Zajęcia 6.

Psychodynamiczne teorie

osobowości. Klasyczna

psychoanaliza.

Psychoanalityczna koncepcja

Eriksona.

Seminarium „Psychologia osobowości i różnic

indywidualnych”

Mgr Mariusz Zięba, SWPS

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

2

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

4 założenia podejścia

psychoanalitycznego



O doniosłej roli procesów
nieświadomych



O konfliktach i obronach



O kompleksie Edypa



O – centralnej w rozwoju osobowości –
roli popędów seksualnego i
agresywnego.

Podejście psychodynamiczne przyjmuje

założenia:



O doniosłej roli procesów nieświadomych



O konfliktach i obronach

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

3

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

5 punktów widzenia na teorię:



Model dynamiczny – założenie o roli i działaniu
popędów seksualnego i agresywnego



Model ekonomiczny – opisujący w jaki sposób
przemieszcza się w psychice energia



Model topograficzny – różnicujący procesy
psychiczne: świadome, przedświadome i
nieświadome



Model rozwojowy – wyróżnia stadia rozwoju
osobowości



Model strukturalny – opisujący trzy struktury
psychiczne: id, ego, superego

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

4

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

Struktura osobowości -

ID



Struktura:



popędy



źródło energii psychicznej



biologiczne podłoże osobowości



Zasada funkcjonowania –

zasada przyjemności



poszukiwanie bezpośredniej gratyfikacji popędów



Sposób działania –

procesy pierwotne



bezpośrednie, motoryczne rozładowanie energii lub

popędu



myślenie życzeniowe



sny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

5

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

Struktura osobowości -

EGO



Struktura

:



rozwija się z id



zorientowane na rzeczywistość



ocenianie



Zasada funkcjonowania –

zasada rzeczywistości



funkcja wykonawcza: pośredniczenie między wymaganiami

impulsów popędowych (id) a wymaganiami rzeczywistości



Sposób działania –

procesy wtórne



odróżnianie rzeczywistości obiektywnej od subiektywnej



odwoływanie się do doświadczenia



oceny

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

6

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

Struktura osobowości -

SUPEREGO



Struktura:



rozwija się z ego



reprezentuje introjekcje (przyjmowanie cudzych i
traktowanie jak własnych) standardów moralnych i
wartości wyznawanych przez rodziców



Zasada funkcjonowania –

oceny moralne



ocena, co jest właściwe, a co niewłaściwe, „dobre” i „złe”



Sposób działania



Sumienie

– źródło ocen moralnych



Ego idealne

– obraz osoby, którą dziecko chciałoby

być

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

7

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

Konflikt – id, ego i superego
pozostają w nieustannym konflikcie,
bo konfliktowe są ich motywy i cele.

Konflikt toczący się „wewnątrz”
osobowości wywołuje lęk.

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

8

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna



Lęk obiektywny – powstaje w wyniku

niebezpieczeństwa lub zagrożenia w otoczeniu

zewnętrznym. Ego w wyniku doświadczenia uczy

się unikania zagrażających sytuacji lub uczuć.



Lęk neurotyczny – rodzi się z opozycji celów id i

ego.



lęk nieokreślony

– stała obawa, że przydarzy się coś

strasznego



fobia

– intensywny, irracjonalny strach



reakcja paniki



Lęk moralny (przeżywany jako wstyd lub

poczucie winy) – rezultat konfliktu między

impulsami id a superego.

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

9

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria
psychoanalityczna

Mechanizmy obronne – sposoby
radzenia sobie z lękiem



Wyparcie



Zaprzeczenie



Reakcja upozorowana



Projekcja



Przemieszczanie



Sublimacja



Izolacja



Intelektualizacja



Racjonalizacja



Anulowanie



Regresja



Identyfikacja z

agresorem

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

10

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria Erika
Eriksona

Podstawowa charakterystyka teorii E. Eriksona:



skupienie się na etapach rozwoju

społecznego

„

połączenie teorii dziecięcej seksualności i wiedzy o fizycznym i

społecznym wzrastaniu dziecka w rodzinie i społeczeństwie”

(Erikson, 1980)



zasada epigenetyczna

„epigeneza (biol.) – stopniowy rozwój zarodka przez stopniowe

różnicowanie się komórek powstałych z podziału zygoty, a następnie

tworzenie się tkanek, narządów i ich układów” (Słownik PWN)



8 stadiów rozwoju, obejmujących również wiek

dorosły i starość



Stadia rozwoju opisane w kategoriach

kryzysów

i

sił ego (cnót)

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

11

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria Erika
Eriksona

Okres

życia

Kryzys

psychospołeczny

Siła ego

(cnota)

I

Niemowlęctw

o (ok. 1 rok)

podstawowa ufność



podstawowa

nieufność

nadzieja

II

Wczesne

dzieciństwo

(ok. 2 – 3

lata)

autonomia



wstyd i zwątpienie

wola

III

Okres zabaw

(ok. 4 – 5 lat)

inicjatywa



poczucie winy

celowość

IV

Okres

szkolny

pracowitość



poczucie niższości

kompetenc

ja

Mgr Mariusz Zięba, seminarium "Psychologia osobowości i różnic indywid
ualnych"

12

Zajęcia 6 - 15.04.2005

Teoria Erika
Eriksona

Okres

życia

Kryzys

psychospołeczny

Siła ego

(cnota)

V

Dorastani

e

(ok. 18 –

22)

tożsamość



pomieszanie

tożsamości

wierność

VI

Młodość

bliskość



izolacja

miłość

VII

Dorosłość

twórczość



stagnacja

opiekuńczo

ść

VIII Dojrzałość

integralność



rozpacz

mądrość