Narkotyki a zdrowie

Pierwszymi komórkami, które reagują na narkotyk są neurony. Najpoważniejsze skutki brania narkotyków -

zmiany osobowości, uzależnienie, śmierć, są spowodowane zmianami w tych komórkach.

Praca neuronu polega, najogólniej rzecz biorąc na przekazywaniu informacji. Żeby przesłać tzw. impuls

nerwowy, neuron musi mieć spolaryzowaną błonę komórkową. Oznacza to nierównomierne rozmieszczenie

ładunków elektrycznych po obu stronach błony. Na zewnątrz znajduje się dużo jonów sodu. Wyrzucenie jonów

sodu wymaga od neuronu dużego wysiłku, dlatego też komórki nerwowe są "uzależnione" od tlenu - produkują

dzięki niemu energię. Nawet krótkotrwałe obniżenie stężenia 02 we krwi może doprowadzić do uszkodzenia lub

śmierci mózgu.

Impuls nerwowy jest falą depolaryzacji przebiegającą wzdłuż neuronu. Mówiąc prościej w błonie otwierają

się "furtki", przez które sód wchodzi do środka komórki. Impuls trzeba przekazać dalej, do następnej komórki nerwowej (np. w mózgu) lub do mięśnia (jeżeli mamy np. ruszyć ręką).

Do przekazania impulsu z komórki do komórki służy

synapsa. Jest to miejsce styku dwóch neuronów

(synapsa nerwowo - nerwowa) lub neuronu i mięśnia

(synapsa nerwowo - mięśniowa).

Kiedy fala depolaryzacji dojdzie do końca neuronu uwalnia

on do synapsy związek chemiczny - tzw. neurotransmiter

(mediator). Neurotransmiter łączy się z receptorem w błonie

następnej komórki. Takie połączenie wywołuje falę

depolaryzacji. Oczywiście po pewnym czasie mediator musi

zostać rozłożony - inaczej synapsa pobudzała by następną

komórkę w nieskończoność.

Neurony tworzą skomplikowany system - układ nerwowy.

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) - mózg i rdzeń

nerwowy zajmują się głównie analizą napływających

informacji i wydawaniem rozkazów. Za zbieranie informacji i

ogłaszanie rozkazów odpowiada obwodowy układ

nerwowy, czyli nerwy dochodzące do każdej części ciała.

Dzielimy go na część podlegającą naszej woli - somatyczny

układ nerwowy, oraz część automatycznie sterującą

procesami fizjologicznymi (oddychaniem, pracą serca,

pracą przewodu pokarmowego) - autonomiczny układ

nerwowy.

Co dzieje się w organizmie po zażyciu narkotyku? Po

pierwsze każdy narkotyk działa bezpośrednio na neurony

i zmienia ich pracę. Może wpływać

A) na przebieg fali depolaryzacji zmniejszając przepuszczalność błony dla jonów,

B) na działanie synapsy

-zastępując mediator (pobudzenie neuronu bez istotnej przyczyny),

-hamując rozkładanie mediatora (wtedy neuron jest pobudzany bez końca).

Co to w praktyce oznacza dla organizmu?

Wszystkie synapsy, które mają receptory dla narkotyków zaczynają pracować i generować impulsy

nerwowe. Obwodowy układ nerwowy zarzuca mózg fałszywymi informacjami. Neurony w mózgu zostają

pobudzone. Mózg wydaje rozkazy, które są często bezsensowne. Narkotyk zmienia postrzeganie świata

(działanie na synapsy OUN). Pojawia się (w zależności od rodzaju narkotyku) uczucie odprężenia, senność,

halucynacje, euforia lub: poczucie mocy, spotęgowana energia i bezsenność. Liczne narkotyki dają nieprzyjemne

efekty już przy małych dawkach - euforia może przejść w urojenia o przykrej treści, przerażenie, panikę, poczucie

wyobcowania i depresję.

Charakterystyczny jest wpływ narkotyku na obwodowy układ nerwowy. Pojawiają się: osłabienie napięcia

mięśniowego, zaburzenia koordynacji ruchowej, opóźnienie czynności odruchowych, podwyższone ciśnienie

krwi, przyspieszona akcja serca. W niektórych wypadkach pobudzenie autonomicznego układu nerwowego jest

przyczyną całej gamy dolegliwości fizjologicznych: zaburzeń w oddychaniu, nudności, wymiotów, biegunek,

zimnych potów i gorączki. Przy przedawkowaniu to właśnie nieprawidłowo pobudzony układ autonomiczny i

sterująca nim część mózgu doprowadzają do śmierci organizmu - występują drgawki, śpiączka, czasami wylew z

naczyń mózgowych, zaburzenia rytmu serca, utrata przytomności i śmierć.

Nigdy nie wiesz jak dany narkotyk podziała na twój organizm. Zależy to:

1. Od tego, jakie "nerwy" tzn. jakie składniki neuronów i synaps odziedziczyłeś po rodzicach. Narkotyk, który nie wyrządził (widocznej) krzywdy twoim znajomym może cię zabić lub szybko uzależnić.

2. Od aktualnego stanu twojego organizmu - np. osłabienie odporności, zmęczenie, alergia,

bezobjawowo przebiegająca choroba wirusowa mogą pogorszyć reakcję, a nawet doprowadzić do

śmierci.

3. Od stopnia zanieczyszczenia narkotyku. Najbardziej spektakularne przykłady zanieczyszczeń to

domieszka związków radioaktywnych (przy narkotykach otrzymywanych z roślin), czy niewinnej skrobi

(składnik ziemniaków), która po wstrzyknięciu dożylnym powoduje groźne zaburzenia układu krążenia,

prowadzące do śmierci. Nigdy nie wiesz czym zanieczyszczony jest narkotyk.

4. Od domieszki innych narkotyków. Narkotyki z reguły mają domieszki substancji obojętnych, co

zwiększa ich masę, a tym samym zyski z nielegalnego handlu. To obniża jednak moc narkotyku, więc

wielu pośredników dodaje silny środek, nawet truciznę, żeby wystąpił efekt "uderzenia". Pociąga to za

sobą następstwa jeszcze bardziej szkodliwe, niż daje sam narkotyk, reakcja organizmu jest nie do

przewidzenia.

5. Wprowadzenie narkotyku drogą dożylną naraża organizm na infekcję wirusem HIV i wirusem

żółtaczki wszczepiennej.

6. Reakcja organizmu zależy oczywiście od dawki narkotyku. Narkotyk kupowany u pośrednika

najczęściej zawiera domieszki. Czystej substancji jest około 15 - 20 %,ale zdarza się również 80 - 90%.

Przedawkowanie jest w takiej sytuacji kwestią przypadku.

7. Narkotyk interferuje z lekami i alkoholem. Takie współdziałanie może być zabójcze - OUN i układ

obwodowy mogą się "pogubić" w sprzecznych ze sobą bodźcach. Dochodzi wtedy do zaburzeń w pracy

ośrodka oddechowego, pracy serca, występują drgawki, śpiączka i zgon.

8. Niektóre narkotyki i leki hamują procesy detoksykacji (odtruwania) zachodzące w wątrobie. W takiej

sytuacji organizm staje się bezbronny. Szkodliwe substancje zawarte w niektórych pokarmach (np. w

żółtym serze) nie są rozkładane. Może to doprowadzić do wzrostu ciśnienia krwi, a nawet do wylewu

krwi do mózgu i zgonu. Leki działające w ten sposób na wątrobę są obecnie wycofane z użycia.

9. Narkotyki działają mutagennie, tzn. zmieniają informację genetyczną. Dotyczy to wszystkich

komórek organizmu , do których dotrze narkotyk. Komórki, które uległy mutacjom umierają (naukowcy

szacują, że jedna dawka narkotyku może zabić nawet 350 tysięcy komórek!) lub zmieniają się w

komórki nowotworowe. Mutacje w komórkach rozrodczych (plemnikach i komórkach jajowych) powodują

poronienia lub wady genetyczne potomstwa. Obserwuje się zmiany genetyczne w drugim i trzecim

pokoleniu! Szczególnie niebezpiecznymi mutagenami (czynnikami powodującymi mutacje) są

substancje rozpuszczalne w tłuszczach. Mogą one z łatwością dostać się do każdej komórki i

pozostawać w niej bardzo długo - od sześciu tygodni do sześciu miesięcy. Tak zachowuje się miedzy

innymi THC - najsilniejszy składnik marihuany. Za wypalenie jednego "skręta" organizm płaci

półrocznym wystawieniem komórek na działanie czynników nowotworowych.

10. Wiek organizmu ma istotne znaczenie. Osoby młode uzależniają się dużo szybciej niż dorośli (nawet

w ciągu kilku tygodni). Dużo trudniejsze jest wyjście z nałogu. Mutagenny wpływ narkotyku jest tym

silniejszy, im młodszy jest organizm - ta prawidłowość dotyczy wszystkich mutagenów. W szczególności

zagrożony jest płód (narkotyki przedostają się przez łożysko) i noworodek (narkotyki przechodzą do

mleka matki). Narkotyk wpływa na równowagę hormonalną, która ustala się dopiero w organizmie

nastolatka. Wypalenie nawet jednego "skręta" może spowodować chwilowy spadek produkcji

testosteronu - głównego hormonu męskiego. Długotrwałe używanie narkotyków, nawet tych niesłusznie

uważanych za miękkie, może doprowadzić u chłopców do nieprawidłowego wykształcenia narządów

płciowych, zaburzeń we wzroście kośćca, do zmniejszenia ilości spermy i zmian plemników. Używanie

narkotyków przez dziewczęta powoduje zaburzenia owulacji. Narkotyki rozpuszczalne w tłuszczach

odkładają się w tkance tłuszczowej i mogą prowadzić do raka piersi.

11. Narkotyki osłabiają układ odpornościowy.

Nie ma miękkich narkotyków. W latach 60-tych marihuana zawierała od 0,5 do 1% THC (patrz punkt

9) i uważano ją za nieszkodliwy narkotyk. Obecnie unowocześniono technologię otrzymywania

marihuany i może ona zawierać aż 14% THC. Nie jest to już miękki narkotyk. Prowadzi do uzależnienia.

Wywołuje szkodliwe efekty uboczne (patrz punkt 7, 9, 10, 11).

Częste zażywanie narkotyku prowadzi do tolerancji - oznacza to, że dla uzyskania pożądanego i odczuwalnego

efektu działania konieczne jest zwiększanie dawki. Następnym krokiem jest uzależnienie psychiczne (trudne do

przezwyciężenia dążenie do przyjmowania narkotyku), a później uzależnienie fizyczne (tzw. zespół

neuroadaptacyjny). Uzależnienie fizyczne definiuje się jako "konieczność do przyjmowania środka w celu

niedopuszczenia do wystąpienia zespołu abstynencji odstawiennej". Człowiek uzależniony fizycznie wymaga

specjalistycznej pomocy. Jeżeli nie otrzyma pomocy - umrze. Przerażające opisy kolejnych etapów

uzależnienia, prowadzących do wyniszczenia organizmu i śmierci (często poprzedzonej fizyczną i psychiczną

męczarnią) znajdują się w każdym poradniku dla rodzin osób uzależnionych. Na etapie uzależnienia fizycznego

zmieniona zostaje struktura osobowości. Człowiek nie decyduje już za siebie. Sterują nim jego własne,

chemicznie zmodyfikowane neurony. Komórkowe mechanizmy prowadzące do tolerancji i uzależnienia nie

zostały jeszcze wyjaśnione. Decydujący wpływ na reakcję organizmu ma skład chemiczny neuronów i synaps,

oraz zdolności detoksykacyjne wątroby. Nigdy nie będziesz wiedział jak szybko twoje neurony

zareagowałyby na narkotyk. Jedynym sposobem by uniknąć pułapki jest nigdy do niej nie wchodzić.