i

żne.

łowej odpo-

ą.

ą równowa

Uwagi

i jednowyrazowym

entów odpowiedzi,

ę.

łni poprawn

łowych elem

ą udzielonej prawid

u na ocen

n /ruch i w ocenie s

na

ie

ź w pe

ływ

an

ńczy

d

2

1

1

a wp

za

(poza odpowiedziam

enie podlega tyle kolejnych odpowiedzi punktacja

Maksymal

za

II A1, A4 A

śro-

ących)

ułowania

zadaniu, oc

idz

cznie za odpowied

i (/), np.: ruch ko

łą

.

sform

/ gdy pH

ę tyle punktów, ile prawid i

łabo w

śnikam

a s

(1 pkt),

ogi

.

ętnym

ol

dl

reakcji/ przyspiesza-

wzorcem

ę punkt wy

awianego zagadnienia i zaprzeczaj ieszczenie w odpowiedzi nie m ść

śnym

łym

om

yczne z bi

ć na zero punktów

ów na przebieg reakcji –

ścis

łne punkty

ą od siebie uko

ienia

ą szybko

rona 1 z 6

y, A4 – arkusz

agnost

Arkusz II

St

ż wynika to z polecenia w środowisku oboj

e di

.

ży oceni

ększaj

alnie 50 punktów.

cznie pe

ści enzym

łą

środowisku kwa

ący

ż jeden punkt, przyznaje si ą nale

oddzielone s

Badani

I I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZ standardow ź i sposób jej oceny

aksym

ę wy

ł zdaj

w odpowiedzi. Jego um

ź tak

łaściwo

ę – 1 pkt.

ć m

ęcej ni

ą o braku zrozum

agane

m

ą aktywne w

ą nieaktywne w

ć tylko jeden punkt, przyznaje si ć wi

ń – po 1 pkt.

środowiska (1 pkt),

(A1 – arkusz

erytoryczny, ale nie jest entów, cech itp.) ni

ą hipotez

ach s

ach s

ń przyznaje si

przedstawi

świadcz

, odpowied

ożna uzyska

ą przebieg reakcji/ zwi

odelu,

acje

ekiwana odpowied

ływu wskazanej w

ułowan

ży od pH

ożna przyzna

Ocz

łatwiaj

MODEL ODPOWIEDZ

ożna przyzna

w m

erytoryczny

lko jedna z nich podlega ocenie) ów zale

ące w lizosom

ące w lizosom

ędnia jej zakres m

ź: I (1 pkt), II (1 pkt).

d m

żdego z dwóch zda

ślenie wp

łą

ne (ty

ępuj

ępuj

ń z arkusza II m

w

enzym

ętych).

ą b

ęcej odpowiedzi (argum

ść

kni

y wyst

y wyst

ą i poprawnie sform

łady odpowiedzi: u

łady hipotez:

ązanie zada

ń zam

apisu modelu:

dowiska jest 7,2 (1 pkt).

ułowanie zapisane w nawiasach nie jest wy Za trafny wybór ka

Poprawna odpowied

Za poprawne okre

1 pkt.

Przyk

ją reakcje (1 pkt).

Za trafn

Przyk

- aktywno

- enzym

- enzym

żeli podano wi

żeli podane w odpowiedzi inform agi do z

Odpowiedzi alternaty

Sform

asady oceniania

Za rozwi

Model odpowiedzi uwzgl

i do zada

Za odpowiedzi do poszczególnych zada Za zadania otwarte, za które m Za zadania otwarte, za które m zgodnie z wyszczególnieniem Je

(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.

Je

wiedzi lub zawieraj

29.

30.

31.

Z

• •

•

• •

•

•

Uw

•

•

Numer

zadania

– 2.

ch (A4) za

ący

eru nazwy

łabo widz

Dla s

podanie num

2

1

2

2

2

2

1

2

2

ko-

łom

ących okre-łni

i

ści – po 1 pkt.

ących warun-

podzia

ogiol

ądrowej (1 pkt).

(1 pkt).

żnych dla ich rozpo-

ęstym

żnorodno

łości (1 pkt).

yczne z bi

ładników, pe

śliny – po 1 pkt.

rona 2 z 6

agnost

Arkusz II

ń – po 1 pkt.

St

ęki bardzo cz

e di

porów w otoczce j

ułowa

ść

środowiska /w niesprzyjaj Badani

ż substratu (1 pkt),

żdego z dwóch sk

asowo dzi

ące grzyby i ro

(1 pkt),

żni

ższy ni

ę m

u energetycznego i stopnia utlenienia produktu reak-u (1 pkt).

ą si

ższy w porównaniu z substratem ślenie cechy budowy– 1 pkt.

życia czynniki

órkowe – obecno

itochondrium

żdego z dwóch sform

eru rysunku (2) – 1 pkt.

łatwia przenoszenie na znaczne odleg iany poziom

ekosystem

żdego z dwóch rodzajów (aspektów) ró y przetrwalnikowe (1 pkt), uść

ądro kom

órce – po 1 pkt.

łowo podane cechy ró

ź:

ź: 1 – P, 2 – P, 3 – F, 4 – F.

ź: A (1 pkt), D (1 pkt).

żdej z dwóch trafnie wybranych cech bakterii wa ć form

ślenie zm

ślenie ka

wielko

(1 pkt),

ę w kom

ących warunkach rozwijaj energetyczny produktu jest wy ń utlenienia produktu jest ni łowe zaznaczenie ka

łowe wskazanie num

ogą tworzy

ład odpowiedzi: j

łady odpowiedzi:

łowe odpowiedzi:

żde dwie z czterech poprawnych odpowiedzi – po 1 pkt.

ład odpowiedzi: rodzaj/ aspekt/ genetyczny (1 pkt), gatunkowy (1 pkt) lub bioceno-

łady odpowiedzi:

sprzyjaj

żde dwie prawid

ą funkcj

órkowym

ikroskopowa

proces kataboliczny: b – m synteza glikoprotein: f – aparat Golgiego (1 pkt).

poziom

ą odporne na niekorzystne dla kach m

m

śliny – C, E (1 pkt); b) grzyby – D, F (1 pkt).

Za rozpoznanie i podanie poprawnej nazwy ka ślon

Poprawna odpowied

-

-

Za poprawne podanie nazwy i okre Przyk

Za poprawne okre

cji w stosunku do substratu – po 1 pkt.

Przyk

-

- stopie

Za ka

Poprawna odpowied

Za prawid

Poprawna odpowied

Za poprawne okre

Przyk

tyczny/ ekologiczny/ poziom Za prawid

Za przedstawienie ka

wszechnienia w biosferze – po 1 pkt.

Przyk

- s

- w

- m

Za ka

Prawid

a) ro

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

y

), Y –

poziom

opisie osi (X m

ę diagram

grup krwi (%ść krwi).

odwrotny

ęsto

Uznaje si

przy

– cz

grupy

2

2

2

2

i

na-

ą

ą

ędnego

łnionym

łciowego

acierzy-

łciowego

żania – po

acji gene-

śliny/ przez

acji gene-

ługości

niezb

ś w czasie

iędzy

2

na

ne powstaj

y d

i

żania p

łośników/ cienko-

żania p

stwa – 1 pkt.

na

ści m

ędz

ogi

ązanie z pe

na

ol

w

żno

mi

śnie danej grupy krwi

ść

iany inform

iany inform

ść

żne osobniki m

potom

entów jednej ro

ść

et wytworzonych przez

żno

yczne z bi

acierzystego/, za

ści) odno

ące pobieranie CO

ącego zale

rona 3 z 6

ści transpiracji (1 pkt).

agnost

Arkusz II

ścia oraz powi

ów rodzicielskich (1 pkt).

St

żdego z dwóch sposobów rozm jest zale

żnorodno

łe w wyniku rozm

e di

grup krwi (%) oraz opisanie grup iast w czasie rozm

czenie gam

ędniaj

ść

ożliwiaj

łą

ą one z fragm

jaka

Badani

ęsto

ływu ka

ę intensywno

ępuje/

stwo powsta

ż powstaj

yst

et wytworzonych przez ró ł jednego osobnika m

żania wegetatywnego osobniki potom łodnienie/ po

y w

na

ą/ regulacj

ś potom

ów rodzicielskich (1 pkt).

u badawczego, uwzgl

ga/ cz

ę genetycznie od organizm łupków (odpowiedniej wysoko żanie wegetatywne nie prowadzi do zm czenie gam

ływu obu procesów na ró

żanie wegetatywne nie prowadzi do zm iejsce zap

órek skórki (1 pkt),

stwa oraz porównanie istoty tych sposobów rozm pole

ą aparaty szparkowe um

ę gazow

na

nych, poniewa

acierzystego (1 pkt), natom łą

żni si

na

nych, za

a m

ym

ępuj

ian

i oraz wniosku po – 1 pkt.

potom

śliny/ przez podzia

korzenia do pobierania wody z gleby jest obecno żdej z cech budowy skórki korzenia i li ść

: za poprawne porównanie wp stwo ró

:

acierzyste (1 pkt).

i danym

u: na cz

ścia wyst

łodnienie/ po

łciowego m

ułowanie problem

żnorodno

i – po 1 pkt.

problem

ł jednego osobnika m

ę genetycznie od organizm entów jednej ro

żania p

łaściwe opisanie i wyskalowanie osi Y – cz łady odpowiedzi:

ład odpowiedzi: rozm

iejsce zap

ład odpowiedzi: rozm

ład odpowiedzi: w czasie rozm na

przystosowaniem

ściennych wypustek kom

w skórce li

do fotosyntezy/ wym

ykład

a m

żni si

żne osobniki m

Za w

krwi na osi X – 1 pkt.

Za narysowanie obok siebie s w obu populacjach – 1 pkt.

Za trafny wybór ka

funkcjam

Przyk

-

-

I sposób oceniania

żania na ró

1 pkt.

Przyk

tycznej u osobników potom podzia

m

ste/, dlatego potom

II sposób oceniania

– za poprawne porównanie wp Przyk

tycznej u osobników potom ró

– za poprawne porównanie istoty obu procesów – 1 pkt.

Przyk

z fragm

rozm

ró

Za trafne sform

przedstawionym

Prz

41.

42.

43.

44.

2

2

2

ę

y/

ci

ła/

ore-

żnych

niej

wysta-

ęś

y

iary odsta-

ącym

ą term

żnicowan

i

/gor

ących cz

ą straty ciep

y/zró

ogi

żych na ró

ą, przynajm

łatwiaj

ę organizm

ow

ol

niejsze rozm

wystaj

ci u

ą si

yp

ść

niejszaj

ęś

żuj

ływ genów odbywa si

ła (1 pkt).

polit

yczne z bi

ałych i du

ają m

niku z gleb

ą/zm

ów jednego gatunku/ (1 pkt), rona 4 z 6

acie cieplejszym

/wielko

agnost

Arkusz II

asy cia

ębie populacji/ grupie organi-St

acie m

ść

iary tych cz

gatunek

e di

m

pojem

ym

klim

ługo

ą w obr

ż naturalnie krzy

ż swobodny przep

Badani

ż trzy) nasion m

sam

świadczalnego

iary/d

ących w klim

acie ograniczaj

ększe rozm

), gdy jest to

świadczalnego:

ę ze sob

niej ni

klim

wi

pkt

i poprawne podanie znaczenia przystosowawczego łodniejszym

ąt żyj

ą si

(1

ę wraz ze wzrostem

ść

ącym

żuj

niejsze rozm

łodnym

łowo

ące w ch

ększe.(1 pkt)

łuża si

żyj

ą wi

acie gor

ębie populacji/ grupie organizm gatunku

(1 pkt).

ęta

go

u?

ąt wyd

ą prawid

ących w ch

niku po kilka (nie m

ściach (1 pkt).

w klim

i w obr

jedne

boko

: zwierz

ła (np. uszy)./ U zwierz ąt żyj

do jednego gatunku (1 pkt), gdy do jednego gatunku (1 pkt), gdy do

żdego z rodzajów nasion, w tym ułowan

łę

atycznego rysunku zestawu do ść

ła (np. uszy) s

ącym

ślin do jednego gatunku i za trafne uzasadnienie po – 1 pkt.

żą

żą

żą

y u zwierz

ka

ściach (1 pkt),

ci cia

żyj

asą organizm

ąż

ędnienie w projekcie zestawu do łowo

ęś

ci cia

ci

ębie gatunku/ osobniki krzy y nale

ęś

ład wniosku:

ść

boko

ład schem

łady odpowiedzi:

ętom

ę. (1 pkt).

łady odpowiedzi:

ów jednego gatunku/ (1 pkt), ędzy osobnikam

y a m

śliny nale

śliny nale

ślin

wysiania w pojem

głę

na dwóch g

ła/uszu zwierz

w obr

zm

mi

ążci Przyk długo Za uwzgl -

- wysiania

Przyk

Za trafnie sform

wskazanej cechy – po 1 pkt.

Przyk

a) Prawid

jących cz

jące cz

b) Znaczenie przystosowawcze: m cia

zwierz

gulacj

Za zaliczenie ro

Przyk

- ro

- ro

- ro

45.

46.

47.

em

ź, że

ź:

,

echanizm

.

, m

ejozy

ść

ę odpowied

et jest warunkowany

ę odpowied

ład gam

jozy.

Uznaje si

sk

przebiegiem

me

Uznaje si

zaburzenia m

poliploidalno

1

2

2

1

2

2

2

ć

da-

ów/ eu-

żą

ety zawie-

ę grupy po-

osom

u (1 pkt).

ogą prowadzi

i

et/ gam

ogiol

ieszczenia zanieczysz-

ści gam

yczne z bi

czynniku dziedzicznym

acji – po 1 pkt.

danej populacji karpia/ popula-rona 5 z 6

czysto

agnost

Arkusz II

żą

St

et/ zaburzenia w rozdziale chro-

ę wrzeciona kariokinetycznego ębie którego wydziela si ą przewidywalne i m

e di

u, wg II – 200 tys. lat tem ę niepo

inowania gatunków nie tylko niepo Badani

I prawa Mendla – 1 pkt.

inacj

ądzie, w obr

ść

ą (1 pkt),

Mendla/ prawem

allelu genu/jednym

ą elim

wygl

ące tre

narodzin gatunku ludzkiego jest Afryka (1 pkt), ślenie jej przyczyny po – 1 pkt.

ejozy/wytwarzania gam

ło 50 tys. lat tem

entów (jeden za, jeden przeciw) – po 1 pkt.

ędniaj

nych/ niewytworzenie si

ienne regiony geograficzne (1 pkt).

iejscem

ę biocenotyczn

żdej z dwóch wskazanych inform żdej pary/jednym

że m

ożliwi wybiórcz

ące odm

utacji i okre

órek potom

ź: 1 – F, 2 – P, 3 – P, 4 – F.

śnienie uwzgl

ę m

odyfikacji genetycznych nie zawsze s entów:

ieszkuj

genie z ka

utacji: w czasie m

ącej równowag

ą nazw

utacji: poliploidyzacja/ zwielokrotnienie haploidalnej liczby chrom uje osobniki o niejednolitym ów do kom

odyfikacja um

ą w Polsce po – 1 pkt.

ład odpowiedzi: zgodnie z I prawem łady odpowiedzi:

osom

żde dwie z czterech poprawnych odpowiedzi – po 1 pkt.

ład odpowiedzi:

żdy z dwóch trafnych argum łady argum

żdą z dwóch prawdopodobnych przyczyn przedstawionego rozm łady odpowiedzi:

obejm

pulacji zam

ą po jednym

nazwa m

ploidyzacja (1 pkt),

przyczyna m

m

(1 pkt).

z obu tekstów wynika,

czas kolonizacji wg I tekstu oko za – m

cji naruszaj

ń siark

Za poprawne wyja

Przyk

raj

(1 pkt).

Za poprawn

Przyk

-

-

Za ka

Poprawna odpowied

Za wybór odpowiedzi B – 1 pkt.

Za poprawne porównanie ka Przyk

-

-

Za ka

Przyk

-

przeciw – skutki m

do naruszenia równowagi biocenotycznej/ wyelim nych (1 pkt).

Za ka

cze

Przyk

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

y

na-

e,

organizm

że poza opti-

m

ę nie rozm

ą odpowiedzi

iow

życ

iczny

ch:

ieniono poszczególne

ści

m

term

nno

um

ą.

Do uznania s

w który

- wy

czy

- stwierdzono,

m

tego gatunku si

żaj

2

2

ła

ą-

ą

ż

ituj

ter-

ż na-

um

ła) ucho-

ększa

ą wszystkie

u, poniewa

i

ładów em

ogiol

ści krzywej z osi

ęcej zak

yczne z bi

aterii – po 1 pkt.

ła, uchodzi w postaci ciep i styczno

łego kraju (np. najwi

rona 6 z 6

energii (w postaci ciep

świat

agnost

Arkusz II

ń/ jest wi

St

ładowego gatunku w optim enia m

ęść

ie

e di

iec i/ lub Czech (1 pkt).

y tego gatunku wykonuj

ąż

ś nie ubywa z ekosystem

ej zakresu tolerancji – po 1 pkt.

ż cz

Badani

ów przyk

iędzy punktam

, dlatego jej nie ubywa (1 pkt).

łudniowo-zachodniej Polsce jest równie organizm

aterii za

ływa w form

ętym

isja zanieczyszcze

portu/ z Niem

kni

ń w po

(1 pkt),

/ dop

ę/im

icznym

żać, co zapewni trwanie gatunku (1 pkt), ływu energii i kr

na

ływu energii, gdy

u (1 pkt), m

ętym

ększa em

term

kni

um

ę rozm

łego dop

ń nie jest jednakowa na obszarze ca ieszczania si

peratury jest zawarty m

y w obiegu zam

ogą si

ź:

ąż

enie zanieczyszcze

śnienie istoty przep

aga sta

ęż

w obiegu zam

ływa przez ekosystem

ich przem

łady): w optim

wym

ateria kr

zanieczyszcze

łowy opis funkcjonowania organizm życiowe/ m

przep

łudniowo-zachodniej Polsce) (1 pkt), ększe st

oraz zaznaczenie i opisanie na osi poziom ą (1 pkt).

isja

ści

y w nim

ępstwem

ład odpowiedzi:

ąż

w po

w zachodniej Polsce jest wi cych zanieczyszczenia (1 pkt), st

icznym

ekosystem

dzi bezpowrotnie z ekosystem kr

(1 pkt), m

- em

-

- najwi

Za prawid

m

Poprawna odpowied

a) opis (przyk

czynno

b) zakres tolerancji tem poziom

Za poprawne wyja

Przyk

-

- energia

55.

56.