Inclusion Europe

Europejskie Stowarzyszenie Organizacji

Osób z Niepe∏nosprawnoÊcià Intelektualnà i ich Rodzin Ten dokument zawiera streszczenia

Wytyczne w kwestii Specjalnej Dyrektywy

w jźyku ∏atwym-do-czytania dla osób

z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà.

o Niedyskryminowaniu Osób Niepe∏nosprawnych __ Oficjalne stanowisko Inclusion Europe__

Tytu∏ orygina∏u:

Basic principles for a Disability

- Specific directive on non- discrimination T∏umaczenie:

Aleksandra Mankiewicz

Wydane staraniem:

Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z UpoÊledzeniem Umys∏owym 02-639 Warszawa, ul. G∏ogowa 2b

tel.: [phone], fax: [phone]

PBK IV Oddzia∏ w Warszawie 11101109-401100092092

e-mail: [e-mail] www.psouu.org.pl

Inclusion Europe

The European Association of Societies of Person with Intellectual Disability and their Famielies L’Associations Européenne des Orginations des Personnes Handicapées Mentales et leurs Familes Galeries de la Toison d’Or - 29 Chaussée d’Ixelles #393/32 - B-1050 Brussels - Belgium Tel.: [phone] - Fax: [phone] - e-mail: [e-mail] Dokument urz´dowy

Wytyczne w kwestii Specjalnej Dyrektywy o Niedyskryminowaniu Osób Niepe∏nosprawnych Kluczowe zagadnienia widziane z perspektywy osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà i ich rodzin W∏àczajàc kwestińiepe∏nosprawnoÊci do Artyku∏u 13 Traktatu Amsterdamskiego Unii W Europie istnieje prawo przeciwko

Europejskiej, Europa zrobi∏a istotny krok naprzód w walce przeciwko dyskryminacji dyskryminacji.

osób niepe∏nosprawnych. W ogólnej Dyrektywie dotyczàcej Równego Traktowania przy O dyskryminacji mówimy, kiedy ludzie sà êle Zatrudnianiu i Miejscu Pracy, przyj´tej przez UniÉuropejskà, sformu∏owane zosta∏y traktowani tylko dlatego, ˝e sà inni.

podstawowe warunki podejmowania dzia∏aƒ przeciwko dyskryminacji na tym polu.

Prawo zabrania dyskryminacji w pracy.

Wszystkie organizacje osób niepe∏nospraw-

Chocia˝ Inclusion Europe wita z zadowoleniem dzia∏ania Unii Europejskiej, to jednak nych w Europie potrzebujà nowego prawa

domagamy si´ wraz z ca∏ym europejskim ruchem na rzecz osób niepe∏nosprawnych opracowywania specjalnej Dyrektywy, która umo˝liwi∏aby stosowanie bardziej konkret-przeciwko dyskryminacji.

nych metod walki z dyskryminacjà osób niepe∏nosprawnych.

To prawo powinno dotyczyç tylko osób

niepe∏nosprawnych

Osoby niepe∏nosprawne doÊwiadczajà

Osoby niepe∏nosprawne muszà stawiç czo∏a ró˝nym formom dyskryminacji, które nie sà udzia∏em innych grup wymienionych w Artykule 13. Przyk∏adem mo˝e byç dost´p-ró˝nych form dyskryminacji:

noÊç otoczenia, systemu transportu czy informacji - to ostatnie jest szczególnie istotne

● Czasami osoby na wózkach nie mogà

dla osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà. Nale˝y dodaç, ˝e osoby niepe∏nospraw-dostaç si´ do budynku.

ne stykajà siź dyskryminacjà nie tylko w przypadku zatrudnienia, ale w wi´kszoÊci

● Osoby niepe∏nosprawne sà czśto

innych sfer swojego ˝ycia.

wyÊmiewane lub przezywane.

- 3 -

Grupa robocza Inclusion Europe opracowa∏a kilka podstawowych zasad, które

● Ró˝ne informacje sà czśto o wiele za

powinny byç w∏àczone do specjalnej Dyrektywy dotyczàcej Osób Niepe∏nosprawnych, aby dokument ten by∏ u˝yteczny dla osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà i ich trudne dla osób z niepe∏nosprawnoÊcià

rodzin. Zasady te w przysz∏oÊci pos∏u˝à jako punkt wyjÊcia przy opracowywaniu intelektualnà.

bardziej konkretnych wersji nowej Dyrektywy.

Z dyskryminacjà spotykamy sińie tylko

w pracy

Inclusion Europe ma kilka podstawowych

Punkt wyjÊcia

wymagaƒ co do nowego prawa.

Sà one wymienione w tym dokumencie.

● Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà sà szczególnie nara˝one na W dalszej pracy b´dziemy opieraç sińa tych

wykluczenie ze spo∏eczeƒstwa i dyskryminacj´

Ze wzgl´du na istotśwojej niepe∏nosprawnoÊci, osoby z niepe∏nosprawnoÊcià wymaganiach.

intelektualnà sà w ró˝nym stopniu zale˝ne od s∏u˝b wspierajàcych. Taka sytuacja powoduje ich szczególnà podatnoÊç na wykluczenie ze spo∏eczeƒstwa czy dyskryminacj´.

Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà

czśto cierpià z powodu dyskryminacji.

Dyrektywa powinna zatem w szczególny sposób odnieÊç si´ do sytuacji osób Sà one czśto zale˝ne od pomocy

z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà, aby mo˝na by∏o zawczasu rozpoznaç ze strony innych ludzi i s∏u˝b.

niebezpieczeƒstwo wykluczenia ich ze spo∏eczeƒstwa.

Uwa˝amy, ˝e nowe prawo musi uwzgl´dniç

potrzeby osób z niepe∏nosprawnoÊcià

intelektualnà.

● Uznanie wk∏adu osób niepe∏nosprawnych w ˝ycie spo∏eczne Osoby niepe∏nosprawne bardzo du˝o wnoszà do towarzyskiego, kulturalnego Osoby niepe∏nosprawne du˝o ofiarowujà

i gospodarczego ˝ycia spo∏eczeƒstwa. Istotne jest wić, aby Dyrektywa wyraênie uzna∏a ten wk∏ad.

spo∏eczeƒstwu.

Pracujà, zarabiajà pieniàdze, p∏acà podatki, Paƒstwa cz∏onkowskie powinny byç zachćane do umo˝liwiania osobom pomagajà innym ludziom, mogà byç artystami...

niepe∏nosprawnym wnoszenia wk∏adu w ˝ycie spo∏eczeƒstwa w jak najwi´kszym Paƒstwo powinno pomagaç osobom

zakresie.

niepe∏nosprawnym, aby mog∏y one byç tak

aktywne, jak to tylko mo˝liwe.

- 4 -

Wszystkie osoby niepe∏nosprawne i ich Definicja niepe∏nosprawnoÊci

rodziny powinny byç pod ochronà nowego

● Dyrektywa stanowczo musi uwzgl´dniç potrzeby osób prawa.

z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà i ich rodzin Niepe∏nosprawne dzieci i osoby starsze równie˝

Rozumiejàc, ˝e trudno jest stworzyç wspólnà dla wszystkich krajów europejskich powinny byç uwzgl´dnione.

definicjńiepe∏nosprawnoÊci, Inclusion Europe uwa˝a, ˝e definicja ta powinna Rodziny osób niepe∏nosprawnych równie˝ mogà uwzgl´dniç nie tylko potrzeby tych osób niepe∏nosprawnych, które otrzymujà cierpieç dyskryminacj´.

Êwiadczenia w ramach opieki spo∏ecznej. Ka˝da definicja, z której korzysta siŃa przyk∏ad, kiedy matka nie mo˝e pracowaç, w ramach walki z dyskryminacjà, musi tak˝e obejmowaç dzieci i osoby starsze oraz bo opiekuje siśwoim niepe∏nosprawnym

tych, którzy doznajà dyskryminacji z powodu niepe∏nosprawnoÊci, a nie otrzymujà

˝adnych Êwiadczeƒ z tego powodu.

dzieckiem.

Ponadto wa˝ne jest, aby Dyrektywa wyraênie okreÊli∏a, ˝e rodzice i inni cz∏onkowie Dyskryminacja cz∏onków rodzin powinna byç

rodzin niepe∏nosprawnych dzieci i doros∏ych mogà byç równie˝ dyskryminowani, uwzgl´dniona w nowym prawie

na przyk∏ad bioràc pod uwagích sytuacj´ finansowà lub z powodu domagania si´

bezp∏atnej opieki dla swojego niepe∏nosprawnego dziecka.

●

Wiele osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektual-Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà w zak∏adach pracy chronionej W Europie wiele osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà pracuje w zak∏adach nà pracuje w warsztatach pracy chronionej.

pracy chronionej. W niektórych krajach cz∏onkowskich Unii Europejskiej taka Czasami paƒstwo nie uwa˝a takiej pracy za

praca nie jest uwa˝ana za regularne zatrudnienie, a zatem ci niepe∏nosprawni prawdziwà prac´.

pracownicy pozbawieni sà praw, którymi cieszà siínni pracownicy.

Nowe prawo powinno jasno powiedzieç,

Specjalna Dyrektywa dotyczàca Osób Niepe∏nosprawnych powinna wyjaÊniç status

˝e ci pracownicy sà równie˝ chronieni przed niepe∏nosprawnych pracowników w zak∏adach pracy chronionej.

dyskryminacjà.

Podstawowe kwestie

„Odpowiednie dostosowanie“ oznacza, ˝e

● Odpowiednie dostosowanie

ró˝ne rzeczy sà dostosowane do mo˝liwoÊci

Celem nowej dyrektywy powinno byç doprowadzenie do takiej sytuacji, w której osób niepe∏nosprawnych.

zasada „odpowiedniego dostosowania“ w sferze zatrudnienia, zdefiniowana przez Na przyk∏ad, kiedy dana osoba potrzebuje

Ogólnà Dyrektyw´, odnosi∏yby si´ w takim samym stopniu do innych sfer ˝ycia.

Powinna ona zobowiàzywaç nie tylko pracodawców, ale tak˝e innych cz∏onków wićej czasu, aby nauczyç sićzegoÊ lub coÊ

spo∏eczeƒstwa, aby uwzgl´dniali potrzeby osób niepe∏nosprawnych.

zrozumieç.

Inclusion Europe stoi na stanowisku, ˝e zaniedbanie w zakresie wprowadzania To powinno byç mo˝liwe w ka˝dej sferze ˝ycia.

odpowiednich przystosowaƒ dla potrzeb osób niepe∏nosprawnych nale˝y uwa˝aç Ka˝dy powinien dostosowaç si´ do potrzeb

za dyskryminacj´.

osób niepe∏nosprawnych.

JeÊli tak nie jest, to jest to dyskryminacja.

- 5 -

Osoby niepe∏nosprawne potrzebujà wsparcia

● Prawo do s∏u˝b i us∏ug w∏àczajàcych

w zaspokajaniu ich potrzeb.

Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà sà w ró˝nym stopniu zale˝ne od s∏u˝b Chcà one ˝yç razem z innymi ludêmi

i us∏ug wspierajàcych. Osoby ze znacznà i g∏´bokà niepe∏nosprawnoÊcià mogà tak˝e w spo∏eczeƒstwie.

czasem potrzebowaç ma∏ych placówek opiekuƒczych. Jednak˝e ka˝dy mieszkaniec krajów Unii Europejskiej powinien mieç mo˝liwoÊç ˝ycia w zintegrowanym Czasem sà potrzebne specjalne placówki

spo∏eczeƒstwie.

i us∏ugi.

Rzàdy muszà zapewniç, by ka˝da niepe∏nosprawna osoba mia∏a dost´p do s∏u˝b Rzàdy muszà zapewniç, by te placówki i us∏ugi i us∏ug, jakie sà jej potrzebne.

by∏y Êwiadczone w spo∏ecznoÊci lokalnej.

Rzàdy muszà zapewniç, by us∏ugi te by∏y Êwiadczone w trybie integracji, a nie segregacji. Us∏ugi i s∏u˝by prowadzàce do segregacji stanowià form´ dyskryminacji.

Rodziny osób niepe∏nosprawnych mogà cierpieç

● Finansowa i spo∏eczna dyskryminacja rodzin osób niepe∏nosprawnych z powodu dyskryminacji.

Rodziny osób niepe∏nosprawnych, a zw∏aszcza tych o z∏o˝onych potrzebach, czśto Na przyk∏ad, kiedy matka nie mo˝e pracowaç, sà zagro˝one dyskryminacjà i mo˝liwoÊcià wykluczenia ze spo∏eczeƒstwa.

bo opiekuje siśwoim niepe∏nosprawnym

Negatywne zachowania spo∏eczne czśto odnoszà si´ do ca∏ej rodziny, której nieko-rzystna sytuacja finansowa jest jeszcze pog∏´biona przez dodatkowe koszty zwiàzane dzieckiem.

z niepe∏nosprawnoÊcià jednego z jej cz∏onków. Opieka nad niepe∏nosprawnym Czśto spo∏eczeƒstwo êle myÊli o takich

cz∏onkiem rodziny czśto jest powodem zmniejszonej aktywnoÊci finansowej rodzinach.

opiekuna.

Rodziny muszà p∏aciç za opiekńad

W zwiàzku z tym Inclusion Europe proponuje przeciwdzia∏aç dyskryminacji rodzin niepe∏nosprawnym cz∏onkiem rodziny.

osób niepe∏nosprawnych, koncentrujàc sińa nast´pujàcych kwestiach: Chcemy, aby obecnoÊç niepe∏nosprawnego

a) rzàdy muszà zapewniç, ˝e niepe∏nosprawnoÊç jednego z cz∏onków rodziny cz∏onka rodziny nie oznacza∏a, ˝e rodzina ma nie b´dzie wp∏ywa∏a na finansowà sytuacjća∏ej rodziny.

b) nie mo˝na oczekiwaç od tych rodzin, ˝e podejmà sińieodp∏atnej opieki mniej pieni´dzy.Chcemy te˝, aby opieka nad

nad niepe∏nosprawnym cz∏onkiem rodziny, która wykracza∏aby ponad to, osobà niepe∏nosprawnà w rodzinie by∏a

co rodzina jest w stanie zapewniç ka˝demu zdrowemu cz∏onkowi rodziny.

op∏acana przez Rzàd.

Zakres Specjalnej Dyrektywy dotyczàcej Osób Niepe∏nosprawnych Edukacja jest bardzo wa˝na dla osób

● Edukacja jest kamieniem w´gielnym ka˝dej nie dyskryminujàcej polityki niepe∏nosprawnych.

Edukacja jest jednà z najwa˝niejszych sfer w ˝yciu ka˝dego obywatela, i osoby nie-Osoby te nie chcà chodziç do szkó∏ specjalnych.

pe∏nosprawne majà prawo do edukacji. Co wićej, edukacja osób niepe∏nospraw-Ka˝de niepe∏nosprawne dziecko w Unii

nych nie powinna byç ograniczana do szkó∏ specjalnych, ale powinno si´ wprowa-Europejskiej powinno mieç prawo chodzenia

dziç takie dostosowania, aby osoby te mog∏y uczestniczyç w edukacji powszechnej.

do szko∏y tak d∏ugo, jak inne dzieci.

- 6 -

Wszystkie kraje cz∏onkowskie Unii Europejskiej muszà zagwarantowaç prawo do Zwyk∏e szko∏y powinny zapewniç pomoc

obowiàzkowej edukacji w okreÊlonym wymiarze, bez wzgl´du na to, czy dana osoba niepe∏nosprawnym dzieciom.

jest niepe∏nosprawna.

Szko∏y specjalne powinny byç

Kraje cz∏onkowskie powinny nast´pnie zapewniç odpowiedni system wspierania wykorzystywane tylko przez krótki czas.

dla wszystkich osób niepe∏nosprawnych tak, aby w ka˝dym kraju mog∏y one w pe∏ni korzystaç z mo˝liwoÊci edukacyjnych. Specjalne us∏ugi edukacyjne powinny byç zapewniane tylko w szczególnych przypadkach i przez ÊciÊle ograniczony czas.

Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà

● Ochrona spo∏eczna (i prawna) jest szczególnie istotna dla osób czśto majà problem z dbaniem o swoje interesy.

z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà

Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà czśto majà problemy z reprezentowa-Potrzebna im jest pomoc, aby mogli ˝yç

niem w∏asnych interesów. Paƒstwo powinno zapewniç odpowiednie wsparcie, aby niezale˝nie.

umo˝liwiç im ˝ycie w spo∏eczeƒstwie tak niezale˝ne, jak to tylko mo˝liwe.

Powinni im w tym pomagaç Opiekunowie.

W razie potrzeby, powinny istnieç elastyczne modele sprawowania opieki lub nad-zoru o ÊciÊle okreÊlonych zasadach prawnych, które pozostawi∏by osobom niepe∏-

nosprawnym swobod´ podejmowania decyzji.

Wa˝ne jest, aby osoby z niepe∏nosprawnoÊcià

● Dostarczanie informacji

intelektualnà otrzymywa∏y takie informacje, Dostarczanie informacji jest kluczowym zagadnieniem dla równego uczestnictwa które b´dà dla nich zrozumia∏e.

osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà w ˝yciu spo∏ecznym. Jednak˝e wi´kszoÊç Powinno wybieraç si´ takie informacje, które informacji nie jest w ogóle dost´pna dla osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà.

Kraje cz∏onkowskie powinny zatem ustaliç jasnà strategi´ w sprawie identyfikowania sà wa˝ne dla wszystkich.

podstawowych informacji, które sà potrzebne do aktywnego uczestniczenia w ˝yciu Informacja musi byç prze∏o˝ona na jźyk

spo∏eczeƒstwa, oraz dostarczania ich w odpowiedniej formie, dost´pnej dla osób

∏atwy-do-czytania.

z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà.

● Dost´p do systemu ubezpieczeƒ

Osoby niepe∏nosprawne powinny mieç zagwarantowane prawo do korzystania bez Osoby niepe∏nosprawne powinny korzystaç

dyskryminacji z ka˝dego systemu ubezpieczeƒ istniejàcego w krajach cz∏onkowskich.

z ubezpieczenia jak kaêdy inny.

Procedury pojednawcze i promocja nie-dyskryminacji

● Procedury pojednawcze realizowane przez rzecznika Osoby z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà

Dla osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà procedura pojednawcza jest pod czśto uwa˝ajà, ˝e sàdy sà skomplikowane.

wzgl´dem jasnoÊci bardziej dost´pna w ich walce przeciwko dyskryminacji, ni˝

Z tej przyczyny nie skar˝à si´ w sàdach na

proces sàdowy. Bez uprzedzeƒ w stosunku do mo˝liwoÊci procesów sàdowych, Inclusion Europe opowiada siźa powo∏aniem przez Parlamenty Krajowe dyskryminacj´. Chcemy, aby zostali wyznaczeni stanowiska niezale˝nych Rzeczników. Powinni oni byç upowa˝nieni do ustanowie-specjalni ludzie, którzy b´dà chronili osoby nia dost´pnej i skutecznej procedury wnoszenia skarg przez osoby niepe∏no-niepe∏nosprawne przed dyskryminacjà.

sprawne.

Takà osobńazywamy „ Rzecznik „.

- 7 -

Rzecznik powinien mieç równie˝ prawo do wszczćia post´powania sàdowego w imieniu osoby niepe∏nosprawnej, je˝eli razem uznajà, ˝e jest to w∏aÊciwe.

Rzecznicy muszà siúpewniç, ˝e osoby

To samo prawo powinny mieç organizacje zrzeszajàce osoby niepe∏nosprawne z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà

i rodziny osób niepe∏nosprawnych.

rozumiejà ich prac´.

Muszà mieç równie˝ prawo, by pójÊç do sàdu

w sprawie osoby niepe∏nosprawnej.

● Wprowadzanie i upowszechnianie zasad równego traktowania przez rzeczników we wspó∏pracy z organizacjami osób niepe∏nosprawnych Inclusion Europe uwa˝a, ˝e najbardziej efektywnym sposobem wprowadzenia i upowszechnienia Specjalnej Dyrektywy dotyczàcej Osób Niepe∏nosprawnych jest wyznaczenie przez Parlament takich Rzeczników w randze ministra.

Rzecznik musi te˝ zadbaç o to, by wszyscy

Biuro Rzecznika powinno mieç odpowiednià rangí Êrodki, by mog∏o skutecznie znali prawo przeciwko dyskryminacji.

broniç osób niepe∏nosprawnych cierpiàcych z powodu dyskryminacji.

Rzecznicy powinni pracowaç wspólnie

Ró˝norodnoÊç potrzeb i zdolnoÊci poszczególnych grup osób niepe∏nosprawnych ze wszystkimi organizacjami osób

b´dzie najlepiej zrozumiana poprzez uporzàdkowany i zinstytucjonalizowany dialog niepe∏nosprawnych.

Biura Rzecznika ze wszystkimi organizacjami spo∏ecznymi, które reprezentujà Organizacje osób niepe∏nosprawnych najlepiej interesy osób niepe∏nosprawnych i ich rodzin. Takie post´powanie zapewni rzeczywiste i demokratyczne reprezentowanie interesów osób niepe∏nosprawnych wiedzà, czego potrzebujà ich cz∏onkowie.

oraz kontakt z wszystkimi oddolnymi organizacjami osób niepe∏nosprawnych, które zobowiàzujà si´ walczyç przeciwko dyskryminacji tam, gdzie przejawia sióna najcz´Êciej.

Wydane staraniem:

Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z UpoÊledzeniem Umys∏owym 02-639 Warszawa, ul. G∏ogowa 2b

tel.: [phone], fax: [phone]

e-mail: [e-mail] www.psouu.org.pl