scenariusze 27/4/05 22:37 Page 78

SCENARIUSZE WYBRANYCH LEKCJI

Technika. Je˝d˝ŕowerem

Temat: Droga i rodzaje dróg.

Cele lekcji:

– Uczeƒ zna budowí przeznaczenie drogi.

– Umie wymieniç rodzaje dróg.

– Potrafi opisaç drog´ prowadzàcà do szko∏y i wskazaç na niej niebezpieczne miejsca.

Metody pracy:

Wycieczka, pogadanka, praca indywidualna i w zespo∏ach.

Ârodki dydaktyczne i pomocnicze:

Zeszyt çwiczeƒ, znaki drogowe, atlas samochodowy Polski.

Czas: 45–90 min.

Przebieg zaj´ç:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód rozmowy na temat dróg. Pyta o ich budowóraz rodzaj nawierzchni, z której sà wykonane. Uczniowie oceniajà, w ja-ki sposób rodzaj nawierzchni wp∏ywa na szybkoÊç, wygodí bezpieczeƒstwo podró˝owania, a potem wykonujà çwiczenie 1. w Zeszycie çwiczeƒ.

2. Nauczyciel omawia oznaczenia oraz rodzaje dróg. Uczniowie analizujà atlas samochodowy, a nast´pnie próbujà okreÊliç, jakie drogi (ekspreso-we, autostrady, drogi twarde, drogi gruntowe) przebiegajà w pobli˝u ich miejsca zamieszkania. W podsumowaniu lekcji rozwiàzujà w Zeszycie çwiczeƒ zadanie 2., 3. oraz 4.

3. Nauczyciel wychodzi z klasà na krótkà wycieczk´, podczas której uczniowie wykonujà szkic drogi przebiegajàcej w pobli˝u szko∏y. Nanoszà na szkic wszystkie elementy drogi oraz zaznaczajà skrzy˝owania.

4. W ramach pracy domowej wykonujà zadanie 5.

Temat: Uczeƒ w Êrodkach komunikacji.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi wymieniç ró˝ne Êrodki komunikacji (wykorzystywane dawniej i dziÊ).

– Zna wymagania prawa ruchu drogowego w odniesieniu do Êrodków komunikacji.

– Potrafi wymieniç obowiàzki u˝ytkownika komunikacji.

– Umie interpretowaç regulamin korzystania ze Êrodków komunikacji.

– Potrafi czytaç rozk∏ady jazdy oraz z nich korzystaç.

78

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 79

Metody pracy:

Dyskusja, praca indywidualna i w zespo∏ach.

Ârodki dydaktyczne:

Plany miast, regulaminy, mapy, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 90 min.

Przebieg zaj´ç:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód dyskusji na temat sposobów podró˝owania. Uczniowie porównujà, jak podró˝owano dawniej i dziÊ oraz oceniajà wygodí szybkoÊç ró˝nych Êrodków komunikacji.

2. Nauczyciel przypomina, i˝ wszystkie Êrodki komunikacji publicznej sà ob-j´te szczególnym nadzorem prawa o ruchu drogowym po to, aby zapewniç u˝ytkownikom maksymalne bezpieczeƒstwo. Nast´pnie prosi uczniów, by wymienili zasady bezpieczeƒstwa, do których powinni stosowaç sińp.

u˝ytkownicy tramwaju, pociàgu, samolotu. Omawia równie˝ sposób ozna-kowania pojazdów przewo˝àcych grupy dzieci lub m∏odzie˝y do lat 18.

3. Uczniowie wykonujà zadania 1., 2., 3., 4. w Zeszycie çwiczeƒ. W dalszej cz´Êci lekcji nauczyciel wspólnie z uczniami ustala, jak powinien zachowy-waç siú˝ytkownik komunikacji publicznej (np. w jakim miejscu stawaç lub siadaç w autobusie, którymi drzwiami wsiadaç lub wysiadaç z pojazdu, jakie Êrodki ostro˝noÊci zachowaç). Nauczyciel przypomina równie˝

o kulturze zachowania si´ wobec innych, a tak˝e przestrzega przed kradzie-

˝ami i podejrzanym zachowaniem sióbcych. Razem z uczniami interpre-tuje wybrane punkty regulaminu korzystania ze Êrodków komunikacji publicznej.

4. Nauczyciel dzieli klasńa grupy. Ka˝dy zespó∏ otrzymuje plan miasta lub mapńajbli˝szej okolicy oraz rozk∏ad jazdy autobusów lub innych Êrodków komunikacji. Zadaniem uczniów jest znalezienie najkrótszego dojaz-du do wyznaczonego miejsca (np. dworca kolejowego, muzeum, kina itp.), okreÊlenie, jakimi Êrodkami komunikacji b´dà si´ poruszaç, wskazanie godziny wyjazdu i powrotu oraz obliczenie czasu przejazdu.

5. W podsumowaniu lekcji nauczyciel ocenia najbardziej aktywnych uczniów i zadaje jako prac´ domowà zadanie 7. z Zeszytu çwiczeƒ.

79

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 80

Karta Pracy Ucznia

1. Wybierz miejsce, do którego chcesz siúdaç (kino, dworzec, przystanek autobusowy, basen itp.).

.......................................................................................................

...........................................................................................................

2. Roz∏ó˝ plan miejscowoÊci i odszukaj na nim wybrane miejsce. Przeanali-zuj tras´ przejazdu Êrodkami komunikacji publicznej. Zapisz nazwy ulic lub ma∏ych miejscowoÊci, przez które b´dziesz przeje˝d˝aç.

.......................................................................................................

...........................................................................................................

3. Znajdê w rozk∏adzie jazdy potrzebne Ci po∏àczenia i zapisz je.

.......................................................................................................

...........................................................................................................

4. Narysuj tras´ przejazdu.

5. Podaj godziny odjazdu i przyjazdu na okreÊlone miejsce.

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

6. Oblicz czas przejazdu.

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

80

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 81

Temat: Przepisy prawa o ruchu rowerowym.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi wymieniç elementy obowiàzkowego oraz zapewniajàcego bezpieczeƒstwo w czasie jazdy wyposa˝enia roweru.

– Zna przepisy dotyczàce korzystania z dróg dla rowerów oraz obowiàzki rowerzysty w czasie jazdy chodnikiem, poboczem lub jezdnià.

Metody pracy:

Dyskusja, pokaz, obserwacja, praca indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

Znaki drogowe, Zeszyt çwiczeƒ, obowiàzkowe wyposa˝enie rowerzysty.

Czas: 45 min.

Przebieg zaj´ç:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód przypomnienia wiadomoÊci na temat budowy i wyposa˝enia roweru. Uczniowie wymieniajà elementy obowiàzkowego wyposa˝enia roweru oraz okreÊlajà ich wp∏yw na bezpieczeƒstwo jazdy (np. „Sprawne hamulce pozwalajà na...”, „Dzi´ki Êwiat∏om pozycyj-nym pojazd jest...”).

2. Nast´pnie nauczyciel prosi uczniów o opisanie sytuacji, w których rowerzyÊci mogà staç siźagro˝eniem dla innych u˝ytkowników dróg lub sami nara˝ajà swoje ˝ycie i zdrowie. Na podstawie uwag i spostrze˝eƒ uczniów nauczyciel sporzàdza listńiebezpiecznych i lekkomyÊlnych zachowaƒ

(np. „wyprzedzanie z prawej strony pojazdu”, „niesygnalizowanie zamia-ru skr´tu” itp.).

3. U∏o˝ona wspólnie lista powinna staç si´ punktem do dalszej dyskusji na temat przepisów w ruchu rowerowym. Uczniowie omawiajà ilustracje za-mieszczone w Zeszycie çwiczeƒ, naklejajà znaki drogowe, wykonujà zadanie 1. oraz 2.

Temat: Budowa roweru.

Cele lekcji:

– Uczeƒ zna budowí wyposa˝enie roweru.

– Umie okreÊliç funkcj´ poszczególnych cz´Êci.

Metody pracy:

Praca w grupach, praca z Zeszytem çwiczeƒ.

Ârodki dydaktyczne:

Przygotowane przez nauczyciela lub uczniów materia∏y dotyczàce budowy roweru, Zeszyt çwiczeƒ, krzy˝ówka.

Czas: 45 min.

81

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 82

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili ró˝ne rodzaje rowerów. Pyta, czym ró˝ni sińp. rower szosowy od roweru górskiego czy te˝ bmx-a.

Zwraca uwagúczniów, i˝ w zale˝noÊci od przeznaczenia rowery mogà ró˝niç si´ budowà i wyposa˝eniem.

2. Nast´pnie dzieli klasńa 2–3-osobowe grupy i proponuje uczniom wspól-ne u∏o˝enie „S∏owniczka cz´Êci rowerowych”. Przedstawiciele grup losujà karteczki z nazwà cz´Êci, a nast´pnie przyst´pujà z kolegami do u∏o˝enia krótkiej definicji. Poniewa˝ zadanie mo˝e byç dla niektórych uczniów trudne, nauczyciel powinien kontrolowaç pracźespo∏ów i pomagaç naj-s∏abszym. Mo˝e równie˝ podpowiedzieç uczniom schemat, wed∏ug które-go powinni napisaç definicj´ (np. „Wielotryb to cz´Êç roweru s∏u˝àca do

......, zamontowana w......, wykonana z........”).

3. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie uczniowie przyst´pujà do uk∏adania s∏ownika. Wypisujà na tablicy nazwy cz´Êci oraz wyposa˝enia w kolejnoÊci alfabetycznej, zaÊ przedstawiciele grup czytajà u∏o˝one definicj´.

Nauczyciel koryguje ewentualne nieÊcis∏oÊci lub dopowiada informacje pomini´te przez uczniów, po czym prosi klasó zapisanie definicji.

4. Na zakoƒczenie lekcji uczniowie rozwiàzujà krzy˝ówk´ „Czy wiesz, z jakich cz´Êci sk∏ada siŕower?” i odczytujà has∏o. Nauczyciel ocenia pracńajbardziej aktywnych uczniów.

82

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 83

Karta Pracy Ucznia

Krzy˝ówka:

1. Na podstawie zdjćia umieszczonego poni˝ej wpisz nazwy cz´Êci roweru do kratek krzy˝ówki.

2. Niektóre litery w kratkach krzy˝ówki znajdujà sińa kolorowym tle. Spisz te litery i spróbuj z nich u∏o˝yç has∏o krzy˝ówki. Has∏o sk∏ada siź dwóch wyrazów. Wyraz pierwszy zaczyna sińa liter´ „K”, wyraz drugi na liter´ „R”.

3. Odgad∏eÊ has∏o krzy˝ówki, spróbuj wić tà samà metodà u∏o˝yç samodzielnie lub w zespole inne has∏a. Wybrane litery w kratkach pokoloruj pisa-kiem, a nast´pnie spisz je pod krzy˝ówkà. MyÊl´, ˝e ta zabawa spodoba Ci sií zaczniesz uk∏adaç samodzielnie krzy˝ówki zwiàzane np. z bezpieczeƒ-

stwem w ruchu drogowym.

9

18

11

3

10

13

6

14

1

15

8

5

7

2

4

16

12

17

83

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 84

18.

17.

16.

15.

9.

10.

14.

8.

12.

13.

7.

1.

11.

2.

6.

4.

5.

3.

84

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 85

Temat: Manewry wykonywane na drodze.

Cele lekcji:

– Uczeƒ zna rodzaje manewrów wykonywanych na drodze.

– Potrafi zastosowaç je w praktyce.

– Utrwala wiedzńa temat znaków i sygnalizatorów drogowych.

Metody pracy:

Pogadanka, praca w grupach, zajćia praktyczne, test.

Ârodki dydaktyczne:

Makieta, znaki drogowe, modele pojazdów, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 90 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel w ramach wprowadzenia do lekcji przypomina informacje o drodze, znakach i sygnalizatorach drogowych. Uczniowie rozmawiajà na temat sprawnego poruszania siŕowerem na jezdni, omawiajà ró˝ne sytu-acje drogowe, przeszkody itp.

2. Nauczyciel wyjaÊnia pojćie „manewr” i charakteryzuje rodzaje manewrów (omijanie, wymijanie, wyprzedzanie, zawracanie). Potem prezentuje manewry na planszy przedstawiajàcej drog´, wykorzystujàc modele pojazdów.

3. Nast´pnie dzieli klasńa 4 grupy. Zadaniem ka˝dego zespo∏u jest wykonanie makiety przedstawiajàcej jeden rodzaj manewru z przygotowanych wcze-

Êniej gotowych elementów i materia∏ów. Nauczyciel zwraca uwagńa bezpieczeƒstwo i higien´ podczas pracy, na bie˝àco koryguje pracúczniów.

4. Grupy przedstawiajà prace na forum klasy, zaÊ nauczyciel je ocenia.

5. Kolejna cz´Êç lekcji ma charakter praktyczny. Nauczyciel przechodzi z klasà na boisko szkolne lub plac manewrowy w Miasteczku Ruchu Drogowego w celu zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce. Przypomina rodzaje manewrów oraz zasady bezpieczeƒstwa.

6. Dzieci wykonujà manewry, a po powrocie do klasy rozwiàzujà krótki test podsumowujàcy zajćia.

85

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 86

Karta Pracy Ucznia

1. Zabrania siźawracania na ................................................................

2. Wymijanie polega na .................................... lub ........................

obok pojazdu lub innego uczestnika ruchu, który ..................................

3. Podczas omijania nale˝y:

– ....................................................................................................

– ....................................................................................................

4. Nie wolno omijaç innych pojazdów:

– przed ...........................................................................................

5. Podczas wyprzedzania nale˝y: ............................................................

86

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 87

Temat lekcji: Planujemy wycieczkŕowerowà.

Cele lekcji:

– Uczeƒ umie zaplanowaç tras´ wycieczki rowerowej, pos∏ugujàc si´ mapà.

– Potrafi wymieniç elementy wyposa˝enia, które koniecznie nale˝y wziàç ze sobà na wycieczk´.

– Zna zasady ruchu drogowego.

Metody dydaktyczne:

Praca w grupach, dyskusja, praca z Zeszytem çwiczeƒ.

Ârodki dydaktyczne:

Mapa okolicy, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel dzieli klasńa grupy i rozdaje mapy. Zadaniem grup jest za-planowanie trasy jednodniowej wycieczki rowerowej. Uczniowie powinni okreÊliç d∏ugoÊç trasy w kilometrach, czas przejazdu poszczególnych od-cinków, miejsca postoju, miejsca, które warto zwiedziç, a tak˝e miejsca niebezpieczne (np. skrzy˝owania, rozwidlenia dróg, jazda ruchliwà szosà bez pobocza itp.). Po wyznaczonym terminie (15 min) grupy przedstawiajà swoje trasy.

2. Nast´pnie nauczyciel prosi uczniów o wykonanie listy rzeczy, które koniecznie nale˝y zabraç ze sobà na wycieczk´. Przypomina, ˝e podczas wycieczki mogà pojawiç siŕó˝ne, nie zawsze mi∏e, niespodzianki, np. awaria sprz´tu, nag∏e za∏amanie pogody, upadek z roweru, zgubienie trasy, dlatego do wycieczki nale˝y si´ dobrze przygotowaç.

3. Nauczyciel zapisuje na tablicy has∏o „Lista rzeczy, które nale˝y wziàç na wycieczkŕowerowà”, zaÊ uczniowie kolejno dopisujà na niej swoje propozycje. Na zakoƒczenie wykonujà zadanie 9. i 10. z Zeszytu çwiczeƒ.

4. Ostatnià cz´Êç lekcji nauczyciel poÊwića na powtórzenie zasad ruchu drogowego. Wspólnie z uczniami analizuje zaznaczone przez nich niebezpieczne miejsca i prosi o wyjaÊnienie, jakie zasady ruchu drogowego powinien w danej sytuacji respektowaç rowerzysta.

5. W ramach pracy domowej uczniowie wykonujà zadanie 11. z Zeszytu çwiczeƒ.

Temat: Uczeƒ jako ratownik.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi powiadomiç s∏u˝by ratunkowe o wypadku drogowym i we-zwaç pomoc.

– Zna numery s∏u˝b ratowniczych oraz oznaczenia ich pojazdów.

– Umie zajàç siŕannym.

– Wie, w jakiej odleg∏oÊci nale˝y ustawiç trójkàt lub inny przedmiot sygnali-zujàcy miejsce, w którym zdarzy∏ si´ wypadek.

87

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 88

Metody pracy:

Pogadanka, dyskusja, praca indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

Apteczka, trójkàt (lub inne urzàdzenie sygnalizacyjne), kodeks drogowy, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód pogadanki na temat zasad post´powania obowiàzujàcych w sytuacji, kiedy jesteÊmy Êwiadkami wypadku. Przypomina, jak wiele zale˝y w takim momencie od fachowej i rozwa˝nej pomocy. PodkreÊla równie˝, i˝ post´pujàc nieumiej´tnie i pochopnie, bardziej mo˝emy rannemu zaszkodziç ni˝ pomóc.

2. Nast´pnie podaje numery s∏u˝b ratowniczych oraz zasady sporzàdzania meldunku sytuacyjnego. Uczniowie dowiadujà si´, ˝e wzywajàc fachowà pomoc medycznà koniecznie muszà podaç nast´pujàce dane: w∏asne imií nazwisko oraz numer telefonu, co, gdzie i kiedy si´ wydarzy∏o (w miar´

mo˝liwoÊci bardzo konkretnie), iloÊç poszkodowanych i ewentualnie ich wiek (ile dzieci, ilu doros∏ych), jakiej pomocy udzielono i w jakim stanie znajdujà siŕanni.

3. Uczniowie samodzielnie sporzàdzajà meldunek sytuacyjny (mo˝e to byç zadanie 1. z Zeszytu çwiczeƒ lub meldunek na podstawie przygotowane-go przez nauczyciela opisu wypadku). Wskazani przez nauczyciela uczniowie odczytujà swoje meldunki na forum klasy.

4. Nast´pnie nauczyciel wyjaÊnia, jak nale˝y opiekowaç siósobà poszkodowanà przed przybyciem fachowej pomocy medycznej oraz jak zabezpie-czyç miejsce wypadku. WyjaÊnia, w jaki sposób nale˝y chroniç rannego przed wych∏odzeniem organizmu oraz omawia rol´ wsparcia psychiczne-go. Uczniowie próbujà samodzielnie okreÊliç, jakie formy mo˝e przybraç wsparcie psychiczne (rozmowa, odwracanie uwagi od okolicznoÊci i miejsca zdarzenia, od widoku innych poszkodowanych, szczególnie osób bli-skich, gesty o charakterze opiekuƒczym, uspokajajàcym, np.: trzymanie za r´k´, g∏adzenie po twarzy, poprawianie w∏osów).

5. Omawiajàc sposoby zabezpieczenia miejsca wypadku, nauczyciel mo˝e podaç tak˝e czynnoÊci, które nie zosta∏y wymienione w Zeszycie çwiczeƒ.

Musi jednak zaznaczyç, i˝ niektóre z nich mo˝e wykonaç jedynie osoba doros∏a. Uczniowie notujà zasady i okreÊlajà, które z nich powinien wykonaç ktoÊ doros∏y.

Podczas wypadku drogowego nale˝y obowiàzkowo:

– ustawiç trójkàt ostrzegawczy w odleg∏oÊci 50 m od miejsca wypadku,

– ustawiç w∏asny pojazd minimum 10 m od miejsca zdarzenia i w∏àczyç Êwiat∏a awaryjne,

– w pojeêdzie, który uleg∏ wypadkowi, wy∏àczyç stacyjk´, zaciàgnàç ha-mulec rćzny, sprawdziç, czy nie ma êród∏a ognia, np. niedopa∏ka pa-pierosa,

88

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 89

– ugasiç (jeÊli si´ pojawi) ogieƒ,

– od∏àczyç (jeÊli to mo˝liwe) êród∏o zasilania energià.

6. Na zakoƒczenie lekcji nauczyciel przypomina, jak wa˝na w takiej sytuacji jest troska o w∏asne bezpieczeƒstwo. Przestrzega, i˝ ratownik nie mo˝e dzia∏aç zbyt pochopnie i zawsze musi sprawdziç, czy nie grozi w miejscu zdarzenia jakieÊ dodatkowe niebezpieczeƒstwo. Mo˝e to byç zapalenie siŕozlanego paliwa, zagro˝enie wybuchem, zatruciem, zaczadzeniem, zawa-leniem sićz´Êci obiektu, najechaniem przez pojazdy itp.

Technika. Projektuj´

Temat: Âwiat techniki dawniej i dziÊ.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi wymieniç najwa˝niejsze osiàgnićia techniczne ludzkoÊci.

– Rozumie podstawowe zale˝noÊci istniejàce w Êrodowisku technicznym cz∏owieka.

– Umie omówiç wp∏yw techniki na prac´ w ró˝nych zawodach.

– Posiada informacje o wynalazcach i wynalazkach w najbli˝szym otoczeniu.

– Potrafi scharakteryzowaç znaczenie ochrony Êrodowiska naturalnego.

Metody pracy:

Dyskusja, praca indywidualna, pogadanka.

Ârodki dydaktyczne:

Zeszyt çwiczeƒ, encyklopedie oraz leksykony, ilustracje, film, informacje z internetu.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel inicjuje dyskusj´, pytajàc uczniów, w jaki sposób przez tysiàc-lecia rozwija∏a si´ technika: jakie by∏y jej poczàtki, jakie wynalazki przy-spieszy∏y jej rozwój, dlaczego XX wiek nazwano „wiekiem techniki”.

2. Ka˝dy uczeƒ wypisuje na karteczce trzy, jego zdaniem, najwa˝niejsze wynalazki oraz uzasadnia ich wybór. Nauczyciel wspólnie z uczniami sporzà-

dza list´ wynalazków uszeregowanà wed∏ug iloÊci oddanych g∏osów oraz podaje informacje na temat najwybitniejszych wynalazców (te informacje mogà ewentualnie przygotowaç uczniowie wczeÊniej w ramach pracy domowej i podzieliç sińimi z klasà).

3. Nauczyciel w podsumowaniu tej cz´Êci lekcji omawia wp∏yw techniki na codzienne ˝ycie ludzi. Wskazuje zale˝noÊci mi´dzy rozwojem techniki a powstawaniem nowych zawodów. Prosi uczniów, aby wymienili zawody, których nie by∏o np. sto lat temu oraz wymyÊlili zawody, które powstanà za kilkadziesiàt lat.

89

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 90

4. Nauczyciel wspólnie z uczniami rozwa˝a problem, jakie zagro˝enia dla naturalnego Êrodowiska powoduje rozwój techniki. Dyskusja powinna doty-czyç równie˝ najbli˝szego Êrodowiska naturalnego uczniów. Nast´pnie uczniowie rozwiàzujà zadanie 1. w Zeszycie çwiczeƒ.

5. Nauczyciel ocenia najbardziej aktywnych uczniów. Jako prac´ domowà zadaje uczniom do napisania notatk´ „Jakimi cechami charakteru powinien charakteryzowaç si´ wynalazca?”.

Temat: Kim b´d´ w przysz∏oÊci?

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi wskazaç zale˝noÊci mi´dzy predyspozycjami charakterolo-gicznymi i umiej´tnoÊciami danej osoby a wykonywanym przez nià zawo-dem.

– Umie oceniç w∏asne predyspozycje oraz mo˝liwoÊci twórcze.

Metody pracy:

Dyskusja, praca indywidualna, praca z Zeszytem çwiczeƒ.

Ârodki dydaktyczne:

Karta Pracy Ucznia, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel wypisuje na tablicy nazwy ró˝nych zawodów (np. zegarmistrz, pi∏karz, aktor, dziennikarz itp.), a nast´pnie inicjuje dyskusj´, jakimi cechami charakteru powinni odznaczaç siĺudzie wykonujàcy te zawody.

WyjaÊnia pojćie predyspozycji zawodowych, wspólnie z uczniami definiuje terminy: „zawód”, „wolny zawód”, „zawody techniczne” i nietechniczne.

Uczniowie podajà 5 przyk∏adów zawodów technicznych i nietechnicznych oraz wykonujà zadanie 5. z Zeszytu çwiczeƒ.

2. Nauczyciel pyta uczniów, kim chcieliby byç w przysz∏oÊci (uczniowie powinni zapisaç swoje propozycje oraz krótko je uzasadniç). Nast´pnie nauczyciel podkreÊla, i˝ wybór zawodu powinien byç zwiàzany z umiej´tno-

Êciami oraz zainteresowaniami, dlatego tak wa˝ne jest poznanie w∏asnych mo˝liwoÊci. Rozdaje uczniom Kart´ Pracy i prosi o jej wype∏nienie.

3. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie (10–15 min) uczniowie porównujà swoje zdolnoÊci i umiej´tnoÊci z predyspozycjami, których wymaga wybrany przez nich zawód. Samodzielnie okreÊlajà, czy byliby dobrymi pracownikami i czy odnieÊliby zawodowy sukces.

4. W ramach pracy domowej uczniowie wykonujà zadanie 6. z Zeszytu çwiczeƒ.

90

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 91

Karta Pracy Ucznia

Osiàgnićia – wype∏niajàc tŕubryk´, kieruj si´ w∏asnym zdaniem, a nie opi-nià innych ludzi. Napisz o swoich sukcesach, o wszystkim, co uda∏o Ci siósiàgnàç i z czego jesteÊ dumny. Mogà to byç wydarzenia z ró˝nych dziedzin Twojego ˝ycia, zarówno sprawy istotne, jak i drobiazgi (np. „Nauczy∏em si´

p∏ywaç, mimo ˝e ba∏em si´ wody”, „Zajà∏em pierwsze miejsce w biegu na orientacj´”, „Umiem pisaç ciekawe wypracowania”).

Umiej´tnoÊci – wszystko to, co potrafisz Êwietnie robiç, w czym jesteÊ dobry. Równie˝ Twoje umiej´tnoÊci mogà byç przeró˝ne i przejawiaç si´ w ró˝-

nych, niekoniecznie zwiàzanych ze szko∏à, dziedzinach (np. „Potrafi´ jeêdziç na nartach”, „PotrafińaÊladowaç innych ludzi”, „Potrafi´ ∏adnie Êpiewaç”).

ZdolnoÊci – to inaczej cechy charakteru, cechy psychiczne ka˝dego cz∏owieka.

Wiele z tych cech pozwala odnieÊç w ˝yciu sukces zawodowy, dlatego tak wa˝-

ne jest ich rozwijanie. Wymieƒ te cechy, które uwa˝asz za swojà mocnà stron´

(np. „Szybko si´ koncentruj´”, „Mam dobrà pami´ç”, „Jestem opanowany”).

Osiàgnićia

Umiej´tnoÊci

ZdolnoÊci

91

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 92

Temat: Jźyk techników. Linie rysunkowe, symbole.

Cele lekcji:

– Uczeƒ umie wskazaç sposoby porozumiewania si´ jźykiem techników.

– Zna przybory kreÊlarskie oraz arkusze do rysunku technicznego.

– Odró˝nia wzory cyfr i liter.

– Potrafi pos∏ugiwaç si´ pismem technicznym prostym.

– Zna linie rysunkowe, symbole specjalne, zasady wymiarowania przedmiotów.

Metody pracy:

Pokaz, çwiczenia rysunkowe – praca indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

Przybory kreÊlarskie (o∏ówki B, B1, B2), linijki, cyrkle, temperówka, wzory pisma technicznego (tablice), rysunki techniczne, figury p∏askie (z kartonu, cienkiej tektury), Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 90 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód wyjaÊnienia, czym jest „jźyk techników”

i podaje przyk∏ady jego zastosowania. Potem demonstruje klasie przybory kreÊlarskie i pokazuje, jak nale˝y sińimi pos∏ugiwaç.

2. Uczniowie przyglàdajà si´ wzorom liter i cyfr pisma technicznego proste-go, zamieszczonym w Zeszycie çwiczeƒ, a nast´pnie wykonujà zadanie 1., 2. i 3. (zadania te mogà rozpoczàç w klasie i dokoƒczyç w domu).

3. W dalszej cz´Êci lekcji nauczyciel omawia przyk∏ady wymiarowania oraz symbole specjalne. Aby uczniowie zrozumieli wymiarowanie figur p∏askich, nauczyciel mo˝e wyciàç wczeÊniej z kartonu i cienkiej tektury figury p∏askie.

Uczniowie powinni zmierzyç linijkà wszystkie wymiary takich figur oraz narysowaç je na kartce papieru, np. formatu A4. (Uczniowie mogà dodatko-wo wyciàç z kartonu zaprojektowane przez siebie figury, wykonaç ich rysunek, zwymiarowaç je i wpisaç liczby wymiarowe oraz symbole specjalne).

4. Uczniowie na kartce papieru lub w Zeszycie çwiczeƒ próbujà rysowaç linie rysunkowe i groty strza∏ek, a po wykonaniu çwiczenia porównujà wyniki swej pracy z przyk∏adami w Zeszycie çwiczeƒ. Nauczyciel prosi o wykonanie zadania 4. Uczniowie odczytujà wymiary przy pomocy przyborów oraz wpisujà na rysunku liczby wymiarowe i symbole (Êrednicy, promie-nia i oznaczenie gruboÊci przedmiotów).

5. Przy nast´pnym rysunku technicznym uczniowie wykonujà wymiarowanie i wpisujà liczby wymiarowane. Uczniowie, którzy majà trudnoÊci z wyko-naniem rysunku, wymagajà indywidualnej pomocy i zach´ty ze strony nauczyciela. Na zakoƒczenie lekcji nauczyciel ocenia rysunki uczniów.

Wskazówki praktyczne:

W zale˝noÊci od zainteresowaƒ i uzdolnieƒ uczniów oraz liczby godzin przeznaczo-nych na zajćie z „Techniki” mo˝emy poleciç uczniom dodatkowe zadania. Znajdujà sióne w tym˝e poradniku, w rozdziale „Dodatkowe materia∏y dla nauczyciela”.

92

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 93

Temat: Rysowanie bry∏ w trzech rzutach prostokàtnych.

Cele lekcji:

– Uczeƒ zna zasady wykonywania rysunku bry∏ w trzech rzutach prostokàtnych.

– Potrafi dok∏adnie i starannie wykonaç rysunek techniczny.

Metody pracy:

Praca w zespo∏ach, praca indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

Zeszyt çwiczeƒ, tablice (rzutowanie bry∏, linie rysunkowe), przybory kreÊlarskie, bry∏y i przedmioty do rysowania w trzech rzutach.

Czas: 270 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód zabawy „Patrzńa przedmiot z ró˝nych stron”. Jej celem jest rozwijanie wyobraêni przestrzennej. Uczniowie wy-bierajà kilka przedmiotów (np. krzes∏o, stolik, wazon), a nast´pnie szki-cujà na kartce, jak wyglàda on z przodu, z boku oraz z góry. Po zakoƒczonej pracy porównujà swoje rysunki i dzielà si´ doÊwiadczeniami.

2. W dalszej cz´Êci lekcji nauczyciel objaÊnia rysunek rzutni i wyjaÊnia sposób rzutowania na trzy rzutnie miseczki ∏o˝yska rowerowego.

3. Uczniowie czytajà w Zeszycie çwiczeƒ opisy rzutowania oraz analizujà wspólnie z nauczycielem tworzenie rzutu pierwszego, drugiego i trzeciego.

Próbujà tworzyç rzuty dowolnego przedmiotu, np. sklejonej z papieru bry-

∏y. Relacjonujà, jak wyglàdajà rzuty, a nast´pnie próbujà je naszkicowaç i porównaç z rzutami miseczki.

4. Na zakoƒczenie uczniowie wykonujà zadanie 5. z Zeszytu çwiczeƒ, uzu-pe∏niajàc brakujàce rzuty i próbujàc wyobraziç sobie, jak w rzeczywisto-

Êci wyglàdajà bry∏y. Nauczyciel ocenia çwiczenia uczniów, uwzgl´dniajàc starannoÊç i dok∏adnoÊç wykonania, a przede wszystkim rozumienie zasad wykonywania rysunku technicznego.

Temat: Drzewo, drewno i materia∏y drewnopochodne.

Cele lekcji:

– Uczeƒ umie wskazaç ró˝nic´ mi´dzy drzewem a drewnem.

– Zna nazwy i drzew liÊciastych oraz iglastych, a tak˝e ich wyglàd.

– Potrafi omówiç sposoby suszenia drewna.

– Umie wymieniç materia∏y drewnopochodne.

– Zna w∏aÊciwoÊci i przeznaczenia drewna.

Metody pracy:

Pogadanka, praca indywidualna, praca z Zeszytem çwiczeƒ, a jeÊli to mo˝liwe, wycieczka do zak∏adu stolarskiego.

93

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 94

Ârodki dydaktyczne:

Mapa najbli˝szej okolicy z zaznaczonymi obszarami leÊnymi, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Na wst´pie nauczyciel wyg∏asza pogadankńa temat lasów i ich znaczenia w ekosystemie oraz w gospodarce cz∏owieka. Prosi uczniów o wskazanie na mapie miejsc le˝àcych najbli˝ej obszarów leÊnych. Pyta, jakie drzewa wyst´pujà na tych obszarach, jak d∏ugo rosnà, jak wyglàdajà, które sà pomnikami przyrody i jak nale˝y je chroniç. Na zakoƒczenie tej cz´Êci lekcji uczniowie wykonujà zadanie 1. z Zeszytu çwiczeƒ.

2. Na podstawie ilustracji w Zeszycie çwiczeƒ uczniowie opowiadajà, co dzieje siźe Êci´tymi drzewami i w jaki sposób jest suszone drewno.

3. Nast´pnie uczniowie czytajà tekst w Zeszycie çwiczeƒ poÊwićony ró˝nym w∏aÊciwoÊciom drewna. Nauczyciel pyta, jakie gatunki drewna sà najbardziej poszukiwane, jak oznakowane jest drewno, prosi równie˝ o okreÊlenie form sprzeda˝y drewna oraz sposobów jego wykorzystania.

4. Uczniowie oglàdajà w Zeszycie çwiczeƒ rysunki p∏yt produkowanych z od-padów drewna i omawiajà ich rodzaje. Nast´pnie wykonujà zadanie 2. i 3.

Wskazówki praktyczne:

Je˝eli jest to mo˝liwe, warto zorganizowaç klasowà wycieczk´ do tartaku lub do stolarni. Uczniowie powinni przeczytaç wczeÊniej w Zeszycie çwiczeƒ informacje zwiàzane z tematem lekcji, zaÊ po powrocie wykonaç w domu zadania.

Przed wycieczkà nale˝y zwróciç szczególnà uwagúczniów na zachowanie zasad bezpieczeƒstwa zarówno podczas podró˝y, jak i w miejscu wycieczki. Nauczyciel powinien po∏o˝yç szczególny nacisk na to, by uczniowie nie zbli˝ali si´

do pracujàcych maszyn. Podczas wycieczki mo˝na poprosiç pracowników za-k∏adu o pokazanie próbek ró˝nych gatunków drewna oraz zademonstrowanie narz´dzi stolarskich i operacji technologicznych. Po przeprowadzonej wyciecz-ce uczniowie pod kierunkiem nauczyciela mogà wykonaç ekspozycj´ przyniesionych zbiorów oraz wykorzystaç je do çwiczeƒ praktycznych.

Temat: Produkcja skrzynki na p∏yty CD.

Cele lekcji:

– Uczeƒ doskonali umiej´tnoÊç wykonywania rysunku technicznego.

– Potrafi obliczyç iloÊç potrzebnego materia∏u oraz koszt produkcji.

– Umie opisaç proces technologiczny produkcji skrzynki oraz kolejne operacje technologiczne.

– Zna zasady BHP, których nale˝y przestrzegaç podczas produkcji indywidualnej i taÊmowej.

Metody pracy:

Pokaz, zajćia praktyczne, praca indywidualna i w zespo∏ach.

94

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 95

Ârodki dydaktyczne:

Listewki sosnowe, gwoêdziki, bejca wodna, materia∏y dekoracyjne, m∏otek, pi∏a grzbietnica, przyrznia, o∏ówek stolarski, kàtownik, wiertarka rćzna, wiert∏a (1–1,5 mm), kolec, pilnik do drewna, imad∏o, Êciski stolarskie, podk∏adka drewniana na stó∏, miara stolarska, p´dzelek, okulary ochronne, Zeszyt çwiczeƒ.

Czas: 270 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel dzieli klasńa 3–4-osobowe zespo∏y. Grupy przyst´pujà do projektowania skrzynki na p∏yty CD (lub innego wskazanego przez nauczyciela wyrobu z drewna). Wykonujà rysunki techniczne swoich pomys∏ów, a nast´pnie obliczajà iloÊç potrzebnego materia∏u i koszty produkcji wyrobu.

2. Ka˝dy uczeƒ opracowuje plan pracy wykonania wyrobu z drewna (zadanie 5., str. 34 w Zeszycie çwiczeƒ). Nauczyciel wspólnie z uczniami okreÊla zasady BHP obowiàzujàce podczas pracy i zapisuje je na tablicy (mo˝e równie˝ poprosiç klasó wykonanie zadania 6. z Zeszytu çwiczeƒ).

3. Uczniowie relacjonujà swoje pomys∏y na forum klasy. Nauczyciel przepro-wadza g∏osowanie i kieruje najlepsze projekty do produkcji. Wybrane pomys∏y muszà byç jeszcze raz szczegó∏owo przeanalizowane, tak aby mo˝na by∏o nanieÊç ewentualne poprawki i zmiany. Nauczyciel ustala równie˝, ja-ki rodzaj produkcji (indywidualna czy taÊmowa) b´dzie obowiàzywa∏.

4. Nauczyciel wyznacza zespo∏y wykonujàce poszczególne operacje technologiczne w produkcji taÊmowej. Nale˝y pami´taç, i˝ przydzia∏ prac (operacji technologicznych) powinien uwzgl´dniaç manualne uzdolnienia uczniów oraz ich predyspozycje psychiczne (dok∏adnoÊç, cierpliwoÊç itp.) 5. Na zakoƒczenie nauczyciel inicjuje dyskusj´, podczas której uczniowie omawiajà koszty i elementy produkcji oraz okreÊlajà, jak mogà w przysz∏o-

Êci usprawniç produkcjínnych zaprojektowanych przez siebie wyrobów.

6. Nauczyciel ocenia pracúczniów (zarówno najciekawsze projekty, jak i wykonywane operacje technologiczne).

Temat: W∏ókna pochodzenia naturalnego i sztucznego, tkaniny i dzianiny.

Cele lekcji:

– Uczeƒ posiada wiedzńa temat pochodzenia w∏ókien.

– Wie, jak powstajà tkaniny oraz dzianiny.

– Zna znaczenie ró˝nych informacji wszytych do ubraƒ.

Metody pracy:

Dyskusja, pokaz, çwiczenia praktyczne, praca w zespo∏ach i indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

Ilustracje, film, próbki materia∏ów, Zeszyt çwiczeƒ, metki informacyjne.

Czas: 45 min.

95

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 96

Przebieg lekcji:

1. Uczniowie oglàdajà w Zeszycie çwiczeƒ ilustracje dotyczàce pochodzenia w∏ókien oraz przedstawiajàce tkaniny i dzianiny. Nauczyciel wyjaÊnia ró˝ni-c´ mi´dzy tkaninà a dzianinà oraz omawia sposoby ich produkcji. Definiuje pojćia: „wàtek”, „osnowa”, „oczko”, „splot”, „tkanie” oraz „dzierganie”.

2. Uczniowie okreÊlajà, z jakich w∏ókien (naturalnych czy sztucznych) sà wykonane ich ubrania, a tak˝e czy uszyte sà one z tkaniny, czy z dzianiny.

Nast´pnie oceniajà ubrania wykonane z w∏ókien o ró˝nym pochodzeniu pod kàtem wygody u˝ytkowania (nauczyciel powinien wspólnie z klasà ustaliç, jakie kryteria powinny byç brane pod uwag´).

3. Nauczyciel dzieli klasńa grupy i rozdaje próbki materia∏ów. Zespo∏y dzielà próbki na materia∏y pochodzenia naturalnego i sztucznego oraz na tkaniny i dzianiny. Starajà siŕównie˝ okreÊliç, które dzianiny mog∏y byç wykonane maszynowo, a które rćznie, ile posiadajà „kolumienek”

i „rzàdków” oczek. W tkaninach odnajdujà m.in. osnowí wàtek oraz ró˝-

ne sploty. Na zakoƒczenie tej cz´Êci lekcji grupy porównujà wyniki swoich obserwacji.

4. Uczniowie oglàdajà metki i odczytujà z nich informacje na temat pochodzenia w∏ókien oraz ich rodzajów. W ramach podsumowania lekcji rozwià-

zujà zadanie 3. w Zeszycie çwiczeƒ.

Temat: Projektowanie i wykonanie domowym sposobem matrycy do produkcji papieru.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi wykonaç rysunek projektu (wymiarowanie, liczby wymiarowe).

– Umie obliczyç iloÊç potrzebnego materia∏u na podstawie projektu (rysunek techniczny) oraz oszacowaç koszt wykonania matrycy.

– Zna etapy pracy i operacji technologicznych oraz zasady bezpiecznego i prawid∏owego pos∏ugiwania sińarz´dziami, materia∏ami oraz Êrodkami pomocniczymi.

Metody pracy:

Dyskusja, projektowanie, praca indywidualna i w zespo∏ach, zajćia praktyczne.

Ârodki dydaktyczne:

Listewki sosnowe o przekroju np. 1,5 cm, dostosowana do wymiarów matrycy gśta siatka metalowa lub z tworzywa sztucznego, gwoêdzie cienkie, krótkie (ich d∏ugoÊç nie powinna byç wi´ksza ni˝ gruboÊç listewek), pi∏a grzbietnica, przyrznia, Êciski stolarskie, kolec, imad∏o, m∏otek, no˝yce do cićia siatki, papier Êcierny, przybory do trasowania – o∏ówek, kàtownik, li-nijka, miara stolarska, okulary ochronne.

Czas: 90 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel wspólnie z uczniami ustala, jak powinna wyglàdaç matryca do produkcji papieru: jakie powinna mieç wymiary, jak gśta powinna byç 96

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 97

siatka, aby mog∏a Êciekaç woda, ile materia∏u jest potrzebne do wykonania matrycy, jaki powinien byç to materia∏, dlaczego w∏aÊnie taki, a nie inny. Uczniowie obliczajà, ile matryc b´dzie potrzebnych do produkcji oraz jaki b´dzie koszt materia∏ów.

2. Nast´pnie uczniowie projektujà matryce i wykonujà indywidualnie rysunki techniczne wed∏ug zasad stosowanych w rysunku technicznym. Nauczyciel powinien zwróciç uwagńa wymiarowanie i wpisywanie liczb wymiarowych. Wszystkie rysunki powinny zostaç ocenione, zaÊ najlepsze wybrane do produkcji ramek.

3. Nauczyciel dzieli klasńa zespo∏y zadaniowe. Ka˝da grupa wykonuje tylko jednà operacj´ technologicznà. Grupa 1. – trasowanie, grupa 2. – przerzynanie listewek w przyrzni za pomocà pi∏y grzbietnicy, grupa 3. – szli-fowanie listewek papierem Êciernym, grupa 4. – zbijanie matryc przy pomocy gwoêdzi i m∏otka na podk∏adce drewnianej, grupa 5. – cićie siatki no˝ycami, grupa 6. – naciàganie siatki na ramk´, grupa 7. – przybijanie siatki do ramki, grupa 8. – kontrol´ technicznà poszczególnych etapów.

Podzia∏ na grupy powinien wynikaç z oceny predyspozycji poszczególnych uczniów, np. trasowanie materia∏u i kontrol´ technicznà mogà wykonywaç uczniowie, którzy sà bardzo dok∏adni i sumienni, zaÊ ∏àczenie elementów matrycy uczniowie, którzy posiadajà ju˝ pewne doÊwiadczenia w pos∏ugiwaniu sińarz´dziami i respektujà zasady BHP.

4. Przed rozpoczćiem zaj´ç praktycznych uczniowie okreÊlajà zasady bezpieczeƒstwa i higieny pracy. Po zakoƒczeniu pracy poszczególne zespo∏y omawiajà swojà operacj´ technologicznà: wskazujà trudnoÊci oraz sposoby ich przezwyci´˝enia, wyjaÊniajà, jaki wp∏yw mia∏a ich praca na efekty pracy nast´pnych zespo∏ów, np. dok∏adnoÊç trasowania na dok∏adnoÊç przerzynania listewek.

5. W podsumowaniu lekcji nauczyciel ocenia prac´ poszczególnych zespo∏ów oraz pracíndywidualnà uczniów.

Wskazówki praktyczne:

1. Wa˝ne jest okreÊlenie iloÊci matryc, które majà byç wykonane przez uczniów na lekcji.

2. IloÊç matryc powinna zale˝eç od tego, jakie wymiary b´dzie posiada∏ papier oraz w ilu arkuszach zostanie wyprodukowany.

3. Podczas zaj´ç praktycznych bardzo wa˝ne jest wyznaczenie takich stanowisk pracy, aby uczniowie wzajemnie sobie nie przeszkadzali. Stanowisko, na którym b´dzie wykonywany monta˝ ramek i obciàganie ich siatkà powinno byç odda-lone od pozosta∏ych, zaÊ nauczyciel powinien szczególnie nad nim czuwaç.

4. Najwićej czasu zajmuje monta˝ ramek, dlatego przy monta˝u powinni pracowaç najbardziej pod wzgl´dem manualnym uzdolnieni uczniowie.

5. Uczniowie, którzy przerzynali listewki, mogà przystàpiç do cićia siatki wg obliczonych wymiarów, poniewa˝ przerzynanie listewek zajmie im tylko par´ minut.

6. Nale˝y zwróciç uwagúczniom, którzy naciàgajà siatkńa ramki, aby nie wbijali gwoêdzi do koƒca ich d∏ugoÊci.

97

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 98

Temat: Co warto wiedzieç o tworzywach sztucznych?

Cele lekcji:

– Uczeƒ wie, w jaki sposób powstajà tworzywa sztuczne.

– Zna zastosowanie niektórych tworzyw sztucznych.

– Potrafi wyjaÊniç wybrane oznaczenia literowe umieszczone na etykietkach i wyrobach.

Metody pracy:

Pokaz, pogadanka, praca w zespo∏ach.

Ârodki dydaktyczne:

Zeszyt çwiczeƒ, wyroby z tworzyw sztucznych, etykietki znajdujàce si´ przy wyrobach z tworzyw sztucznych, katalogi wyrobów.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód pogadanki, w jaki sposób powstajà tworzywa sztuczne.

2. Uczniowie oglàdajà przyniesione na lekcj´ wyroby z tworzyw – mogà to byç np. ok∏adki ochronne na zeszyty i podrćzniki, przybory do rysowania i pisania, opakowania wyrobów, wyroby z tworzyw (guziki, klamry, kubki, miseczki, zapinki do w∏osów itp.).

3. Nast´pnie uczniowie segregujà wyroby ze wzgl´du na ich przeznaczenie u˝ytkowe (np. naczynia jednorazowego u˝ytku – miski, talerze, kubki, naczynia do przechowywania ˝ywnoÊci, opakowania Êrodków czyszczà-

cych, przybory szkolne itp.) oraz odczytujà na etykietkach i wyrobach literowe oznaczenia, a nast´pnie dzielà wyroby wed∏ug tych oznaczeƒ.

W podsumowaniu tej cz´Êci lekcji uczniowie wykonujà zadanie 1. z Zeszytu çwiczeƒ.

4. Uczniowie omawiajà informacje zawarte w tabeli (zadanie 2.). Tabel´ mo-gà dokoƒczyç w domu. W ramach pracy domowej sporzàdzajà listŕzeczy wykonanych z tworzyw sztucznych (zadanie 3. w Zeszycie çwiczeƒ).

Wskazówki praktyczne:

1. Przed realizacjà tematu nauczyciel prosi uczniów o przyniesienie ró˝nych drobnych wyrobów z tworzyw sztucznych. Uczniowie zbierajà takie wyroby, na których sà oznaczenia literowe lub etykietki. Nauczyciel mo˝e równie˝ poleciç uczniom wyszukanie w encyklopediach i w internecie wiadomoÊci dotyczàcych oznaczeƒ literowych znajdujàcych sińa wyrobach i etykietkach.

2. Po zakoƒczonej lekcji warto poprosiç uczniów o wykonanie ekspozycji wyrobów z tworzyw sztucznych z posegregowaniem ich ze wzgl´du na przeznaczenie.

98

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 99

Temat: Poznajemy ró˝ne urzàdzenia techniczne.

Cele lekcji:

– Uczeƒ umie wymieniç domowe urzàdzenia techniczne.

– Potrafi scharakteryzowaç ich funkcje.

– Zna zasady bezpiecznego obchodzenia siź urzàdzeniami.

Metody pracy:

Burza mózgów, praca w grupach, pogadanka, praca z materia∏ami pomocniczymi.

Ârodki dydaktyczne:

Zeszyt çwiczeƒ, 3 przygotowane wczeÊniej instrukcje obs∏ugi ró˝nych urzà-

dzeƒ domowych.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcjód pogadanki. Przypomina, kiedy zosta∏y wynalezione urzàdzenia techniczne i krótko opowiada o tym, w jaki sposób dawniej wykonywano domowe czynnoÊci, w których dziÊ wyrćzajà nas maszyny.

2. Nast´pnie dzieli klasńa pićioosobowe grupy i og∏asza mini konkurs.

Ka˝dy zespó∏ opracowuje list´ domowych urzàdzeƒ technicznych. Wygry-wa grupa, której uda siśporzàdziç najd∏u˝szà list´. Jej przedstawiciel od-czytuje jà na forum klasy.

3. Nauczyciel dzieli tablicńa 4 kolumny i zapisuje nast´pujàce has∏a:

„Urzàdzenia, które u∏atwiajà komunikacj´”, „Urzàdzenia wyrćzajàce ludzi w domowych czynnoÊciach”, „Urzàdzenia s∏u˝àce do rozrywki”, „Urzàdzenia s∏u˝àce do nauki”. Zaznacza, ˝e niektóre urzàdzenia mogà wyst´powaç w kilku kolumnach. Nast´pnie uczniowie podajà swoje propozycje.

4. W podsumowaniu tej cz´Êci lekcji nauczyciel pyta klas´, bez których z wy-mienionych urzàdzeƒ mo˝na sióbejÊç w codziennym ˝yciu, które zaÊ wy-dajà sińam nieodzowne. Uczniowie powinni uzasadniç swoje twierdze-nia przyk∏adami.

5. Nauczyciel wyjaÊnia zasady bezpiecznego korzystania z domowych urzà-

dzeƒ. Rozdaje instrukcje obs∏ugi i wspólnie z uczniami analizuje ich treÊç.

Wnioski zapisuje na tablicy.

6. Na zakoƒczenie lekcji uczniowie rozwiàzujà krzy˝ówk´.

99

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 100

Karta Pracy Ucznia

Krzy˝ówka

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. Wielofunkcyjne urzàdzenie domowe albo bohater wielu filmów.

2. Odbiera na falach d∏ugich, Êrednich i krótkich.

3. Ubije zamiast Ciebie Êmietankí mleczny koktajl.

4. Pracuje sam albo w sieci.

5. Ma b´ben, chocia˝ nie gra w orkiestrze.

6. Ze szklanym ekranem.

7. U˝ywaj go ostro˝nie – mo˝e poparzyç.

8. Inaczej toster.

9. Zamiatasz nià pod∏og´.

100

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 101

Temat: Sk∏adniki od˝ywcze produktów spo˝ywczych.

Cele lekcji:

– Uczeƒ umie scharakteryzowaç sk∏adniki od˝ywcze produktów spo˝ywczych.

– Potrafi wskazaç êród∏a wyst´powania najwa˝niejszych sk∏adników od˝ywczych.

– Umie opisaç konsekwencje zdrowotne niedoboru sk∏adników od˝ywczych w organizmie.

Metody pracy:

Pogadanka, praca w grupach, wykonanie plakatu.

Ârodki dydaktyczne:

Zeszyt çwiczeƒ, du˝y karton, karteczki samoprzylepne, encyklopedie, materia∏ z internetu.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel w formie krótkiej pogadanki przypomina uczniom o zasadach zdrowego ˝ywienia oraz wprowadza pojćie sk∏adników od˝ywczych.

2. Nast´pnie dzieli klasńa 6 grup. Ka˝da grupa otrzymuje du˝y karton z wy-pisanà nazwà sk∏adnika od˝ywczego. Pierwsza grupa opracowuje bia∏ka i t∏uszcze, druga – w´glowodany i b∏onnik, trzecia – sk∏adniki mineralne, czwarta – witaminy z grupy A i B, piàta – witaminy z grupy C i D, zaÊ grupa szósta – witaminy E i K. Na podstawie Zeszytu çwiczeƒ lub samodzielnie przyniesionych materia∏ów uczniowie okreÊlajà êród∏a wyst´powania poszczególnych sk∏adników. Nazwy produktów wpisujà na karteczkach sa-moprzylepnych i umieszczajà na kartonie obok nazwy danego sk∏adnika (zamiast wymieniç êród∏a wyst´powania, uczniowie mogà je narysowaç, wówczas lekcja b´dzie atrakcyjniejsza).

3. Kolejnym zadaniem zespo∏ów jest umieszczenie na plakatach informacji o negatywnych skutkach niedoboru w organizmie cz∏owieka poszczególnych sk∏adników od˝ywczych.

4. Grupy prezentujà swoje plakaty na forum klasy, a nast´pnie je omawiajà.

Na zakoƒczenie lekcji uczniowie wykonujà zadanie 6. z Zeszytu çwiczeƒ.

Temat: Projektowanie i wykonywanie deserów.

Cele lekcji:

– Uczeƒ potrafi dobraç sk∏adniki niezb´dne do wykonania zaplanowanego deseru.

– Umie zinterpretowaç informacje dotyczàce zawartoÊci witamin w sk∏adni-kach spo˝ywczych.

– Potrafi wykonaç i udekorowaç deser.

– Przestrzega kultury podania i konsumpcji.

– Zna zasady BHP obowiàzujàce podczas prac kuchennych.

101

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 102

Metody pracy:

Pokaz, zajćia praktyczne, praca indywidualna i w zespo∏ach.

Ârodki dydaktyczne:

Robot kuchenny, sk∏adniki niezb´dne do wykonania deseru, przepisy kuchar-skie, naczynia jednorazowe.

Czas: 90 min.

Przebieg lekcji:

1. Uczniowie podzieleni na zespo∏y przyst´pujà do projektowania deserów.

Wyszukujà informacje na temat wartoÊci od˝ywczych (zw∏aszcza witamin) poszczególnych sk∏adników, wyliczajà kalorycznoÊç deseru, szacujà jego koszt w przeliczeniu na 1 osob´, planujà zakupy. Nauczyciel powinien przypomnieç uczniom, by w projektowaniu uwzgl´dnili zasady zdrowego

˝ywienia i mo˝liwoÊci wykonawcze (np. iloÊç porcji oraz fakt, i˝ wyst´po-wanie danego sk∏adnika mo˝e byç zale˝ne od pory roku).

2. Liderzy poszczególnych grup przedstawiajà projekt na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pomys∏y oraz je ocenia.

3. Nast´pnie zespo∏y opracowujà plany pracy i sporzàdzajà listźasad BHP, które obowiàzujà podczas prac kuchennych.

4. Po przygotowaniu przez grupy miejsc pracy, sprz´tu i produktów, uczniowie wykonujà deser, a nast´pnie go dekorujà.

5. Lekcj´ powinna zakoƒczyç wspólna degustacja wykonanych deserów.

Wskazówki praktyczne:

1. Lekcja powinna odbywaç si´ w pomieszczeniu, w którym istnieje mo˝li-woÊç korzystania z kranu oraz lodówki.

2. U˝ywanie robota kuchennego lub innych urzàdzeƒ powinno odbywaç siźgodnie z instrukcjà obs∏ugi. Podczas pracy nale˝y zachowaç odpowiednie odleg∏oÊci mi´dzy pracujàcymi zespo∏ami i uczniami.

3. Po wykonaniu deserów i roz∏o˝eniu ich do naczyƒ ka˝dy uczeƒ powinien samodzielnie udekorowaç swojà porcj´.

4. Nauczyciel powinien oceniç pracźespo∏ów oraz indywidualne umiej´tno-

Êci dekoratorskie.

5. Warto zadbaç o to, by konsumpcja deserów odby∏a si´ w mi∏ej i kultural-nej atmosferze.

102

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 103

DODATKOWE MA

DODA

TERIA¸

TKOWE MA

Y DLA NAUCZY

TERIA¸

CIELA

Na nast´pnych stronach znajdà Paƒstwo dodatkowe zadania: rebusy, krzy-

˝ówki, które b´dà mogli Paƒstwo wykorzystaç na lekcjach.

Rebusy mo˝na rozdaç uczniom na koniec lekcji „Bezpieczeƒstwo w ruchu drogowym”, natomiast krzy˝ówki Êwietnie podsumujà lekcje dotyczàce Êrodków komunikacji, rodzajów dróg.

103

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 104

Rozwià˝ rebus i wpisz odpowiedê w odpowiednie miejsce.

nica = co u

ga = ˝aj na

Odp. Kierowco uwa˝aj na znaki

Rozwià˝ rebus i wpisz odpowiedê w odpowiednie miejsce.

zna

do

SZKO¸A

Odp. Bezpieczna droga do szko∏y

104

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 105

.

.

.

yczny

17.

, inaczej auto.

16.

.

15.

Y

ojazd rodzinny

opularny pojazd jednoÊladowy

ci´˝arowego.

14.

10. Rower dla dwojga.

11. Bardzo szybki i wygodny pociàg.

12. Medyczny pojazd uprzywilejowany

13. Marka polskiego samochodu

14. P

15. Miejski autobus elektr

16. Inaczej traktor

17. P

.

13.

´.

inaczej

12.

,

.

11.

.

10.

jednoÊladowy

, motocykl.

9.

ojazd w powietrzu.

ielki samochód ci´˝arowy

ociàg poÊpieszny

ojazd szynowy w mieÊcie.

ojazd

motor

8.

1. Szybki autobus lub pociàg.

2. Kolej podziemna.

3. P

4. Jedziesz nim na wycieczk

5. W

6. P

7. Inaczej motor

8. P

9. P

7.

6.

5.

4.

D

´.

3.

2.

1.

Rozwià˝ krzy˝ówk

105

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 106

R

O

17.

W

E

R

C

I

Ñ

G

N

I

K

16.

T

R

O

L

E

J

B

U

S

15.

Y

S

A

14.

M

O

C

H

Ó

D

S

T

A

R

13.

K

A

R

E

T

K

A

12.

I

N

T

E

R

C

I

T

Y

11.

T

A

N

D

E

10.

M

9.

S

K

U

T

E

R

8.

T

R

A

M

W

A

J

7.

M

O

T

O

C

Y

K

L

6.

E

K

S

P

R

E

S

5.

T

I

R

4.

A

U

T

O

K

A

R

D

3.

S

A

M

O

L

O

T

2.

M

E

T

R

O

1.

P

O

Â

P

I

E

S

Z

N

Y

106

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 107

Rozwià˝ krzy˝ówk´.

1.

2.

3

13

10

3.

1

4.

2

15

5.

5

6.

8

6

12

7.

8.

7

11

9.

4

10.

14

11.

9

12.

Rozwiàzanie:

1

2

3

4

2

5

6

7

4

8

9

7

10

11

U

U

10

9

12

13

14

8

15

U

Wpisz odpowiedzi w odpowiednie kratki. Litera „U” zosta∏a ju˝ wpisana.

1. Miejsce oczekiwania na pasa˝erów.

2. Przy nim zatrzymuje si´ pociàg.

3. S∏u˝y do kasowania biletów.

4. Udziela porad podró˝nym.

5. Stacja kolejowa.

6. Kolej podziemna.

7. Tablica odjazdów i przyjazdów.

8. Osoba jadàca pociàgiem.

9. Kupujesz je w kasie na dworcu.

10. Osoba sprawdzajàca bilety.

11. Podje˝d˝a na peron.

12. Kupujesz w niej bilety.

107

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 108

1.

2. P

E

R

O

N

3

13

10

3.

K

A

S

O

W

N

I

K

1

4.

I

N

F

O

R

M

A

C

J

A

2

15

5. D

W

O

R

Z

E

C

5

6. M

E

T

R

O

8

6

12

7.

R

O

Z

K

¸

A

D

8.

P

A

S

A

˚

E

R

7

11

9. B

I

L

E

T

Y

4

10. K

O

N

T

R

O

L

E

R

14

11.

P

O

C

I

Ñ

G

9

12. K

A

S

A

Rozwiàzanie:

1

2

3

4

2

5

6

7

4

8

9

7

10

11

J

E

S

T

E

M

K

U

L

T

U

R

A

L

N

Y

10

9

12

13

14

8

15

N

A

D

W

O

R

C

U

108

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 109

Rozwià˝ krzy˝ówk´, wpisujàc odpowiedê w zaznaczone pola. Odczytaj has∏o krzy˝ówki.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

1. Stojà przy drodze.

2. Inaczej samochód.

3. Pojazd jednoÊladowy z silnikiem spalinowym.

4. Cz´Êç drogi dla pieszych, je˝eli nie ma chodnika lub drogi dla pieszych.

5. Przestrzegajà je kierowcy.

6. Pojazd turystyczny mogàcy pomieÊciç wi´kszà liczbósób.

7. PrzejÊcie dla pieszych.

8. Nie jeêdzi po autostradzie.

9. Cz´Êç drogi.

10. Most nad drogà.

109

scenariusze 27/4/05 22:37 Page 110

1. Z

N

A

K

I

2. A

U

T

O

3. M

O

T

O

R

4. P

O

B

O

C

Z

E

5.

P

R

Z

E

P

I

S

Y

6.

A

U

T

O

K

A

R

7. Z

E

B

R

A

8. T

R

A

K

T

O

R

9.

J

E

Z

D

N

I

A

10. W

I

A

D

U

K

T

110