OCHRONA ODGROMOWA
Ochrona przed zagrożeniem piorunowym w
strefach zagrożonych pożarem
Andrzej Sowa
Politechnika Białostocka
Podstawowym zadaniem instalacji piorunochronnej jest ochrona obiektu przed zagrożeniami wy-
stępującymi podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego. W takim przypadku przepływ
prądu piorunowego jest szczególnie niebezpieczny w obiekcie zawierającym materiały lub urządze-
nia palne. Przepływ prądu piorunowego może spowodować:
" erozję termiczną metalu w miejscu jego bezpośredniego kontaktu z kanałem piorunowym (miejsce
wpływania prądu piorunowego ),
" nagrzewanie się przewodów pod wpływem przepływającego przez nie prądu piorunowego,
" zapłon materiałów palnych w bezpośrednim sąsiedztwie kanału piorunowego lub przeskoku iskro-
wego,
" przeskoki iskrowe w miejscach występowania materiałów lub urządzeń palnych.
Ryzyko pożaru zależy od prawdopodobieństwa wystąpienia powyższych zagrożeń w miejscach wystą-
pienia materiałów lub urządzeń palnych.
Zagrożenie stwarzane przez prąd piorunowy
Ocena zagrożeń stwarzanych przez przepływ prądu piorunowego wymaga określenia kształtów
prądów piorunowych pierwszego oraz kolejnych wyładowań doziemnych. Zalecane przez normy
ochrony odgromowej [4, 6] wartości podstawowych parametrów charakteryzujących kształty prą-
dów piorunowych zestawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Wartości podstawowych parametrów charakteryzujących prąd piorunowy wyładowania
doziemnego [6]
Wartości podstawowych parametrów charakteryzujących prąd piorunowy
Składowa
Wartość Stromość Całkowity A
adunek Energia
Poziom
wyładowania
szczytowa narastania Kształt ładunek impulsowy właściwa
ochrony
C ** C *
kA/źs kJ/©
I 200kA 20 300 100 10 000
Pierwsza 10/350
II 150kA 15 225 75 5 600
składowa
II i IV 100kA 10 150 50 2 500
I 50kA 200 -- --- ---
Kolejne 0,25/100
II 37,5kA 150 -- --- ---
składowe
III i IV 25kA 100 -- --- ---
Długotrwała I 400A -- 200 -- --
Czas
składowa
II 300A -- 150 -- --
trwania
prÄ…du
III i IV 200A -- 100 -- --
0,5 s
* - Ponieważ zasadnicza część całkowitego ładunku jest zawarta w pierwszym udarze to uznaje się, że
podane wartości zawierają ładunek wszystkich udarów krótkotrwałych,
** - A
adunek całkowity - suma ładunku krótkotrwałego i ładunku składowej długotrwałej prądu.
1
Przebiegi czasowe prądów pierwszego i kolejnych wyładowań doziemnych przedstawiona na rys. 1 i 2.
a) b)
Rys. 1. Przebieg czasowy prądu pierwszego wyładowania piorunowego w kanale: a) cały przebieg,
b) przebieg czoła ( prąd wymagany dla I poziomu ochrony odgromowej[6])
a) b)
Rys. 2. Przebieg czasowy prądu kolejnego wyładowania piorunowego w kanale: a) - cały przebieg,
b) - przebieg czoła ( prąd wymagany dla I poziomu ochrony odgromowej [6])
W wielokrotnym doziemnym wyładowaniu piorunowym występuje również składowa długotrwała,
którą można scharakteryzować czasem trwania TL na poziomie 10% wartości maksymalnej oraz ła-
dunkiem całkowitym QL (rys. 3.).
Rys. 3. Przebieg czasowy długotrwałej składowej prądu piorunowego [6]
2
W przypadku klasycznej instalacji piorunochronnej przepływ prądów o przedstawionych kształtach
może spowodować zarówno rozgrzanie przewodu, jak i wytopione z niego krople metalu.
Określając kryteria opadania kropel wytopionego metalu z przewodu przyjęto [9, 10], że wystąpie-
nie tego zjawiska wymaga ubytku połowy masy przewodu na długości równej jego średnicy.
Krytyczną wartość ładunku wymaganą do wytopienia takiej ilości metalu określa równanie:
Ä„ Å" r3
Qw =
Ke
gdzie: Ke  współczynnik erozji, r - promień przewodu.
Uwzględniając, wartości ładunków przenoszonych przez prąd piorunowy można określić średnice
przewodów, w których na skutek erozji termicznej może wystąpić zagrożenie stwarzane przez opa-
dające krople metalu. Przykładowe wyniki obliczeń dla przewodów stalowych, aluminiowych i
miedzianych zestawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Krytyczne wartości ładunku dla przewodów wykonanych z różnych materiałów
A
adunek Q (As)
Åšrednica przewodu
Stal Miedz Aluminium
5 mm 32,72 18,11 9,82
6 mm 56,64 31,29 16,96
7 mm 89,79 49,70 26,93
8 mm 134,04 74,19 40,21
9 mm 190,85 105,63 57,25
10 mm 261,79 144,90 78,53
11 mm 348,45 192,87 104,53
Obliczone wartości należy porównać z wartościami ładunku impulsowego, jaki jest zalecany przy
tworzeniu urzÄ…dzenia piorunochronnego zapewniajÄ…cego wybrany poziom ochrony odgromowej. W
przypadku wybrania I poziomu ochrony uniknięcie spadania kropel wytopionego metalu wymaga
zastosowania przewodów, dla których krytyczne wartości ładunku są większe od 100As (obszar za-
cieniony na tabeli 2.).
Wzrost temperatury przewodu o "Ń pod wpływem przepływającego prądu piorunowego można
wyznaczyć z zależności [7, 10]:
W
Å"Ä… Å" Á
1
R
"Ń = (exp -1)
2
Ä… S Å"Å‚ Å" cw
gdzie : Á - rezystywność metalu (©Å"m), Å‚ - gÄ™stość metalu (kgÅ"m-3 ),
cw  ciepÅ‚o wÅ‚aÅ›ciwe (JÅ" kg-1Å" K-1 ), Ä… - współczynnik temperaturowy (K-1),
S2  przekrój przewodu (m2).
Przybliżone wartości współczynników występujących w powyższym równaniu dla różnych mate-
riałów zestawiono w tabeli 3.
Wykorzystując przedstawione wartości można określić przyrost temperatury różnorodnych przewo-
dów o różnych średnicach przy przepływie prądu piorunowego o kształcie 10/350źs i wartościach
szczytowych uzależnionych od przyjętego poziomu ochrony odgromowej. Do oceny przyrostu tem-
peratury przewodu, jaki nastąpi przy przepływie prądu piorunowego o wartościach uzależnionych
od wybranego poziomu ochrony, można wykorzystać dane zestawione w tabeli 4.
3
Tabela 3. Wartości współczynników występujących w równaniu określającym "Ń
Materiał
Współczynnik
Aluminium Stal miękka Miedz Stal nierdzewna
kg
Å‚ ( )
2 700 7 700 8 920 8 103
m3
J
cw( )
908 469 385 500
kg Å" K
29 10-9 120 10-9 17,8 10-9 0,7 10-9
Á(©m)
Ä…(1/ K ) 4,0 10-3 6,5 10-3 3,92 10-3 0,8 10-3
vs (0C) 658 1 530 1080 1 500
J
Cs ( )
272 103 --
397 Å"103 209 Å"103
kg
Tabela 4. Przyrost temperatury przewodów przy przepływie prądu piorunowego w zależności od
ich średnicy materiału, z którego są wykonane oraz przyjętego poziomu ochrony odgro-
mowej [7]
przekrój
Aluminium Stal miękka Miedz Stal nierdzewna
w
Przyjęty poziom ochrony
mm2
III+IV II I III+IV II I III+IV II I III+IV II I
4 * * * * * * * * * * * *
10 564 * * * * * 169 542 * * * *
16 146 454 * 1120 * * 56 143 309 * * *
25 52 132 283 211 913 * 22 51 98 940 * *
50 12 28 52 37 96 211 5 12 22
190 460 940
100 3 7 12 9 20 37 1 3 5
45 100 190
* - wzrost temperatury powoduje eksplozjÄ™ lub stopienie przewodu.
Erozja termiczna blachy
Głównym czynnikiem prowadzącym do wzrostu temperatury w miejscu stykowym jest energia
związana z ładunkiem wyładowania i z przyelektrodowym spadkiem napięcia:
W = Q Å"Ue
[J]
gdzie:
Q  ładunek wyładowania [As], Ue  przyelektrodowy spadek napięcia [V].
Osiągnięcie temperatury stanowiącej próg topliwości metalu świadczy o zapoczątkowanej jego ero-
zji. Temperatura topnienia jest różna dla różnych metali, zatem przepływ prądu wywołuje różne skutki
w różnych metalach. Do obliczeń objętości metalu wytopionego przez przepływający prąd piorunowy
można wykorzystać zależność []:
W 1
V = Å"
[m3]
Å‚ cw Å"(Ńs -Ńu )+ cs
gdzie:
W  energia [J], Å‚  gÄ™stość metalu [kg/m3]. cw  ciepÅ‚o wÅ‚aÅ›ciwe [J/kgÅ"K],
cs  ciepÅ‚o topnienia [J/kg], Ńs  temperatura topnienia [°C], Ńu  temperatura otoczenia [°C].
4
Wartości poszczególnych współczynników dla wyżej wymienionych metali znajdują się w tab. 3.
Przykładowe wyniki obliczeń objętości wytopionego metalu V wykonanych dla Q = 100 As oraz
dla dwóch wartości przyelektrodowego spadku napięcia (dla Ue =13 V i dla Ue = 30 V) zestawiono
w tabeli 5.
Tabela 5. Wyniki obliczeń objętości wytopionego metalu przez ładunek Q = 100 As
Metal Ue [V] W [J] V [cm3]
13 1300 0,49
Aluminium
30 3000 1,14
13 1300 0,17
Stal
30 3000 0,40
13 1300 0,24
Miedz

30 3000 0,56
W prowadzonych obliczeniach przyjÄ™to temperaturÄ™ otoczenia Ńu równÄ… 20 °C.
Po wyznaczeniu objętości wytopionego metalu można wyznaczyć przybliżone wymiary otworów
 wypalonych w blachach o różnej grubości. Dla uproszczenia można przyjąć, że wypalony otwór
ma kształt walca (rys. 4.) i wykorzystać prosty wzór:
V = Ä„ Å" r2 Å" d
d - grubość blachy,
2r - średnica  wytopionego otworu.
d
2 r
Rys. 4. Wycinek blachy z wypalonym otworem
Przykładowe wartości średnice otworów wytopionych w blachach o różnych grubościach i z róż-
nych materiałów przedstawiono na rys. 5.
9
8
7
6
Aluminium
5
Stal
4
Miedz

3
2
1
0
0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,1
grubość blachy [cm]
Rys. 5. Zależność średnicy wypalonego otworu od grubości blach aluminiowych, stalowych lub
miedzianych dla Ue = 30 V i Q = 150 As
5
średnica wypalonego otworu [cm]
Wykorzystując wyniki dostępnych badań laboratoryjnych można porównać rzeczywiste wymiary
otworów powstałych przy przepływie prądów o określonym ładunku z wynikami obliczeń (tabela
10). W prowadzonych obliczeniach przyjęto Ue = 13 V, gdyż można założyć, że optymalna wartość
przyelektrodowego spadku napięcia wynosi około 12-15 V.
Przykładowe fotografie otworów wytopionych w blachach wykonanych z różnych materiałów
przedstawiono na rys. 6 i 7.
Rys. 6. Otwór wypalony w blasze aluminiowej o grubości 0,05 cm w wyniku działania prądu o war-
toÅ›ci I = 200 A przez czas t = 350 ms (Q = IÅ" t = 70 As) [15]
a) b)
Rys. 7. Otwór wypalony w blasze o grubości 0,05 cm a) miedzianej w wyniku działania prądu o
wartoÅ›ci I = 200 A przez czas t = 180 ms (Q = IÅ" t = 36 As, b) stalowej w wyniku dziaÅ‚ania
prÄ…du o wartoÅ›ci I = 200 A przez czas t = 100 ms (Q = IÅ" t = 20 As)[15]
6
Porównanie średnic wyznaczonych praktycznie i obliczonych przy pomocy przedstawionych zależ-
ności wykazuje dużą zbieżność (tabeli 6).
Tabela 6. Porównanie obliczeń teoretycznych z rzeczywistością
Przybliżona średnica Obliczona średnica
Metal
wypalonego otworu wypalonego otworu
[cm] [cm]
Aluminium 2,20 2,94
Stal 0,75 0,87
Miedz
1,10 1,43
Występujące różnice mogą być spowodowane niezbyt dokładnym określeniem średnic wytopio-
nych otworów otrzymanych podczas badań laboratoryjnych (odczyt ze zdjęć) oraz wynikać z zało-
żeń przyjętych w rozważaniach teoretycznych.
Ochrona dachów z pokryciem wykonanym z materiałów łatwozapalnych
W obiektach budowlanych jako zwody należy wykorzystać elementy przewodzące naturalne lub
przewody sztuczne. W przypadku dachów wykonanych z materiału łatwo zapalnego ochroną przed
zagrożeniem piorunowym zapewniają zwody poziome podwyższone, zwody nieizolowane pionowe
lub poziome wysokie nieizolowane. Najmniejsze wymiary materiałów stosowanych jako zwody ze-
stawiono w tabeli 7.
Tabela 7. Najmniejsze wymiary elementów stosowanych jako zwody
Materiały (wymiary znamionowe w mm)
Rodzaj wyrobu Norma
stal ocynkowana aluminium miedz

Drut 6 10 6
PN-86/E-05003/01
Taśma
20× 3 20× 4 20× 3
Linka -
7× 2,5 7 ×3
bez wyszczególnienia PN-IEC 61024-1. 50 mm2 70 mm2 35 mm2
Zwody powinny być mocowane w sposób trwały. Odległość zwodu od pokrycia dachowego palne-
go nie może być mniejsza od 40 cm. Wymiary oka siatki w obiektach zagrożonych pożarem nie
mogÄ… być wiÄ™ksze niż 15×15m. Dopuszcza siÄ™ zwiÄ™kszenie jednego boku sieci, jednak nie wiÄ™cej
niż o 3m, przy jednoczesnym zmniejszeniu drugiego boku o ten sam wymiar. Powyższy wymiar
siatki zwodów odpowiada III poziomowi ochrony odgromowej.
Przykładowe rozwiązanie instalacji piorunochronnej na dachu krytym słomą przedstawiono na rys.
8.
Konieczność stosowania zwodów podwyższonych może również wystąpić w obiektach zabytko-
wych, które wymagają podstawowej ochrony odgromowej. Zgodnie z interpretacją dokonaną przez
Normalizacyjną Komisję Problemową nr 55 [6] konieczność stosowania zwodów podwyższonych
ma uzasadnienie w przypadku strzech ze słomy lub innych materiałów równoważnych pod wzglę-
dem łatwopalności i nie dotyczy drewnianych pokryć dachowych.
Przyjęcie takiej interpretacji powoduje, że na dachach z gontów lub desek drewnianych można sto-
sować zwody niskie ułożone w odległości nie mniejszej niż 2 cm nad powierzchnią dachu lub bez-
pośrednio na nim.
7
Rys. 8. Zwody podwyższone na dachach krytych słomą lub łatwozapalnym materiałem
W przypadku drzew w sąsiedztwie obiektów należy zachować minimalna odległość, około 2 m,
pomiędzy gałęziami drzewa (w przypadku bezpośredniego trafienia w drzewo) a dachem z materia-
Å‚u Å‚atwopalnego (rys. 9.).
Rys. 9 Instalacja piorunochronna na dachu krytym słomą oraz odstępy izolacyjne od drzew w są-
siedztwie obiektu.
8
Metalowe pokrycia dachowe
Blachę pokrycia dachowego można i należy wykorzystywać jako zwód poziomy niski pod warun-
kiem, że jej grubość będzie nie mniejsza niż 0,5 mm bez względu na rodzaj materiału pokrycia da-
chowego (wg PN-IEC 61024-1  tabela 8). Dodatkowo w tabeli 8 zestawiono wartości minimal-
nych grubości blach z różnych materiałów zalecane przez normę PN-86/E-05003/01.
Tabela 8. Minimalne grubości blach stosowanych do odprowadzenia prądu piorunowego
Minimalne grubości blachy [mm]
Materiały
PN-86/E-05003/01 PN-IEC 61024-1
stal ocynkowana 0,5
stal nierdzewna -
0,5
miedz
0,5
aluminium 1
cynk 0,5
ołów -
Uwzględniając powyższe informacje można stwierdzić, że metalowe pokrycia dachowe obiektów
budowlanych należy wykorzystywać do ochrony odgromowej w następujących przypadkach:
" Zapewniona jest trwała ciągłość połączeń pomiędzy poszczególnymi częściami pokrycia da-
chowego.
" Warstwa metalu ma grubość nie mniejszą od wartości podanych w tabeli 8 w przypadku, gdy:
- nie zachodzi potrzeba zapobieganiu perforacji pokrycia dachowego,
- pod powierzchnią pokrycia dachowego nie występuje warstwa materiału łatwo palnego.
" Metalowe elementy nie są pokryte materiałem izolacyjnym.
Nie jest uznawane za izolacjÄ™ pokrycie blachy cienkÄ… warstwÄ… farby ochronnej, warstwÄ… asfaltu o
grubości do 0,5mm lub warstwą folii o grubości do 1mm.
Jak już wspomniano, pokrycie drewniane dachu powinno być zakwalifikowane do pokryć i podłoży
wykonanych z materiałów trudno zapalnych i metalowe pokrycie dachowe może być ułożone na
pokryciu drewnianym. W przypadku wykorzystywania blach o dopuszczalnych grubościach istnieje
możliwość wytopienia otworów w miejscu wpływania prądu piorunowego. Wytopione krople meta-
lu lub nawet podwyższona jego temperatura mogą stanowić duże zagrożenie, jeśli bezpośrednio pod
blacha znajdują się materiały palne. W takim przypadku może również zaistnieć konieczność sto-
sowania zwodów podwyższonych.
Przewody odprowadzajÄ…ce
Podobnie jak w przypadku zwodów, jako przewody odprowadzające należy wykorzystać elementy
przewodzące naturalne lub przewody sztuczne. W tabeli 9 przedstawiono wymagane odległości po-
między przewodami odprowadzającymi, przewodami a ścianami obiektu oraz samymi wspornika-
mi.
Jeśli zachodzi konieczność prowadzenia przewodów w odległości mniejszej niż 40 cm należy za-
stosować przewody o przekroju nie mniejszym niż 100 mm2. pomaczania przewodów powinny być
spawane lub zgrzewane.
W przypadku dachów blaszanych prąd piorunowy powinien być odprowadzony do ziemi przy po-
mocy przewodów odprowadzających połączonych z blachą. Przykład takiego połączenia przedsta-
wia rys. 10.
9
Tablica 9. Odległości przewodów odprowadzających od ścian obiektów budowlanych
Minimalna odległość od ściany budynku
Åšciana
PN-86/E-05003/01 PN- IEC 61024-1
40 cm
10 cm
materiał palny
1,5m
Podłoże z
Podłoże z
1,0m
materiałów
materiału
Å‚atwo
Å‚atwo
zapalnych
zapalnego
nie mniejsza niż 40 cm od ściany
na ścianie* lub 10 cm od ściany**
* - wzrost temperatury przewodu odprowadzającego przy przepływie prądu piorunowego nie jest groz
ny dla materiału ściany,
** - temperatura przewodu przekracza wartości dopuszczalne dla palnego materiału ściany.
Rys. 10. Odprowadzanie prÄ…du piorunowe z metalowego pokrycia dachowego
Uziomy
W obiektach zagrożonych pożarem wypadkowa wartość rezystancji uziemienia (mierzona most-
kiem do pomiaru uziemień lub metodą techniczną) powinna być możliwie najmniejsza i nie prze-
kraczać wartości podanych w tabeli 10.
Tworząc układ uziomowy należy ograniczać występowanie różnic potencjałów pomiędzy poszcze-
gólnymi elementami uziomu. Spełnienie tego warunku wymaga tworzenia układu symetrycznego, o
trwałych i pewnych połączeniach pomiędzy poszczególnymi elementów uziomu.
Do celów ochrony odgromowej i przepięciowej należy w pierwszej kolejności wykorzystać uziomy na-
turalne obiektu. Przy budowie nowych obiektów zalecane jest wykorzystywanie uziomów funda-
mentowych.
10
Tabela 10. Najwyższe dopuszczalne wartości wypadkowej rezystancji uziemienia obiektów zagro-
żonych pożarem lub wybuchem [©] (zgodnie z[3])
Grunt podmokły, ba- Wszystkie pośred- Grunty kamie-
Rodzaj uziomów
gienny, próchniczny, nie rodzaje grun- niste i skaliste
torfiasty, gliniasty tów
Uziomy poziome, pionowe i mieszane oraz
10 20 40
stopy fundamentowe
Uziomy otokowe oraz Å‚awy fundamentowe 15 30 50
Połączenia uziomów naturalnych z przewodami uziemiającymi powinny być wykonane w sposób trwa-
Å‚y za pomocÄ… spawania lub zgrzewania.
Jeśli wykonanie takich połączeń jest niemożliwe lub utrudnione dopuszczalne jest wykorzystanie obejm
lub uchwytów mających zacisk lub zaciski zabezpieczone przed rozluz
nieniem siÄ™.
W przypadkach obiektów, w których nie ma możliwości wykorzystania uziomów naturalnych lub ich
wykorzystanie jest niecelowe, należy stosować uziomy sztuczne. Uziomy sztuczne należy wykonywać
z materiałów zestawionych w tabeli 11.
Tabela 11. Najmniejsze wymiary elementów stosowanych na uziomy
Materiały (wymiary znamionowe w mm)
PN-86/E-05003/01 [mm] PN- IEC 61024-1
Rodzaj wyrobu
stal bez pokrycia stal ocynkowana miedz stal miedz
Druty 8,0 6,0 6,0
Taśmy 20x4 20x3 20x3
80 mm2 50 mm2
Rury 20/2,9 15/2,75 ---
Kształtowniki o gru-
5,0 4,0 ---
bości ścianki
Uziomy sztuczne należy wykonywać jako uziomy poziome otokowe, promieniowe lub pionowe. Zale-
cane jest stosowanie uziomów otokowych.
Wewnętrzna ochrona odgromowa
W przypadku ochrony obiektów zagrożonych pożarem podstawowym zadaniem ochrony wewnętrznej
jest zapobieganie przeskokom iskrowym pod wpływem bezpośredniego lub pośredniego (za pomocą
pola elektromagnetycznego) oddziaływaniu prądu piorunowego. Podstawowym sposobem ochrony
przed przeskokami iskrowymi jest zachowanie odpowiednich odstępów izolacyjnych lub ich zwieranie.
W obiektach o konstrukcji stalowej lub żelbetowej znacznie częściej stosowana ekwipotencjalizacja
wykorzystująca połączenia wyrównawcze bezpośrednie lub ochronnikowe.
Połączeniami wyrównawczymi bezpośrednimi należy objąć wszystkie urządzenia metalowe znajdujące
się wewnątrz obiektów i wprowadzane do nich.
Badania urządzeń piorunochronnych
W przypadku ochrony w obiektach zagrożonych pożarem nadal obowiązują zalecenia zawarte w
normach serii PN-../E-05003/03. Zakres badań wymaganych przez te normy zestawiono w tabeli
12.
11
Tabela 12. Zakres badań urządzeń piorunochronnych w przypadku ochrony obostrzonej.
Badania częściowe wykonywane podczas budowy obiektu
1. Sprawdzenie elementów urządzenia piorunochronnego, zgodności ich rozmieszczenia oraz
sprawdzenia wymiarów i rodzajów połączeń elementów sztucznych.
2. Sprawdzenie ciągłości połączeń za pomocą omomierza lub mostka do pomiarów rezystancji w
układzie połączeń zwód  przewód uziemiający.
3. Sprawdzenie połączeń wewnętrznych słupów wsporczych na poziomie ziemi.
Badania odbiorcze
1. Oględziny.
2. Sprawdzenie ciągłości i prawidłowości połączeń.
3. Pomiar rezystancji uziemienia.
4. Sprawdzenie prawidłowości montażu bezpieczników ogniowych
Badania okresowe
1. Przeprowadzanie  raz w roku przed okresem burzowym (nie póz
niej niż do 30 kwietnia).
2. Zakres badań okresowych:
a) Sprawdzenie ciągłości połączeń części nadziemnej za pomocą omomierza lub mostka
do pomiarów rezystancji w układzie połączeń zwód  przewód uziemiający.
b) Pomiar rezystancji uziemienia  zalecane jest zastosowanie mostka udarowego. Jeśli
pomiar wykonywany jest metodą techniczną należy odłączyć od mierzonego uziomu
wszelkie masy metalowe.
c) Sprawdzenie uziomu po ich odkopaniu wykonywane co 5 lat (jeśli wyniki pomiarów z
punktu b są pozytywne). Należy wykonać nowy uziom, jeśli stopień skorodowania prze-
kracza 40% przekroju.
d) Sprawdzenie stanu technicznego bezpieczników ogniowych.
Wnioski
Instalacje piorunochronne powinny zapewnić pewną i niezawodną ochronę obiektów budowlanych
przed działaniem prądu piorunowego. Spełnienie takich warunków jest szczególne ważne w obiek-
tach zagrożonych pożarem. Ułatwieniem dla projektantów i wykonawców są zalecenia zawarte
normach. Ich spełnienie powinno ułatwić stworzenie pewnej i niezawodnej ochrony. Należy za-
uważyć, że poprawne zaprojektowanie instalacji odgromowej wymaga dokładnego przeanalizowa-
nia występujących zagrożeń oraz wybrania właściwych rozwiązań i powinno być wykonywane
przez specjalistów.
LITERATURA
1. RozporzÄ…dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r. zmieniajÄ…ce rozporzÄ…dzenie w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie  Dz.
U. Nr 109, poz.1156.
2. PN-86/E-05003/01: Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne.
12
3. PN-89/E-05003/03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona
4. PN-IEC 61024-1:2001, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne (oraz Po-
prawka PN-IEC 61024-1:2001/Ap1:2002).
5. PN-IEC 61024-1-2:2002,Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Prze-
wodnik B  Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń piorunochronnych.
6. PN-IEC 61312-1:2001, Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym. Zasady
ogólne.
7. PN-EN 62305-1:2006, Ochrona odgromowa  Część 1. Wymagania ogólne.
8. Interpretacja postanowień norm PN-86/E-05003/01 i PN-86/E-05003/02 dokonana przez NKP
nr 55 w dniu 17.12.1997 r.
9. Flisowski Z.: Trendy rozwojowe ochrony odgromowej budowli. Część 1. Wyładowania pioru-
nowe jako z
ródło zagrożenia. Warszawa 1986.
10. Hasse P., Wiesinger J.: Handbuch für Blitzschutz und Erdung. Richard Pflaum Verlag GmbH
& Co. KG, Munchen 1998
11. Kiefer G.: VDE 0100 und die Praxis. Wegweise für Anfänger und Profis. VDE-Verlag GMBH.
Berlin und Offenbach 1997.
12. Kopecky V.: EMV, Blitz- und Überspannungsschutz von A bis Z. Sicher planen, prüfen und er-
richten. Huthing &Pflaum, 2001.
13. Sowa A.: Kompleksowa ochrona odgromowa i przepięciowa. Biblioteka COSiW SEP Warsza-
wa 2005.
14. Szpor St. :Ochrona odgromowa. Tom 3. Piorunochrony. WNT 1978.,
15. Materiały informacyjne firmy DEHN
13