Państwo polskie pod

okupacją

1939 – 1944



30 września prezydent Mościcki wyznaczył

Władysława Raczkiewicza na swojego
następcę, a ten powierzył misję tworzenia
nowego rządu generałowi Władysławowi
Sikorskiemu.



Rząd mający swą siedzibę w Angers pod

Paryżem, był gwarancją polskiej
państwowości.



Na początku listopada 1939 r. rząd na emigracji

powołał Komitet Ministrów dla spraw Kraju,
mający czuwać nad okupowaną Polską.



Na okupowanych ziemiach polskich powstała

organizacja Służba Zwycięstwu Polski, w
której upatrywano początek przyszłej armii
Polski podziemnej.



Sikorski nie chciał przyjąć do wiadomości, że

SZP jako organizacja wojskowo – polityczna,
była zdominowana przez wojskowych, którzy
byli zagorzałymi piłsudczykami. Sytuacje
komplikowały jeszcze osobiste ambicje i
uprzedzenia.



Generał Michał Tokarzewski–Karaszewicz

meldunek o założeniu SZP, przesłał z powodu
osobistych uprzedzeń nie generałowi
Sikorskiemu, ale marszałkowi Rydzowi–
Śmigłemu.



Rząd w Angers uznał to za nielojalność i w

grudniu 1939 r. zlikwidował SZP, na jej miejsce
powołując Związek Walki Zbrojnej, na której
czele stanął generał Kazimierz Sosnowski.



Generał Tokarzewski został przeniesiony do

Lwowa, gdzie wkrótce został aresztowany i
nierozpoznany trafił do łagru.



Tokarzewski ujawnił swoją tożsamość dopiero

po podpisaniu układu Sikorski–Majski.



Polski Komitet Porozumiewawczy

Powołana jesienią 1939 r. Wolność –
Równość – Niepodległość, a także
Stronnictwo Ludowe nie chciały odgrywać
drugoplanowej roli w formującym się
państwie podziemnym.



Na przełomie wiosny i lata 1940 r.

przedstawiciele ugrupowań przyjęły rolę
Politycznego Komitetu Porozumiewawczego
przy ZWZ. Zadaniem Komitetu było
zsynchronizowanie działań wojska i
społeczeństwa do zbrojnego wystąpienia.



Klęska Francji w czerwcu 1940 r. i

przeniesienie polskiego rządu emigracyjnego do

Londynu spowodowały czasowe zerwanie jego

kontaktów z krajem.



Wzrosło znaczenie Komitetu, który 28

czerwca 1940 r. przekształcono w Główny

Komitet Polityczny, który twierdził, że

działaniu na rzecz szybkiego zakończenia wojny,

może pomóc wspólne rządzenie stronnictw

opowiadających się za legalnym rządem.



3 lipca powołano Zbiorową Delegaturę Rządu.



Londyn odmówił jej zatwierdzenia, wyjaśniając,

że uchwała z 28 czerwca nie jest zgodna z

instrukcjami rządu. ZBR więc rozwiązało się

na mocy własnej decyzji, przywracając do

istnienia Główny Komitet Polityczny.

Polski Komitet
Porozumiewawczy



Konflikt powstały między rządem a
krajową konspiracją, chciano załagodzić
powołaniem Delegata Rządu na Kraj.



W ostateczności powołano po jednym

delegacie na Generalne Gubernatorstwo,
ziemie włączone do III Rzeszy i terytoria
wschodnie. Londyn odtąd prowadził otwarta
politykę z ZWZ.



Delegaci mogli udzielać komendantowi ZWZ

dyrektyw politycznych, kontrolować budżet
ZWZ, wydawać opinię w sprawie obsady
Komendy Głównej i komend obszarowych.



W związku z upadkiem Francji w 1940 r.

rząd emigracyjny podjął decyzję o
przeniesieniu Komendy Głównej ZWZ do
Warszawy.



Od września 1942 r. zlikwidowano

delegaturę i zdecydowano, że odtąd
będzie tylko jeden Delegat Rządu na
Kraj. Został nim Jan Piekałkiewicz.



Został on jednak zdekonspirowany i po

torturach zamordowany w lutym 1943 r. przez
Gestapo.



Na podstawie dekretu Prezydenta RP z

26 kwietnia 1943 r. w maju 1944
powołano Krajową Radę Ministrów.



Departament Spraw Wewnętrznych



organizował delegatur y okręgowe i

powiatowe,

Od marca 1941 r. administrację

zmilitaryzowaną tworzyło ZWZ, który
został w lutym 1942 r. przemianowany na
Armię Krajową.

W 1942 r. powstało także Biuro Ziem Nowych,

przygotowujące objęcie i zagospodarowanie
terenów, które spodziewano się dostać po
podpisaniu traktatu pokojowego.



Największymi środkami finansowymi dysponował

Departament Pracy i Opieki Społecznej,
troszczący się głównie o więźniów politycznych i
ich rodziny.



Departament Oświaty i Kultury zajmował się

ludźmi wyjątkowo wartościowymi dla kraju –
artystami, naukowcami, pisarzami,
muzykami.



Udało się także utworzyć niezwykle sprawny i

rozbudowany system tajnego nauczania. W 1944
r. nauczaniem na poziomie szkoły
podstawowej objętych było półtora miliona
dzieci, w tajnych szkołach średnich było 100
tysięcy uczniów, a na uniwersytetach 10
tysięcy studentów.



Przygotowaniem do odbudowy gospodarki

zajmował się Departament Przemysłu i
Handlu,



Departament Rolnictwa stworzył projekt

rozsądnej, ale jednocześnie radykalnej
reformy rolnictwa.



W ramach Delegatury działały również

departamenty: sprawiedliwości, skarbu, poczt
i telegrafów, likwidacji skutków wojny. Komitet
Koordynacji Ustawodawczej nadzorował
prawotwórczą działalność poszczególnych
departamentów.



problem kolaboracji.



Nadzorem lojalności narodowej obywateli

polskich zajmowało się Kierownictwo Walki
Cywilnej, utworzone w kwietniu 1942 r.



W maju 1942 r. opublikowano Dziesięć

przykazań walki cywilnej, określających, co
Polak powinien czynić pod okupacją, a czego
mu robić nie wolno.



15 lipca 1943 r. Armia Krajowa z

Kierownictwem Walki Konspiracyjnej

utworzyło Kierownictwo Walki Podziemnej.



Armii Krajowej wyznaczono trzy etapy

działania: konspiracji, odtwarzania sił

zbrojnych i powszechnego powstania. W

Warszawie sztab Komendy Głównej AK miał

strukturę sztabu regularnej armii z oddziałami:



I organizacyjny do odtwarzania sił zbrojnych



II wywiadowczy i kontrwywiadowczy



III operacyjny i szkoleniowy



IV kwatermistrzowski



V łączności



VI informacji i propagandy



VII finansowy i kontroli



Polskie państwo podziemne było

ewenementem w skali okupowanej Europy.



Jego rozpad spowodowało NKWD. Po

aresztowaniu wszystkich jego członków przez
NKWD w marcu 1945 r. rozwiązano Krajową
Radę Ministrów.



29 czerwca 1945 r. Delegat Główny złożył

swoje obowiązki na ręce ówczesnego
przewodniczącego Rady Jedności
Narodowej Jerzego Brauna.