SZKODLIWOSC ODPADÓW KOMUNALNYCH DLA SRODOWISKA Odpady komunalne stanowia powazne zagrozenie dla srodowiska oraz zdrowia, stad niezbedne jest ich wlasciwe usuwanie i unieszkodliwianie. Glównymi skladnikami odpadów powodujacymi to zagrozenie sa:

• Substancje organiczne pochodzenia naturalnego (odpady spozywcze: roslinne i zwierzece oraz odpady tzw. zielone), które sa podatne na procesy biochemicznego rozkladu. Niekontrolowane procesy biochemiczne jakim ulegac moga odpady juz w miejscu skladowania powoduja emitowanie do powietrza atmosferycznego substancji gazowych o charakterze toksycznym oraz palnym i wybuchowym, a takze substancji odoroczynnych, których próg wyczuwalnosci jest bardzo niski rzedu 10-4 mg/m3

• Drobnoustroje chorobotwórcze, którymi w calej masie zakazone sa odpady komunalne; powoduja one ze odpady te stanowia zagrozenie epidemiologiczne.

• Odpady spozywcze zawarte w masie odpadów komunalnych; stanowia one pozywienie dla zwierzat, szczególnie gryzoni oraz szeregu gatunków dzikich ptaków, które zerujac na skladowiskach odpadów roznosza je czesto na znaczne odleglosci, powodujac wtórne zanieczyszczenie srodowiska oraz zakazenia drobnoustrojami chorobotwórczymi.

• Odpady niebezpieczne nazywane niekiedy problemowymi (ze wzgledu na fakt, ze ich unieszkodliwienie stanowi powazny problem) do których zaliczyc mozna miedzy innymi baterie, lampy rteciowe, akumulatory, przeterminowane leki, srodki owadobójcze i dezynfekcyjne stosowane w gospodarstwach domowych, a takze opakowania po nich i szereg innych.

• Pozostale skladniki odpadów komunalnych takie jak np. tworzywa sztuczne, papier i tektura, materialy tekstylne, szklo i metale; stanowia one wartosciowe surowce wtórne, które powinny byc odzyskiwane i zawracane do obiegu materialowego.

Deponowane w srodowisku nie stanowia wiekszych zagrozen, jednakze powoduja degradacje terenów na których sa skladowane oraz trudnosci przy unieszkodliwianiu odpadów przez spalanie lub kompostowanie.

2

PODSTAWOWE ELEMENTY GOSPODARKI ODPADAMI

Prawidlowe gospodarowanie odpadami komunalnymi polega na: I.

stosowaniu wszelkich mozliwych form zapobiegania albo mozliwie najwiekszego ograniczenia powstawania odpadów,

II.

skladowania odpadów w taki sposób, aby maksymalnie umozliwic pozyskanie skladników, które mozna zawrócic do obiegu gospodarczego, III.

gromadzenie odpadów w wydzielonym i bezpiecznym miejscu w poblizu miejsca ich powstawania w specjalnie do tego celu przystosowanych pojemnikach, IV.

w miare czestym zabieraniu odpadów z miejsca ich gromadzenia do zakladu unieszkodliwiania,

V.

bezpiecznym dla srodowiska i pod wzgledem sanitarnym unieszkodliwianiu bezuzytecznej masy odpadów.

Kazdy system gospodarki odpadami obejmuje trzy podstawowe elementy: Gromadzenie → Usuwanie → Unieszkodliwianie

3

GROMADZENIE

Gromadzenie odpadów jest pierwszym elementem systemu gospodarki odpadami.

Dotychczas najczesciej stosuje sie dwa podstawowe rodzaje pojemników:

-

Pojemniki uzywane na miejscu , oprózniane do samochodów wywozacych odpady.

-

Pojemniki, które po napelnieniu zabiera samochód, a na ich miejscu pozostawia puste.

Podstawowe pojemnosci to:

SM - 110

0.11 m3

PA - 1,1

1.10 m3

Kontenery

6 - 11 m3

Miejsca ustawienia pojemników (oslony smietnikowe, schowki, wiejskie punkty gromadzenia odpadów itp.) powinny miec latwy dostep, dobra wentylacje i byc zabezpieczone przed dostepem zwierzat. Praktycznie duza czesc wybudowanych oslon smietnikowych nie spelnia tych wymagan.

Osobnym problemem sa zsypy w wysokich budynkach mieszkalnych; stosowane do dzisiaj powszechnie zsypy z rur azbesto-cementowych powinny byc zlikwidowane ze wzgledu na bardzo trudne (wrecz niemozliwe) utrzymanie czystosci.

Wdrazanie selektywnej zbiórki odpadów (odzysk surowców wtórnych) wymaga specjalistycznych pojemników. Najczesciej stosowane sa róznego typu specjalnie oznaczone pojemniki (jedno- lub wielokomorowe). Ich typ zalezy od rodzaju segregowanych odpadów.

(np. podzial na suche i mokre – worki itp.)

Segregacja w specjalnie zorganizowanych punktach wymaga stosowania dla kazdego rodzaju odpadu oddzielnego pojemnika specjalnie dostosowanego do jego cech (np. butelki -

odpowiedni wlot) a jednoczesnie zabezpieczonego przed niewlasciwym uzyciem (np.

zabezpieczone przed podpalaniem).

4

WYWÓZ

Usuwanie odpadów z miejsc ich gromadzenia i przeladunek do pojazdów wywozacych moze odbywac sie recznie lub w sposób mniej lub bardziej zmechanizowany. Stosuje sie zasadniczo dwie metody zbiórki odpadów, zwlaszcza selektywnie gromadzonych:

-

Bezposrednio z miejsca nagromadzenia. Pojemniki, torby, kosze, kontenery odbierane sa bezposrednio z budynku, oslon smietnikowych przez brygade swiadczaca uslugi wywozowe.

-

Zbiórka przy krawezniku. W okreslone dni i o wyznaczonej godzinie wlasciciel domu stawia pojemnik lub torbe przy krawezniku. Jednostka opróznia pojemnik a wlasciciel zabiera go z powrotem.

Stosowane sa systemy posrednie. Wysegregowane odpady zbierane sa metoda przy krawezniku a pozostale odbierane sa z miejsc nagromadzenia.

Najczesciej na terenach duzych aglomeracji stosowane sa nastepujace czestotliwosc odbioru odpadów (zalezne jest to glównie od ilosci generowanych odpadów):

• codziennie - bardzo rzadko spotykana,

• dwa lub trzy razy w tygodniu - osiedla mieszkaniowe (glównie z budynkami wysokimi), bloki wielorodzinne itp.,

• raz w tygodniu lub na zadanie - tereny z zabudowa luzna, domki jednorodzinne, przedmiescia, niektóre tereny wiejskie itp.

Czestotliwosc wywozu zalezy od:

a. Podatnosci odpadów na rozklad. Odpady zawierajace resztki zywnosci jak i wysegregowane organiczne powinny byc usuwane co 2 - 3 dni. Pozostale moga byc odbierane (szczególnie na terenach wiejskich) w cyklu 2 - 4 tygodniowym.

b. Chlonnosci pojemników i kontenerów.

c. Dlugosci okresu, w którym nie nastepuja jeszcze zmiany wartosci surowca (w przypadku surowców wtórnych).

System „na zadanie” stosowany jest dla odpadów wielkogabarytowych, niektórych odpadów niebezpiecznych i surowców wtórnych.

5

Transport odpadów dzielimy na:

-

Jednostopniowy (na wieksze odleglosci wieksze samochody).

-

Dwustopniowy (stacja przeladunkowa). Odpady transportowane moga byc woda, koleja itp.

Odpady odbierane sa z miejsc ich czasowego gromadzenia przy pomocy samochodów z urzadzeniami do zageszczania (bebnowym typu "KUKA" lub plytowym) lub samochodów do transportu duzych kontenerów ("bramowce", "hakowce").

Uzywane sa przede wszystkim nastepujace typy samochodów:

· ciezkie ("Jelcz" 5-6 ton ladownosci),

· srednie ("Star" 4 tony ladownosci).

Dzienna ilosc kursów samochodów odbierajacych odpady:

• samochody ciezkie - 2 kursy,

• samochody srednie - 2 do 3 kursów,

• samochody do przewozów kontenerów - zaleznie od lokalizacji zakladu unieszkodliwiania i odleglosci transportowej pokonywanej przez samochód.

Mimo stalego wzrostu odleglosci wywozu odpadów w naszym kraju stosowany jest najczesciej jednostopniowy system transportu (wyjatek stanowia tu duze aglomeracje miejskie gdzie odleglosc wywozu uzasadnia stosowanie transportu dwustopniowego).

Transport odpadów realizowany jest przy pomocy pojazdów polskiej produkcji (czesciowo tylko uzupelniany importem samochodów z Czech). Wszystkie konstrukcje nadwozi samochodów do wywozu odpadów opracowane byly przez Osrodek Badawczo-Rozwojowy Oczyszczania Miast w Lodzi (obecnie OBREM).

Obsluga samochodów sklada sie zazwyczaj z kierowcy i 2-3 ladowaczy (samochody z nadwoziem specjalnym) lub tylko kierowcy (samochody do wywozu kontenerów).

Odleglosc transportu jest bardzo zróznicowana i zalezy od wielkosci miasta (przewaznie wzrasta proporcjonalnie do wielkosci miasta, wahajac sie w granicach 5-25 km, sporadycznie przekraczajac 40 km).

Celowym wydaje sie byc szybkie, powszechne wprowadzenie dwustopniowego systemu wywozu odpadów (zastosowanie systemu przeladunkowego) szczególnie z terenów duzych miast. Pozwoliloby to na zwiekszenie efektywnosci ekonomicznej i eksploatacyjnej pojazdów pierwszego stopnia wywozu, a takze na utrzymanie ich dotychczasowych gabarytów, co jest istotne z uwagi na narastajacy ruch drogowy.

6

ODZYSKIWANIE SUROWCÓW WTÓRNYCH

Glównymi zadaniami odzyskiwania surowców wtórnych z odpadów jest oszczednosc surowców pierwotnych (zasobów naturalnych) i zmniejszenie wplywu odpadów na srodowisko.

Odzyskiwanie surowców wtórnych obejmuje:

• · ponowne uzycie,

• · odzyskanie,

• · przeksztalcenie.

a/ ponowne uzycie

Najlepszym przykladem ponownego uzycia jest system obiegu standardowych opakowan szklanych.

Podstawowym elementem warunkujacym powodzenie omawianego systemu odzysku jest spelnienie wymagan stawianych przez zaklady ponownie wykorzystujace standardowe opakowania szklane (stale i pewne dostawy czystych, zdezynfekowanych i niezniszczonych opakowan, których cena jest niewyzsza niz nowoprodukowanych). Czesto system ten poparty jest wprowadzaniem kaucji zwrotnych.

b/ odzyskanie

Odzyskiwanie to proces w trakcie którego material (z którego sklada sie dany komponent odpadów) jest ponownie wykorzystany (po obróbce wstepnej i obróbce wlasciwej). Po zakonczeniu procesu otrzymujemy ten sam material, ale moze on miec inna forme i sluzyc innemu celowi. Przyklady najczesciej odzyskiwanych z odpadów materialów to: papier, tektura, stluczka szklana, metale, tworzywa sztuczne itp. Odzyskiwanie stosowane jest równiez do eliminacji odpadów niebezpiecznych wystepujacych w strumieniu odpadów komunalnych (co jest niezmiernie istotne z punktu widzenia ich dalszego unieszkodliwiania) oraz do wyodrebnienia frakcji organicznej (przeznaczonej do kompostowania lub fermentacji).

Wyróznia sie dwie zasadnicze metody odzyskiwania surowców:

• oddzielne, selektywne gromadzenie uzytkowych skladników odpadów (tzw. segregacja "u zródla"),

• sortowanie i wydzielanie ze zmieszanych odpadów poszczególnych skladników lub grup skladników - proces ten przeprowadzany jest w zakladach odzysku surowców wtórnych (tzw. "sortownie" odpadów).

c/ przeksztalcenie

Przeksztalcanie oznacza zmiane materialu, z którego sklada sie dany komponent odpadów, nastepujaca w trakcie procesu unieszkodliwiania.

7

Po unieszkodliwieniu odpadów pojawia sie nowy produkt:

• · kompost (kompostowanie),

• · biogaz (fermentacja),

• · biogaz z wysypisk,

• · energia (spalanie).

Odzyskiwanie surowców wtórnych jest integralna czescia kazdego nowoczesnego systemu gospodarki odpadami. Jednakze z uwagi na koniecznosc zapewnienia efektywnosci finansowej systemu, niezmiernie istotnym jest znalezienie odpowiedniego rynku zbytu surowców wtórnych.

Przewiduje sie, ze odchodzenie od dotowania cen surowców (zwlaszcza energetycznych) oraz prywatyzacja dzialalnosci gospodarczej, bedzie w wiekszym niz dotad stopniu sprzyjac wprowadzaniu w Polsce mechanizmów rynkowych, preferujacych odzysk materialów.

8

UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW

Do podstawowych technologii unieszkodliwiania odpadów nalezy zaliczyc:

• · kompostowanie,

• · spalanie,

• · skladowanie na wysypiskach.

1/ Skladowanie odpadów na wysypiskach

Skladowanie odpadów na wysypiskach jest najstarsza i do dzisiaj najbardziej rozpowszechniona metoda unieszkodliwiania odpadów stalych. Przy zachowaniu odpowiednich rezimów technologicznych mozna bezpiecznie skladowac zarówno stale odpady komunalne, jak i odpady przemyslowe (w tym niebezpieczne).

Nalezy podkreslic, ze bez wzgledu na przyjeta technologie unieszkodliwiania stalych odpadów komunalnych (kompostowanie, spalanie), skladowanie na wysypisku wystepuje zawsze albo jako metoda uzupelniajaca, albo jako koncowy element procesu zagospodarowania (z uwagi na wystepowanie odpadów technologicznych np. zuzle, twarde czesci mineralne itp.). Na przyklad z procesu kompostowania pozostaje ca 40-50% (wagowo) odpadu technologicznego, a z procesu spalania ca 40-60% odpadu, wymagajacego skladowania na wysypisku.

Badania kontrolne wplywu na srodowisko wiekszosci istniejacych w Polsce wysypisk odpadów komunalnych (mimo stosowania pewnych zabiegów zmniejszajacych ich uciazliwosc), wykazaly koniecznosc podejmowania szeregu skomplikowanych dzialan technicznych ograniczajacych do minimum zagrozenie wynikle z ich eksploatacji.

Wspólczesne wymogi ochrony srodowiska i sanitarne narzucaja koniecznosc budowy oraz eksploatacji wysypiska w sposób ograniczajacy do minimum emisje zanieczyszczen. Z tego tez wzgledu nastapila zdecydowana zmiana w podejsciu do wyboru lokalizacji i budowy wysypiska. Pierwotnie wystarczalo wyznaczanie odpowiedniego terenu, ewentualne ogrodzenie go i przystapienie do skladowania odpadów.

Obecne wymagania powoduja, ze wysypisko jest obiektem inzynierskim, o stosunkowo duzym nasyceniu uzbrojenia i wyposazenia technologicznego.

Do elementów technicznych, charakteryzujacych nowoczesne wysypisko nalezy zaliczyc:

• zabezpieczenie wód gruntowych i powierzchniowych przed wplywem skladowanych odpadów,

• przechwycenie i oczyszczenie wód opadowych infiltrujacych przez odpady (tzw.

odcieków),

• ujecie i zagospodarowanie gazu wytwarzajacego sie w skladowanych odpadach (tzw.

biogazu),

• zabezpieczenie odpowiedniego ilosciowo i jakosciowo sprzetu technologicznego (przede wszystkim maszyn do zageszczania odpadów),

• wyposazenie wysypiska w odpowiednie zaplecze techniczno-socjalne,

9

• prowadzenie wlasciwej eksploatacji obiektu,

• objecie wysypiska stala kontrola wplywu na srodowisko (monitoring),

• rekultywacja terenu po zakonczeniu eksploatacji wysypiska.

2/ Kompostowanie i fermentacja beztlenowa

Wlasnosci technologiczne odpadów z miast polskich (szczególnie dzielnic o zabudowie wysokiej z ogrzewaniem zdalaczynnym - wilgotnosc nierzadko powyzej 50% oraz blisko 60% substancji nadajacej sie na biomase), potrzeba odzysku surowców wtórnych (przetwarzanie) oraz trudnosci ze znalezieniem w poblizu aglomeracji terenów pod lokalizacje nowych wysypisk powoduja coraz wieksze zainteresowanie technologiami biologicznego unieszkodliwiania odpadów.

W praktyce stosuje sie dwa zasadniczo rózne systemy biodegradacji odpadów:

• · rozklad tlenowy (kompostowanie),

• · rozklad beztlenowy (fermentacja).

W obu przypadkach produktem procesu jest nawóz organiczny (w przypadku fermentacji produkowany jest dodatkowo biogaz).

Mozliwosc zbytu tego nawozu (warunkujaca celowosc zastosowanej metody unieszkodliwiania) bezposrednio uzalezniona jest od jego jakosci (wlasciwosci nawozowe, zawartosc metali ciezkich itp.).

Z uwagi na mozliwosc pogorszenia jakosci kompostu coraz czesciej obserwuje sie próby separacji u zródla" i kompostowanie lub fermentacje wyselekcjonowanej ze strumienia odpadów substancji organicznej.

10

3/ Spalanie

Spalanie jest najbardziej radykalna metoda unieszkodliwiania odpadów. Jest to metoda termiczna powodujaca, w wyniku unieszkodliwiania, powstawanie: energii, emisji gazowej i popiolów.

Zalety:

• pelne sanitarne unieszkodliwienie odpadów,

• znaczna redukcja objetosci odpadów skladowanych na wysypiskach (wydluzenie okresu eksploatacji istniejacych wysypisk),

• produkcja energii (para wodna i/lub energia elektryczna),

• zmniejszenie kosztów transportu dzieki mozliwosci usytuowania w poblizu miasta.

Wady:

• droga technologia (duze koszty inwestycyjne i eksploatacyjne),

• odzysk energii ze spalania jest stosunkowo niewielki w porównaniu z iloscia energii zaoszczedzona przy recyklingu,

• wymaga budowania specjalnych wysypisk na odpad technologiczny (popiól i odpady z oczyszczania gazów odlotowych); odpady te bardzo czesto nalezy zaliczyc do toksycznych (zawartosc metali ciezkich itp.),

• wlasciwe (zgodne z nowo wprowadzanymi normami UE) oczyszczanie spalin jest bardzo kosztowne i trudne technicznie.

Biorac pod uwage wlasciwosci technologiczne odpadów w Polsce wydaje sie, ze w najblizszej perspektywie mozna by rozwazac stosowanie spalarni w nastepujacych przypadkach:

• do spalania pozostalosci po kompostowaniu (lub wyselekcjonowanej frakcji palnej odpadów),

• do spalania odpadów komunalnych z pewna grupa odpadów przemyslowych o wysokich wlasciwosciach paliwowych,

• w miastach i rejonach, w których wystepuje deficyt ciepla z uwzglednieniem uwag podanych w poprzednich punktach.

11

ZINTEGROWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI.

Unikanie powstawania - technologie bezodpadowe, opakowania wielokrotnego uzytku.

Recyklig. Segregacja odpadów i wydzielanie ze strumienia surowców wtórnych. Problemy -

rynek niestabilny, trudnosci z przerobem. zmiana sposobu myslenia (nie zaplacimy za skladowanie).

Kompostowanie Kompostowanie ma na celu przetworzeniu odpadów na material uzytkowy unieszkodliwiony pod wzgledem sanitarnym i redukcje masy odpadów kierowanych na wysypisko do okolo 40 - 50 % pierwotnej masy. Wspólczesne technologie kompostowania nastawione sa na maksymalne przyspieszenie rozkladu substancji organicznej, otrzymanie produktu dobrej jakosci i ograniczenie ujemnego oddzialywania kompostowni na srodowisko naturalne. W wyniku biochemicznych procesów identycznych jak procesy glebotwórcze mozna z odpadów komunalnych uzyskac dobrej jakosci nawóz organiczny (kompost) nadajacy sie do poprawy struktury gleb i do nawozenia, przydatny zarówno w rolnictwie jak równiez do rekultywacji zdegradowanych przez czlowieka gleb. Obecnie coraz czesciej praktykuje sie oddzielnie zbieranie skladników szczególnie nadajacych sie do kompostowania (odpady spozywcze, odpady z ogrodów, makulatura) i przerabianie na kompost tych wybranych odpadów ewentualnie z dodatkiem innych organicznych odpadów (np. z przemyslu spozywczego powstajacych w danym terenie). Kompost uzyskany z takich materialów ma lepsze wlasnosci, mozna go bez obawy stosowac do wielu celów. Proces kompostowania prowadzony jest w warunkach tlenowych w wyniku czego do srodowiska nie przedostaja sie substancje zlowonne.

Odpowiednio urzadzone i eksploatowane kompostownie nie powoduja szkodliwego oddzialywania na srodowisko.

Spalanie. Jest to najbardziej radykalna metoda unieszkodliwiania odpadów. Wzbudza ona wiele kontrowersji. Tym niemniej jest na swiecie szeroko stosowana (Niemcy 30 %, Szwajcaria 60 % Japonia 78 % ogólnej masy odpadów). W Polsce w okresie powojennym nie wybudowano zadnej spalarni odpadów miejskich. Natomiast w wielu zakladach przemyslowych zainstalowano piece do spalania powstajacych tam odpadów, równiez w szeregu szpitali gromadzone odpady spalane sa w urzadzeniach kotlowych lub w specjalnych piecach. W latach dwudziestych w Poznaniu wybudowano duza spalarnie odpadów miejskich, która pracowala blisko 30 lat. Metoda spalania bywa tez wykorzystywana do likwidacji odpadów niezagospodarowanych z innych zakladów przeróbki odpadów (np. w kompostowniach, gdzie w procesach przygotowania odpadów do kompostowania lub przy oczyszczaniu kompostu wydziela sie szereg skladników palnych i niepalnych). W ostatnich latach próbuje sie wytwarzac z odpadów komunalnych specjalne paliwo, które mozna spalac w paleniskach weglowych.

Skladowanie na wysypisku.

12

TECHNOLOGICZNE WLASCIWOSCI ODPADÓW

Technologie unieszkodliwiania odpadów podobnie jak technologie przemyslowe wymagaja dobrej znajomosci wlasciwosci surowców. Od nich miedzy innymi zalezy wybór tej czy innej metody postepowania.

Odpady komunalne sa mieszanina bardzo wielu materialów o zróznicowanych wlasciwosciach, wystepujacych w róznych proporcjach w zaleznosci od licznych czynników zarówno obiektywnych jak i subiektywnych.

Aby je scharakteryzowac wyrózniamy cztery podstawowe wskazniki.

I.

Ilosciowe nagromadzenie odpadów. Wyrózniamy tu wskaznik nagromadzenia odpadów: objetosciowy (wyrazony w m3 / M x rok) oraz wagowy (wyrazony w kg / M x rok). Warto wiedziec, ze przecietne wskazniki nagromadzenia odpadów dla terenów wiejskich utrzymuja sie w zakresie od 0.3 do 0.5 m3/M.rok, a dla terenu miejskiego od 0.8

do 2 (a nawet ostatnio 3.5) m3/M.rok. Oczywiscie przy ocenie ilosci powstajacych odpadów trzeba uwzglednic nierównomiernosc ich nagromadzenia, wynikajaca z pór roku czy innych czynników.

II.

Wlasciwosci fizyczne. Okreslamy tu takie parametry jak: gestosc (wyrazona w kg / m3) oraz sklad grupowy. Sklad grupowy obejmuje podzial na 10 podstawowych grup materialów: frakcje drobne (ponizej 10 mm), odpady spozywcze - pochodzenia roslinnego i zwierzecego , odpady papieru i tektury, tworzyw sztucznych, szkla, metali oraz pozostalych odpadów organicznych i nieorganicznych.

III.

Wlasciwosci paliwowe odpadów czyli: wilgotnosc, zawartosc czesci palnych, niepalnych i lotnych, cieplo spalania, wartosc opalowa, skladniki agresywne (SO2, HCl, N2O5) sklad elementarny czesci palnych (C, H, S, N, Cl). Znajomosc tych parametrów jest niezbedna do oceny czy uzasadnione jest rozwazanie koncepcji spalania..

[Odpady kierowane do spalania we Francji maja wartosc opalowa w zakresie 2 - 2.5 tys.

kcal/kg. U nas odpady pochodzace z obszarów miejskich w Polsce posiadaja wartosc opalowa w zakresie 1.4 - 1.5 tys. kcal/kg].

IV.

Wlasciwosci nawozowe. Zaliczamy do nich ogólna zawartosc substancji organicznej, wegiel, azot organiczny, fosfor, potas ogólny oraz zawartosc metali ciezkich (Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn). Wlasciwosci nawozowe pozwalaja nam ocenic czy odpady nadaja sie do kompostowania.

[Przyjmujemy, ze odpady nadaja sie do kompostowania jezeli zawieraja powyzej 20 %

rozkladalnej substancji organicznej, 40 - 60 % wilgoci, odpowiednia ilosc azotu, fosforu, nie zawieraja szkodliwych metali ciezkich takich jak kadm, rtec, olów i innych szkodliwych substancji w nadmiernych ilosciach].

Tabele - srednie wlasciwosci technologiczne odpadów komunalnych w Polsce.