Dz.U.04.200.2047

2005.08.09

zm. Dz.U.05.136.1145

§ 1

2006.07.12

zm. Dz.U.06.107.724

§ 1

ROZPORZĄDZENIE

RADY MINISTRÓW

z dnia 24 sierpnia 2004 r.

w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z

tych prac

1)

(Dz. U. z dnia 14 września 2004 r.)

Na podstawie art. 204 § 1 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr

21, poz. 94, z późn. zm.

2)

) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się wykaz prac wzbronionych młodocianym, który jest określony w załączniku nr 1 do

rozporządzenia.

§ 2. Zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach

prac wzbronionych młodocianym, które są określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia, jeżeli jest to
niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego młodocianych.

§ 3. Zatrudnianie młodocianych przy pracach, o których mowa w § 2, nie może mieć charakteru

pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania młodocianych z czynnościami podstawowymi,
niezbędnymi do odbycia przygotowania zawodowego.

§ 4. 1. Pracodawca zatrudniający pracowników młodocianych przy pracach, o których mowa w § 2,

podejmuje działania niezbędne do zapewnienia im szczególnej ochrony zdrowia podczas pracy, biorąc w
szczególności pod uwagę ryzyko wynikające z ich braku doświadczenia, braku świadomości istniejących
lub potencjalnych zagrożeń oraz niepełnej dojrzałości fizycznej i psychicznej, w tym:
1) zapewnia wykonywanie pracy i zajęć przez młodocianych na stanowiskach pracy i w warunkach

niestwarzających zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia;

2) zapewnia nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych

do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy przez młodocianych;

3) informuje młodocianych o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podjętych działaniach dotyczących

ich zdrowia;

4) organizuje przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od

czynników szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.

2. Dopuszczenie młodocianych do prac, o których mowa w § 2, może nastąpić na podstawie oceny

ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub w
razie istotnej zmiany warunków wykonywania pracy. Podczas oceny ryzyka uwzględnia się w
szczególności:
1) ocenę wyposażenia oraz organizacji miejsc pracy i stanowisk pracy młodocianych;
2) organizację procesów pracy oraz ich powiązanie;
3) charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne;
4) formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu;
5) zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.

§ 5. 1. W celu umożliwienia zapewnienia szczególnej ochrony zdrowia młodocianym pracodawca, na

podstawie wykazów prac, o których mowa w § 1 i 2, sporządza wykazy prac wykonywanych w jego
zakładzie pracy:
1) wzbronionych młodocianym;
2) wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w celu odbycia

przygotowania zawodowego.

2. Wykaz prac wzbronionych młodocianym i stanowisk pracy, na których są wykonywane te prace,

zamieszcza się w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani
młodociani.

3. W ustalaniu wykazów, o których mowa w ust. 1, uczestniczy lekarz sprawujący profilaktyczną

opiekę zdrowotną nad młodocianymi.

§ 6. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac

wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 85, poz. 500, z 1992 r. Nr 1, poz. 1, z 1998 r. Nr 105, poz. 658
oraz z 2002 r. Nr 127, poz. 1091).

§ 7. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

________

1)

Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady 94/33/WE z dnia 22
czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz. Urz. WE L 216 z 20.08.1994).

2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz.
668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr
107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99,
poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr
74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r.
Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001 i Nr 120, poz.
1252.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

(1)

WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH MŁODOCIANYM

I. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała oraz zagrażające

prawidłowemu rozwojowi psychicznemu

1. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym

1) Prace polegające wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów oraz prace

wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów.

2) Prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem

energetycznym netto na wykonywanie pracy, przekraczają:
a) dla dziewcząt - w odniesieniu do 6-godzinnego dobowego czasu pracy - 2.300 kJ, a w odniesieniu

do wysiłków krótkotrwałych 10,5 kJ na minutę,

b) dla chłopców - w odniesieniu do 6-godzinnego dobowego czasu pracy - 3.030 kJ, a w odniesieniu

do wysiłków krótkotrwałych 12,6 kJ na minutę.

3) Prace załadunkowe i wyładunkowe, przy przewożeniu ciężarów środkami transportu, przy

przetaczaniu beczek, bali, kloców itp.

4) Ręczna obsługa dźwigni, korb i kół sterowniczych, przy której niezbędna jest siła przekraczająca:

a) przy pracy dorywczej (wykonywanej do 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania prac

nie przekracza połowy dobowego wymiaru czasu pracy młodocianych):
– dla dziewcząt - 70 N,
– dla chłopców - 100 N,

b) przy obciążeniu powtarzalnym:

– dla dziewcząt - 40 N,
– dla chłopców - 60 N.

5) Nożna obsługa elementów urządzeń (pedałów, przycisków nożnych itp.) wymagająca siły

przekraczającej:
a) przy obsłudze dorywczej:

– dla dziewcząt - 100 N,
– dla chłopców - 170 N,

b) przy obciążeniu powtarzalnym:

– dla dziewcząt - 70 N,
– dla chłopców - 130 N.

6) Ręczne dźwiganie i przenoszenie przez jedną osobę na odległość powyżej 25 m przedmiotów o masie

przekraczającej:
a) przy pracy dorywczej:

– dla dziewcząt - 14 kg,
– dla chłopców - 20 kg,

b) przy obciążeniu powtarzalnym:

– dla dziewcząt - 8 kg,
– dla chłopców - 12 kg.

7) Ręczne przenoszenie pod górę, w szczególności po schodach, których wysokość przekracza 5 m, a

kąt nachylenia - 30°, ciężarów o masie przekraczającej:
a) przy pracy dorywczej:

– dla dziewcząt - 10 kg,
– dla chłopców - 15 kg,

b) przy obciążeniu powtarzalnym:

– dla dziewcząt - 5 kg,
– dla chłopców - 8 kg.

8) Przewożenie przez dziewczęta ciężarów na taczkach i wózkach 2-kołowych poruszanych ręcznie.

2. Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała

1) Prace wykonywane w pozycji pochylonej lub w przysiadzie.
2) Prace wykonywane w pozycji leżącej, na boku lub na wznak, w tym w szczególności przy naprawach

pojazdów mechanicznych.

3) Prace wykonywane na kolanach, w tym w szczególności przy ręcznym cyklinowaniu podłóg, przy

pracach brukarskich i posadzkarskich.

3. Prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu

1) Prace, przy których mógłby być zagrożony dalszy prawidłowy rozwój psychiczny młodocianych, w

szczególności:
a) prace związane z produkcją, sprzedażą i konsumpcją wyrobów alkoholowych, w tym obsługa

konsumentów w zakładach gastronomicznych,

b) prace związane z produkcją, sprzedażą i reklamą wyrobów tytoniowych,
c) prace związane z ubojem i obróbką poubojową zwierząt,
d) obsługa zakładów kąpielowych i łaźni,
e) prace rakarzy,
f) prace przy sztucznym unasiennianiu zwierząt,
g) prace w szpitalach (oddziałach) dla nerwowo i psychicznie chorych.

2) Prace w warunkach mogących stanowić nadmierne obciążenie psychiczne, w szczególności:

a) wymagające odbioru i przetwarzania dużej liczby lub szybko po sobie następujących informacji i

podejmowania decyzji mogących spowodować groźne następstwa, szczególnie w sytuacjach
przymusu czasowego, w tym związane z obsługą urządzeń sterowniczych,

b) wymuszone przez rytm pracy maszyn i wynagradzane w zależności od osiąganych rezultatów.";

3) Prace pokojowych w domach wczasowych i turystycznych, pensjonatach i hotelach, w tym hotelach

robotniczych.

4) Udział w występach tancerzy w zakładach gastronomicznych.

II. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych

1. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych

1) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych, w tym środków ochrony roślin,

sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów
chemicznych jako: toksyczne (T), bardzo toksyczne (T+), żrące (C) lub wybuchowe (E).

2) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych, w tym środków ochrony roślin,

sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów
chemicznych jako szkodliwe (Xn), którym przypisano jeden lub więcej następujących zwrotów
zagrożeń:
a) zagraża powstaniem bardzo poważnych nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia (R39),
b) może powodować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową (R42),
c) może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą (R43),
d) może powodować raka (R45),
e) może powodować dziedziczne wady genetyczne (R46),
f) stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia (R48),
g) może upośledzać płodność (R60),
h) może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki (R61),
i) możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia (R68).

3) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych, w tym środków ochrony roślin,

sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów
chemicznych jako drażniące (Xi), którym przypisano jeden lub więcej następujących zwrotów
zagrożeń:
a) produkt skrajnie łatwo palny (R12),
b) może powodować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową (R42),
c) może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą (R43).

4) Prace w narażeniu na działanie czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym

lub mutagennym, określonych w odrębnych przepisach.

5) Prace w kontakcie z lekami psychotropowymi.
6) Prace związane z używaniem kadzi, zbiorników lub pojemników szklanych zawierających czynniki

chemiczne, o których mowa w pkt 1-4.

2. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów
Prace w środowisku, w którym występuje narażenie na szkodliwy wpływ:

1) pyłów o działaniu zwłókniającym i drażniącym, których stężenia przekraczają 2/3 wartości

najwyższych dopuszczalnych stężeń określonych w przepisach w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;

2) pyłów o działaniu uczulającym;
3) pyłów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonych w odrębnych przepisach.

3. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników fizycznych

1) Prace w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających wartości dla strefy

bezpiecznej, określone w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

2) Prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące na poziomie przekraczającym

dopuszczalne wartości dawek granicznych określone w przepisach prawa atomowego.

3) Prace w warunkach narażenia na promieniowanie laserowe.
4) Prace w warunkach narażenia na promieniowanie nadfioletowe, zwłaszcza emitowane przez

technologiczne urządzenia przemysłowe, w tym w szczególności przy spawaniu, cięciu i napawaniu
metali.

5) Prace w warunkach narażenia na promieniowanie podczerwone, w tym w szczególności przy piecach

hutniczych i grzewczych oraz spiekaniu, odlewaniu, walcowaniu i kuciu metali.

6) Prace w warunkach narażenia na hałas, którego:

a) poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego,

określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB,

b) szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB,
c) maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB.

7) Prace w warunkach narażenia na hałas infradźwiękowy, którego:

a) równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G

odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w
Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 86 dB,

b) szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135 dB.

8) Prace w warunkach narażenia na hałas ultradźwiękowy, którego:

a) równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach

ś

rodkowych od 10 kHz do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego

tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy,

b) maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach

ś

rodkowych od 10 kHz do 40 kHz

przekraczają wartości podane w tabeli:

Częstotliwość środkowa

pasm tercjowych (kHz)

Równoważny poziom ciśnienia

akustycznego odniesiony

do 8-godzinnego dobowego lub do

przeciętnego tygodniowego,

określonego w Kodeksie pracy,

wymiaru czasu pracy (dB)

Maksymalny poziom

ciśnienia akustycznego

(dB)

1

2

3

10; 12,5; 16

75

100

20

85

110

25

100

125

31,5; 40

105

130

9) Prace w warunkach narażenia na drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne,

przy których:
a) wartość ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin

działania sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (ahwx, ahwy, ahwz), przekracza 1 m/s

2

,

b) wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej, wyrażonej w postaci sumy wektorowej

skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech
składowych kierunkowych (ahwx, ahwy, ahwz), przekracza 4 m/s

2

.

10) Prace w warunkach narażenia na drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka, przy których:

a) wartość ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnego energetycznie dla 8 godzin

działania skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań dominującego wśród
przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych, z uwzględnieniem
właściwych współczynników (1,4 awx, 1,4 awy, awz), przekracza 0,19 m/s

2

,

b) wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej, wyrażonej w postaci skutecznego ważonego

częstotliwościowo przyspieszenia drgań dominującego wśród przyspieszeń drgań wyznaczonych
dla trzech składowych kierunkowych, z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4 awx,
1,4 awy, awz), przekracza 0,76 m/s

2

.

11) Prace w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 °C, a wilgotność względna

powietrza przekracza 65 %, a także w warunkach bezpośredniego oddziaływania otwartego źródła
promieniowania, w tym w szczególności: obsługa suszarni, spiekanie i prażenie rud, walcowanie,
wytapianie, rozlewanie i odlewanie metali lub ich stopów, naprawa pieców hutniczych, obsługa
pieców do termicznej obsługi cieplnej, w hutach szkła i przetwórniach szkła - obsługa pieców do
wytapiania i odprężania, naprawa pieców szklarskich, formowanie szkła oraz wszelkie prace na
pomostach czynnych pieców do wytapiania szkła, prace przy wypalaniu dolomitu i wapna, gotowanie
asfaltu i prace z gorącym asfaltem, bezpośrednia obsługa pieców piekarniczych, prace przy
przygotowaniu karmelu w kociołkach.

12) Prace w temperaturze powietrza niższej niż 14 °C, a także przy wilgotności względnej wyższej niż 65

%, w tym w szczególności: prace w chłodniach, przechowalniach produktów żywnościowych,
zamrażalniach, w stałym kontakcie z wodą, solanką i innymi płynami, przy robotach ziemnych w
mokrym gruncie - osuszanie i nawadnianie, a także prace w warunkach narażających na stałe
przemakanie odzieży, powodujące naruszenie bilansu cieplnego u młodych pracowników.

13) Prace w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu

nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 °C, przy braku możliwości
stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniach o temperaturze pośredniej.

14) Prace w warunkach podwyższonego ciśnienia, w tym w szczególności:

a) w komorach wysokich ciśnień lub w innych urządzeniach hiperbarycznych nawodnych albo

naziemnych,

b) w urządzeniach komunikacji lotniczej,
c) prace nurków i płetwonurków,
d) prace w kesonach.

15) Prace w warunkach obniżonego ciśnienia, w tym w szczególności w komorach niskich ciśnień lub w

innych urządzeniach hipobarycznych nawodnych lub naziemnych.

4. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych

1) Prace, przy których źródłem zakażenia lub zarażenia może być chory człowiek lub materiał zakaźny

pochodzenia ludzkiego, tj. krew, tkanki, mocz, kał itp., w tym w szczególności wszelkie prace w
szpitalach (oddziałach) zakaźnych.

2) Prace, przy których występują zagrożenia czynnikami biologicznymi, przenoszonymi na człowieka

przez kontakt ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego, w tym szczególnie:
a) drobnoustrojami chorób odzwierzęcych, tj. zoonozami,
b) alergenami pochodzenia zwierzęcego: wydalinami, roztoczem, sierścią, łupieżem zwierząt

hodowlanych, pyłem jedwabiu naturalnego, pierzem ptaków, mączką rybną itp., występującymi w
hodowli i przetwórstwie.

3) Prace, przy których występują zagrożenia czynnikami biologicznymi pochodzenia roślinnego lub

mikroorganizmami przenoszonymi przez rośliny:
a) drobnoustrojami występującymi w roślinach, tj. bakteriami, promieniowcami, grzybami itp., które

stanowią zagrożenie w trakcie procesów magazynowania, przetwarzania i użytkowania różnych
surowców roślinnych,

b) pyłami pochodzenia roślinnego, powodującymi stany uczuleniowe, w tym w szczególności pyłami

zbożowymi, paszowymi, tytoniowymi i z ziół leczniczych.

III. Prace stwarzające zagrożenia wypadkowe

1) Prace, podczas których młodociani są narażeni na zwiększone niebezpieczeństwo urazów, w tym w

szczególności związane z:
a) obsługą młotów mechanicznych, pras, walców, nożyc, krajalnic, szarpaczy oraz napędów i

przystawek przenoszących ruch na maszyny,

b) uruchamianiem maszyn i innych urządzeń bezpośrednio po ich naprawie,
c) połowem ryb, ich patroszeniem i filetowaniem oraz wszelkimi pracami w działach produkcyjnych

fabryk przetworów rybnych,

d) rozbiorem, trybowaniem i mieleniem mięsa,
e) obsługą ciągników i maszyn samojezdnych, bezpośrednią obsługą młockarni, sieczkarni i innych

maszyn rolniczych, przy których występują zagrożenia wypadkowe, oraz koszeniem kosą,

f) prowadzeniem maszyn budowlanych i drogowych oraz obsługą dźwignic, kafarów i kołowrotów,
g) obsługą kotłów parowych, urządzeń i naczyń, w których występuje ciśnienie powyżej 0,5 bara,

obsługą generatorów gazowych i innych urządzeń, których eksploatacja, uszkodzenie i
nieprawidłowa czynność zagraża bezpieczeństwu obsługującego i innych osób znajdujących się w
pobliżu,

h) obróbką drewna przy użyciu pilarek łańcuchowych z napędem elektrycznym lub mechanicznym,

obsługą pilarek tarczowych, taśmowych, ramowych (traków), maszyn do obróbki drewna o
bezpośrednim ręcznym posuwie materiału oraz wszelkich pracach przy zrywce, pozyskiwaniu i
transporcie drewna,

i) kontaktem ze zwierzętami dzikimi lub jadowitymi, obsługą buhajów, ogierów, knurów i tryków

oraz wywozem obornika i gnojowic.

2) Prace związane z wytwarzaniem i stosowaniem środków wybuchowych i łatwo palnych oraz

wyrobów zawierających te środki.

3) Prace obejmujące wytwarzanie, stosowanie i przechowywanie sprężonych, płynnych i

rozpuszczonych gazów.

4) Prace zagrażające porażeniem prądem elektrycznym, w tym w szczególności: prace przy liniach

energetycznych będących pod napięciem lub w pobliżu tych linii, prace w rozdzielniach prądu
elektrycznego, w elektrycznych podstacjach, przy transformatorach i nastawniach, wszelkie prace
przy obsłudze urządzeń energetycznych znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem napięcia
obniżonego (bezpiecznego) oraz prac konserwacyjnych przy urządzeniach central telefonicznych,
wykonywanych przez absolwentów szkół zawodowych.

5) Prace w transporcie kolejowym, w tym w szczególności: na stanowiskach związanych z

prowadzeniem ruchu kolejowego, zwłaszcza prace maszynistów pojazdów trakcyjnych i drezyn
motorowych, dyżurnych ruchu, konduktorów, manewrowych, ustawiaczy, nastawniczych,
zwrotniczych, operatorów maszyn torowych, sprzątaczy wagonów oraz przy budowie i utrzymaniu
sieci trakcyjnej.

6) Prace w transporcie oraz komunikacji samochodowej i tramwajowej, w tym w szczególności:

a) prace kierowców pojazdów silnikowych i ich pomocników,
b) prace konduktorów w autobusach i trolejbusach,
c) przy ręcznym przetaczaniu, spinaniu i odczepianiu wagonów i przyczep,
d) przy zdejmowaniu, nakładaniu i pompowaniu opon samochodowych i ciągnikowych,
e) prace konwojentów.

7) Prace w żegludze, w tym w szczególności: wszelkie prace na jednostkach pływających oraz prace w

portach związane z obsługą techniczną statków, prace na pogłębiarkach i przy wydobywaniu wraków.

8) Prace w lotnictwie, w tym w szczególności: prace mechaników, pilotów samolotów oraz prace

związane z obsługą pasażerów w samolocie.

9) Prace grożące zawaleniem, w tym w szczególności:

a) prace pod ziemią,

b) prace w zagłębieniach o głębokości większej niż 0,7 m, których szerokość jest mniejsza niż

dwukrotna głębokość,

c) prace przy budowie i rozbiórce obiektów budowlanych.

10) Prace na wysokości powyżej 3 m grożące upadkiem z wysokości, w tym w szczególności:

a) przy budowie, naprawie i czyszczeniu kominów,
b) związane z przymusową pozycją ciała, w przestrzeni ograniczonej,
c) narażające na zmienny mikroklimat, prowadzone na zewnątrz budynku.

11) Prace w kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych oraz przy wydobywaniu i przerobie siarki.
12) Prace przy nieodpowiednim oświetleniu, przy których wykonywaniu parametry oświetlenia nie

odpowiadają wymaganiom określonym w Polskich Normach.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

(2)

WYKAZ NIEKTÓRYCH RODZAJÓW PRAC WZBRONIONYCH MŁODOCIANYM, PRZY

KTÓRYCH ZEZWALA SIĘ NA ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH W WIEKU POWYŻEJ 16

LAT

I. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała oraz zagrażające
prawidłowemu rozwojowi psychicznemu

1. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym

1) Prace polegające na podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie i na odległości nieprzekraczające

wartości określonych w dziale I ust. 1 pkt 6 i 7 załącznika nr 1 do rozporządzenia oraz prace
wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów.

2) Przewożenie przez chłopców na taczkach jednokołowych na odległość do 50 m ładunków o masie do

50 kg po powierzchni gładkiej, utwardzonej lub po pomostach zbitych z desek trwale zamocowanych,
jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2 %.

3) Przewożenie przez chłopców na wózkach 2-kołowych poruszanych ręcznie na odległość do 100 m po

powierzchni gładkiej ładunków o masie do 80 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2 %,
a po powierzchni nierównej - ciężarów do 50 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 1 %.

4) Przewożenie na wózkach 3- lub 4-kołowych poruszanych ręcznie na odległość do 150 m ładunków o

masie: dziewczętom do 50 kg oraz chłopcom do 80 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza
2 %.

5) Przewożenie na odległość do 200 m ładunków w wagonikach, kolebach przemieszczanych ręcznie po

szynach o masie: dziewczętom do 300 kg oraz chłopcom do 400 kg, jeżeli pochylenie toru nie
przekracza 1 %.

Uwaga:
1) Łączny czas wykonywania czynności wymienionych w pkt 1-5 w ciągu doby nie może przekraczać

1/3 czasu pracy młodocianego.

2) Masa ładunków, o których mowa w pkt 2-5, obejmuje również masę urządzenia transportowego.

2. Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji przy pracy
Prace przy naprawach pojazdów samochodowych, układaniu podłóg oraz układaniu i naprawach

nawierzchni drogowych, pod warunkiem wykonywania ich nie dłużej niż 3 godziny na dobę.

3. Prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu
Prace przy obsłudze konsumentów w zakładach gastronomicznych, w których podawany jest alkohol,

z wyłączeniem podawania przez młodocianych napojów alkoholowych, wykonywane pomiędzy godziną 7
i 17.

II. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych

1. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych

1) Prace w zakładach poligraficznych przy trawieniu klisz i innych elementów, pod warunkiem

wykonywania tych prac do 2 godzin na dobę.

2) Prace przy barwieniu wyrobów włókienniczych oraz przy garbowaniu skór przy użyciu środków

chemicznych, pod warunkiem że prace będą odbywały się w wymiarze do 12 godzin na tydzień w
warunkach laboratoryjnych lub w wydzielonych dla celów szkolenia zawodowego i odpowiednio
wyposażonych pomieszczeniach.

3) Prace w kontakcie z czynnikami stwarzającymi ryzyko uczulenia, pod warunkiem uzyskania

specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z tymi
czynnikami.

2. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów
Prace w kontakcie z pyłami stwarzającymi ryzyko uczulenia, pod warunkiem uzyskania

specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z tymi pyłami.

3. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników fizycznych

1) Prace chłopców w wieku powyżej 17 lat:

a) przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali, z wyłączeniem metali kolorowych oraz spawania

wewnątrz zbiorników i pod wodą, pod warunkiem wykonywania ich nie dłużej niż 3 godziny na
dobę oraz 60 godzin w całym okresie szkolenia zawodowego, pod nadzorem nauczycieli zawodu
lub instruktorów praktycznej nauki zawodu posiadających kwalifikacje spawacza; zatrudnianie
młodocianych przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali może się odbywać tylko na tych
stanowiskach, na których jest zapewniona skutecznie działająca wentylacja miejscowa i ogólna,

b) przy ręcznych pracach kowalskich z zastosowaniem młotków o masie do 5 kg, nie dłużej niż 3

godziny na dobę i 60 godzin w całym okresie szkolenia zawodowego, przy zachowaniu norm
wydatku energetycznego określonych w dziale I ust. 1 pkt 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia.

2) Prace w mikroklimacie gorącym do wartości 26 °C wskaźnika obciążenia termicznego WBGT,

wykonywane do 3 godzin na dobę, pod warunkiem zachowania norm wydatku energetycznego
określonych w dziale I ust. 1 pkt 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia oraz zapewnienia młodocianym
na stanowiskach pracy dostatecznej ilości odpowiednich napojów i dziesięciominutowych przerw po
każdych pięćdziesięciu minutach pracy, to jest prace:
a) przy obsłudze maszyn i urządzeń hutniczych oraz urządzeń walcowniczych w hutach żelaza i stali,

wykonywane przez chłopców, jeżeli spełnione są następujące warunki:
– młodociany jest stopniowo wprowadzany w realizację zadań przewidzianych w ramach nauki

zawodu, poczynając od obserwacji procesów produkcyjnych, poprzez wstępne ćwiczenia na
stanowiskach szkoleniowych i prace pomocnicze przy obsłudze stanowisk roboczych
wyznaczonych programem nauczania,

– na stanowiskach pracy związanych z nauką zawodu jest zapewniona pełna obsada

pracowników,

– w odniesieniu do młodocianych nie może być stosowany system prac normowanych i

akordowych,

– w wydziałach stalowni, walcowni i wielkich pieców czas zajęć młodocianych nie może

przekraczać 2 godzin na dobę,

– praktyczna nauka zawodu młodocianych nie może odbywać się w spiekalniach, w hali

namiarowej i gardzieli wielkich pieców, w halach odlewniczych i lejniczych, w mieszalniach
stalowni oraz walcowni blach, rur i drutu,

b) przy formowaniu wyrobów z masy szklanej, z wyłączeniem wydmuchiwania ustnego,

wykonywane przez chłopców w wieku powyżej 17 lat,

c) przy wytwarzaniu wyrobów ceramicznych,
d) przy bezpośredniej obsłudze pieców piekarniczych w zakładach zmechanizowanych,
e) przy produkcji wyrobów czekoladowych i z mas karmelowych, wykonywane przez młodocianych

w wieku powyżej 17 lat.

3) Prace w mikroklimacie zimnym, z wyłączeniem prac w chłodniach i zamrażalniach, pod

następującymi warunkami:
a) wyposażenia młodocianych w odzież o odpowiedniej ciepłochronności, zgodnej z wymaganiami

Polskiej Normy,

b) zapewnienia na stanowiskach pracy gorących napojów,
c) przestrzegania, aby wydatek energetyczny nie przekraczał norm określonych w dziale I ust. 1 pkt 2

załącznika nr 1 do rozporządzenia oraz ograniczenia do 3 godzin na dobę czasu pracy
młodocianych w pomieszczeniach z temperaturą niższą niż 10 °C.

W przypadku gdy zaistnieje konieczność wykonywania pracy bez zastosowania rękawic ochronnych,
dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w warunkach, w których wartość wskaźnika siły
chłodzącej powietrza WCI nie przekracza 800 kcal x m

-2

x h

-1

.

4. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych

1) Prace w placówkach służby zdrowia, z wyjątkiem szpitali (oddziałów szpitali) zakaźnych, w

wymiarze do 6 godzin na dobę, z wyłączeniem następujących czynności:
a) wynoszenie, mycie i dezynfekcja naczyń z wydalinami, wydzielinami i innymi materiałami

potencjalnie zakaźnymi, mycie chorych zanieczyszczonych, pomoc przy zaspokajaniu potrzeb
fizjologicznych,

b) prace dezynfekcyjne, dezynsekcyjne, deratyzacyjne z zastosowaniem toksycznych środków

chemicznych,

c) pobieranie i przenoszenie materiałów do badań laboratoryjnych, takich jak kał, mocz, krew,

plwocina,

d) wykonywanie toalety pośmiertnej i prace w prosektoriach.

2) Prace przy ręcznym i maszynowym krojeniu skór - w wymiarze do 3 godzin na dobę.
3) Prace młynarskie przy obsłudze maszyn czyszczących i mielących, wykonywane przez chłopców w

wieku powyżej 17 lat, pod warunkiem że stężenia pyłów nie przekraczają 2/3 wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń określonych w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

4) Prace w kontakcie z czynnikami stwarzającymi ryzyko uczulenia, pod warunkiem uzyskania

specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z tymi
czynnikami.

III. Prace stwarzające zagrożenia wypadkowe

1) Prace masarskie i kucharskie, przy wykrawaniu elementów na mięsa drobne, rozbiorze

uzupełniającym i obróbce elementów mięsnych.

2) Prace przy filetowaniu ryb.
3) Prace przy budowie, naprawie i utrzymaniu nawierzchni kolejowej, w wydzielonym warsztacie

szkolnym, na torach ułożonych wyłącznie dla celów szkoleniowych, na terenie ogrodzonym, z
wyłączeniem bezpośredniego sąsiedztwa czynnych torów kolejowych dla ruchu pociągów.

4) Prace kierowcy pojazdu silnikowego, jeśli program nauki zawodu przewiduje uzyskanie przez ucznia

prawa jazdy uprawniającego do kierowania takim pojazdem.

5) Prace marynarzy i rybaków.
6) Prace przy obsłudze ciągników i samojezdnych maszyn rolniczych.
7) Prace w zagłębieniach do 1,5 m obudowanych zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach w

sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

8) Niektóre rodzaje prac pod ziemią w górnictwie węglowym, w głębinowych kopalniach rud i

kopalniach soli oraz w kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych przewidziane w programach
praktycznej nauki zawodu, wykonywane przez chłopców, pod warunkiem spełnienia następujących
wymagań:

a) czas pracy młodocianych pod ziemią nie może przekraczać 14 dni w miesiącu, przy czym czas

pracy młodocianych w wieku do 17 lat nie może przekraczać 4 godzin na dobę, a młodocianych w
wieku powyżej 17 lat - 6 godzin na dobę,

b) czas pracy młodocianych w kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych nie może przekraczać 4

godzin na dobę,

c) w czasie szkolenia zawodowego młodociani mogą być zatrudniani w polach szkoleniowych, tj. w

oddziałach kopalni specjalnie przeznaczonych do szkolenia, lub na stanowiskach szkoleniowych w
warsztatach energomechanicznych i w oddziałach ruchowych kopalni pod ziemią, zatwierdzonych
dla celów szkoleniowych w planie ruchu zakładu górniczego przez właściwy okręgowy urząd
górniczy,

d) zatrudnianie młodocianych na stanowiskach szkoleniowych w warsztatach energomechanicznych i

w oddziałach ruchowych kopalni pod ziemią odbywa się przy pełnej obsadzie pracowników
dorosłych z odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi,

e) praca młodocianych pod ziemią:

– może odbywać się po stwierdzeniu zgodności warunków pracy z przepisami dotyczącymi

bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym braku nadmiernego ciśnienia, braku zapylenia
szkodliwego dla zdrowia, promieniowania jonizującego, nadmiernego hałasu oraz po
zapewnieniu dobrego przewietrzenia, korzystnego mikroklimatu i odpowiedniego oświetlenia,
bezpieczeństwa przeciwpożarowego, wodnego i gazowego, a także dogodnego i bezpiecznego
dojścia do miejsca pracy,

– nie może odbywać się w chodnikach wymagających pozycji leżącej lub pochylonej, w

miejscach mokrych, przy rabunku, w polach pożarowych oraz w warunkach niebezpiecznych,
gdzie wymagana jest duża ostrożność i doświadczenie,

– nie może polegać na dźwiganiu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów ponad normy określone

dla młodocianych,

f) zatrudnianie młodocianych pod ziemią może odbywać się tylko pod nadzorem nauczycieli

zawodu, zatwierdzonych przez właściwy okręgowy urząd górniczy, lub instruktorów praktycznej
nauki zawodu, zatwierdzonych przez kierownika zakładu górniczego, przy czym na jednego
instruktora nie może przypadać więcej niż 5 młodocianych.

9) Prace młodocianych w wieku powyżej 17 lat:

a) związane z montażem, demontażem i konserwacją linii energetycznych, rozdzielni, stacji

transformatorów i nastawni, w tym na wysokości do 10 m, przy zastosowaniu wymaganych
przepisami energetycznymi środków ochronnych, pod warunkiem całkowitego wyłączenia linii
lub urządzeń spod napięcia przy jednoczesnym zabezpieczeniu miejsca pracy w taki sposób, aby
wykluczone było przypadkowe włączenie tych linii lub urządzeń pod napięcie oraz przypadkowe
zbliżenie się na niebezpieczną odległość do części urządzeń pozostawionych pod napięciem lub
ich dotknięcie, oraz pod warunkiem zastosowania zabezpieczenia przed skutkami wyładowań
atmosferycznych,

b) związane z budową i utrzymaniem sieci trakcyjnych, w tym na wysokości do 10 m, przy

zastosowaniu wymaganych przepisami środków ochronnych, przy wyłączonej sieci trakcyjnej
spod napięcia i jednoczesnym zabezpieczeniu miejsca pracy w taki sposób, aby wykluczone było
przypadkowe włączenie tego odcinka sieci pod napięcie lub przeniesienie napięcia przez pantograf
pojazdu trakcyjnego; prace te mogą być wykonywane tylko na sieci trakcyjnej zbudowanej
specjalnie dla celów szkoleniowych lub na wyznaczonych odcinkach linii kolejowej, na których na
czas wykonywania prac wstrzymany jest ruch pociągów,

c) związane z obsługą pojazdów trakcyjnych i z prowadzeniem ruchu kolejowego, wykonywane pod

bezpośrednim nadzorem osób upoważnionych,

d) na wysokości do 10 m, w wymiarze do 2 godzin na dobę, pod warunkiem pełnego zabezpieczenia

przed upadkiem i wyłączenia innych zagrożeń,

e) wykonywane w warsztatach szkolnych lub na stanowiskach szkoleniowych w zakładach pracy

przystosowanych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu:

- przy obsłudze młotów mechanicznych, pras, walców, nożyc, krajalnic, szarpaczy oraz napędów

i przystawek przenoszących ruch na maszyny,

- przy obróbce drewna z użyciem pilarek łańcuchowych z napędem elektrycznym lub

mechanicznym, pilarek tarczowych, taśmowych lub ramowych (traków), maszyn do obróbki
drewna o bezpośrednim ręcznym posuwie materiału, przy zrywce oraz pozyskiwaniu i
transporcie drewna.

10) Prace przy nieodpowiednim oświetleniu:

a) w pomieszczeniach zaciemnionych (ciemniach fotograficznych), w wymiarze do 2 godzin na

dobę,

b) młodocianych w wieku powyżej 17 lat w zakresie potrzebnym do przygotowania zawodowego:

– w konserwatoriach filmów,
– w ciemniach filmowych,
– przy montażu filmów,
– w charakterze pomocy przy obsłudze aparatów projekcyjnych 35 mm wyposażonych w lampy

łukowe, pod warunkiem nieprzekraczania przy tych pracach 6 godzin na dobę, a w kabinie
kinooperatora - czasu pracy w ciągu 2 seansów.