Podwyżka Stymulatory
Czas na zmiany
14 30
41
w praktyce i czujniki w edukacji
% Witold Ponikło
% Marek Wójtowicz % Wywiad z prof. Janem Kornafelem
55-58/2006
(3556-3559)
cena 9,80 zł (w tym 7% VAT) 24 lipca 2006 www.sluzbazdrowia.com.pl
raport
ndrzej Gregosiewicz, profesor AM w Lublinie przegrał sprawę o zniesławienie
z francuską firmą Boiron, producentem leków homeopatycznych. Profesor
wypowiadał
Asię krytycznie o leku Oscillococcinum, stosowanym przeciw
grypie. Twierdził też, że przepisy prawne, które dopuszczają rejestrację
leków homeopatycznych, mogły powstać w wyniku lobbingu firm
produkujących te leki. Od wyroku profesor wniósł apelację.
W Polsce dopuszczonych
do obrotu jest prawie 6 tys.
homeopatycznych produk-
tów leczniczych, z czego
728  ze wskazaniami tera-
peutycznymi, pozostałe bez
wskazań, do indywidualnej
terapii. Te, które nie zawie-
rają wskazań co do stoso-
wania, podlegają uprosz-
czonej procedurze dopusz-
czenia do obrotu, obowią-
zującej we wszystkich kra-
jach UE. Natomiast pro-
dukty homeopatyczne, któ-
re w oznakowaniu i ulotce
zawierają wskazania do
stosowania  podlegają
pełnej procedurze rejestra-
cyjnej.
Obie procedury rejestracyj-
ne tych preparatów budzą
kontrowersje. Dokumenta-
cja badań klinicznych może
zawierać publikowane i nie-
publikowane doS
wiadczenia
kliniczne lub opis pojedyn-
czych przypadków pozwa-
lający na ocenę naukową.
Oceny dokumentacji doko-
nuje lekarz z doS
wiadcze-
niem homeopatycznym.
Według Polskiego Towa-
rzystwa Homeopatycznego,
w Polsce homeopatię stosu-
je około 5 tysięcy lekarzy,
na S
wiecie 150 tysięcy.
24 lipca 2006 r.
15
1
5
tekst
prof. zw. dr hab. med.
raport Andrzej Gregosiewicz
Czy budżet powinien finansować projekty badań nad zjawiskami paranormalnymi?
Homeopatia
ponad prawem
ormalnie Prawo farma- ków . Ciekawe, jak przekonano właS
cicieli J. Benveniste  za prace na ten temat
ceutyczne jest przykładem tych nazwisk, by podjęli ryzyko stanięcia otrzymał dwukrotnie od Uniwersytetu
ustawy, która w rzetelny w przyszłoS
ci przed komisją S
ledczą. Ryzy- Harvarda nagrodę Ig-Nobla (ang. ignoble
sposób zabezpiecza dobro kanci zdawali sobie chyba sprawę, że nie  haniebny, podły). Zdobywca zwykłej
publiczne. Nakazuje bo- zdołają wytłumaczyć, dlaczego pozwolili Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, prof.
wiem stosowanie rygory- kilku francuskim i niemieckim koncernom Dudley Herschbach, tak uzasadniał
Fstycznych procedur kon- parafarmaceutycznym na warte miliardy w czasie uroczystej uniwersyteckiej gali
trolnych chroniących polski rynek przed zmonopolizowanie nieS
wiadomoS
ci pol- wybór J. Benveniste na durnia roku:
wprowadzeniem do obrotu medykamen- skich pacjentów. Zapewne jednak wysokoS
ć  & przeprowadziłem podobne ekspery-
tów niepewnych, niesprawdzonych, prze- prowizji (przypuszczenie) ogłupiła ich do menty z wodą, co do której miałem pew-
terminowanych, fałszywych, nieskutecz- tego stopnia, że  zaS
piewali i zatańczyli noS
ć, że obcowała z substancjami orga-
nych itp. Ominięcie tych procedur zagrożo- tak, jak sobie zażyczyli producenci home- nicznymi i rzeczywiS
cie może pamiętać te-
ne jest surowymi karami. I słusznie. Nara- opatycznych fałszywek. Cytuję:  Produkty go rodzaju oddziaływania. Jeden z ekspe-
żanie, na masową skalę, zdrowia i życia homeopatyczne (& ) podlegają uproszczo- rymentów nagrałem i teraz chciałbym
ludzkiego to ciężkie przestępstwo. Jest tyl- nej procedurze dopuszczenia do obrotu . wam go odtworzyć (w tym momencie
ko jeden problem. Co zrobić, gdy autorzy Jak wiadomo, istotą technologii produkcji prof. Herschbach puS
cił nagrany na ta-
ustawy, dla sobie tylko wiadomych celów,  leków homeopatycznych jest, oprócz roz- S
mę magnetofonową odgłos wody spusz-
tworzą zapisy powodujące, że zagrożenia cieńczania, wielokrotnie  wstrząsanie wod- czanej w toalecie). Mam nadzieję, że
te stają się realne? nym roztworem  substancji leczniczej . Wg wszyscy dobrze to usłyszeliS
cie (M.
oryginalnej farmakopei należy 10 razy ude- Abrams, IgNobel Prizes, Orion Books LRD,
rzyć naczyniem z roztworem w skórzaną po- GB, 2002).
Pamięć wody
duszkę lub książkę oprawioną w skórę. To w Ameryce. A w Polsce? Jak zwykle
Trudno to sobie wyobrazić, ale w porów- W ten sposób  lek jest  dynamizowany .  i S
miesznie, i straszno. Okazuje się bo-
naniu z niektórymi zapisami w Prawie far- Wprawdzie farmakologia nie zna takiego wiem, że  znajomoS
ć zasad terapii home-
maceutycznym, kryminalne sformułowania sposobu przyrządzania leków, lecz ustawo- opatycznej jest jednym z formalnych wa-
 lub czasopisma czy  inne roS
liny , wyda- dawca zaakceptował tę magiczną procedurę runków uzyskania specjalizacji I stopnia
ją się być niewinnymi pomyłkami. Cytuję i pouczył importerów:  Do wniosku [o do- z farmacji aptecznej. Zasady te można po-
art. 21 wspomnianej ustawy:  Produkty ho- puszczenie leku do obrotu  przyp. autora] głębić na obowiązkowych kursach, które
meopatyczne (& ) nie wymagają dowodów należy dołączyć: opis procesu wytwarzania, odbywają się w  jednostkach organizacyj-
skutecznoS
ci terapeutycznej . Trudno w tym opis sposobu rozcieńczania i dynami- nych szkoleń podyplomowych przy wy-
obejS
ć taki rygoryzm, prawda? Ale to nie zacji, a także wykaz substancji, które ulega- działach farmaceutycznych Akademii Me-
wszystko. Autorzy ustawy dodatkowo szy- ją usunięciu w czasie procesu wytwarzania . dycznych i Collegium Medicum UJ . Pro-
kanują producentów  lekarstw homeopa- Zdaję sobie sprawę, że nikt nie uwierzy gram specjalizacji ze wskazaniem miejsca
tycznych, wymagając od nich, by ich pro- mi na słowo, iż powyższe sformułowania, kursów można znalex
ć pod adresem:
dukty były nie tylko nieskuteczne, ale jesz- akceptujące istnienie zjawisk paranormal- www.mcoipz.com.pl/odkm/farmacja.htm
cze  rozcieńczone ! Te złoS
liwe szykany, nych, zawarte są w parlamentarnej ustawie.
przełożone na ludzki język, brzmią tak:  w Wszyscy jednak mogą to sprawdzić w inter-
Metodologia kolejnych
polskim lecznictwie można stosować każde necie. Upewnią się wtedy, że autorzy usta-
rozcieńczeń
g& o, byle było nieskuteczne i rozcieńczo- wy wmawiają nam na przykład, że  dyna-
ne . Przepraszam za mocne słowo, ale w tej mizacja to realnie istniejące zjawisko. Ma- Przyznam, że fascynują mnie naukow-
sytuacji przydałyby się jeszcze mocniejsze ło tego,  przyklepują majaczenia home- cy z uniwersyteckich  jednostek organi-
wyrażenia. opatów o istnieniu tak zwanej pamięci wo- zacyjnych , którzy wymagają od przy-
Skąd ten niezwykły zapis? Nie wiem. Nie dy, która to woda  pamięta , co z niej usu- szłych aptekarzy, by na egzaminie specja-
wierzę w zespołowy debilizm autorów usta- nięto. Ten absurdalny pomysł Hahnemanna lizacyjnym umieli wyjaS
nić, dlaczego  w
wy. Ba, jestem pewien, że można łatwo zi- jest do dzisiaj podstawą homeopatii. miarę ubywania objętoS
ci lekarstwa staje
dentyfikować nazwiska ludzi, którzy prze- W tym miejscu przypomnę, że nauko- się ono bardziej skuteczne oraz jakie
forsowali zezwolenie na import  antyle- wy guru europejskich homeopatów  zjawiska fizykochemiczne warunkują po-
24 lipca 2006 r.
16
1
6
raport
wstanie  pamięci wody . Prawdę mó-
wiąc, znam nazwiska tych luminarzy pol-
skiej nauki, lecz nie oS
mielę się ich ujaw-
nić. Może zrobią to sami. Na przykład
w ramach merytorycznej dyskusji, którą
można by rozpocząć od rozważenia pro-
blemu, czy z punktu widzenia współcze-
snej nauki sposób uzyskania roztworów
homeopatycznych jest poprawny meto-
dologicznie?
Pytanie to zadałem prof. dr. Markowi
Kosmulskiemu, kierownikowi Katedry
Elektrochemii Politechniki Lubelskiej, au-
torowi znanego dzieła  Chemical Proper-
ties of Material Surfaces , wydanego
w 2002 r. w Nowym Jorku (her-
mes.umcs.lublin.pl.users/kosmulski/in-
dex/htm).
Oto odpowiedx
chemika, który  jak do-
tąd  nie miał nic wspólnego z homeopatią:
 RzeczywiS
cie, roztwory bardzo rozcień-
czone można otrzymać jedynie metodą ko-
lejnych rozcieńczeń. Polega ona na tym, że
w pierwszym etapie sporządzamy roztwór
stosunkowo stężony, powiedzmy 1 gram
składnika H w 1 dm3 wody (roztwór pierw-
szy). Następnie odmierzamy, powiedzmy
1 cm3 roztworu pierwszego, uzupełniamy
rozpuszczalnikiem do łącznej objętoS
ci
1 dm3, mieszamy i otrzymujemy roztwór
drugi, zawierający 1 mg składnika H
w 1 dm3 roztworu. WartoS
ci liczbowe
(1 dm3, 1 cm3) użyte w niniejszym przykła-
dzie nie mają wpływu na cały tok rozumo-
wania. Równie dobrze kolejne rozcieńcze-
nia mogą być w stosunku 1:100, 1:639 lub
jeszcze innym. Powtarzając opisaną czyn-
noS
ć, możemy otrzymać trzeci roztwór za-
wierający 1 �g składnika w 1 dm3 roztwo-
ru itd.
To wszystko wydaje się łatwe i proste,
dopóki nie uwzględnimy paru faktów. Nie
ma absolutnie czystych rozpuszczalników.
Nawet najczystsza, redestylowana woda
laboratoryjna, zawiera w 1 cm3 niemal
cały układ okresowy pierwiastków oraz
Apel do zwolenników homeopatii
tysiące związków organicznych. O ile
Wskażcie choć jeden lek, którego skutecznoS
ć
więc w roztworach pierwszym i drugim
wykazano i zweryfikowano w pracach o wysokiej
składnik H jest, poza wodą, głównym
jakoS
ci metodologicznej. Zaznaczam, że zado-
składnikiem roztworu, to w roztworze
wolę się nawet wykazaniem większej skuteczno-
trzecim jest już kilka lub kilkadziesiąt
S
ci tylko od placebo. Jeszcze bardziej chciał-
(zależnie od jakoS
ci wody użytej do roz-
bym, byS
cie podali przykład choć jednego leku cieńczania) innych substancji, których
wycofanego ze sprzedaży, ponieważ badania na- stężenie i potencjał termodynamiczny są
większe niż stężenie i potencjał termody-
ukowe wykazały jego nieskutecznoS
ć. Czy mam
namiczny składnika H. W roztworze
podać wykaz tych badań, czy też jako rzetelni
czwartym takich czynników będą już
terapeuci znacie wyniki badań nad lekami, któ-
setki, a w roztworze piątym  wiele tysię-
re stosujecie?
cy, w tym prawdopodobnie  leczniczy
JeS
li znacie, to czemu dalej te leki stosujecie i okłamujecie pacjentów?
składnik H. Innymi słowy, należy sobie
dr Andrzej Kajetanowicz,
zdać sprawę, iż w miarę rozcieńczania
pediatra z Kanady
okaże się, że  teoretycznie obliczone stę-
żenie składnika H jest wielokrotnie
24 lipca 2006 r.
17
1
7
Collage: Z. CieS
liński
raport
niższe niż składnika H w samym roz- kresie tłumaczą  zbyt małą w Polsce
ROZPORZĄDZENIE
puszczalniku. JeS
li na przykład używana liczbą prokuratorów .
MINISTRA ZDROWIA
w laboratorium woda zawiera 1018
z 11 sierpnia 2005 r.
mol/dm3 składnika H, to metodą kolej- Odebranie homeopatom (wzorem
w sprawie okreS
lenia grup produktów lecz-
nych rozcieńczeń w żaden sposób nie da USA) prawa wykonywania zawo-
niczych oraz wymagań dotyczących doku-
się otrzymać roztworu o stężeniu składni- 2 du lekarza medycyny.
mentacji wyników badań tych produktów
ka  leczniczego H poniżej 1018 mol/dm3.
To oczywiS
cie nie ma żadnego znaczenia, WykreS
lenie z ustawy Prawo far-
52. 1. Dokumentację badań klinicz-
bo przy tak małym stężeniu wpływ sub- maceutyczne art. 21 i zawiado-
nych dotyczącą surowców homeopa-
ż
stancji H na właS
ciwoS
ci roztworu jest za- tycznych, roztworów macierzystych oraz 3 mienie prokuratury o popełnieniu
produktów leczniczych wykonanych z surow- przestępstwa przez  ekspertów , którzy
niedbywalnie mały, więc szkoda czasu,
ców, które są znane i stosowane oraz są opi-
aby takie zanieczyszczenia analizować. umieS
cili w nim zapis, że  produkty ho-
sane w literaturze homeopatycznej, w szcze-
Biorąc pod uwagę powyższe wywody, meopatyczne nie muszą wykazywać sku-
gólnoS
ci wymienionej w ż 51, i posiadają
możemy z całą pewnoS
cią stwierdzić, że tecznoS
ci terapeutycznej .
monografię w uznanych farmakopeach ho-
roztworów o stężeniu poniżej 1 �g/dm3 nie
meopatycznych, przygotowuje się na podsta-
da się w żaden kontrolowany sposób Rozwiązanie (w państwowych
wie literatury fachowej.
otrzymać. Nie da się również takiego stęże- uczelniach) wszystkich zakładów
2. Dokumentacja badań klinicznych może za-
nia zweryfikować, gdyż leży ono poza za- 4 chemii lub farmakologii, które
wierać publikowane i niepublikowane do-
kresem dostępnych metod analitycznych.
S
wiadczenia kliniczne, takie jak próby pato- zajmują się zjawiskami paranormalnymi
Wiemy więc ponad wszelką wątpli- genetyczne (Homeopatyczne Badanie Leku), ( pamięć wody ,  dynamizacja leku itp.).
woS
ć, że tak zwanych roztworów home- zbiór pojedynczych przypadków pozwalający
na ocenę naukową lub naukowo udokumen-
opatycznych nie tylko nie można uzy- Odebranie prawa szkolenia pody-
towany eksperyment medyczny. Badanie kli-
skać, lecz nawet teoretycznie nie można plomowego autorom homeopa-
niczne i doS
wiadczenia kliniczne ocenia się
rozpatrywać, czy jakikolwiek składnik 5 tycznej częS
ci programu specjali-
przy współudziale lekarza z udokumentowa-
jest w nich zawarty bądx
nie. Bezsensow- zacji dla farmaceutów.
nym doS
wiadczeniem homeopatycznym.
noS
ć rozważań, badań i eksperymentów
klinicznych staje się zatem oczywista. Wyprowadzenie produktów ho-
W polskim S
rodowisku lekarskim niko- meopatycznych z aptek i wstawie-
ubiegłym roku rząd szwajcar-
mu (poza mną) nie chciało się publicznie 6 nie ich do supermarketów (obok
ski zdecydował o wyłączeniu
dementować homeopatycznych bzdur. Za- gumy do żucia).
Wwszystkich terapii medycyny
wrzało dopiero wtedy, gdy cztery poważne
komplementarnej z systemu po-
placówki naukowe ze Szwajcarii i Anglii Przeprowadzenie kontroli w Urzę-
wszechnego ubezpieczenia zdrowotne-
( Lancet nr 9487, 27.08.2005) wzięły pod dzie Rejestracji Produktów Lecz-
go. Decyzję poprzedziło badanie PEK,
lupę publikacje  naukowe na ten temat 7 niczych. Podejrzewać można, że
które oceniało skutecznoS
ć, przydat-
i orzekły, że homeopatia jako zjawisko pla- prezes tego urzędu, dr farm. Leszek Bor-
noS
ć i optymalizację kosztów pięciu te-
sujące się na jarmarcznym obrzeżu kultury kowski, dopuszcza do obrotu leki home-
rapii medycyny komplementarnej: me-
może zostać spokojnie wyrzucona na S
miet- opatyczne wiedząc o ich anegdotycznym
dycyny antropozoficznej, homeopatii,
nik historii medycyny. Szwajcarzy natych- sposobie produkcji. Naraża w ten sposób
terapii neuralnej, ziołolecznictwa (fito-
miast publicznie to ogłosili i zabronili refun- na utratę zdrowia lub życia obywateli pol-
terapii) i tradycyjnej medycyny chiń-
dowania szamańskich  leków . WczeS
niej skich (nieznajomoS
ć podstawowych zasad
skiej, praktykowanych przez lekarzy
zrobili to Holendrzy, a ostatnio Niemcy. medycyny. Badanie trwało szeS
ć lat, fizyki i chemii nie zwalnia od odpowie-
A w Polsce? Wiadomo: kosztowało 7 mln franków szwajcar- dzialnoS
ci).
skich (4,5 mln euro). Zespół naukow-
Już każdy powiedział to co wiedział
ców z trzech europejskich oS
rodków
Trzy razy wysłuchał dobrze mnie Przeprowadzenie kontroli we
medycznych: Brna, Bristolu i Zurychu,
Wszyscy zgadzają się ze sobą wszystkich polskich oddziałach
kierowany przez prof. Matthiasa Egge-
A będzie nadal tak jak jest. 8 zagranicznych firm farmaceutycz-
ra, opublikował wyniki dużej meta-ana-
(Kuba Sienkiewicz, neurolog) nych i sprawdzenie, czy sposób produkcji
lizy, oceniającej skutecznoS
ć leczenia
 leków homeopatycznych jest zgodny
homeopatycznego (Shang A. i wsp.
z podstawowymi zasadami farmakologii.
Moje propozycje
 Lancet 2005, 366: 726 732).
Zwracam szczególną uwagę na firmę Bo-
rozwiązania problemu
Przeciwnicy homeopatii twierdzą, że
iron (dyrektor Jerzy Sosnowski), która za-
zawartoS
ć substancji leczących w leku
Rozpędzenie na cztery wiatry lewa polski rynek granulkami cukru  im-
homeopatycznym jest taka, jak stęże-
Rady Szamanów (ksywka Rady pregnowanymi informacją o  leczni-
nie piwa przy ujS
ciu rzeki po wlaniu bu-
1 ds. Medycyny Niekonwencjonal- czych właS
ciwoS
ciach kaczego S
cierwa
telki trunku do jej x
ródła.
nej przy Ministrze Zdrowia). Ci wy- rozcieńczonego z wodą w stosunku 1 do
Zdaniem zwolenników, opór wobec ho-
znawcy voodoo, powołani na członków 10400 (Oscillococcinum).
meopatii jest konsekwencją z zakorze-
przez reformatora stulecia  Mariusza
nionego przeS
wiadczenia, że fenomen
Łapińskiego, pracują od lat nad znalezie- życia wynika z przemian substancji
Dla porządku przypominam, że
niem sposobu weryfikacji zdolnoS
ci chemicznych. Dla homeopatów życie WszechS
wiat jest zbudowany z 1078-82
to domena nie tyle przemian bioche- cząsteczek.
leczniczych bioterapeutów, radiestetów
micznych, co zjawisk z dziedziny me-
(itp.) i zalegalizowania ich działalnoS
ci
chaniki kwantowej.
w Cechu Rzemiosł Różnych. Żeby było Na koniec zapraszam wszystkich wyso-
S
mieszniej, swoją aktywnoS
ć w tym za- ce utytułowanych naukowo zwolenników
24 lipca 2006 r.
18
1
8
dr n. farm. Łukasz Komsta
Katedra i Zakład Chemii Leków Akademii Medycznej
im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie
raport
homeopatii do zaprezentowania na tych ła-
mach wyjaS
nień tłumaczących w sposób
jednoznacznie naukowy, co to jest  dyna-
mizacja leku lub  pamięć wody . Na-
ukowcy zajmujący się fizyką i chemią będą
mieli znakomitą zabawę, czytając pseudo-
naukowy bełkot o dynamizacji kaczych po-
drobów poprzez wielokrotne wstrząsanie
ich wodnego roztworu.
Apel do sejmowej Komisji
Zdrowia i wszystkich ludzi
nauki
Szanowni Posłowie, proszę o wniesie-
nie interpelacji mówiącej, że art. 21 Prawa
farmaceutycznego oS
miesza polskie pra-
wo i naukę. Że homeopatia jest magiczno-
-okultystycznym odpryskiem naszej kultu-
ry zdrowotnej.
Szanowni Posłowie, wierzę, że w niedłu-
gim czasie polska medycyna będzie miała tę
Homeopatia
satysfakcję, iż dzięki Wam, jako pierwsza
w S
wiecie, zamknie problem największego
oszustwa medycznego w historii ludzkoS
ci.
Zwracam się do wszystkich ludzi pol-
skiej nauki o poparcie mojej inicjatywy.
Najbardziej liczę na rozsądek i stanowczoS
ć
a badania
prof. Zbigniewa Religi.
Apel do Ministra Zdrowia
Wielce Szanowny Panie Ministrze,
uprzejmie proszę o podjęcie decyzji elimi-
naukowe
nującej  europejskie absurdy homeopa-
tyczne z polskiej medycyny. Wystarczy je-
den Pana podpis, by usunąć z Prawa farma-
ceutycznego artykuł 21 i w S
lad za tym prze-
Po 150 latach istnienia homeopatii tylko jednego
nieS
ć sprzedaż homeopatycznych granulek
jesteS
my pewni: że w większoS
ci leków homeopatycznych
cukrowych do supermarketów. Nikt na tym
nie straci, a polska medycyna nie będzie
pod względem chemicznym nie ma zupełnie nic. Czy jest
więcej oS
mieszana przez homeo-oszustów.
cokolwiek pod innym względem  można dyskutować.
Nadal nie wiemy, czy taki lek działa, co w nim działa
Apel do Prokuratora
oraz jaki jest mechanizm leczenia homeopatią.
Generalnego
Szanowny Panie Prokuratorze, czy nie
wydaje się Panu dziwne, że w polskiej usta- imo niesamowitej popu- Na początku należy podkreS
lić: zasady
wie Prawo farmaceutyczne figuruje zapis larnoS
ci leków home- podobieństwa, która jest fundamentem ho-
następującej treS
ci:  Produkty homeopa- opatycznych, ciężko meopatycznego leczenia, nikt nigdy nie
tyczne nie muszą wykazywać dowodów znalex
ć jakiekolwiek udowodnił. Inna sprawa, że nikt jej też
skutecznoS
ci terapeutycznej ? Na tej m.in. Mobiektywne opracowa- ewidentnie nie obalił. I chyba tu tkwi pod-
podstawie dopuszczono w Polsce do obrotu nia na ten temat. Zdecydowana większoS
ć stawowa przyczyna homeopatycznego
ponad 5600  leków homeopatycznych. artykułów i książek pisana jest przez za- sukcesu.
Komu, oprócz firm produkujących te chwyconych zwolenników lub szykanują- Wiarygodny eksperyment naukowy po-
 leki , mogło zależeć, by tak S
miertelnie cych przeciwników. Pomiędzy tymi gru- winien być przeprowadzony w odpowied-
niebezpieczny zapis znalazł się w ustawie? pami stoją zwykli, niedoinformowani pa- nich warunkach, na odpowiedniej liczbie
Komplet artykułów, w których wyja- cjenci, zdani na lekarzy i farmaceutów. pacjentów, a wyniki powinny być od stro-
S
niam istotę homeopatycznych oszustw, Często chcą mieć własne zdanie na temat ny statystycznej bez zarzutu. Ocena do-
znajdą Czytelnicy pod adresem: homeopatii. I tutaj pojawia się problem. S
wiadczenia odbywa się najczęS
ciej z 95%
www.kulty.info/zagadnienia/homeopatia.php Bo im więcej książek, artykułów i opra- poziomem ufnoS
ci. Oznacza to, iż dopusz-
cowań  tym mniej pewnoS
ci, a więcej cza się maksymalnie 5% ryzyka, że dana
prof. zw. dr hab. med. Andrzej Gregosiewicz
wątpliwoS
ci. terapia tak naprawdę nie jest skuteczna,
Ten tekst ukazał się w lubelskim
 Medicusie 3/2006. Przedruk za zgodą redakcji.
24 lipca 2006 r.
19
1
9
raport
a wyniki są czystym zbiegiem okolicz-
noS
ci (bo tak po prostu jakoS
wyszło). Czę-
sto eksperyment jest powtarzany, aby oce-
nić rozrzut kolejnych wyników. Prawa sta-
tystyki są jednak nieubłagane.
PrzypuS
ćmy, że robimy badanie na 10
pacjentach przyjmujących placebo i 10 pa-
cjentach przyjmujących homeopatię.
Znaczną poprawę odnotowało 4 pacjentów
z grupy pierwszej i aż 7 pacjentów z grupy
drugiej. Chociaż na oko wydaje się to do-
wodem na skutecznoS
ć terapii, istnieje aż
17% ryzyka, że to czysty przypadek. Przy
grupach 20 pacjentów (odpowiednio 8 i 14
osób z poprawą) ryzyko przypadkowoS
ci
nadal wynosi 11%, a dopiero przy 30 pa-
cjentach (odpowiednio 12 i 21 osób z po-
prawą) spada do 3%. WiększoS
ć wyników
nielicznych badań homeopatycznych pro-
wadzonych na małych grupach pacjentów
to po prostu zmienna losowa, bez żadnej
powtarzalnoS
ci. Jak zatem można wierzyć
takim badaniom?
Nikt nie kwestionuje dziS
hipotezy, że
podczas rozcieńczania substancji czyn-
nych w rozpuszczalniku może pozostać ja-
kaS
informacja pod postacią układu jego
cząstek  klastrów, polimerów, struktur sa-
moorganizacyjnych. Istnieje sporo donie-
sień na temat działania substancji
w ogromnych rozcieńczeniach. Czy jed-
nak działanie homeopatycznych potencji
na drożdże, kiełkowanie pszenicy czy roz-
wój kijanek żab można przełożyć, tak  po
prostu , na terapię jakiejkolwiek choroby?
Czy można podpierać się w obronie home-
opatii badaniami nad niewielkimi dawka-
mi kwasu acetylosalicylowego, arszeniku
Przyczyny popularnoS
ci homeopatii nie są zagadką. Frustracja pacjentów
czy izoprenaliny, jeS
li nie ma to w ogóle
,,
spowodowana niewydolnoS
cią, jak i niedoskonałoS
cią medycyny kon-
przełożenia na  prawdziwe leki home-
wencjonalnej, poparta naiwnoS
cią i wiarą w słowa zapewniające o sku-
opatyczne, w których pod względem che-
tecznoS
ci  starej, dobrej metody, powoduje, że i dzisiaj ma ona coraz większą po-
micznym jest sam cukier lub woda? Czy
pularnoS
ć. Niebagatelną rolę odgrywają przykłady podawane z ust do ust, ze stro-
można wreszcie fotografię techniką Kirlja-
ny internetowej na inną stronę, z gazety do gazety  o cudownych poprawach
na uważać za wiarygodną metodę instru-
zdrowia pacjentów, którym nie pomogła medycyna konwencjonalna, a którzy zasto-
mentalną okreS
lania właS
ciwoS
ci takich le-
sowali z dobrym skutkiem S
rodki homeopatyczne.
ków, podczas gdy technika ta nie jest
Homeopatia ma swoje uniwersytety, są organizowane kursy, a w Internecie można
w ogóle uznana przez oficjalną naukę, nie
znalex
ć tysiące poS
więconych jej stron. Homeopatia zdobyła także zwolenników na-
została bowiem jeszcze wystarczająco
wet wS
ród farmaceutów i lekarzy, a więc zawodów, które z racji wykształcenia zaj-
zbadana?
mują się medycyną konwencjonalną.
Do dziS
nie opublikowano artykułu za-
dr Andrzej Kajetanowicz
mieszczonego w recenzowanym, renomo-
wanym czasopiS
mie, który by jednoznacz-
nie potwierdził skutecznoS
ć homeopatii
w porównaniu z terapią placebo w leczeniu 2 lat od jej wydrukowania. Zarzuty doty- cie. Wielu homeopatów uważa, że brak wy-
jakiejkolwiek choroby. Nawet jeS
li takie czyły głównie warunków przeprowadzania jaS
nienia mechanizmu działania specyfiku
nieliczne perełki przyjmowano do druku, eksperymentów i oceny wyników. Nie nie jest przeszkodą w jego stosowaniu 
natychmiast dopatrywano się w nich nie- wspominając już o tym, że na łamach tego najważniejsze, że lek działa.
S
cisłoS
ci. Na przykład praca Lindego i wsp. samego czasopisma opublikowano kilka Tylko że w przypadku homeopatii nie
z czasopisma  Lancet (1988, 351, str. prac stwierdzających, że nie ma różnicy tylko nie wiemy, jak on działa, ale też nikt
220), bardzo często cytowana przez zwo- pomiędzy homeopatią a placebo. niepodważalnie nie udowodnił, że w ogóle
lenników homeopatii, pociągnęła za sobą Dlatego też stwierdzenia, że homeopatia działa. Ale homeopaci się tym w ogóle nie
10 negatywnych komentarzy publikowa- jest naturalna, skuteczna, niepodważalna przejmują. Badania naukowe nie wykazują
nych na łamach tego czasopisma w ciągu itd. możemy traktować jako spore naduży- bowiem indywidualnego podejS
cia do pa-
24 lipca 2006 r.
20
2
0
Collage: Z. CieS
liński
Co wynika z ulotki dołączonej do Oscillococcinum?
Przyjrzyjmy się najpopularniej- sprawia, że pacjenci utożsamiają regula-
,,
szemu lekowi homeopatycz- cję FDA z dowodem na skutecznoS
ć leku,
nemu, tj. Oscillococcinum. Fir- co nie jest prawdą. Regulacja FDA
my internetowe sprzedające ten lek  w sprawie leków homeopatycznych pole-
pod nazwą Oscillo�  podają, że jest bez- ga na tym, że zostały one zakwalifikowa-
pieczny. Według nauki, trzeba się zgodzić ne do grupy sprzedawanych bez recepty,
cjenta. JeS
li zrobi się szczegółowy wywiad,
z tą tezą. Brak jednak konsekwencji w tej a więc nie podlegają wymogom, by udo-
przepyta pacjenta z jego trybu życia, cha-
wierze w bezpieczeństwo, gdyż tekst, ja- wodnić ich skutecznoS
ć. Obowiązuje na-
rakteru, lęku przed przedmiotem wyłania-
ki znajdujemy w opisie leku, informuje, że tomiast podanie składnika, przeznacze-
jącym się z kąta i wielu innych rzeczy,
przed stosowaniem w ciąży lub podczas nia i ostrzeżeń.
a następnie zaordynuje jeden jedyny wła-
karmienia piersią należy spytać lekarza. Następnie napisano, że lek, dostępny
S
ciwy lek (unum remedium)  to wylecze-
Przestrzega się też, by lek przechowywać bez recepty, jest stosowany w 43 krajach
nie jest po prostu pewne.
tak, by dzieci nie miały do niego dostępu. i jest numerem jeden wS
ród leków bez re-
WłaS
nie. Jedną z naczelnych zasad kla-
Skoro lek homeopatyczny jest tak bez- cepty we Francji w leczeniu przeziębień,
sycznej homeopatii, bardzo przestrzeganą
pieczny, po co te ostrzeżenia? Odpo- a także numerem jeden wS
ród wszyst-
przez Hahnemanna i uczniów, była zasada
wiedx
jest prosta: ostrzeżenia są wyma- kich leków w leczeniu przeziębień w USA.
jednego leku. W 273 paragrafie Organonu
gane przez prawo. JeS
li lek nie ma badań I chociaż to wszystko prawda, nie jest to
stwierdził on:  w żadnym leczeniu nie ma
udowadniających bezpieczeństwo stoso- dowód, że lek jest skuteczny.
potrzeby i jest niedopuszczalne stosowanie
wania np. w ciąży, to ostrzeżenie musi Dalej podano, że w badaniach klinicz-
u chorego więcej niż jednej, prostej sub-
być zawarte. Ostrzeżenie jest też S
wiet- nych, gdy został zastosowany przy pierw-
stancji leczniczej. (...) W homeopatii, jedy-
nym chwytem psychologicznym, bo suge- szych objawach przeziębienia, 63% pa-
nej prawdziwej i prostej, zgodnej z naturą
ruje pacjentom, że lek jest S
ciS
le regulo- cjentom polepszyło się w ciągu 48 go-
metodzie leczenia, jest niedopuszczalne za-
wany i to go upodabnia do leku konwen- dzin. Nie napisano jednak, ilu pacjentom
lecanie choremu jednoczeS
nie dwóch lub
cjonalnego. Leki homeopatyczne nie ma- poprawi się w ciągu 48 godzin  jeS
li nie
więcej różnych substancji leczniczych .
ją badań, więc dołączone do nich ulotki biorą żadnych leków lub biorą inne. Me-
Leki homeopatyczne dostępne obecnie
ostrzegają, a zarazem nie mając twar- taanaliza badań nad tym lekiem wykaza-
w aptekach (nie licząc rurek z cukrowymi
dych danych, że działają, każą przyjąć na ła, że istnieje statystyczna różnica, ale
granulkami) to preparaty złożone, zawiera-
wiarę, że są także bardzo skuteczne. zbyt mała, by z pewnoS
cią stwierdzić sku-
jące nie tylko mieszaninę różnych składni-
Następnie napisano, że sprzedaż jest re- tecznoS
ć tego leku i wymagane są dalsze
ków, ale również różnych rozcieńczeń tych
gulowana przez FDA  to wielka manipu- badania w celu weryfikacji.
składników (tzw. akordów potencji, w kla-
dr Andrzej Kajetanowicz
lacja, bo choć zdanie jest prawdziwe
sycznej homeopatii nieobecnych). Niektóre
z nich zawierają leki w bardzo niskich roz-
cieńczeniach (np. D4, D6, co odpowiada
tylko 2 3 rozcieńczeniom 1:100), a takie
Trzy pytania do&
potencje były uznane przez Hahnemanna
za szkodliwe. Do powyższych dwóch nur-
& Bolesława Piechy, wicemi-
tów homeopatii dochodzi homotoksykolo-
nistra zdrowia odpowiedzial-
gia (zapoczątkowana przez H. Reckewe-
nego za gospodarkę lekiem
ga), rozszerzająca gamę leków na nozody
(roztwory chorych tkanek zwierzęcych),
czy typowe leki w potencjalizowanych roz-
cieńczeniach. Kto ma rację? Wszyscy? Halina Pilonis: Panie ministrze, prezes
Nikt? Można dyskutować. NRL twierdzi, że leczenie homeopatią
Jest bardzo duża szansa, że istnieją pew- jest niezgodne z etyką lekarską. Dlacze-
ne nieznane dziS
mechanizmy, które regu- go więc nasze prawo na to zezwala?
lują leczenie lekami homeopatycznymi. To  Nie podzielam w pełni poglądów
bardzo prawdopodobne. Ale jeS
li nawet są, prezesa Radziwiłła. Zdania na temat
to na pewno nie wynikają z zasady podo- homeopatii są podzielone, dyskusja
bieństwa. Tę zasadę należy uznać tylko za trwa, więc jest to sprawa otwarta. Wia-
tymczasową regułę, obowiązującą do od- domo na pewno, że leki homeopatycz-
krycia tej prawdziwej. Ciężko bowiem ne nie szkodzą.
uwierzyć, że skutecznoS
ć leku na zaparcie
zależy od tego, czy występuje ono w czasie Kierując się zasadą, oby tylko nie szko-
podróży, a koniecznoS
ć leczenia gorączki dziło, można zarejestrować cudowną wo-
wynika z pogorszenia pod wpływem hała- dę, która leczy wszystkie choroby i wma-
su. Ciężko też uwierzyć, że na lęk przed wiać chorym, że to lekarstwo?
porodem najlepsza jest Cimicifuga D30, na  Proszę bardzo, niech pani zareje-
lęk przed czymS
, co może się wyłonić z ką- struje. Ale to Urząd Rejestracji Leków,
ta  Phosphorus D6, na lęk przed dużym Wyrobów Medycznych i Produktów
smutkiem i płaczliwym nastrojem  Anti- Biobójczych decyduje, jakie preparaty
monium crudum D30, a na lęk przed ostry- mogą się znalex
ć na wykazie zareje-
mi przedmiotami  wyłącznie Strophantus strowanych leków. SpecjaliS
ci z Urzę-
gratus D6. Homeopatia klasyczna zna 24 du w oparciu o swoją wiedzę i obowią-
formy lęku i trafnie wybiera specyfiki spo- zujące przepisy oceniają, co można Czy zamierza pan zmienić polskie pra-
S
ród 715 680 matematycznych możliwoS
ci uznać za lek. Nasze regulacje prawne wo, aby było bardziej restrykcyjne, jeS
li
leczenia. Czy ktoS
to zbadał i udowodnił? nie odbiegają w tym względzie od eu- chodzi o rejestrację leków?
n
Nie, ale dla homeopaty nie jest to ko- ropejskich.  Nie przewiduję takich zmian.
n
nieczne.
24 lipca 2006 r.
21
2
1
Fot. Tomasz Kobosz
tekst
prof. zw. dr hab. med.
raport Andrzej Gregosiewicz
Przestępcze prawo
S
mie procesowym, że dane na temat S
mier-
ci pacjentów to demagogia (sic!).
Czy leki
Pytam: ilu polskich pacjentów musi
homeopatyczne leczą?
jeszcze umrzeć, by polski ustawodawca
ie ma znaczenia, czy teoria jest
zaczął opierać się na opinii polskich na-
absurdalna, czy ma solidne pod-
ukowców, a nie  francuskich producen-
Nstawy teoretyczne. Historia na-
tów fałszywych leków?
uczyła nas, że niejedna absurdalna teo-
WŁADZA WYKONAWCZA powoła-
ria była absurdalną tak długo, dopóki
ła na prezesa Urzędu Rejestracji Produk-
nauka nie dojrzała, by te absurdy zrozu-
tów Leczniczych dr. farmacji (!) L. Bor-
mieć i wytłumaczyć. Znamy też mnó-
kowskiego, który z całą powagą ( Gazeta
stwo przykładów leków, które według
Wyborcza , 9.06.06, Lublin) potwierdza
teoretycznych założeń powinny być sku-
istnienie magicznych zjawisk typu  pa-
teczne, ale w praktyce okazały się wręcz
mięć wody . Ten mazowiecki Einstein
szkodliwe.
uważa więc, że  im mniejsza dawka leku,
Tak naprawdę więc ważne jest wyłącznie
zy jest zgodne z prawem, że tym silniejsze jest jego działanie . Krótko
to, czy leki homeopatyczne leczą, czy
w polskich aptekach sprzeda- mówiąc  wyrzuca na S
mietnik uniwersal-
też teza o ich skutecznoS
ci jest niepraw-
je się fałszywe leki homeopa- ne prawa przyrody i całą współczesną na-
dziwa lub wręcz kłamliwa. Kłamstwem
tyczne, wyprodukowane we ukę, by zrobić miejsce dla homeopatii.
byłaby wtedy, gdyby ktoS
celowo, znając
Cfrancuskich koncernach i za- Dzięki temu w aptekach można kupić pre-
prawdę o nieskutecznoS
ci leku, wma-
rejestrowane w Polsce na podstawie fran- paraty, które działają na zasadzie przeka-
wiał pacjentom, że lek jest skuteczny.
cuskiego  piS
miennictwa homeopatycz- zywania choremu  duchowych informacji
Wielu zwolenników homeopatii tak moc-
nego oraz ustawy mówiącej o tym, że leczniczych przenoszonych przez  fale
no jednak wierzy w te leki, że nie można
 produkty homeopatyczne nie wymagają elektromagnetyczne, wypromieniowywa-
im zarzucić kłamstwa, a jedynie  naiw-
dowodów skutecznoS
ci terapeutycznej ? ne przez homeopatyczne granulki cukro-
noS
ć i brak rzetelnoS
ci w naukowym po-
JeS
li to jest zgodne z polskim prawem, to we . Czy ktoS
tu nie zwariował?
dejS
ciu do medycyny. Homeopatia nie
czy Trybunał Konstytucyjny nie powinien WŁADZA SĄDOWNICZA  jako
jest religią. Medycyna wymaga konkret-
zapytać polskiego ustawodawcy, kto niezawisła  dysponuje możliwoS
cią roz-
nych naukowych dowodów.
i w jaki sposób lobbował za powstaniem strzygania nawet najbardziej specjalistycz-
Ponieważ poważnie traktuję wyłącznie
przestępczego prawa? nych kontrowersji naukowych. Są to roz-
rzetelne badania naukowe  to wszel-
strzygnięcia ostateczne, mimo że dotyczą
kiego rodzaju anegdotyczne przykłady
czasem spraw znanych wąskiej grupce
MOJA DIAGNOZA
wyleczeń, listy wdzięcznych pacjentów
specjalistów.
czy deklaracje leczących, że byli S
wiad-
Polskie władze publiczne nie panują A ja? Ja jestem tylko lekarzem. Nie
kami wyleczeń  uważam za niepoważ-
nad niekontrolowanym rozwojem oszustw mam żadnej władzy. Mogę tylko uprzej-
ne pseudodowody. Odnosi się to do
leczniczych, zwłaszcza homeopatii. Wyni- mie prosić  CZWARTĄ WŁADZĘ , by
każdej terapii, konwencjonalnej czy al-
ka to wyłącznie z niekompetencji albo  zamieS
ciła następujący komunikat:
ternatywnej. Na każdy taki dowód mam
gorzej  korupcji. Chodzi bowiem o wiel-
równie  ważny dowód, że wyleczenie
kie pieniądze. Polska jest bardzo atrakcyj-
Drodzy Rodzice chorych dzieci  je-
nastąpiłoby i bez leczenia, i proszę mi
nym rynkiem zbytu dla fałszywych leków
żeli po nieskutecznym  leczeniu ho- udowodnić, że tak by nie było. Niestety,
homeopatycznych, ze względu na wielką
homeopatia podpiera się wyłącznie
meopatycznym, np. grypy, okaże się,
liczbę ludzi otumanionych medialną ezote-
psudodowodami. n
ryką.
że były to np. początki białaczki, nie
dr Andrzej Kajetanowicz
I tak nasza WŁADZA USTAWODAW-
miejcie złudzeń. Winnych nie znaj-
CZA zalegalizowała homeopatię  okulty-
dziecie. Opóx
nienie (przez  terapię
styczną groteskę sprzed 200 lat, demasko-
waną wielokrotnie przez S
wiatowe autory- homeopatyczną) leczenia raka krwi
ją zagranicznym koncernom wyłudzanie
tety naukowe. Sejmowa Komisja Zdrowia od polskich pacjentów prawdziwych pie-
u Waszego dziecka jest zgodne z pol-
zignorowała raport Instytutu Onkologii niędzy za fałszywe leki. Kto odnosi z te-
skim prawem. Nie wierzycie? Zaj-
w Krakowie na temat przerażających skut- go korzyS
ć? Jestem pewien, że wszyscy
rzyjcie do artykułu 21 ustawy Prawo
ków  alternatywnych metod leczenia , zaangażowani w ten interes. Oprócz cho-
w tym homeopatii (5 tysięcy zmarłych farmaceutyczne. rych.
rocznie). Francuski koncern Boiron, mając Tak oto polska medycyna, polskie usta-
za sobą  prawo farmaceutyczne, ustami OsobiS
cie uratowałem kilka tysięcy wodawstwo i polskie prawo zeszły na psi
y
polskiego pełnomocnika (mgr prawa Joan- dzieci od kalectwa. I robię to nadal. A co (y  grecka litera oznaczająca zjawiska
n
na Karniol) oS
wiadcza arogancko w pi- robią polskie władze publiczne? Ułatwia- paranormalne).
24 lipca 2006 r.
22
2
2
raport
 Wachlarz kar jest bardzo szeroki, po-
cząwszy od upomnienia, a skończywszy
Z prezesem NRL,
na odebraniu prawa wykonywania zawo-
Konstantym Radziwiłłem,
du. To jednak suwerenna decyzja sądów
rozmawia Halina Pilonis
lekarskich.
Jak pan sądzi, dlaczego lekarze skła-
Halina Pilonis: Prof. Andrzej Gregosiewicz naukowo metody leczenia. OczywiS
cie, niają się ku nienaukowym metodom te-
przegrał sprawę o zniesławienie z firmą rzecznicy odpowiedzialnoS
ci zawodowej rapii?
produkującą leki homeopatyczne. Czyżby nie tropią takich przypadków, bo nie jest to  MyS
lę, że przyczyn jest kilka. Jed-
oznaczało to zakaz podważania skuteczno- ich rolą. Ale kiedy pojawia się skarga, ną z nich jest to, że wciąż jesteS
my
S
ci tej metody leczenia? działają zdecydowanie. Zdarzają się przy- mocno zakorzenieni w tradycji medy-
 No, może więc i ja nie powinienem padki, że dowiadujemy się, iż na uczelni cyny nienaukowej. Trzeba pamiętać, że
w ogóle na ten temat rozmawiać? Oczywi- medycznej organizuje się kształcenie po- nowoczesna, naukowa medycyna za-
S
cie, żartuję. Prezentując swoje poglądy, dyplomowe z dziedziny homeopatii. Na- częła torować sobie drogę zaledwie ok.
trzeba uważać, by nie złamać prawa. Zga- tychmiast wówczas podejmujemy inter- 150 lat temu.
dzam się z poglądami prezentowany- wencję. Były nawet przypadki, że firma, Poza tym  wielu ludzi
mi przez prof. Gregosiewicza na te- wciąż ma potrzebę obcowania
mat tzw. medycyny niekonwencjo- z tajemnicą. Zdesakralizowna
nalnej. Bo jeS
li jakiS
preparat nazy- współczesna medycyna często
wamy lekiem, powinny być dowody sprowadza wszystko do liczb,
skutecznoS
ci jego działania. Nie ro- wskax
ników, parametrów. Le-
zumiem, dlaczego wobec częS
ci ta- karz może mieć trudnoS
ci, by za
kich preparatów obowiązuje inna tą zasłoną dojrzeć człowieka.
zasada. Przecież to wprowadza pa- Tymczasem chciałby wyjS
ć na-
cjentów w błąd: kupują coS
, co przeciw oczekiwaniu chorych,
działa tak samo jak placebo. którzy potrzebują kontaktu z dru-
gim człowiekiem. Ludzie cierpią-
Ale to właS
nie lekarze ordynują cy chcieliby usłyszeć od swojego
chorym takie preparaty. lekarza, że wszystko będzie do-
 I to jest poważny problem. brze. Rodzi się więc taka pokusa,
Artykuł 57 Kodeksu Etyki Le- by np. w przypadku beznadziejnie
karskiej jednoznacznie stanowi, chorych sięgnąć po oszustwo, da-
że lekarzowi nie wolno posługi- jące pacjentowi cień nadziei. Użyć
wać się metodami niezweryfi- placebo i oszukać chorego, tj.
kowanymi naukowo. Moim wmówić mu, że się go leczy. Po-
zdaniem, leczenie homeopatią dobnie bywa w przypadkach cho-
jest niezgodne z tą zasadą. rych psychosomatycznie. Jest to
jednak tylko rodzaj ucieczki, bo za-
Co jednak zrobić z 6 tysiąca- miast wejS
ć głęboko w trudną relację
mi lekarzy, którzy ukończyli z pacjentem, skorzystać z mocy sło-
kursy z homeopatii i stosują wa, co bywa czasochłonne i wymaga
tę  metodę leczenia ? dużo kultury osobistej, oferujemy mu
 Samorząd lekarski coS
tajemniczego, tak naprawdę jed-
działa w dwóch obszarach. nak go okłamując. Lekarze mają
Pierwszy  to edukacja. wówczas alibi, że to przecież nie szko-
W naszych periodykach dzi. Niemniej  to przejaw paternali-
samorządowych ukazują stycznego myS
lenia, mającego niewie-
się artykuły, które nie po- le związku z zasadą uzyskiwania S
wia-
zostawiają żadnych wąt- domej zgody pacjenta na terapię.
pliwoS
ci dotyczących Producenci preparatów homeopa-
wartoS
ci tej metody. W ubie- tycznych nie S
pią. To ogromny rynek.
głej kadencji NRL wydała też stanowi- I choć nie mam dowodów na to, że nie-
sko przestrzegające lekarzy przed stoso- której nazwa nie kojarzyła się z homeopa- którzy lekarze ulegają działaniom pro-
waniem metod tzw. medycyny niekon- tią, wynajmowała salę należącą do którejS
mocyjnym tych producentów, jestem
wencjonalnej. z okręgowych izb lekarskich na szkolenie. jednak realistą, mogę się więc domy-
Drugim obszarem jest odpowiedzial- Kiedy okazywało się, że chodzi o home- S
lać, że takie przypadki się zdarzają.
noS
ć zawodowa lekarzy. Prowadzi się po- opatię, reagowaliS
my natychmiast. Niestety, niektórzy nasi koledzy uczyni-
stępowania przeciwko lekarzom, jeS
li li sobie z homeopatii niezłe x
ródło
wpływa skarga sugerująca, iż w praktyce Jaka kara może spotkać lekarza stosują- utrzymania, toteż bronią jej z tych wła-
n
lekarskiej stosują oni niezweryfikowane cego homeopatię? S
nie powodów.
24 lipca 2006 r.
23
2
3
Fot. Tomasz Kobosz
raport
Wysoki Sądzie!
Fragmenty pisma procesowego prof. zw. dr. hab. med. Andrzeja Gregosiewicza złożonego w sądzie
Bardziej genialnego, doprowadzonego do perfekcji, a przy tym
zalegalizowanego oszustwa  nie było dotąd w historii ludzkoS
ci.
edynym motywem mojej publicy- trójnego ogrzewacza . Ten koszmarny
styki demaskującej oszustwa lecz- casus terminologiczny, okreS
lający ja-
nicze była i jest głęboka troska kiS
sposób  leczenia , jest dobrze zna-
o najwyższe dobro: o życie i zdro- ny oszustom stosującym tzw. homeopa-
Jwie człowieka. Jestem pewien, że tię elektroniczną (?) (http://www.gazeta-
żadna z osób znających moją pracę kli- l ekarska.pl /xml /ni l /gazeta/nume-
niczną, osiągnięcia naukowe i mój stosu- ry/n2004/n200405).
nek do pacjentów, nie byłaby nawet Ludzie okłamujący swoich pacjen-
w stanie wyobrazić sobie innej motywa- tów są godni najwyższej pogardy. Po-
cji. W mojej wielopokoleniowej rodzinie siadają bowiem dyplom lekarza medycy-
lekarskiej, uczciwoS
ć wobec pacjenta za- ny (czyli dysponują odpowiednią wie-
wsze stawiana była i jest na pierwszym dzą), stosują zaS
metody leczenia urąga-
miejscu. jące zdrowemu rozsądkowi i mogące być
Dlatego mam, genetycznie zakodowa- zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta.
ną, postawę kategorycznego sprzeciwu Łatwo ich poznać, bowiem posługują się
wobec działalnoS
ci szarlatanów-uzdrowi- pseudonaukowym żargonem typu:  ener-
cieli, wykorzystujących rozpaczliwą getyczne wzmacnianie odpornoS
ci orga-
(często) sytuację chorego w celu wycią- nizmu ,  duchowa postać leku ,  leczni-
gnięcia od niego pieniędzy za (na przy- cze biopromieniowanie ,  pamięć wo-
kład):  harmonizowanie meridiany po- dy ,  dynamizacja ,  elektromagnetycz-
24 lipca 2006 r.
24
2
4
raport
ne odwzorowanie ,  wirtualna informacja W wypowiedzi z 2006 r. prof. Pawlic- Oscillococcinum mówi im się, że preparat
lecznicza itp. A podkreS
lić trzeba, że wy- ki (tygodnik  OZON ) wspomniał, że zawiera  leczniczy wyciąg z serca i wą-
mienione przeze mnie przykłady to typo- tylko w ciągu ostatnich 2 tygodni troby dzikiej kaczki, który  wzmacnia od-
wa terminologia homeopatyczna. miał do czynienia z czterema chory- pornoS
ć organizmu . Więc żaden pacjent,
Godzimy się na to, że  terapia home- mi na raka ludx
mi, którzy  wpadli nawet ten, który przeczyta ulotkę i zauwa-
opatyczna może powodować (jak udowod- w ręce homeopatów. Dwoje z nich ży napis OSCILLOCOCCINUM 200 K,
nił to prof. M. Pawlicki) takie opóx
nienia ma już S
ladowe szanse na przeżycie. nie zdaje sobie sprawy z tego, co to znaczy.
lub zaniechania właS
ciwego leczenia pa- Od czasu pierwszej wypowiedzi prof. A znaczy tyle, że kacze podroby rozcień-
cjentów z chorobą nowotworową, które M. Pawlickiego minęło 8 lat. Przez ten czone są w stosunku jak 1 do 10400.
doprowadzają ich do S
mierci. czas prawdopodobnie zmarło około 40
BezpoS
rednią winę za taką sytuację po- tysięcy pacjentów oszukanych przez
Dla jasnoS
ci:
noszą  lekarze homeopaci, ale uwzględ-  specjalistów niekonwencjonalnych te-
nić też trzeba, że mają oni do dyspozycji, rapii. Liczba zgonów spowodowanych 1) przy rozcieńczeniu 1:106  stężenie natu-
z założenia nieskuteczne,  leki homeopa- przez stosowanie opóx
niających właS
ci- ralnych zanieczyszczeń najczystszej, prze-
tyczne. Bardzo przy tym ważny jest we leczenie  terapii homeopatycznych filtrowanej i redestylowanej wody laborato-
fakt, że producent takich  leków (np. jest trudna do ustalenia, lecz biorąc pod ryjnej jest już zdecydowanie większe od stę-
firma Boiron) S
wiadomie ignoruje uni- uwagę, że jest to najpopularniejsza meto- żenia składników wyciągu z wnętrznoS
ci
wersalne prawa naukowe, bez uwzględ- da  leczenia alternatywnego, można się kaczki;
nienia których nie mogłaby istnieć współ- spodziewać, że doS
ć znaczna. 2) w roztworze o rozcieńczeniu 1: 1012 nie
czesna farmakologia i farmakoterapia. BezmyS
lne korzystanie z historycz- ma już ani jednej kaczej molekuły;
Robiłem (i robię) wszystko, co możli- nych (200-letnich), szamańskich metod 3) od początku istnienia WszechS
wiata do
we, by z jednej strony  doprowadzić do  uropejskiej voodoo-medycyny dowar- 20 lipca 2006 r. upłynęło ok. 1028 sekund.
nowelizacji wadliwej ustawy Prawo far- toS
ciowuje tych, którzy nie odnieS
li suk- 4) nasz WszechS
wiat zbudowany jest z ok.
maceutyczne, z drugiej zaS
 by przestrzec cesów w żadnej z dziedzin konwencjo- 1080 cząsteczek.
społeczeństwo, że  leki homeopatyczne, nalnej medycyny. Odnalex
li się za to Fizyczne wyobrażenie liczby 10400 (je-
z punktu widzenia współczesnej wiedzy w homeopatii, gdyż tej, atrakcyjnej fi- dynka i czterysta zer) jest oczywiS
cie
medycznej, chemicznej, fizycznej i mate- nansowo,  specjalnoS
ci można nauczyć możliwe, ale tylko wtedy, jeS
li będzie
matycznej, są fałszywe (nieskuteczne). się na dwutygodniowych kursach w to- traktowane jako dowód na istnienie Bo-
Zrozumiałe jest tedy, że postuluję, by po warzystwie fryzjerów, kelnerów, doke- ga. Albo dowód na prawdziwoS
ć teorii
przeprowadzeniu S
ledztwa wskazać grupy rów itp. strun, czyli istnienia nieskończonej ilo-
nacisku, które spowodowały, że parlament Nie obrażam ludzi wykonujących te S
ci WszechS
wiatów równoległych.
przegłosował korupcjogenne zapisy (arty- zawody. Wybrałem je wyłącznie po to, by Albo na to, że firma Boiron produku-
kuł 21 Prawa farmaceutycznego), które ze- udowodnić, że do otrzymania certyfikatu je cukier zamiast lekarstw.
zwalają na import i dopuszczenie do obro- homeopaty w Cechu Rzemiosł Różnych Już Pitagoras mówił, że tylko liczby po-
tu w Polsce nieskutecznych  leków ho- nie jest potrzebny dyplom lekarza medy- zwalają uchwycić prawdziwą naturę
meopatycznych. cyny. Owi  dwutygodniowi homeopaci WszechS
wiata. W przypadku homeopatii
Ustawowy zapis, iż  produkty home- mają prawo (na podstawie dyrektywy liczby mówią, że Oscillococcinum jest le-
opatyczne nie muszą wykazywać do-  europejskiej ) zarejestrować działalnoS
ć kiem fałszywym. Tak, matematyki nie da
wodów skutecznoS
ci terapeutycznej gospodarczą i leczyć  granulkami cu- się rozcieńczyć ani  zdynamizować .
jest czymS
niewiarygodnym w historii kru . Pytanie tylko, co? Przecież żeby le- Dla ostatecznego rozwiania wątpliwo-
medycyny. czyć jakąS
chorobę, trzeba wiedzieć, że S
ci, że homeopatia jest wyjątkowo prostac-
Oburzające jest, że polskie władze pu- takowa w ogóle istnieje, a w ciągu 2 ty- kim oszustwem wykażę, że wszystkie naj-
bliczne lekceważą informacje na ten temat, godni można nauczyć się jedynie oszuki- ważniejsze zasady homeopatii są do tego
powołując się przy tym na dyrektywy Unii wania ludzi, że pod wpływem Oscillo- stopnia wewnętrznie sprzeczne, że spra-
Europejskiej, tak jakby zadrukowany coccinum katar ustępuje po 7 dniach. wiają wrażenie majaczeń. Dlatego nie bę-
przez urzędników (pod dyktando home- Legalizacja homeopatii to także kpiny dę ich komentował.
opatów) papier miał większą wartoS
ć niż z nowoczesnych metod diagnostycznych.
ludzkie życie. Bo przecież nikt, w żadnej placówce me-
Usprawiedliwia to moje alarmy medial- dycznej na S
wiecie, nie wykona na zlece-
RECTE HOMEOPATIA
ne, które traktuję jako obronę praw czło- nie homeopaty tomografii komputerowej,
Przyczyny chorób wg S. Hahnemanna
wieka i ochronę podstawowych wartoS
ci magnetycznego rezonansu jądrowego,
( ojca homeopatii)
demokratycznego społeczeństwa. scyntygrafii, czy koronarografii!
Dystrybucja  leków homeopa- Wszystkie (sic!) choroby są spowodo-
tycznych poprzez apteki to tyle, co wane przez 3  miazmaty (po homeopa-
R
miertelna statystyka
włożenie noża w rękę człowieka psy- tycznemu:  wyziewy gnilno-chorobot-
 Leczenie homeopatyczne może powo- chicznie chorego. wórcze ).
dować S
mierć pacjentów. W 1998 r. prof. Są to: 1) S
wierzb (sic!), 2) kiła (sic!), 3)
M. Pawlicki (Instytut Onkologii, Kraków), rzeżączka (sic!).
Matematyczne dowody
obliczył, że w Polsce, każdego roku, co naj- W celu znalezienia  lekarstw na te  mia-
oszustwa
mniej 5 tysięcy chorych na raka umiera z po- zmaty przeprowadza się tzw. próby lekowe.
wodu zbyt póx
nego rozpoczęcia terapii. Po- Z Kodeksu Etyki Lekarskiej wynika, że Wyglądają one następująco: zdrowym lu-
wodem jest korzystanie z tzw. alternatyw- pacjenci muszą być informowani, czym są dziom podaje się różne mieszanki związków
nych metod leczenia, w tym homeopatii. leczeni. I tak się dzieje. Np. w przypadku roS
linnych lub zwierzęcych i obserwuje
24 lipca 2006 r.
25
2
5
raport
objawy. Efekty tych prób opisuje lekarz ru, wzrasta skutecznoS
ć wody jako  leku .
homeopata Ewa Zygadlewicz:  One [przy- Największa jest wtedy, gdy w roztworze nie
padkowo dobrane substancje  przyp. aut.] ma już ani jednej molekuły wyjS
ciowej sub-
po pewnym czasie zaczynają wytwarzać stancji.
objawy. Są to różne objawy psychiczne, ty- Operację taką powtarza się 200 razy, co,
pu niepokój, pewne myS
li, sny, które mogą jak wiemy, daje rozcieńczenie wyjS
ciowej
się pojawiać. O czym te sny są, trzeba do- substancji z wodą w stosunku 1:10400
kładnie spisać. Plus objawy narządowe: bo- (200 x 102). W efekcie otrzymujemy wodę
lała mnie prawa noga, swędziało prawe o identycznym składzie chemicznym jak ta, urnal suisse d hom�opa-
ucho, coS
tam zaczynało szumieć, jakieS
użyta do  produkcji leku . tie nr 2/1962).
zmiany się pokazywały, kolka, czy temu Teraz wystarczy nasączyć tą wodą cukier, Być może, już niedłu-
podobne objawy . poczekać aż odparuje, by otrzymać granulki go będzie możliwe pod-
Przytoczony tekst jest cytatem z Jej wy- cukrowe zawierające  informację leczni- jęcie odpowiednich kroków zmierzających
stąpienia w filmie  Tajemnica homeopatii czą . do oficjalnego (administracyjnego) roz-
(TV Polsat). Z tego samego x
ródła pochodzą Oto  tajemnica homeopatii. dzielenia homeopatii i medycyny.
zamieszczone poniżej zdjęcia (które prezen- Według U.S. News & Word Report, Okazało się, że moje działania tak przy-
tuję za zgodą reżysera L. Dokowicza). 17.02.97 do wyprodukowania Oscillococci- gotowały grunt społeczny, że potrzebne by-
ło tylko odpowiednie nagłoS
nienie proble-
mu, by zwrócić uwagę władz na patologicz-
ną koegzystencję medycyny i oszustwa.
W rezultacie, być może, homeopatia
wypadnie poza nawias medycyny. Byłoby
to ukoronowaniem mojej wieloletniej, peł-
nej różnych przeciwnoS
ci pracy i wielkim
sukcesem MEDYCYNY OPARTEJ NA
DOWODACH (Evidence Based Medicine
 EBM).
Czy mamy wybór?
Postawa polskich władz publicznych
wobec homeopatii jest kompletnie nie-
zrozumiała. W USA np. lekarz z tytułem
medical doctor (lek. med.) nie może sto-
Z powstałego roztworu pobiera się jedną kroplę, dodaje 99 kropli wody i 10 razy uderza się w skórzaną poduszkę.
sować homeopatii, pod rygorem odebra-
nia licencji. Gdy nie stosuje się do tych
Produkcja  leków i  leczenie
num wartego 20 milionów dolarów potrzeba zasad, może zostać skazany na więzienie.
jednej kaczki i kilku kilogramów cukru. Oto Homeopatia nie jest w USA prawnie
( technologia niezmienna
wyjaS
nienie pochodzenia gigantycznych zy- zabroniona, ale każdy pacjent homeopaty
od 200 lat)
sków koncernów homeopatycznych. musi być obowiązkowo poinformowany,
Jeżeli chory cierpi na podobne objawy że  terapeuta ten nie ma licencji me-
(np.  niepokój, szumienie czegoS
, kolkę dycznej, a  leczenie odbywa się na ry-
DWIE NAJBARDZIEJ
i ból prawego ucha ), homeopata przepisu- zyko pacjenta. Amerykańska Krajowa
ABSURDALNE NA R
WIECIE
je mu substancję, która te objawy  wywo- Rada ds. Zwalczania Oszustw Medycz-
ZASADY  LECZENIA
łała . Przedtem jednak substancję tę roz- nych ostrzegła, że  sekciarska istota ho-
(ISTOTA HOMEOPATII)
cieńcza. meopatii budzi poważne pytania doty-
W przypadku Oscillococcinum odbywa PODOBNE NALEŻY LECZYĆ czące wiarygodnoS
ci badaczy  zwolen-
się to następująco: do jednej kropli wycią- 1 PODOBNYM (similia similibus cu- ników homeopatii (NCAHF Position
gu z kaczych podrobów dodaje się 99 kro- rantur). Głębia intelektualna tego stwier- Paper on Homeopathy. Loma Linda,
pli wody i, trzymając fiolkę w ręce, 10 ra- dzenia da się przełożyć na stwierdzenie: CA.: National Council Against Health
zy uderza nią w skórzaną poduszkę lub WODĘ NALEŻY SUSZYĆ WODĄ. Fraud, 1994).
książkę oprawioną w skórę (ręka jest prze- Tylko tyle da się na ten temat powiedzieć, Różnice wynikające z europejskich
kax
nikiem  energii kosmicznej ). Z po- gdyż nauka nie dyskutuje z oczywistymi i amerykańskich sposobów traktowania
wstałego roztworu pobiera się jedną kro- absurdami. homeopatii są  S
miertelnie niebezpiecz-
plę, dodaje 99 kropli wody i 10 razy uderza TYLKO LEKARSTWO ZNA ne dla polskich pacjentów. Ja nie widzę
się w skórzaną poduszkę. 2 CHOREGO. ZNA GO LEPIEJ NIŻ powodu, dla którego w Polsce musi być
Z powstałego roztworu pobiera się jedną LEKARZ, LEPIEJ NIŻ SAM PACJENT stosowany model  europejski .
kroplę itd., itd. ZNA SIEBIE. WIE ONO, GDZIE ZNAJ- Jedynym racjonalnym wytłumacze-
W czasie uderzania zachodzi proces  dy- DUJE SIĘ RÓDŁO ZAKŁÓCONEGO niem braku oficjalnego rozdzielenia
namizacji (okreS
lenie nieznane nauce), PORZĄDKU, ZNA SPOSÓB DOTAR- w Polsce homeopatii od medycyny mo-
podczas której woda  zapamiętuje wzór po- CIA DO NIEGO. ANI LEKARZ, ANI głaby być obawa (czyja?) przed ewentu-
la magnetycznego leczniczej substancji. CHORY NIE POSIADAJĄ TAKIEJ alnymi stratami finansowymi producen-
n
W miarę ubywania tej substancji z roztwo- MĄDROR
CI I WIEDZY& (dr Baur, Jo- tów  leków homeopatycznych.
24 lipca 2006 r.
26
2
6
Mamy prawo
być sceptyczni
Lekarz, który stosowałby antybiotyki
przeciwko wirusom  mimo dowodów,
że przeciw wirusom nie działają 
powiedzieli
i chciał je stosować zawsze  uznany
byłby za niedouczonego konowała.
Profesor Jacek Spławiński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego:
I w zasadzie powinno się go albo po-
słać na szkolenia, albo odebrać mu
omeopatia nie jest medy- niać S
rodek homeopatyczny:
prawo wykonywania zawodu.
cyną alternatywną, jeS
li pierwsza  similia similibus cu-
Dlaczego inne kryteria mamy stosować
Hjuż chcemy nazywać ją rantur, druga  że taki S
rodek
w stosunku do homeopatów, którzy
medycyną. Jest irracjonalna, musi posiadać  podpis
stosują leki mimo braku dowodów, że
a medycyna oparta na podsta- astralny. Zdaniem Hahneman-
to coS
więcej niż placebo? Mało tego,
wach naukowych jest& racjo- na, gwiazdy odciskają choroby
gdy prace naukowe udowadniają, że ja-
nalna. A w naukach S
cisłych, je- na owych S
rodkach (jaka szko-
kiS
lek nie działa, okłamują pacjentów
żeli coS
jest A, to coS
odwrotne- da, że wyznawcy homeopatii
wmawiając im jego skutecznoS
ć? Czy-
go, innego, jest nie-A. Czyli jed- zapominają o tej częS
ci teorii),
tając artykuł profesora zalecającego
no jest racjonalne  drugie nie- a można to rozpoznać po
racjonalne. kształcie i kolorze roS
lin, z któ- lek homeopatyczny moje zaufanie do
W ustawie Prawo farmaceutycz- rych owe S
rodki są produkowa- niego znika. Jak mam przyjmować zda-
ne znalazł się zapis o produkcie ne. I tak np. korzeń orchidei
nia tego samego autora, gdy wypowia-
homeopatycznym (nie  leku , jest x
ródłem leku na jądra
da się na temat leczenia konwencjonal-
ale właS
nie  produkcie ). Niestety, w defini- (zbieżnoS
ć kształtów), wygląd S
wietlika
nego? Skąd mogę wiedzieć, czy opiera
cji produktu homeopatycznego zapisano, że wskazuje na to, że może być x
ródłem leku
się na rzetelnych badaniach?
to  produkt leczniczy przygotowywany&  , okulistycznego (kwiat S
wietlika ma  x
reni-
To zwolennicy homeopatii muszą udo-
a dalej w ustawie, że  produkt leczniczy to cę ) itd. Szkoda zresztą mówić o ziołowym
wodnić, że ich leki działają, a nie
substancja& podawana człowiekowi& pochodzeniu, ponieważ podstawą produkcji
 sceptycy, że one nie działają. Nikt na
w celu przywrócenia, poprawienia& funkcji S
rodka homeopatycznego jest wielokrotne
wiarę nie przyjmuje oS
wiadczeń firm
organizmu ludzkiego&  Wynika z tego, że rozcieńczanie (to tak, jakby ktoS
chciał od-
farmaceutycznych. To firmy muszą udo-
produkt leczniczy może przywrócić zdrowie nalex
ć utrwalony smak cytryny po nalaniu
wodnić, że ich lek działa, przeprowa-
(i to prawda), ale jest ogromnym naduży- kropli soku do szklanki i 100-krotnym tej
dzając go przez badania przedklinicz-
ciem przypuszczenie, że może to uczynić szklanki umyciu). Co warto dodać, XIX w.
ne, a następnie 3 4 fazy badań klinicz-
produkt homeopatyczny  bo to niemożliwe. w homeopatii tkwił postęp, albowiem leki
nych. Firmy produkujące leki homeopa-
Zapis w ustawie jest jednak ukłonem w stro- stosowane wówczas przez racjonalną medy-
tyczne są zwolnione z tego wymogu,
nę prawa UE, zwłaszcza Francji, gdzie home- cynę (rtęć, antymon) i to w dużych dawkach
a więc wykorzystują pseudodowody
opatia jest najbardziej popularna. Jednak powodowały, że leczeni nimi pacjenci marli
to, że w naszym Prawie farmaceutycznym jak muchy. Lepiej więc było zażywać nie- w swoich reklamach. JeS
li zwolennicy
zapisano głupotę, jeszcze niczego nie dowo- szkodliwą wodę niż truciznę. Stąd też mó- homeopatii wykażą, że te leki, które
dzi. Akt prawny wyższego rzędu, czyli Kon- wiono, że chorzy leczeni homeopatycznie
stosują, są skuteczne, możemy zacząć
stytucja, gwarantuje obywatelom niezawisłe umierają z powodu choroby, a chorzy lecze- poważnie rozmawiać. Ale dopóki nie zo-
sądy. Jestem przekonany, że sąd przyzna ra- ni racjonalnie  umierają z powodu leków.
stanie udowodnione, że jakiS
lek dzia-
cję każdemu choremu, który oskarży home- Jednak żarty na bok. Homeopatia jest nadal
ła, mamy prawo być sceptyczni i twier-
opatę o nieskuteczne leczenie. potrzebna. Daje bowiem nieuleczalnie cho-
dzić, że leku homeopatycznego nie po-
Zwolennicy homeopatii próbujący sprowa- rym jakąS
szansę, a bez nadziei  nie moż-
winno się stosować do czasu udowod-
dzać dyskusję na grunt nauki, fizyki kwanto- na żyć.
nienia jego skutecznoS
ci.
wej itp. powołują się na dokonania ojca me- Dopóki zatem medycyna nie będzie w stu
Zwolennicy homeopatii do dziS
nie po-
tody, Samuela Hahnemanna. Nikt nie wspo- procentach skuteczna, a to niestety zawsze
kazali solidnych danych naukowych
mina jednak, że teoria Hahnemanna opiera- jej grozi  takie metody jak homeopatia bę-
wskazujących na skutecznoS
ć tych le-
ła się na dwóch cechach, jakie musi speł- dą istniały. %
ków. Często natomiast przywołują pra-
ce, które wykazały skutecznoS
ć kilku
z około trzech tysięcy leków homeopa-
Jolanta Orłowska-Heitzman, Naczelny Rzecznik OdpowiedzialnoS
ci Zawodowej:
tycznych. Wiele z tych prac jest publiko-
Czy skierowałaby  Do mnie nie wpłynęła żadna, do rzecz-
wanych w nieindeksowanych czasopi-
Pani wniosek do ników okręgowych  dwie lub jedna.
smach, choć są także prace publikowa-
sądu lekarskiego Skoro stosowanie homeopatii jest niezgod-
ne w renomowanych pismach nauko-
przeciwko leka- ne z Kodeksem Etyki Lekarskiej, czy moż-
wych. Wszystkie jednak we wnioskach
rzowi, który stosu- na lekarza za to ukarać?
podają, że wyniki są oparte bądx
na
je homeopatię?  Pod warunkiem, że zaniechał innych
małych próbach, bądx
efekt terapeu-
 Jestem prze- metod leczenia lub ich nie podjął w mo-
tyczny jest na tyle mały, że nie można
ciwnikiem home- mencie braku efektów wczeS
niejszej tera-
definitywnie stwierdzić skutecznoS
ci le-
opatii, bo albo le- pii, np. homeopatii.
ku i zalecają dalsze badania i weryfika-
czymy, albo bawi- Organizowanie kursów homeopatii przez
cję danych.
my się w leczenie, akademie medyczne oraz działalnoS
ć towa-
Nie mam nic przeciwko temu, by takie
a pacjentem ba- rzystw homeopatycznych zrzeszających le-
badania były dalej prowadzone, do cza-
wić się nie wolno. Jednak, by wszcząć ja- karzy  nie jest powodem do podjęcia przez
su uzyskania definitywnych wyników, le-
kiekolwiek postępowanie przeciwko leka- Panią jakichS
działań?
ki te nie powinny być jednak szeroko
rzowi, potrzebna jest skarga poszkodowa-  To, że ktoS
spotyka się w jakiejS
spra-
n
dostępne.
nego. wie, nie jest karalne i nikomu nie szkodzi.
dr Andrzej Kajetanowicz
n
Czy zdarzają się takie skargi? Ważne jest to, co z tego wynika.
24 lipca 2006 r.
27
2
7