XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA GOSPODARKI

z dnia 17 wrzeĞnia 1999 r.

w sprawie bezpieczeĔstwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach

energetycznych.

(Dz. U. z dnia 8 paĨdziernika 1999 r.)

Na podstawie art. 237

15

§ 2 Kodeksu pracy zarządza siĊ, co nastĊpuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie okreĞla wymagania bezpieczeĔstwa i higieny pracy pracowników
zatrudnionych przy eksploatacji urządzeĔ i instalacji energetycznych.

§ 2. Ilekroü w rozporządzeniu jest mowa o:
1) urządzeniu energetycznym - naleĪy przez to rozumieü urządzenia techniczne stosowane
w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz
uĪytkowania paliw i energii,
2) instalacji energetycznej - naleĪy przez to rozumieü urządzenia energetyczne z układami
połączeĔ miĊdzy nimi,
3) sieci cieplnej - naleĪy przez to rozumieü urządzenia i instalacje słuĪące do przesyłania i
dystrybucji ciepła z układami połączeĔ miĊdzy nimi,
4) instalacji gazowej - naleĪy przez to rozumieü urządzenia gazowe z układami połączeĔ
miĊdzy nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej siĊ na terenie i w obiekcie odbiorcy,
5) pomieszczeniu lub terenie ruchu energetycznego - naleĪy przez to rozumieü
odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądĨ czĊĞü pomieszczenia lub terenu albo
przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia
energetyczne dostĊpne tylko dla upowaĪnionych osób,
6) miejscu pracy - naleĪy przez to rozumieü odpowiednio przygotowane stanowisko pracy
lub okreĞloną strefĊ pracy w zakresie niezbĊdnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy
urządzeniach i instalacjach energetycznych,
7) instrukcji eksploatacji - naleĪy przez to rozumieü zatwierdzoną przez pracodawcĊ
instrukcjĊ okreĞlającą procedury i zasady wykonywania czynnoĞci niezbĊdnych przy
eksploatacji urządzeĔ i instalacji energetycznych, opracowaną na podstawie odrĊbnych
przepisów oraz dokumentacji producenta,
8) Ğwiadectwie kwalifikacyjnym - naleĪy przez to rozumieü Ğwiadectwo stwierdzające
spełnienie przez daną osobĊ odpowiednich wymagaĔ kwalifikacyjnych do wykonywania
pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji,

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

napraw, kontrolno-pomiarowym, montaĪu dla okreĞlonych rodzajów urządzeĔ i instalacji
energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach okreĞlonych w odrĊbnych przepisach,
9) pracownikach uprawnionych - naleĪy przez to rozumieü pracowników posiadających
sprawdzone i właĞciwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeĔ i
instalacji energetycznych, potwierdzone Ğwiadectwem kwalifikacyjnym,
10) pracownikach upowaĪnionych - naleĪy przez to rozumieü pracowników, którzy w
ramach swoich obowiązków słuĪbowych lub na podstawie polecenia słuĪbowego wykonują
okreĞlone prace,
11) zespole pracowników - naleĪy przez to rozumieü grupĊ pracowników, w której skład
wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracĊ,
12) zespole pracowników kwalifikowanych - naleĪy przez to rozumieü grupĊ pracowników,
w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niĪ dwie osoby, posiada waĪne Ğwiadectwa
kwalifikacyjne,
13) urządzeniach i instalacjach energetycznych nieczynnych - naleĪy przez to rozumieü
urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury
nie ma moĪliwoĞci podania czynników stwarzających zagroĪenie,
14) urządzeniu powszechnego uĪytku - naleĪy przez to rozumieü urządzenie energetyczne
przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludnoĞci lub uĪywane w gospodarstwach
domowych,
15) poleceniodawcy - naleĪy przez to rozumieü pracownika, upowaĪnionego pisemnie przez
prowadzącego eksploatacjĊ urządzeĔ i instalacji energetycznych do wydawania poleceĔ na
wykonanie pracy, posiadającego waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
16) koordynującym - naleĪy przez to rozumieü wyznaczonego przez poleceniodawcĊ
pracownika komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeĔ i instalacji
energetycznych, przy których bĊdzie wykonywana praca, posiadającego waĪne Ğwiadectwo
kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
17) dopuszczającym - naleĪy przez to rozumieü wyznaczonego przez poleceniodawcĊ
pracownika posiadającego waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i
upowaĪnionego pisemnie przez prowadzącego eksploatacjĊ urządzeĔ i instalacji
energetycznych do wykonywania czynnoĞci łączeniowych w celu przygotowania miejsca
pracy,
18) nadzorującym - naleĪy przez to rozumieü wyznaczonego przez poleceniodawcĊ
pracownika posiadającego waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub
eksploatacji, wykonującego wyłącznie czynnoĞci nadzoru,
19) kierującym zespołem pracowników - naleĪy przez to rozumieü wyznaczonego przez
poleceniodawcĊ pracownika posiadającego waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne na stanowisku
eksploatacji, kierującego zespołem pracowników,
20) kierowniku robót - naleĪy przez to rozumieü wyznaczonego przez poleceniodawcĊ
pracownika posiadającego waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do
koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednoczeĞnie pracuje wiĊcej niĪ
jeden zespół pracowników.

§ 3. KaĪde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji
powinny posiadaü wymagany odrĊbnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeĔstwa, o ile
taki obowiązek istnieje, albo posiadaü deklaracjĊ zgodnoĞci z Polskimi Normami

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami okreĞlonymi odrĊbnymi
przepisami.

§ 4. Przepisów rozporządzenia nie stosuje siĊ do prac wykonywanych przy:
1) urządzeniach i instalacjach energetycznych uĪytkowanych w zakładach produkcji,
przesyłania i rozprowadzania gazu - paliw gazowych oraz prowadzeniu robót budowlano-
montaĪowych sieci gazowych,
2) urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napiĊciu bezpiecznym okreĞlonych
w przepisach o ochronie przeciwporaĪeniowej oraz przy urządzeniach energetycznych
powszechnego uĪytku.

§ 5. Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i
instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych robót, naleĪy rozpoznaü i oznaczyü
uzbrojenie podziemne, a w szczególnoĞci sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne,
cieplne, gazowe, wodne i inne.

§ 6. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycznymi oraz urządzenia i
instalacje energetyczne powinny byü oznakowane zgodnie z odrĊbnymi przepisami.

§ 7. 1. Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny byü dostĊpne tylko dla osób
upowaĪnionych.
2. Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagroĪenia dla zdrowia i Īycia ludzkiego
naleĪy zabezpieczyü przed dostĊpem osób nieupowaĪnionych.

§ 8. 1. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny byü eksploatowane tylko przez
upowaĪnionych pracowników z zachowaniem postanowieĔ okreĞlonych w instrukcjach
eksploatacji.
2. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeĔ i instalacji energetycznych powinny byü
prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrĊbnych przepisów, instrukcji
eksploatacji oraz uzgodnione z ich uĪytkownikiem.

§ 9. 1. Miejsce pracy powinno byü właĞciwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w
sposób okreĞlony w ogólnych przepisach bezpieczeĔstwa i higieny pracy.
2. W kaĪdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracĊ zespół pracowników, powinien byü
wyznaczony kierujący tym zespołem.

§ 10. 1. Urządzenia, instalacje energetyczne lub ich czĊĞci, przy których bĊdą prowadzone
prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny byü wyłączone z ruchu,
pozbawione czynników stwarzających zagroĪenia i skutecznie zabezpieczone przed ich
przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane.
2. JeĪeli ruch urządzeĔ znajdujących siĊ w pobliĪu miejsca wykonywania prac, o których
mowa w ust. 1, lub w pobliĪu miejsca instalowania urządzeĔ i instalacji energetycznych
zagraĪa bezpieczeĔstwu pracowników, to urządzenia te powinny byü na czas wykonywania
tych prac wyłączone z ruchu.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

3. Wymagania, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą prac, dla których zastosowana
technologia nie przewiduje wyłączeĔ urządzeĔ z ruchu.

§ 11. Zabronione jest:
1) eksploatowanie urządzeĔ i instalacji energetycznych bez przewidzianych dla tych
urządzeĔ i instalacji Ğrodków ochrony i zabezpieczeĔ,
2) dokonywanie zmian Ğrodków ochrony i zabezpieczeĔ przez osoby nieupowaĪnione.

§ 12. 1. Prace wewnątrz urządzeĔ i instalacji energetycznych, a w szczególnoĞci w kotłach,
kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, walczakach,
komorach paleniskowych, powinny byü wykonywane zgodnie z wymaganiami okreĞlonymi w
ogólnych przepisach bezpieczeĔstwa i higieny pracy.
2. Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeĔ i instalacji energetycznych
butle spawalnicze nie mogą siĊ znajdowaü w ich wnĊtrzach.

§ 13. 1. Prace w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie
powinny byü wykonywane w temperaturze powyĪej 40°C, z uwzglĊdnieniem przepisu ust. 2.
2. Pracodawca, w przypadku usuwania awarii przy urządzeniach, o których mowa w ust. 1, w
temperaturze powyĪej 40°C, jest obowiązany zapewniü pracownikom:
1) napoje chłodzące i Ğrodki obniĪające temperaturĊ powietrza otaczającego bezpoĞrednio
pracownika,
2) Ğrodki ochrony indywidualnej,
3) przerwy w pracy i miejsce odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia, ustalane
indywidualnie w zaleĪnoĞci od warunków i specyfiki pracy.

§ 14. 1. Prace w warunkach szczególnego zagroĪenia dla zdrowia i Īycia ludzkiego, okreĞlone
w ogólnych przepisach bezpieczeĔstwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne,
powinny byü wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych
z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeĔ i instalacji elektroenergetycznych
o napiĊciu znamionowym do 1 kV, wykonywanych przez osobĊ wyznaczoną na stałe do tych
prac w obecnoĞci pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.
2. Rodzaje prac, które powinny byü wykonywane co najmniej przez dwie osoby, okreĞlają
odrĊbne przepisy.

§ 15. Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach
szczególnego zagroĪenia dla zdrowia i Īycia ludzkiego naleĪy zaliczyü w szczególnoĞci
prace:
1) wewnątrz komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, walczaków
kotła, zasobników, kanałów i lejów zsypowych oraz w zbiornikach paliw płynnych i
gazowych,
2) wewnątrz zasobników wĊgla, pyłu wĊglowego, ĪuĪla i popiołu oraz innych zbiorników i
pomieszczeĔ, w których mogą znajdowaü siĊ gazy lub ciecze trujące, Īrące, duszące, palne
lub wybuchowe,
3) w obiegach przygotowywania pyłu wĊglowego, wewnątrz młynów wĊglowych, przy
wentylatorach młynowych, cyklonach i separatorach,

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

4) wymagające odkrycia kadłubów turbin, wymontowania wirników turbiny i generatora
oraz naprawy i wywaĪania tych wirników,
5) w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejĞcia do kanałów,
rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak równieĪ prace na ujĊciach i zrzutach wody
wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody,
6) konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych
znajdujących siĊ pod napiĊciem,
7) wykonywane w pobliĪu nie osłoniĊtych urządzeĔ elektroenergetycznych lub ich czĊĞci,
znajdujących siĊ pod napiĊciem,
8) przy wyłączonych spod napiĊcia, lecz nie uziemionych, urządzeniach
elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, Īe Īadne z uziemieĔ - uziemiaczy nie
jest widoczne z miejsca pracy,
9) przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napiĊcia
elektroenergetycznych liniach napowietrznych w przĊsłach krzyĪujących drogi kolejowe,
wodne i kołowe,
10) związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych,
11) przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii
w akumulatorach,
12) przy wyłączonym spod napiĊcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii
napowietrznej o napiĊciu 1 kV i powyĪej, jeĪeli drugi tor linii pozostaje pod napiĊciem,
13) przy wyłączonych spod napiĊcia lub znajdujących siĊ w budowie elektroenergetycznych
liniach napowietrznych, które krzyĪują siĊ w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z
liniami znajdującymi siĊ pod napiĊciem lub mogącymi znaleĨü siĊ pod napiĊciem i
przewodami trakcji elektrycznej,
14) przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez
upowaĪnionych pracowników w ustalonych miejscach,
15) konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach rozładowczych paliw płynnych i
gazowych, jak rurociągi spustowe i pompy rozładowcze wraz z ich instalacjami,
16) przy neutralizatorach radioizotopowych i wysokonapiĊciowych stosowanych do
neutralizacji ładunków elektrostatycznych,
17) w wykopach wykonywanych przy naprawach lub przeglądach gazociągów lub innych
urządzeĔ gazowniczych,
18) przy remontach lub wymianie pomp głĊbinowych, zaworów, rurociągach i zbiornikach
niebezpiecznych Ğrodków chemicznych i Ğcieków poregeneracyjnych,
19) wymagające stosowania chemicznych Ğrodków słuĪących do czyszczenia kotłów,
rurociągów, zbiorników ciĞnieniowych, odwadniaczy, odolejaczy i zasobników
ciĞnieniowych,
20) wewnątrz zbiorników i pomieszczeĔ, w których znajduje siĊ lub moĪe byü
doprowadzone sprĊĪone powietrze, na rurociągach sprĊĪonego powietrza o nadciĞnieniu
roboczym równym lub wiĊkszym od 50 kPa, wymagających demontaĪu elementów sprĊĪarki,
21) na rurociągach wody, pary wodnej, sprĊĪonego powietrza, oleju, mazutu, instalacjach
gaĞniczych o nadciĞnieniu roboczym równym lub wiĊkszym od 50 kPa, wymagających
demontaĪu armatury lub odcinka rurociągu albo naruszenia podpór i zawiesi rurociągów.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 16. 1. NarzĊdzia pracy i sprzĊt ochronny naleĪy przechowywaü w miejscach wyznaczonych,
w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawnoĞci. Sposób
ewidencjonowania i kontroli sprzĊtu ochronnego ustala pracodawca.
2. NarzĊdzia pracy i sprzĊt ochronny powinny byü poddawane okresowym próbom w zakresie
ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.
3. SprzĊt ochronny, o którym mowa w ust. 1, powinien byü oznakowany w sposób trwały
przez podanie numeru ewidencyjnego, daty nastĊpnej próby okresowej oraz cechy
przeznaczenia.
4. Zabronione jest uĪywanie narzĊdzi i sprzĊtu, które nie są oznakowane.
5. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzaü stan techniczny, stosowanie, przechowywanie
i ewidencjĊ sprzĊtu ochronnego oraz Ğrodków ochrony indywidualnej.

§ 17. 1. Stan techniczny narzĊdzi pracy i sprzĊtu ochronnego naleĪy sprawdzaü bezpoĞrednio
przed jego uĪyciem.
2. NarzĊdzia pracy i sprzĊt ochronny, niesprawne lub które utraciły waĪnoĞü próby okresowej,
powinny byü niezwłocznie wycofane z uĪycia.
3. Zabrania siĊ uĪywania uszkodzonych lub niesprawnych narzĊdzi pracy i sprzĊtu
ochronnego.

§ 18. Pracodawca jest obowiązany zapoznaü pracowników, zgodnie z odrĊbnymi przepisami,
z:
1) ryzykiem zawodowym i zagroĪeniami dla zdrowia i Īycia pracowników, które wystĊpują
na danym stanowisku pracy, oraz zastosowanymi Ğrodkami likwidującymi lub
ograniczającymi to ryzyko i zagroĪenia,
2) szczegółowymi instrukcjami z zakresu bezpieczeĔstwa i higieny pracy dotyczącymi
wykonywanych przez nich prac.

Rozdział 2

Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

§ 19. 1. Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia przeładunkowe, a
zwłaszcza: wywrotnice wagonowe, przenoĞniki taĞmowe, ładowarki, w czasie ruchu lub
chwilowego postoju tych urządzeĔ.
2. Przepis ust. 1 nie stosuje siĊ do stałych pomostów i innych wyznaczonych przejĞü nad i pod
urządzeniami przeładunkowymi.

§ 20. 1. Paliwa ciekłe i gazowe powinny byü magazynowane tylko w specjalnie do tego celu
przystosowanych i oznakowanych pomieszczeniach lub zbiornikach.
2. Pomieszczenia dystrybucyjne i kontrolno-pomiarowe bez stałej obsługi oraz komory
podziemnych sieci paliw ciekłych i gazowych powinny byü dostĊpne tylko dla osób
upowaĪnionych.

§ 21. W pomieszczeniach magazynowych paliw ciekłych i gazowych powinna byü
zainstalowana skutecznie działająca wentylacja i przeprowadzana okresowa kontrola

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

koncentracji par i gazów, zgodnie z odrĊbnymi przepisami oraz w sposób okreĞlony w
instrukcji eksploatacji.

§ 22. 1. Prace wewnątrz zasobników wĊgla, młynów, wentylatorów, separatorów, cyklonów
oraz innych urządzeĔ do nawĊglania powinny byü wykonywane po:
1) opróĪnieniu ich z paliwa,
2) oczyszczeniu z pyłu wĊglowego i przewietrzeniu,
3) wyłączeniu z ruchu przenoĞników oraz innych urządzeĔ podających i odbierających
paliwo,
4) trwałym odciĊciu od współpracujących urządzeĔ, z których mogłyby przedostaü siĊ
spaliny, gorące powietrze lub para wodna.
2. Wykonywanie prac wewnątrz zasobników wĊgla podczas pracy kotła jest dozwolone po
całkowitym i pewnym odciĊciu dopływu wĊgla i jego odpływu oraz po zastosowaniu Ğrodków
zabezpieczających, okreĞlonych w instrukcjach eksploatacji tych urządzeĔ.
3. Prace wewnątrz zasobników wĊgla, na których zainstalowano izotopowe sygnalizatory
poziomu paliwa, powinny byü wykonywane po uprzednim zabezpieczeniu przed
promieniowaniem osób wykonujących te prace.

§ 23. 1. W pomieszczeniach kotłowni powinna byü zainstalowana skutecznie działająca
wentylacja nawiewno-wywiewna, zgodnie z wymaganiami okreĞlonymi w odrĊbnych
przepisach.
2. Zabronione jest instalowanie urządzeĔ mechanicznej wentylacji wywiewnej w kotłowniach
o naturalnym ciągu spalin kotłowych.

§ 24. Przed kaĪdym wejĞciem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniĊtych
naleĪy sprawdziü, czy stĊĪenie par lub gazów nie przekracza dopuszczalnych norm.

§ 25. 1. Urządzenia kruszące, młyny, przewody pyłowe i inne urządzenia do nawĊglania
powinny byü utrzymane w stanie technicznym nie powodującym zapylenia pomieszczeĔ.
2. Urządzenia do mechanicznego transportu pyłu i zbiorniki pyłu powinny byü szczelne,
posiadaü wskaĨnik do pomiaru temperatury i klapy eksplozyjne.
3. SzczelnoĞü i sprawnoĞü działania urządzeĔ, o których mowa w ust. 1 i 2, powinna byü
sprawdzana okresowo, zgodnie z instrukcją eksploatacji.

§ 26. 1. Stanowiska robocze pracowników obsługi urządzeĔ do nawĊglania powinny byü
wyposaĪone w sprawne urządzenia łącznoĞci i sygnalizacji w zakresie ustalonym w instrukcji
eksploatacji.
2. Urządzenia do nawĊglania powinny byü wyposaĪone w wyłączniki awaryjne.

§ 27. 1. Klapy eksplozyjne w obiegach pyłowych z poĞrednim podawaniem pyłu powinny byü
tak rozmieszczone, aby wykluczyü moĪliwoĞü spowodowania wypadku.
2. JeĪeli w wyniku wybuchu w obiegu pyłowym nastąpiło otwarcie klap eksplozyjnych,
ponowne uruchomienie obiegu pyłowego młyna moĪe nastąpiü po całkowitej likwidacji
przyczyn i skutków tego wybuchu.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

3. Gazy spalinowe lub powietrze noĞne wydalane z obiegów pyłowych młynów na zewnątrz
powinny byü oczyszczane z pyłów.
4. Z pomieszczeĔ, w których znajdują siĊ przewody i inne elementy obiegów pyłowych
młynów, powinien byü usuwany gromadzący siĊ pył.

§ 28. 1. Prace wewnątrz kotłów, a w szczególnoĞci w komorach paleniskowych i ciągach
konwekcyjnych, powinny byü wykonywane po:
1) wygaszeniu, rozprĊĪeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia
w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą byü Ĩródłem
zagroĪenia dla pracowników,
2) usuniĊciu nawisów ĪuĪla, cegieł wypadających ze Ğcian i sklepienia oraz popiołu z
lejów, przewodów i zsypów.
2. Włazy do walczaka kotła mogą byü otwarte dopiero po sprawdzeniu, Īe w walczaku nie ma
wody lub pary pod ciĞnieniem.
3. WejĞcie do walczaka kotła moĪe nastąpiü po jego odłączeniu technologicznym,
skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego
zagroĪenia, w sposób okreĞlony w instrukcji eksploatacji.

§ 29. Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach
równoczeĞnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad drugim bez wymaganego
zabezpieczenia.

§ 30. 1. Pracownicy przed przystąpieniem do pracy przy usuwaniu ĪuĪla i popiołu powinni
byü zabezpieczeni przed oparzeniem i szkodliwym działaniem pyłów i gazów.
2. ĩuĪel i popiół naleĪy gasiü w specjalnie do tego celu przeznaczonych miejscach lub
pomieszczeniach, przy uĪyciu urządzeĔ lub instalacji okreĞlonych w instrukcji eksploatacji.

§ 31. Otwieranie włazów i innych otworów komory ĪuĪlowej lub leja ĪuĪlowego jest
dozwolone tylko przez obsługĊ kotła w czasie ustabilizowanej pracy kotła i przy
podwyĪszonym podciĞnieniu w komorze paleniskowej.

§ 32. 1. Zasady składowania ĪuĪla i popiołu oraz eksploatacji urządzeĔ na składowiskach
powinny byü okreĞlone w sposób szczegółowy w instrukcjach eksploatacji.
2. Składowisko ĪuĪla i popiołu naleĪy zabezpieczyü przed wtórnym pyleniem do otoczenia
oraz oznaczyü odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi.
3. Zabronione jest jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i lejów zsypowych ĪuĪla
i popiołu bez wymaganego zabezpieczenia.

§ 33. Urządzenia i instalacje pracujące z czynnikiem o temperaturze wyĪszej niĪ 60°C
powinny byü wyposaĪone w izolacjĊ termiczną tak zaprojektowaną i utrzymaną, aby
temperatura zewnĊtrzna na jej powierzchni w miejscach dostĊpnych nie przekraczała 60°C.

§ 34. Komory i kanały przechodnie podziemnych sieci cieplnych powinny byü wyposaĪone w
niezbĊdną iloĞü włazów odpowiednio rozmieszczonych i zaopatrzonych w sprawne pod
wzglĊdem technicznym drabiny lub klamry.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 35. 1. Komory naziemne, wĊzły cieplne, przepompownie powinny byü zabezpieczone przed
dostĊpem osób nieupowaĪnionych.
2. Włazy do komór podziemnych powinny byü zakryte pokrywami. Pokrywy włazowe do
komór i kanałów po otwarciu powinny byü wyposaĪone w zabezpieczenie uniemoĪliwiające
samoczynne lub przypadkowe ich zamkniĊcie.

§ 36. WejĞcia do komór, kanałów i wĊzłów, o których mowa w § 34 i 35, nie powinny byü
zastawione przedmiotami utrudniającymi swobodny dostĊp do nich lub ograniczającymi
swobodĊ ruchów w tych miejscach.

§ 37. 1. Prace remontowe przy sieciach cieplnych powinny byü poprzedzone:
1) zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci,
2) uzgodnieniami z właĞcicielem lub uĪytkownikiem znajdujących siĊ w pobliĪu
prowadzonych prac remontowych elementów uzbrojenia technicznego terenu - w przypadku
sieci podziemnych.
2. Prace remontowe przy rurociągach i wĊzłach cieplnych naleĪy wykonywaü po:
1) odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamkniĊcie armatury odcinającej; gdy
zachodzi potrzeba, zamkniĊcia naleĪy dokonaü z obydwu stron oraz od strony odgałĊzieĔ,
2) załoĪeniu odpowiedniej zaĞlepki lub wymontowaniu czĊĞci rurociągu, jeĪeli
niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamkniĊcie armatury odcinającej z powodu jej
nieszczelnoĞci,
3) zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą połoĪenia,
4) wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych,
5) otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odpowietrzającej i
rozruchowej.

§ 38. 1. JeĞli wykonywanie prac remontowych wymaga obecnoĞci pracowników wewnątrz
urządzeĔ i instalacji cieplnych, a w szczególnoĞci wewnątrz rurociągów, zbiorników,
wymienników, zasobników, konieczne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu
lub urządzenia zaĞlepkami dostosowanymi do ciĞnienia roboczego wystĊpującego w czasie
pracy sieci lub urządzeĔ, lub odciĊcie dopływu czynnika przez dwa szczelne zawieradła z
kaĪdej strony, z której moĪe zagroziü dopływ tego czynnika.
2. Zabezpieczeniem, o którym mowa w ust. 1, moĪe byü równieĪ zamkniĊcie dwóch
zawieradeł z moĪliwoĞcią rozprĊĪenia czynnika pomiĊdzy nimi lub zdemontowanie czĊĞci
rurociągu.

§ 39. WejĞcie do komór i kanałów sieci cieplnych powinno byü poprzedzone kontrolą
stĊĪenia gazów i sprawdzeniem, czy wewnątrz znajduje siĊ odpowiednia iloĞü tlenu w
powietrzu.

§ 40. Podczas prac w komorach sieci cieplnych co najmniej jedna osoby powinna byü na
zewnątrz komory dla zabezpieczenia osób pracujących wewnątrz.

§ 41. 1. Zabrania siĊ w urządzeniach i instalacjach cieplnych:

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

1) sprawdzania obecnoĞci gazów za pomocą otwartego ognia,
2) wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów polegających na
spawaniu, rozkrĊcaniu połączeĔ kołnierzowych, wymianie armatury, jeĪeli znajdują siĊ one
pod ciĞnieniem czynnika lub napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyĪej 50°C,
3) rozkrĊcania złączy na rurociągach znajdujących siĊ pod ciĞnieniem czynnika,
4) odkopywania lub odkrywania przeizolowanych rurociągów sieci cieplnych bĊdących w
stanie naprĊĪeĔ wewnĊtrznych na odcinkach dłuĪszych niĪ dopuszczalne.
2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy dokrĊcenia kompensatorów
dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone przez producenta urządzeĔ.

§ 42. 1. Przed przystąpieniem do prac remontowych przy rurociągach i armaturze urządzeĔ
hydrotechnicznych naleĪy zamknąü dopływ czynnika, rozprĊĪyü i odwodniü te rurociągi.
2. Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spiralach turbinowych z
ciĞnieniowym doprowadzeniem wody, wieĪach wyrównawczych i innych urządzeniach lub
instalacjach hydrotechnicznych jest dozwolone tylko po podwójnym odciĊciu wody górnej za
pomocą zamkniĊcia ruchowo-awaryjnego i zamkniĊcia remontowego oraz po specjalnym
zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych zamkniĊü.
3. Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemoĪliwia zastosowanie podwójnego
odciĊcia wody, dopuszcza siĊ wykonywanie prac, o których mowa w ust. 2, bez takiego
odciĊcia pod warunkiem zachowania specjalnych Ğrodków ostroĪnoĞci okreĞlonych w
instrukcjach eksploatacji urządzeĔ lub instalacji hydrotechnicznych.

§ 43. Prace w odwodnionych rurach ssących turbin wodnych, pompo-turbinach i turbinach
wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnieĔ powinny byü
wykonywane po odciĊciu dopływu wody za pomocą zamkniĊü.

§ 44. Prace podwodne w siłowniach wodnych i budowlach hydrotechnicznych, jak równieĪ
wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i odprowadzających, powinny byü
wykonywane zgodnie z wymaganiami okreĞlonymi w odrĊbnych przepisach oraz przy
wyłączonych i zabezpieczonych przed załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach.

§ 45. 1. Prace przy urządzeniach, instalacjach i budowlach hydrotechnicznych z uĪyciem
sprzĊtu pływającego powinny byü wykonywane przy wyłączonych i zabezpieczonych przed
załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach.
2. Osoby zatrudnione na sprzĊcie pływającym naleĪy wyposaĪyü w specjalistyczny sprzĊt
ratunkowy chroniący przed utoniĊciem.

§ 46. 1. Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych, zainstalowanych w
pomieszczeniach i strefach obiektów, są obowiązani do przestrzegania wymagaĔ
bezpieczeĔstwa i higieny pracy oraz stosowania zabezpieczeĔ przewidzianych dla danego
rodzaju gazu oraz urządzeĔ i instalacji gazowych.
2. Sposób eksploatacji urządzeĔ i instalacji gazowych, o których mowa w ust. 1, okreĞla
instrukcja eksploatacji tych urządzeĔ i instalacji.
3. Urządzenia i instalacje gazowe powinny pod wzglĊdem bezpieczeĔstwa odpowiadaü
warunkom technicznym okreĞlonym w Polskich Normach oraz w odrĊbnych przepisach.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 47. 1. Podczas prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych naleĪy przestrzegaü
wymagaĔ dotyczących ochrony przed poĪarem i wybuchem.
2. W pomieszczeniach, w których znajdują siĊ instalacje gazowe, powinna byü zainstalowana
skutecznie działająca wentylacja wywiewno-nawiewna.
3. W pomieszczeniach zamkniĊtych, w których znajduje siĊ instalacja gazowa, naleĪy
kontrolowaü stĊĪenie gazów, zgodnie z odrĊbnymi przepisami.

§ 48. 1. Urządzenia do spalania paliw gazowych powinny zapewniaü samoczynne odciĊcie
gazu w przypadku zgaĞniĊcia płomienia i spadku ciĞnienia gazu.
2. Palnik gazowy powinien byü wyposaĪony w urządzenie zabezpieczające przed cofniĊciem
siĊ płomienia do instalacji lub oderwania siĊ płomienia.

§ 49. Przed kaĪdym palnikiem w przewodzie gazowym powinno znajdowaü siĊ rĊczne
urządzenie odcinające dopływ gazu, obsługiwane rĊcznie lub działające samoczynnie, z
moĪliwoĞcią sterowania rĊcznego.

§ 50. JeĪeli paleniska gazowe sterowane są rĊcznie, to urządzenia zamykające dopływ gazu
znajdujące siĊ przed paleniskiem lub grupą palników powinny byü tak usytuowane, aby
pracownicy obsługujący mieli moĪliwoĞü obserwacji płomienia zapalającego i płomienia
głównego podczas wykonywania tych czynnoĞci.

§ 51. Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna byü stosowana para wodna lub gazy
obojĊtne, nie tworzące mieszanek wybuchowych.

§ 52. Pracodawca uĪytkujący paliwa gazowe jest obowiązany:
1) zatrudniaü odpowiednio przeszkolony personel słuĪby eksploatacyjnej i remontowej,
2) posiadaü niezbĊdny sprzĊt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją jego uĪywania,
3) posiadaü aparaturĊ kontrolno-pomiarową oraz urządzenia do sygnalizacji i wykrywania
gazu.

§ 53. Przed przystąpieniem do pracy w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych
wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach oraz składach butli napełnionych
wodorem lub innych zbiornikach z gazem zagroĪonych poĪarem lub wybuchem, powinny byü
przeprowadzone pomiary obecnoĞci gazów i ich stĊĪenia.

§ 54. Przed przystąpieniem do remontu generatorów elektrycznych, instalacji i zbiorników
wodoru lub elektrolizerów naleĪy:
1) usunąü z tych urządzeĔ wodór i przedmuchaü gazem obojĊtnym,
2) załoĪyü zaĞlepki w rurociągach łączących te urządzenia ze Ĩródłem wodoru, niezaleĪnie
od zamkniĊcia odpowiednich zaworów, lub zdemontowaü odcinek rurociągu od strony
dopływu wodoru z widoczną przerwą.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 55. 1. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zaleĪnoĞci od
zastosowanych metod i Ğrodków zapewniających bezpieczeĔstwo pracy, mogą byü
wykonywane:
1) przy całkowicie wyłączonym napiĊciu,
2) w pobliĪu napiĊcia,
3) pod napiĊciem.
2. OdległoĞci wokół nie osłoniĊtych urządzeĔ i instalacji elektroenergetycznych lub ich czĊĞci
znajdujących siĊ pod napiĊciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliĪu napiĊcia i strefy
prac pod napiĊciem, wynoszą:

NapiĊcie znamionowe
urządzenia

Strefa

prac pod
napiĊciem

prac w pobliĪu
napiĊcia

kV

m

m

do 1

do 0,3

powyĪej 0,3 do 0,7

powyĪej 1 do 30

do 0,6

powyĪej 0,6 do 1,4

110

do 1,1

powyĪej 1,1 do 2,1

220

do 2,5

powyĪej 2,5 do 4,1

400

do 3,5

powyĪej 3,5 do 5,4

750

do 6,4

powyĪej 6,4 do 8,4

3. OdległoĞci okreĞlone w ust. 2, dla urządzeĔ i instalacji elektroenergetycznych o napiĊciu
znamionowym do 1 kV, dotyczą tylko linii napowietrznych.
4. Prace w pobliĪu napiĊcia powinny byü wykonywane przy uĪyciu Ğrodków ochronnych
odpowiednich do wystĊpujących warunków pracy.
5. Prace pod napiĊciem naleĪy wykonywaü w oparciu o właĞciwą technologiĊ pracy i przy
zastosowaniu wymaganych narzĊdzi i Ğrodków ochronnych, okreĞlonych w instrukcji
wykonywania tych prac.

§ 56. 1. Wyłączenie urządzeĔ i instalacji elektroenergetycznych spod napiĊcia powinno byü
dokonane w taki sposób, aby uzyskaü przerwĊ izolacyjną w obwodach zasilających
urządzenia i instalacje.
2. Za przerwĊ izolacyjną, o której mowa w ust. 1, uwaĪa siĊ:
1) otwarte zestyki łącznika w odległoĞci okreĞlonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji
producenta,
2) wyjĊte wkładki bezpiecznikowe,
3) zdemontowanie czĊĞci obwodu zasilającego,
4) przerwanie ciągłoĞci połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie
zamkniĊtej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o połoĪenie wskaĨnika
odwzorującego otwarcie łącznika.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 57. 1. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach
elektroenergetycznych wyłączonych spod napiĊcia naleĪy:
1) zastosowaü odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napiĊcia,
2) wywiesiü tablicĊ ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treĞci: "Nie załączaü",
3) sprawdziü brak napiĊcia w wyłączonym obwodzie,
4) uziemiü wyłączone urządzenia,
5) zabezpieczyü i oznaczyü miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami
ostrzegawczymi.
2. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napiĊcia, o którym
mowa w ust. 1 pkt 1, jest:
1) w urządzeniach o napiĊciu znamionowym do 1 kV - wyjĊcie wkładek bezpiecznikowych
w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napĊdu otwartego łącznika,
2) w urządzeniach o napiĊciu znamionowym powyĪej 1 kV - unieruchomienie i
zablokowanie napĊdów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych miĊdzy otwarte
styki łączników.

§ 58. 1. Uziemienia naleĪy wykonaü tak, aby miejsce pracy znajdowało siĊ w strefie
ograniczonej uziemieniami; co najmniej jedno uziemienie powinno byü widoczne z miejsca
pracy.
2. W razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny byü wykonane od kaĪdej strony
zasilania.

§ 59. 1. JeĪeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo
rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób okreĞlony w § 58
ust. 1, dopuszcza siĊ zastosowanie innych Ğrodków technicznych i organizacyjnych
zapewniających bezpieczeĔstwo pracy.
2. W sytuacji, o której mowa w ust. 1, poleceniodawca, w pisemnym poleceniu wykonania
pracy, jest obowiązany umieĞciü odpowiedni zapis o zastosowaniu innych Ğrodków
zapewniających bezpieczeĔstwo pracy.

§ 60. Przy wykonywaniu prac na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które
krzyĪują siĊ w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi siĊ pod
napiĊciem lub które znajdują siĊ w pobliĪu takich linii, naleĪy krzyĪujące lub sąsiednie linie
wyłączyü równieĪ spod napiĊcia i uziemiü lub zastosowaü inne Ğrodki techniczno-
organizacyjne niezbĊdne dla bezpiecznego wykonania pracy.

§ 61. 1. Podczas prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej
elektroenergetycznej linii napowietrznej o napiĊciu znamionowym 110, 220 i 400 kV naleĪy:
1) tor linii, na którym bĊdą wykonywane prace, wyłączyü spod napiĊcia i uziemiü we
wszystkich punktach zasilania oraz załoĪyü uziemiacze na przewody robocze na najbliĪszych
słupach ograniczających miejsce pracy,
2) zablokowaü automatykĊ samoczynnego powtórnego załączenia na torze pozostającym
pod napiĊciem, a w miejscu pracy oznaczyü tor pozostający pod napiĊciem,
3) załoĪyü dodatkowe uziemiacze:

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

a) na przewody robocze na kaĪdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające

dotykania przewodów roboczych,

b) po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu,
c) na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania

metalicznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słupa.
2. Przy pracach wykonywanych przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii
napowietrznej naleĪy załoĪyü dodatkowe uziemiacze, o których mowa w ust. 1 pkt 3, jeĪeli
przebiega ona równolegle na odcinkach o łącznej długoĞci wiĊkszej niĪ 2 km od
elektroenergetycznej linii napowietrznej o napiĊciu znamionowym:
1) 110 kV - w odległoĞci mniejszej niĪ 100 m,
2) 220 kV - w odległoĞci mniejszej niĪ 150 m,
3) 400 kV - w odległoĞci mniejszej niĪ 200 m,
4) 750 kV - w odległoĞci mniejszej niĪ 250 m.

§ 62. Zabronione jest podczas oglĊdzin urządzeĔ i instalacji elektroenergetycznych
wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych,
otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliĪania siĊ do nie osłoniĊtych czĊĞci
urządzeĔ i instalacji znajdujących siĊ pod napiĊciem, na odległoĞü mniejszą niĪ odległoĞci
okreĞlone w § 55 ust. 2.

§ 63. Zabronione jest wykonywanie prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych,
stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowaĔ
atmosferycznych.

Rozdział 3

Organizacja pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

§ 64. 1. Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą byü
wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.
2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, wydaje poleceniodawca.
3. Prace w warunkach szczególnego zagroĪenia dla zdrowia i Īycia ludzkiego naleĪy
wykonywaü na podstawie polecenia pisemnego, przy zastosowaniu odpowiednich Ğrodków
zabezpieczających zdrowie i Īycie ludzkie.
4. Pracownicy nie bĊdący pracownikami zakładu prowadzącego eksploatacjĊ danego
urządzenia i instalacji powinni wykonywaü prace wyłącznie na podstawie polecenia
pisemnego, z wyjątkiem prac, dla których czynnoĞci związane z dopuszczeniem do pracy
ustalono odrĊbnie na piĞmie.
5. Bez poleceĔ, o których mowa w ust. 3, dozwolone jest wykonywanie:
1) czynnoĞci związanych z ratowaniem zdrowia i Īycia ludzkiego,
2) zabezpieczenia urządzeĔ i instalacji przed zniszczeniem,
3) przez uprawnione i upowaĪnione osoby prac eksploatacyjnych okreĞlonych w
instrukcjach.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 65. 1. Wydawanie poleceĔ i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy naleĪy do
obowiązków prowadzącego eksploatacjĊ urządzeĔ i instalacji energetycznych.
2. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki okreĞlone w ust. 1 spoczywają na
wykonawcy rozruchu lub przyszłym uĪytkowniku, jeĪeli została zawarta miĊdzy nimi umowa
na piĞmie.
3. Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych
urządzeniach i instalacjach energetycznych obowiązki okreĞlone w ust. 1 mogą byü
przekazane wykonawcy tych prac, o ile obowiązki te okreĞlono w zawartej z nim umowie na
piĞmie.

§ 66. Prowadzący eksploatacjĊ urządzeĔ i instalacji energetycznych jest obowiązany
prowadziü wykazy poleceniodawców, okreĞlające zakres udzielonego im upowaĪnienia.

§ 67. Polecenie wykonania pracy powinno w szczególnoĞci okreĞlaü:
1) zakres, rodzaj, miejsce i termin,
2) Ğrodki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,
3) liczbĊ pracowników skierowanych do pracy,
4) pracowników odpowiedzialnych za organizacjĊ i wykonanie pracy, pełniących funkcjĊ:

a) koordynującego lub dopuszczającego, przez podanie stanowiska słuĪbowego lub imiennie,
b) kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników - imiennie,

5) planowane przerwy w czasie pracy.

§ 68. 1. Koordynującym powinien byü pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór
nad ruchem urządzeĔ i instalacji energetycznych, przy których bĊdzie wykonywana praca.
2. W przypadku gdy dozór nad ruchem urządzeĔ lub instalacji energetycznych, przy których
bĊdzie wykonywana praca, jest prowadzony przez róĪne komórki organizacyjne zakładu,
koordynującym powinna byü osoba z kierownictwa jednej z tych komórek.
3. JeĪeli dozór nad ruchem urządzeĔ lub instalacji energetycznych, przy których bĊdzie
wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcĊ, koordynującym powinien byü
sam poleceniodawca.
4. Do obowiązków koordynującego w szczególnoĞci naleĪy:
1) koordynowanie wykonania prac, okreĞlonych w poleceniu, z ruchem urządzeĔ i
instalacji energetycznych,
2) okreĞlenie czynnoĞci łączeniowych związanych z przygotowaniem miejsca pracy,
3) wydanie zezwolenia na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i
likwidacjĊ miejsca pracy,
4) podjĊcie decyzji o uruchomieniu urządzeĔ i instalacji energetycznych, przy których była
wykonywana praca,
5) zapisanie w dokumentacji eksploatacji ustaleĔ wynikających z pkt 1-4.

§ 69. 1. Dopuszczający powinien byü wyznaczony przez poleceniodawcĊ do kaĪdej pracy
wykonywanej na polecenie.
2. Do obowiązków dopuszczającego naleĪy:
1) przygotowanie miejsca pracy,
2) dopuszczenie do wykonania pracy,

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

3) sprawdzenie wykonania pracy,
4) zlikwidowanie miejsca pracy po jej zakoĔczeniu.

§ 70. 1. Nadzorujący powinien byü wyznaczony przez poleceniodawcĊ, jeĪeli:
1) pracĊ wykonywaü bĊdzie zespół pracowników nie bĊdący zespołem pracowników
kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada Ğwiadectwa kwalifikacyjnego,
2) poleceniodawca uzna to za konieczne ze wzglĊdu na szczególny charakter i warunki
wykonywania pracy.
2. Nadzorujący nie powinien wykonywaü innych prac poza czynnoĞciami nadzoru.
3. Do obowiązków nadzorującego naleĪy:
1) sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i jego przejĊcie od dopuszczającego, jeĪeli
zostało przygotowane właĞciwie,
2) zaznajomienie nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonywania
pracy,
3) sprawowanie ciągłego nadzoru nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy
wyznaczonego miejsca pracy,
4) powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o zakoĔczeniu pracy.

§ 71. 1. FunkcjĊ kierującego zespołem:
1) pracowników kwalifikowanych powinien pełniü pracownik posiadający waĪne
Ğwiadectwo kwalifikacyjne, właĞciwe dla okreĞlonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju
urządzeĔ i instalacji energetycznych, przy których bĊdzie wykonywana praca,
2) w przypadku zespołu, nie bĊdącego zespołem pracowników kwalifikowanych - moĪe
pełniü osoba nie posiadająca Ğwiadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejĊtnoĞci
zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolona w zakresie bezpieczeĔstwa i higieny
pracy.
2. Do obowiązków kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych w szczególnoĞci
naleĪy:
1) dobór pracowników o umiejĊtnoĞciach zawodowych odpowiednich do wykonania
poleconej pracy,
2) sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i przejĊcie go od dopuszczającego, jeĪeli
zostało przygotowane właĞciwie,
3) zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy,
wystĊpującymi zagroĪeniami w miejscu pracy i w bezpoĞrednim sąsiedztwie oraz warunkami
i metodami bezpiecznego wykonywania pracy,
4) zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny,
5) egzekwowanie od członków zespołu stosowania właĞciwych Ğrodków ochrony
indywidualnej, odzieĪy i obuwia roboczego oraz właĞciwych narzĊdzi i sprzĊtu,
6) nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeĔstwa
i higieny pracy w czasie wykonywania pracy,
7) powiadomienie dopuszczającego lub koordynującego o zakoĔczeniu pracy.
3. Do obowiązków kierującego zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji naleĪą
czynnoĞci i zadania okreĞlone w ust. 2 pkt 1 i pkt 4-6.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

§ 72. 1. W przypadku gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednoczeĞnie
wiĊcej niĪ jeden zespół pracowników, naleĪy wyznaczyü kierownika robót, jeĪeli
poleceniodawca uzna to za konieczne.
2. Do obowiązków kierownika robót naleĪy koordynowanie pracy róĪnych zespołów
pracowników, w celu wyeliminowania zagroĪeĔ wynikających z ich jednoczesnej pracy na
jednym obiekcie.

§ 73. 1. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno byü wystawione:
1) kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu,
2) na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy.
2. Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego Ğrodkami łącznoĞci.
3. Dozwolone jest wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie same prace
wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół
pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania
pracy są takie same we wszystkich miejscach.
4. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno byü ograniczone do jednego
pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu. Poleceniodawca moĪe dopuĞciü
wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w róĪnych
pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w
róĪnych pomieszczeniach powinni posiadaü waĪne Ğwiadectwo kwalifikacyjne.

§ 74. 1. Polecenie wykonania pracy jest waĪne na czas okreĞlony przez poleceniodawcĊ.
2. W razie potrzeby poleceniodawca moĪe w poleceniu dokonaü zmiany uprzednio podanych
terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu.
3. W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby pracowników, o
których mowa w ust. 2, powinny byü odnotowane w odpowiedniej rubryce.

§ 75. 1. Polecenia wykonania pracy powinny byü rejestrowane przez poleceniodawcĊ w
rejestrze poleceĔ, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna byü odnotowana jego
treĞü. FormĊ ewidencji poleceĔ ustala pracodawca.
2. Polecenia pisemne wykonania prac naleĪy przechowywaü przez okres 30 dni od daty
zakoĔczenia pracy.

§ 76. Przygotowania miejsca pracy i dopuszczenia do pracy dokonuje osoba pełniąca funkcjĊ
dopuszczającego. Przygotowanie miejsca pracy, o którym mowa w § 69 ust. 2 pkt 1, polega
na:
1) uzyskaniu zezwolenia na rozpoczĊcie przygotowania miejsca pracy od koordynującego,
jeĪeli został on wyznaczony,
2) uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbĊdnych przełączeĔ oraz
zezwolenia na dokonanie przełączeĔ i załoĪenia odpowiednich urządzeĔ zabezpieczających,
przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego,
3) wyłączeniu urządzeĔ z ruchu w zakresie okreĞlonym w poleceniu i uzgodnionym z
koordynującym,
4) zablokowaniu napĊdów łączników, zaworów, zasuw w sposób uniemoĪliwiający
przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeĔ lub doprowadzenie czynnika,

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

5) sprawdzeniu, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usuniĊte
zagroĪenie - napiĊcie, ciĞnienie, temperatura, woda, gaz,
6) zastosowaniu wymaganych zabezpieczeĔ na wyłączonych urządzeniach - zaĞlepki,
uziemienia,
7) załoĪeniu ogrodzeĔ i osłon w miejscu pracy stosownie do wystĊpujących potrzeb,
8) oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w tym równieĪ w
miejscach zdalnego sterowania napĊdami wyłączonych urządzeĔ.

§ 77. Przy wykonywaniu czynnoĞci związanych z przygotowaniem miejsca pracy moĪe braü
udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który bĊdzie wykonywał pracĊ,
jeĪeli jest pracownikiem uprawnionym.

§ 78. 1. RozpoczĊcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy oraz
dopuszczeniu do pracy, polegającym na:
1) sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego
zespołem pracowników lub nadzorującego,
2) wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy,
3) pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagroĪeĔ
wystĊpujących w sąsiedztwie miejsca pracy,
4) udowodnieniu, Īe w miejscu pracy zagroĪenie nie wystĊpuje,
5) potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach dwóch
egzemplarzy polecenia pisemnego lub w przypadku polecenia ustnego - w dzienniku
operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego.
2. Po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego powinien byü przekazany
kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub nadzorującemu, a kopia
polecenia powinna pozostaü u dopuszczającego.

§ 79. Prace przy urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą byü wykonywane tylko
przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii. Dopuszcza siĊ wykonywanie prac przy
zastosowaniu nowych metod i technologii, pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu
o opracowane specjalnie dla nich instrukcje.

§ 80. 1. Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronione:
1) rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce okreĞlone w poleceniu,
2) dokonywanie zmian połoĪenia napĊdów, aparatury i armatury odcinającej, uĪytej do
przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeĔ, osłon, barier, zaĞlepek i tablic
ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeĪeli ich zdjĊcie nie zostało przewidziane w
poleceniu.
2. JeĪeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie pozwalają kierującemu
zespołem pracowników na bezpoĞredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji
nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpoĞrednio wykonywaü tej pracy, a wykonywaü tylko
czynnoĞci nadzorowania zespołu pracowników.

§ 81. W razie koniecznoĞci opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem
pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno byü przerwane, zespół

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone
przed dostĊpem osób postronnych.

§ 82. 1. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie moĪe nastąpiü po
ponownym dopuszczeniu do pracy. Nie wymaga siĊ ponownego dopuszczenia do pracy po
przerwie, jeĪeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuĞcił miejsca pracy lub
miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed
dostĊpem osób postronnych.
2. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie
nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest obowiązany dokonaü dokładnego
sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy.
3. JeĪeli podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 2, zostanie stwierdzona zmiana tego
zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone.
4. O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien
niezwłocznie powiadomiü dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotowaü przerwĊ w
poleceniu pisemnym wykonania pracy.

§ 83. 1. O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej
wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest
powiadomiü dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na
polecenie pisemne przekazaü to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po
uprzednim podpisaniu.
2. JeĪeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy,
kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół
pracowników usunąü z niego materiały, narzĊdzia i sprzĊt oraz powiadomiü o tym
dopuszczającego lub koordynującego.

§ 84. 1. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach
pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy moĪe nastąpiü po zakoĔczeniu pracy w
poprzednim miejscu.
2. Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona.

§ 85. 1. ZakoĔczenie pracy na polecenie nastĊpuje, jeĪeli cały zakres prac przewidziany
poleceniem został w pełni wykonany.
2. Po zakoĔczeniu pracy:
1) kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany:

a) zapewniü usuniĊcie materiałów, narzĊdzi oraz sprzĊtu,
b) wyprowadziü zespół pracowników z miejsca pracy,
c) powiadomiü dopuszczającego lub koordynującego o zakoĔczeniu pracy,

2) dopuszczający do pracy jest obowiązany:

a) sprawdziü i potwierdziü zakoĔczenie pracy,
b) zlikwidowaü miejsce pracy przez usuniĊcie technicznych Ğrodków zabezpieczających uĪytych

do jego przygotowania,

c) przygotowaü urządzenia do ruchu i powiadomiü o tym koordynującego.

XO=LHORQD/ZyZHNĝOąVNL

1,35(*21

WHOPDLOELXUR#NORVEKSHX

ZZZNORVEKSHX

3. W czynnoĞciach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą braü udział, pod nadzorem
dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu.

§ 86. 1. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji energetycznej, przy
których była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowoĞci
urządzenia do ruchu.
2. JeĞli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzjĊ o uruchomieniu
urządzenia lub instalacji energetycznej koordynujący moĪe podjąü po otrzymaniu informacji,
o której mowa w ust. 1, od wszystkich dopuszczających.

Rozdział 4

Przepisy koĔcowe

§ 87. Traci moc rozporządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 9 maja 1970 r. w
sprawie bezpieczeĔstwa i higieny pracy w zakładach energetycznych oraz w innych zakładach
przy urządzeniach elektroenergetycznych (Dz. U. Nr 14, poz. 125 i z 1974 r. Nr 12, poz. 72).

§ 88. Rozporządzenie wchodzi w Īycie po upływie szeĞciu miesiĊcy od dnia ogłoszenia.