzać od 15 do 20, ćwiczenia izometryczne 50 razy z wytrzymaniem napięcia 2-3 sekundy,

− ćwiczenia powtarzać kilka razy dziennie (4-10) - należy uwzględnić wiek i możliwości pacjenta,

− zak

az przywodzenia i rotowania do wewnątrz kończyny operowanej zarówno w spoczynku jak i podczas ćwiczeń (dotyczy to również zakładania („nogi na nogę”),

− chód o dwóch kulach (czas obciążenia nogi należy ustalić z lekarzem prowadzącym),

− po zdjęciu szwów należy rozpocząć rehabilitację w Poradni Rehabilitacyjnej,

− chodzenie po schodach krokiem dostawnym z zachowaniem następującej kolejności:

*schodzenie - kule, kończyna operowana, kończyna zdrowa,

*wchodzenie - kończyna zdrowa, kule, kończyna chora.

− siadanie na wysokich siedziskach (unikać niskich, miękkich foteli, puf, itp.)