METODYKA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

1. Nauczyciele (wykładowcy) prowadzący przedmiot (imię i nazwisko, stopień i tytuł

naukowy):

a. wykłady: prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz, prof. nadzw. dr hab. Tomasz Lisicki

b. ćwiczenia: mgr Halina Nedoszytko, prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz, prof. nadzw.

dr hab. Tomasz Lisicki

2. Wymiar godzin:

a. wykłady: 45

b. ćwiczenia: 45

3. Rok i semestr studiów:

I rok 2 semestr, II rok 3 semestr, II rok 4 semestr, III rok 5 semestr, III rok 6 semestr,

niestacjonarne studia I stopnia, kierunek Wychowanie fizyczne

4. Cel przedmiotu:

Przygotowanie do planowania i ewaluacji procesu wychowania fizycznego

5. Kompetencje: Znajomość podstawy programowej wychowania fizycznego oraz

programów wychowania fizycznego dla szkół podstawowych i gimnazjów. Umiejętność

planowania cyklu zajęć i lekcji wychowania fizycznego zgodnie z podstawą programową

wychowania fizycznego i wybranymi programami wychowania fizycznego z wykorzystaniem

adekwatnych metod i form organizacyjnych oraz zachowując zasady bezpieczeństwa.

Umiejętność zaplanowania lekcji wychowania fizycznego do celów zgodnych z wybranym

programem nauczania z zachowaniem niezbędnego poziomu intensywności lekcji oraz

indywidualizacji oddziaływań edukacyjnych. Umiejętność różnicowania metod i form

organizacyjnych w ramach lekcji wychowania fizycznego w zależności od celów lekcji i

właściwości uczniów. Umiejętność pełnienia roli opiekuna i wychowawcy na placówkach

wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Umiejętność opracowania przedmiotowego systemu

oceny z wychowania fizycznego. Umiejętność organizowania samooceny ucznia.

Umiejętność planowania organizacji wychowania fizycznego w szkole uwzględniając zajęcia

lekcyjne i pozalekcyjne.

6. Tematy wykładów (w formie słów kluczowych):

Dydaktyka jako teoria nauczania-uczenia się. Metodyka przedmiotowa (dydaktyka

szczegółowa) jako technologia nauczania-uczenia się. Regulacja systemu edukacyjnego na

poziomie kraju. Etapy edukacji. Podstawa programowa kształcenia ogólnego (stan w latach

1999-20012). Projekt podstawy programowej kształcenia ogólnego (stan od roku 2009).

Wymagania ogólne i szczegółowe oraz uwagi o realizacji w zakresie wychowania fizycznego

w szkole podstawowej i gimnazjum. Projektowanie procesu wychowania fizycznego.

Programy nauczania, plany pracy, osnowy cyklu zajęć, konspekty, plany i scenariusze lekcji.

Rodzaje programów wychowania fizycznego. Struktura programów wychowania fizycznego.

Plan pracy z klasą z wychowania fizycznego. Źródła wymagań wobec uczniów. Grupowanie

treści kształcenia w cykle zajęć. Formułowanie celów lekcji WF. Wychowanie fizyczne jako

przykład kształcenia wielostronnego – efekty motoryczne, emocjonalne i poznawcze

wychowania fizycznego. Lekcja wychowania fizycznego – struktura, tok i cele w ujęciu

wielostronnym, typy i rodzaje oraz czynności pedagogiczne nauczyciela, organizacja: formy

organizacji aktywności, podziału i uporządkowania uczniów, metody: realizacji zadań

ruchowych, nauczania czynności ruchowych, kształtowania sprawności, rozwijania wiedzy i

wychowania. Efektywność pracy nauczyciela. Cykl sprawnego działania – diagnoza,

prognoza, planowanie, realizacja, ewaluacja. Spirala prakseologiczna. Diagnoza i prognoza w

wychowaniu fizycznym. Autorefleksja nauczyciela. Diagnoza środowiska: społeczno-

kulturowa. Diagnoza szkoły: społeczno-kulturowa. Diagnoza oddziału (klasy szkolnej):

społeczna, fizyczna. Diagnoza ucznia: społeczna, psychiczna, fizyczna. Przewidywanie

rozwoju ucznia, oddziału (klasy szkolnej), szkoły, środowiska. Organizacja wychowania

fizycznego w szkole – lekcje wychowania fizycznego, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne.

Wspieranie rozwoju wiedzy uczniów w wychowaniu fizycznym – wymagania i metody

oddziaływania edukacyjnego. Ocenianie ucznia w szkole. Funkcje oceny. Podstawy prawne.

Obowiązki nauczyciela – prawa ucznia i rodziców. Szkolny system oceniania. Ocenianie z

wychowania fizycznego. Przedmiotowy system oceniania z wychowania fizycznego.

Przedmiot i kryteria oceny ucznia. Samoocena ucznia w wychowaniu fizycznym. Samoocena

sprawności i aktywności fizycznej. Indywidualizacja oddziaływań edukacyjnych w

wychowaniu fizycznym. Edukacyjne konsekwencje zróżnicowania psychofizycznego

uczniów. Intensyfikacja lekcji wychowania fizycznego. Bezpieczeństwo uczniów w trakcie

zajęć wychowania fizycznego. Praktyka pedagogiczna w szkole podstawowej – obserwacja,

asystowanie i prowadzenie zajęć. Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży. Organizacja

zajęć w placówce wypoczynku dzieci i młodzieży.

7. Tematy ćwiczeń (w formie słów kluczowych):

Retrospektywne spojrzenie na wychowanie fizyczne. Podstawa programowa wychowania

fizycznego – cele edukacji, zadania szkoły, treści nauczania i osiągnięcia uczniów szkoły

podstawowej i gimnazjum w dziedzinie wychowania fizycznego, wymagania ogólne i

szczegółowe w szkole podstawowej i gimnazjum. Programy wychowania fizycznego w

szkole podstawowej – analiza porównawcza osiągnięć uczniów. Programy wychowania

fizycznego w gimnazjum – analiza porównawcza osiągnięć uczniów. Opracowanie cyklu

lekcji WF dla klasy na podstawie wybranego programu wychowania fizycznego.

Formułowanie celów lekcji WF na przykładzie cyklu tematycznego. Organizacja lekcji

wychowania fizycznego. Metody stosowane w lekcji wychowania fizycznego. Obserwacja

lekcji wychowania fizycznego. Intelektualizacja zajęć wychowania fizycznego. Konspekt –

planowanie lekcji wychowania fizycznego. Indywidualizacja w zajęciach wychowania

fizycznego. Intensyfikacja zajęć wychowania fizycznego. Ukierunkowana obserwacja lekcji

wychowania fizycznego. Doświadczenia z praktyk pedagogicznych. Samoocena w

wychowaniu fizycznym. Związek oceniania z samooceną. Warunki wdrażania do samooceny.

Karta sprawności i zdrowia oraz Indeks Sprawności Fizycznej. Przedmiotowy system

oceniania z WF – opracowanie do wybranego programu WF. Organizacja wychowania

fizycznego w szkole – zajęcia lekcyjne, pozalekcyjne i pozaszkolne. Wychowanie fizyczne a

edukacja zdrowotna w szkole.

8. Forma zaliczenia (egzamin, zaliczenie na ocenę, zaliczenie): ćwiczenia – zaliczenie na

ocenę, egzamin

9. Status przedmiotu (obligatoryjny, fakultatywny): obligatoryjny

10. Zasady zaliczenia przedmiotu:

a. kryteria uzyskania zaliczenia: Dokonanie analizy podstawy programowej wychowania

fizycznego i wybranego programu wychowania fizycznego. Opracowanie zgodnego z

wybranym programem wychowania fizycznego fragmentu planu pracy z wychowania

fizycznego dla klasy szkoły podstawowej lub gimnazjum. Znajomość metod i form

organizacyjnych stosowanych w ramach zajęć wychowania fizycznego. Pozytywna ocena

sprawdzianu wiadomości. Zaplanowanie lekcji wychowania fizycznego zgodnej z wybranym

programem,

wystarczająco

intensywnej

oraz

odpowiednio

zindywidualizowanej,

przewidującej zastosowanie zróżnicowanych metod i form organizacyjnych. Opracowanie

poprawnego formalnie oraz zgodnego z programem wychowania fizycznego przedmiotowego

systemu oceniania z wychowania fizycznego w szkole podstawowej lub gimnazjum.

Zaplanowanie organizacji wychowania fizycznego w szkole podstawowej lub gimnazjum z

uwzględnieniem warunków określonych w projekcie podstawy programowej wychowania

fizycznego. Pozytywna ocena sprawdzianów wiadomości

b. zagadnienia egzaminacyjne: Dydaktyka jako teoria nauczania-uczenia się. Metodyka

przedmiotowa (dydaktyka szczegółowa) jako technologia nauczania-uczenia się. System

edukacji w Polsce. Regulacja systemu edukacyjnego na poziomie kraju. Etapy edukacji.

Koncepcje kształcenia ogólnego w Polsce od 1999 roku i od 2009 roku. Podstawa

programowa wychowania fizycznego (z 1999 roku). Cele, treści kształcenia i osiągnięcia

uczniów w szkole podstawowej i gimnazjum. Liczba godzin wychowania fizycznego w

szkole podstawowej i gimnazjum. Organizacja wychowania fizycznego w szkole: lekcje

wychowania fizycznego, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne. Specyfika czwartej godziny

wychowania fizycznego. Podstawa programowa wychowania fizycznego (z 2009 roku).

Wymagania ogólne i szczegółowe w szkole podstawowej i gimnazjum. Liczba godzin

wychowania fizycznego w szkole podstawowej i gimnazjum. Edukacja zdrowotna.

Wychowanie fizyczne jako przykład kształcenia wielostronnego: efekty motoryczne,

emocjonalne i poznawcze wychowania fizycznego. Efektywność pracy nauczyciela. Cykl

sprawnego działania: diagnoza, prognoza, planowanie, realizacja i ewaluacja procesu

wychowania fizycznego. Spirala prakseologiczna. Diagnoza i prognoza w wychowaniu

fizycznym. Autorefleksja nauczyciela. Diagnoza środowiska – społeczno-kulturowa.

Diagnoza szkoły – społeczno-kulturowa. Diagnoza oddziału (klasy szkolnej): społeczna,

fizyczna. Diagnoza ucznia: społeczna, psychiczna, fizyczna. Projektowanie i planowanie

procesu wychowania fizycznego. Poziomy planowania w ramach wychowania fizycznego.

Programy nauczania, plany pracy, osnowy cyklu zajęć, konspekty, plany i scenariusze lekcji.

Obligatoryjna i fakultatywna dokumentacja pracy nauczyciela wychowania fizycznego.

Rodzaje, struktura i zawartość programów wychowania fizycznego w szkole podstawowej i

gimnazjum. Plan pracy dla klasy z wychowania fizycznego. Planowanie wynikowe i

czynnościowe. Źródła wymagań i treści kształcenia. Grupowanie treści kształcenia w cykle

zajęć. Cele lekcji wychowania fizycznego w ujęciu wielostronnym. Lekcja wychowania

fizycznego: zasady budowy, struktura i tok, typy i rodzaje, pedagogiczne czynności

nauczyciela, elementy organizacji, formy organizacji procesu dydaktycznego, metody

realizacji zadań ruchowych, metody wspierania rozwoju wiedzy. Bezpieczeństwo uczniów w

zajęciach wychowania fizycznego. Regulacje prawne i odpowiedzialność nauczyciela

wychowania fizycznego. Zapobieganie wypadkom w ramach wychowania fizycznego. Ocena

ucznia z wychowania fizycznego. Funkcje oceniania. Ocenianie zewnętrzne i wewnętrzne.

Wewnątrzszkolny system oceniania. Przedmiotowy system oceniania z wychowania

fizycznego. Obowiązki nauczyciela i prawa ucznia w związku z ocenianiem. Przedmiot i

kryteria oceny z wychowania fizycznego. Klasyfikowanie i zwalnianie z wychowania

fizycznego. Ocenianie bieżące i okresowe. Skale i sposoby oceniania. Egzaminy

klasyfikacyjne

i

poprawkowe.

Samoocena

ucznia

w

wychowaniu

fizycznym.

Indywidualizacja, intensyfikacja i intelektualizacja w zajęciach wychowania fizycznego.

11. Literatura:

a. obowiązkowa:

Bronikowski M. (2004). Metodyka wychowania fizycznego w reformowanej szkole, cz. 1.

Poznań: Wydawnictwo eMPi

Bronikowski M. (2005). Metodyka wychowania fizycznego w reformowanej szkole, cz. 2.

Poznań: Wydawnictwo eMPi

Frołowicz T. (red.) (2005). Ocena w wychowaniu fizycznym w nowym systemie edukacji w

aspekcie mierzenia jakości pracy szkoły. Wrocław: Wydawnictwo BK

Frołowicz T., Przysiężna B. (2001). Moja sprawność i zdrowie. Przewodnik metodyczny dla

nauczycieli II etapu edukacji. Gdańsk: Wydawnictwo Fokus

Madejski E, Węglarz J.(2007). Wybrane zagadnienia współczesnej metodyki wychowania

fizycznego. Podręcznik dla nauczycieli i studentów. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls

Maszczak T. (red.) (2007). Edukacja fizyczna w nowej szkole. Warszawa: Wydawnictwo

AWF

Podstawa programowa kształcenia ogólnego z 1999 roku z późniejszymi zmianami;

rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie

podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w

poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458, z 2003 r. Nr 210, poz. 2041, z 2005 r.

Nr 19, poz. 165, z 2006 r. Nr 228, poz. 1669 oraz z 2007 r. Nr 157, poz. 1100)

Pośpiech J. (2003). Wychowanie fizyczne i sport szkolny w krajach europejskich – wybrane

problemy. Opole: Wydawnictwo Politechniki Opolskiej

Programy wychowania fizycznego dopuszczone do użytku szkolnego w szkołach

podstawowych i gimnazjach

Strzyżewski S. (1996). Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej. Warszawa:

Wydawnictwo WSiP

Tomasz Frołowicz