Preliminowanie

Preliminowanie

inwestycji

inwestycji

Wykład 2

Wykład 2

Założenia ogólne

Założenia ogólne



W celu stworzenia warunków do

W celu stworzenia warunków do

prowadzenia i rozwijania działalności

prowadzenia i rozwijania działalności

gospodarczej niezbędne jest z reguły

gospodarczej niezbędne jest z reguły

lokowanie odpowiednich kapitałów

lokowanie odpowiednich kapitałów

(inwestowanie) w rzeczowych

(inwestowanie) w rzeczowych

składnikach majątkowych długotrwałego

składnikach majątkowych długotrwałego

użytkowania (nieruchomościach,

użytkowania (nieruchomościach,

maszynach, urządzeniach, środkach

maszynach, urządzeniach, środkach

transportowych).

transportowych).



Decyzje w tych sprawach mają

Decyzje w tych sprawach mają

zasadnicze znaczenie dla dalszej

zasadnicze znaczenie dla dalszej

egzystencji i rozwoju firmy, gdyż

egzystencji i rozwoju firmy, gdyż

oznaczają zamrożenie środków

oznaczają zamrożenie środków

finansowych na dłuższy czas.

finansowych na dłuższy czas.



Podjęcie decyzji inwestycyjnej wymaga

Podjęcie decyzji inwestycyjnej wymaga

zatem przestrzegania odpowiednich

zatem przestrzegania odpowiednich

zasad postępowania i znajomości

zasad postępowania i znajomości

technik, pozwalających na określenie

technik, pozwalających na określenie

opłacalności alternatywnych rozwiązań i

opłacalności alternatywnych rozwiązań i

wybór najbardziej satysfakcjonujących

wybór najbardziej satysfakcjonujących

Wariantowanie inwestycji

Wariantowanie inwestycji



W pierwszym etapie niezbędne jest określenie

W pierwszym etapie niezbędne jest określenie

perspektywicznego celu, jaki zamierza się

perspektywicznego celu, jaki zamierza się

osiągnąć (np. zwiększenie produkcji i

osiągnąć (np. zwiększenie produkcji i

sprzedaży, obniżenie kosztów, poprawę jakości

sprzedaży, obniżenie kosztów, poprawę jakości

wyrobów).

wyrobów).



Następnie trzeba sprecyzować możliwe

Następnie trzeba sprecyzować możliwe

warianty rozwiązania problemu oraz

warianty rozwiązania problemu oraz

przeprowadzić kalkulację ich efektywności

przeprowadzić kalkulację ich efektywności

ekonomicznej przy pomocy odpowiednich

ekonomicznej przy pomocy odpowiednich

technik, które powinny dać przede wszystkim

technik, które powinny dać przede wszystkim

odpowiedź na pytanie czy warianty te

odpowiedź na pytanie czy warianty te

spełniają kryterium opłacalności a jeśli tak,

spełniają kryterium opłacalności a jeśli tak,

jaka jest skala opłacalności rożnych wariantów

jaka jest skala opłacalności rożnych wariantów

inwestowania.

inwestowania.



Proces kalkulacji rozpoczyna się od ustalenia

Proces kalkulacji rozpoczyna się od ustalenia

dla każdego alternatywnego przedsięwzięcia

dla każdego alternatywnego przedsięwzięcia

przewidywanych nakładów inwestycyjnych

przewidywanych nakładów inwestycyjnych

oraz wielkości spodziewanych nadwyżek

oraz wielkości spodziewanych nadwyżek

finansowych, jakie przewiduje się osiągnąć

finansowych, jakie przewiduje się osiągnąć

dzięki rozważanej inwestycji w poszczególnych

dzięki rozważanej inwestycji w poszczególnych

latach eksploatacji.

latach eksploatacji.

Określanie wielkości nakładów

Określanie wielkości nakładów

inwestycyjnych

inwestycyjnych



Na sumę nakładów inwestycyjnych składają się

Na sumę nakładów inwestycyjnych składają się

wszystkie kwoty przewidywanych kosztów

wszystkie kwoty przewidywanych kosztów

nabycia lub wytworzenia niezbędnych

nabycia lub wytworzenia niezbędnych

składników majątku trwałego, a także konieczny

składników majątku trwałego, a także konieczny

przyrost środków obrotowych, warunkujących

przyrost środków obrotowych, warunkujących

funkcjonowanie zamierzonego przedsięwzięcia

funkcjonowanie zamierzonego przedsięwzięcia

(rozważanego projektu). Zalicza się tu także

(rozważanego projektu). Zalicza się tu także

towarzyszące inwestycji koszty finansowe (np.

towarzyszące inwestycji koszty finansowe (np.

odsetki od kredytu) za czas jej realizacji. Nakłady

odsetki od kredytu) za czas jej realizacji. Nakłady

inwestycyjne dotyczące danego projektu

inwestycyjne dotyczące danego projektu

obejmują zatem całość wszystkich kosztów

obejmują zatem całość wszystkich kosztów

związanych z realizacją projektu, jakie musiałyby

związanych z realizacją projektu, jakie musiałyby

być poniesione od jego rozpoczęcia do

być poniesione od jego rozpoczęcia do

zakończenia.

zakończenia.



Jeżeli zamierzona inwestycja łączy się z

Jeżeli zamierzona inwestycja łączy się z

jednoczesną likwidacją dotychczas

jednoczesną likwidacją dotychczas

eksploatowanego majątku (np. z wycofaniem

eksploatowanego majątku (np. z wycofaniem

mniej nowoczesnych maszyn), to przewidywane

mniej nowoczesnych maszyn), to przewidywane

nakłady inwestycyjne powinny być pomniejszone

nakłady inwestycyjne powinny być pomniejszone

o ewentualne dochody netto możliwe do

o ewentualne dochody netto możliwe do

uzyskania ze sprzedaży lub rozbiórki

uzyskania ze sprzedaży lub rozbiórki

wycofywanych z użytkowania obiektów.

wycofywanych z użytkowania obiektów.

Kalkulacja nadwyżki

Kalkulacja nadwyżki

finansowej

finansowej

Nadwyżka finansowa oczekiwana dzięki

Nadwyżka finansowa oczekiwana dzięki

realizacji danej inwestycji obejmuje

realizacji danej inwestycji obejmuje

następujące elementy:

następujące elementy:



nadwyżkę pomiędzy wpływami

nadwyżkę pomiędzy wpływami

pieniężnymi przewidywanymi w okresie

pieniężnymi przewidywanymi w okresie

eksploatacji inwestycji i kosztami

eksploatacji inwestycji i kosztami

niezbędnymi do ich uzyskania,

niezbędnymi do ich uzyskania,



pomniejszoną o przypadające do tej

pomniejszoną o przypadające do tej

nadwyżki obciążenie z tytułu podatku

nadwyżki obciążenie z tytułu podatku

dochodowego;

dochodowego;



powiększoną o zaliczone uprzednio do

powiększoną o zaliczone uprzednio do

kosztów kwoty amortyzacji majątku

kosztów kwoty amortyzacji majątku

trwałego uzyskanego w wyniku realizacji

trwałego uzyskanego w wyniku realizacji

inwestycji, które stanowią jeden ze

inwestycji, które stanowią jeden ze

strumieni zwrotu zainwestowanego

strumieni zwrotu zainwestowanego

kapitału

kapitału

Techniki kalkulacji

Techniki kalkulacji

opłacalności inwestycji:

opłacalności inwestycji:

Dysponując wymienionymi danymi

Dysponując wymienionymi danymi

wyjściowymi, tj. kwota przewidywanych

wyjściowymi, tj. kwota przewidywanych

nakładów inwestycyjnych oraz

nakładów inwestycyjnych oraz

nadwyżkami finansowymi według

nadwyżkami finansowymi według

poszczególnych rozważanych

poszczególnych rozważanych

przedsięwzięć inwestycyjnych, można

przedsięwzięć inwestycyjnych, można

posłużyć się dla oceny ich efektywności

posłużyć się dla oceny ich efektywności

ekonomicznej następującymi technikami:

ekonomicznej następującymi technikami:



okresem zwrotu nakładów

okresem zwrotu nakładów

inwestycyjnych;

inwestycyjnych;



aktualną wartością nadwyżki finansowej

aktualną wartością nadwyżki finansowej

netto;

netto;



stopą zyskowności inwestycji;

stopą zyskowności inwestycji;



stopą zwrotu nakładów inwestycyjnych.

stopą zwrotu nakładów inwestycyjnych.

Okres zwrotu nakładów

Okres zwrotu nakładów

inwestycyjnych

inwestycyjnych

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

oznacza czas, w jakim przewiduje się

oznacza czas, w jakim przewiduje się

zrównanie ich z nadwyżkami

zrównanie ich z nadwyżkami

finansowymi, których uzyskania oczekuje

finansowymi, których uzyskania oczekuje

się dzięki realizacji danego projektu.

się dzięki realizacji danego projektu.

Jeżeli coroczne kwoty nadwyżek

Jeżeli coroczne kwoty nadwyżek

finansowych są jednakowe, to okres

finansowych są jednakowe, to okres

zwrotu inwestycji można określić na

zwrotu inwestycji można określić na

podstawie wzoru:

podstawie wzoru:



T(z) = I / N(r)

T(z) = I / N(r)

Gdzie:

Gdzie:



T(z) – okres zwrotu (wycofania) nakładów

T(z) – okres zwrotu (wycofania) nakładów

inwestycyjnych w latach;

inwestycyjnych w latach;



I – suma nakładów inwestycyjnych;

I – suma nakładów inwestycyjnych;



N(r) – planowana roczna nadwyżka

N(r) – planowana roczna nadwyżka

finansowa, będąca rezultatem danego

finansowa, będąca rezultatem danego

przedsięwzięcia.

przedsięwzięcia.

Najkrótszy okres zwrotu:

Najkrótszy okres zwrotu:



Przewagę uzyskuje projekt, który

Przewagę uzyskuje projekt, który

zapewnia najkrótszy okres zwrotu

zapewnia najkrótszy okres zwrotu

poniesionych nakładów. Przyjmuje się

poniesionych nakładów. Przyjmuje się

bowiem założenie, że im wcześniej

bowiem założenie, że im wcześniej

zostaną wycofane zainwestowanie

zostaną wycofane zainwestowanie

kapitały, tym mniejsze jest ryzyko

kapitały, tym mniejsze jest ryzyko

towarzyszące inwestycji, a zwolnione

towarzyszące inwestycji, a zwolnione

w krótszym okresie kapitały można

w krótszym okresie kapitały można

angażować w inne przedsięwzięcia.

angażować w inne przedsięwzięcia.

Jednocześnie z reguły odrzucane są

Jednocześnie z reguły odrzucane są

projekty, które nie zapewniają

projekty, które nie zapewniają

pewnego uznanego za minimalny

pewnego uznanego za minimalny

(graniczny) okres zwrotności.

(graniczny) okres zwrotności.



Jak wynika z powyższego, przy

Jak wynika z powyższego, przy

metodzie okresu zwrotności nakładów

metodzie okresu zwrotności nakładów

inwestycyjnych zasadnicze kryterium

inwestycyjnych zasadnicze kryterium

stanowi skala płynności finansowej

stanowi skala płynności finansowej

(wycofania wydatkowanych środków).

(wycofania wydatkowanych środków).

Najkrótszy okres zwrotu:

Najkrótszy okres zwrotu:



Ryzyko naruszenia płynności finasowej

Ryzyko naruszenia płynności finasowej

rośnie w miarę wydłużenia się okresu

rośnie w miarę wydłużenia się okresu

zwrotności. Maleje bowiem stopień

zwrotności. Maleje bowiem stopień

pewności sprawdzenia się założeń

pewności sprawdzenia się założeń

przyjmowanych przy kalkulacji nadwyżki

przyjmowanych przy kalkulacji nadwyżki

finansowej w późniejszych latach.

finansowej w późniejszych latach.



Metoda zwrotności nakładów

Metoda zwrotności nakładów

inwestycyjnych jest łatwa do

inwestycyjnych jest łatwa do

przyswojenia nawet dla osób nie

przyswojenia nawet dla osób nie

dysponujących wiadomościami z

dysponujących wiadomościami z

dziedziny finansów. Nie jest również

dziedziny finansów. Nie jest również

trudna w praktycznym stosowaniu ze

trudna w praktycznym stosowaniu ze

względu na prostotę kalkulacji. Te

względu na prostotę kalkulacji. Te

pozytywne cechy nie równoważą jednak

pozytywne cechy nie równoważą jednak

jej istotnych, ujemnych cech, które mogą

jej istotnych, ujemnych cech, które mogą

prowadzić do podjęcia nieprawidłowych

prowadzić do podjęcia nieprawidłowych

decyzji.

decyzji.

Wady metody okresu

Wady metody okresu

zwrotności:

zwrotności:



Istotną wadą stosowania metody okresu

Istotną wadą stosowania metody okresu

zwrotności przy wyborze określonego

zwrotności przy wyborze określonego

projektu inwestycyjnego jest pomijanie faktu

projektu inwestycyjnego jest pomijanie faktu

zmiennej wartości pieniądza w czasie. Przy

zmiennej wartości pieniądza w czasie. Przy

metodzie tej porównuje się nakłady

metodzie tej porównuje się nakłady

inwestycyjne w ujęciu nominalnym, które

inwestycyjne w ujęciu nominalnym, które

wymagają sfinansowania wraz zakończeniem

wymagają sfinansowania wraz zakończeniem

inwestycji z nominalną wysokością

inwestycji z nominalną wysokością

preliminowanych nadwyżek finansowych,

preliminowanych nadwyżek finansowych,

jakie będą osiągane stopniowo w przyszłości

jakie będą osiągane stopniowo w przyszłości

– w poszczególnych latach.

– w poszczególnych latach.



Brak jest więc odpowiedzi na podstawowe

Brak jest więc odpowiedzi na podstawowe

pytanie, czy zamierzona inwestycja zapewnia

pytanie, czy zamierzona inwestycja zapewnia

osiągnięcie z góry określonej stopy

osiągnięcie z góry określonej stopy

zyskowności (stopy zwrotu) poniesionych

zyskowności (stopy zwrotu) poniesionych

nakładów, a więc czy aktualna wartość

nakładów, a więc czy aktualna wartość

oczekiwanych nadwyżek finansowych pokryje

oczekiwanych nadwyżek finansowych pokryje

w pełni koszt zaangażowania kapitału w dane

w pełni koszt zaangażowania kapitału w dane

przedsięwzięcie.

przedsięwzięcie.

Wady metody okresu zwrotności:

Wady metody okresu zwrotności:



Inaczej mówiąc, metoda okresu zwrotności

Inaczej mówiąc, metoda okresu zwrotności

nakładów inwestycyjnych nie daje odpowiedzi

nakładów inwestycyjnych nie daje odpowiedzi

na pytanie, czy przedsięwzięcie zapewnia

na pytanie, czy przedsięwzięcie zapewnia

zyskowność, jaką można by uzyskać na

zyskowność, jaką można by uzyskać na

przykład w przypadku innej formy lokaty

przykład w przypadku innej formy lokaty

kapitału (np. w banku).

kapitału (np. w banku).



Powstaje także wątpliwość czy nie

Powstaje także wątpliwość czy nie

korzystniejsze jest dłuższe oczekiwanie na

korzystniejsze jest dłuższe oczekiwanie na

zwrot kapitału wydatkowanego na inwestycje,

zwrot kapitału wydatkowanego na inwestycje,

jeżeli przy takim wyborze zyskowność

jeżeli przy takim wyborze zyskowność

inwestycji będzie wyższa, aniżeli

inwestycji będzie wyższa, aniżeli

przedsięwzięcia zapewniającego wcześniejsze

przedsięwzięcia zapewniającego wcześniejsze

odzyskanie nominalnej kwoty poniesionych

odzyskanie nominalnej kwoty poniesionych

wydatków.

wydatków.



Tego rodzaju elementy decyzyjne mogą być

Tego rodzaju elementy decyzyjne mogą być

uwzględniane przy posłużeniu się kalkulacją

uwzględniane przy posłużeniu się kalkulacją

tzw. nadwyżki finansowej netto (NPV – Net

tzw. nadwyżki finansowej netto (NPV – Net

Present Value).

Present Value).

Aktualna wartość nadwyżki

Aktualna wartość nadwyżki

finansowej netto

finansowej netto

Metoda ta polega na konfrontacji

Metoda ta polega na konfrontacji

przewidywanych na realizację inwestycji

przewidywanych na realizację inwestycji

nakładów z sumą spodziewanych nadwyżek

nakładów z sumą spodziewanych nadwyżek

inwestycyjnych, ale po uprzednim

inwestycyjnych, ale po uprzednim

sprowadzeniu ich corocznych wartości do

sprowadzeniu ich corocznych wartości do

aktualnej wartości (tj, po zdyskontowaniu) z

aktualnej wartości (tj, po zdyskontowaniu) z

uwzględnieniem kosztu zaangażowanego

uwzględnieniem kosztu zaangażowanego

kapitału.

kapitału.

Opiera się ona na następujących zasadach:

Opiera się ona na następujących zasadach:



skalkulowane w poszczególnych latach

skalkulowane w poszczególnych latach

eksploatacji inwestycji nadwyżki finansowe

eksploatacji inwestycji nadwyżki finansowe

sprowadza się do aktualnej ich wartości przy

sprowadza się do aktualnej ich wartości przy

pomocy dyskonta;

pomocy dyskonta;



stopę dyskonta przyjmuje się w wysokości

stopę dyskonta przyjmuje się w wysokości

reprezentującej oczekiwaną minimalną stopę

reprezentującej oczekiwaną minimalną stopę

zyskowności kapitału, który ma być

zyskowności kapitału, który ma być

zaangażowany przy realizacji danego

zaangażowany przy realizacji danego

projektu (stopę zwrotu kapitału);

projektu (stopę zwrotu kapitału);

Zasady NPV c. d.

Zasady NPV c. d.



zdyskontowane kwoty nadwyżek finansowych,

zdyskontowane kwoty nadwyżek finansowych,

których osiągnięcie przewidywano na

których osiągnięcie przewidywano na

poszczególne lata, sumuje się oraz porównuje

poszczególne lata, sumuje się oraz porównuje

się ich łączną kwotę z wielkością niezbędnych

się ich łączną kwotę z wielkością niezbędnych

nakładów inwestycyjnych, ustalając różnicę;

nakładów inwestycyjnych, ustalając różnicę;



za korzystne uważa się wszystkie projekty,

za korzystne uważa się wszystkie projekty,

przy których kwota zdyskontowanych

przy których kwota zdyskontowanych

nadwyżek pokrywa co najmniej niezbędne

nadwyżek pokrywa co najmniej niezbędne

nakłady inwestycyjne, a najwyższe oceny

nakłady inwestycyjne, a najwyższe oceny

uzyskują projekty wykazujące dodatnią różnicę

uzyskują projekty wykazujące dodatnią różnicę

tych dwóch wielkości;

tych dwóch wielkości;



warianty, przy których preliminowane

warianty, przy których preliminowane

nadwyżki finansowe po ich zdyskontowaniu nie

nadwyżki finansowe po ich zdyskontowaniu nie

zapewniają pełnego pokrycia przewidywanych

zapewniają pełnego pokrycia przewidywanych

nakładów inwestycyjnych, odrzuca się, gdyż

nakładów inwestycyjnych, odrzuca się, gdyż

nie zapewniają one postulowanej rentowności

nie zapewniają one postulowanej rentowności

kapitału, który trzeba zaangażować w

kapitału, który trzeba zaangażować w

realizację danego projektu.

realizację danego projektu.

Formuła skali pokrycia

Formuła skali pokrycia

nakładów inwestycyjnych

nakładów inwestycyjnych

nadwyżkami

nadwyżkami

Stopień pokrycia preliminowanych nakładów

Stopień pokrycia preliminowanych nakładów

inwestycyjnych spodziewanymi nadwyżkami

inwestycyjnych spodziewanymi nadwyżkami

finansowymi netto, tj. po ich zdyskontowaniu,

finansowymi netto, tj. po ich zdyskontowaniu,

można ustalić na podstawie następującej

można ustalić na podstawie następującej

formuły:

formuły:



V = ∑ N / (1+d/100) – I

V = ∑ N / (1+d/100) – I

Gdzie:

Gdzie:



V – różnica między suma zdyskontowanych

V – różnica między suma zdyskontowanych

nadwyżek finansowych netto i kalkulowanymi

nadwyżek finansowych netto i kalkulowanymi

nakładami inwestycyjnymi,

nakładami inwestycyjnymi,



d – stopa procentowa obrazująca stopień

d – stopa procentowa obrazująca stopień

wymaganej minimalnej zyskowności (koszu

wymaganej minimalnej zyskowności (koszu

kapitału), jaki miałby być zaangażowany w

kapitału), jaki miałby być zaangażowany w

danym przedsięwzięciu (w skali rocznej),

danym przedsięwzięciu (w skali rocznej),



N – kalkulowane w poszczególnych latach

N – kalkulowane w poszczególnych latach

nadwyżki finansowe,

nadwyżki finansowe,



I – suma niezbędnych na realizację danego

I – suma niezbędnych na realizację danego

projektu nakładów inwestycyjnych

projektu nakładów inwestycyjnych

Minimalna stopa zyskowności

Minimalna stopa zyskowności

inwestycji

inwestycji



Minimalna stopa zyskowności kapitału

Minimalna stopa zyskowności kapitału

angażowanego w inwestycji (tj. koszt

angażowanego w inwestycji (tj. koszt

kapitału) powinna uwzględniać przede

kapitału) powinna uwzględniać przede

wszystkim co najmniej koszt kapitału

wszystkim co najmniej koszt kapitału

na rynku pożyczkowym powiększony

na rynku pożyczkowym powiększony

o odpowiednią marżę ryzyka

o odpowiednią marżę ryzyka

finansowego, łączącego się z danym

finansowego, łączącego się z danym

przedsięwzięciem.

przedsięwzięciem.



Jeżeli tak ustalona stopa zyskowności

Jeżeli tak ustalona stopa zyskowności

jest niższa od stopy zyskowności

jest niższa od stopy zyskowności

majątku osiąganej już przez firmę, to

majątku osiąganej już przez firmę, to

należałoby uwzględnić tę druga

należałoby uwzględnić tę druga

wielkość, jeśli wartość firmy ma

wielkość, jeśli wartość firmy ma

utrzymywać się na dotychczasowym

utrzymywać się na dotychczasowym

poziomie.

poziomie.

Zalety minimalnej stopy

Zalety minimalnej stopy

zyskowności

zyskowności

:

:



Zaletą przedstawionej metody jest przede wszystkim

Zaletą przedstawionej metody jest przede wszystkim

uwzględnienie przy kalkulacji ekonomicznej

uwzględnienie przy kalkulacji ekonomicznej

efektywności inwestycji zmiennej wartości pieniądza

efektywności inwestycji zmiennej wartości pieniądza

w czasie.

w czasie.



Jeżeli warianty opłacalne, tj. wykazujące wynik nie

Jeżeli warianty opłacalne, tj. wykazujące wynik nie

gorszy aniżeli zerowy, zostaną uszeregowane

gorszy aniżeli zerowy, zostaną uszeregowane

według rosnących lub malejących dodatnich różnic

według rosnących lub malejących dodatnich różnic

między nadwyżkami finansowymi netto i

między nadwyżkami finansowymi netto i

preliminowanymi nakładami inwestycyjnymi, to

preliminowanymi nakładami inwestycyjnymi, to

łatwo ustalić rosnący lub malejący stopień ich

łatwo ustalić rosnący lub malejący stopień ich

opłacalności.

opłacalności.



Jeżeli rozpatrywane są wariantowe przedsięwzięcia,

Jeżeli rozpatrywane są wariantowe przedsięwzięcia,

przy czym każde wykazuje dodatnią różnicę

przy czym każde wykazuje dodatnią różnicę

pomiędzy sumą zdyskontowanych według

pomiędzy sumą zdyskontowanych według

jednakowej stopy nadwyżek finansowych i

jednakowej stopy nadwyżek finansowych i

preliminowanymi nakładami inwestycyjnymi, to

preliminowanymi nakładami inwestycyjnymi, to

najbardziej opłacalny jest wariant, który

najbardziej opłacalny jest wariant, który

charakteryzuje się największą różnicą. Zapewnia on

charakteryzuje się największą różnicą. Zapewnia on

bowiem inwestorom największe zyski.

bowiem inwestorom największe zyski.



Natomiast warianty wykazujące ujemne różnice nie

Natomiast warianty wykazujące ujemne różnice nie

zawsze oznaczają, ze dane przedsięwzięcie

zawsze oznaczają, ze dane przedsięwzięcie

przyniesie straty. Mogą one jedynie sygnalizować, że

przyniesie straty. Mogą one jedynie sygnalizować, że

osiągane zyski byłyby mniejsze, aniżeli to wynika z

osiągane zyski byłyby mniejsze, aniżeli to wynika z

potrzeby zapewniającej uzyskanie zwrotu

potrzeby zapewniającej uzyskanie zwrotu

zaangażowanego kapitału z uwzględnieniem

zaangażowanego kapitału z uwzględnieniem

postulowanej stopy zyskowności.

postulowanej stopy zyskowności.

Stopa zyskowności inwestycji

Stopa zyskowności inwestycji

Znając sumę dyskontowanych nadwyżek

Znając sumę dyskontowanych nadwyżek

finansowych netto oraz przewidywane

finansowych netto oraz przewidywane

nakłady inwestycyjne dotyczące danego

nakłady inwestycyjne dotyczące danego

projektu, można określić jego

projektu, można określić jego

ekonomiczną efektywność na podstawie

ekonomiczną efektywność na podstawie

formuły odzwierciedlającej stopień

formuły odzwierciedlającej stopień

zyskowności kapitału wymagającego

zyskowności kapitału wymagającego

zaangażowania:

zaangażowania:



Z(i) = Y / I

Z(i) = Y / I

Gdzie:

Gdzie:



Z(i) – współczynnik zyskowności kapitału;

Z(i) – współczynnik zyskowności kapitału;



Y – suma przewidywanych corocznych

Y – suma przewidywanych corocznych

nadwyżek finansowych netto

nadwyżek finansowych netto

(zdyskontowanych)

(zdyskontowanych)



I – suma nakładów inwestycyjnych

I – suma nakładów inwestycyjnych

niezbędnych do zaangażowania w razie

niezbędnych do zaangażowania w razie

realizacji danego wariantu

realizacji danego wariantu

Wewnętrzna stopa zwrotu

Wewnętrzna stopa zwrotu

inwestycji:

inwestycji:



Niezależnie od kalkulacji efektywności

Niezależnie od kalkulacji efektywności

ekonomicznej inwestycji na podstawie

ekonomicznej inwestycji na podstawie

rachunku zwrotności nakładów

rachunku zwrotności nakładów

inwestycyjnych nadwyżkami finansowymi

inwestycyjnych nadwyżkami finansowymi

– uzasadnione jest dodatkowe

– uzasadnione jest dodatkowe

uzupełnienie informacji o konkretną

uzupełnienie informacji o konkretną

wysokość stopu zwrotu nakładów dla

wysokość stopu zwrotu nakładów dla

rozważanych projektów inwestowania

rozważanych projektów inwestowania

(IRR – Internal Rate of Return).

(IRR – Internal Rate of Return).



Odpowiedź taka może być interesująca

Odpowiedź taka może być interesująca

na przykład w przypadku, gdy dany

na przykład w przypadku, gdy dany

projekt nie zapewnia pokrycia

projekt nie zapewnia pokrycia

przewidywanych nakładów

przewidywanych nakładów

inwestycyjnych preliminowanymi

inwestycyjnych preliminowanymi

nadwyżkami netto (zdyskontowanymi),

nadwyżkami netto (zdyskontowanymi),

ale decydent chciałby wiedzieć czy jest

ale decydent chciałby wiedzieć czy jest

on w ogóle zyskowny i przy jakiej stopie.

on w ogóle zyskowny i przy jakiej stopie.

Inaczej mówiąc, chodzi o ustalenie

Inaczej mówiąc, chodzi o ustalenie

stopy oprocentowania kapitału

stopy oprocentowania kapitału

wymagającego zaangażowania

wymagającego zaangażowania

przy realizacji danego wariantu

przy realizacji danego wariantu

inwestowania, przy której suma

inwestowania, przy której suma

zdyskontowanych nadwyżek

zdyskontowanych nadwyżek

finansowych netto byłaby równa

finansowych netto byłaby równa

kwocie niezbędnych nakładów

kwocie niezbędnych nakładów

inwestycyjnych, tj. różnica

inwestycyjnych, tj. różnica

między tymi dwoma

między tymi dwoma

wielkościami, byłaby zerowa.

wielkościami, byłaby zerowa.

Można to przedstawić za pomocą

Można to przedstawić za pomocą

formuły:

formuły:



∑

∑

N / (1+d/100) ⁿ - I = 0

N / (1+d/100) ⁿ - I = 0



Kalkulacja wewnętrznej stopy zwrotu

Kalkulacja wewnętrznej stopy zwrotu

inwestycji (oprocentowania kapitału

inwestycji (oprocentowania kapitału

wymagającego zaangażowania) jest

wymagającego zaangażowania) jest

bardziej złożona aniżeli poprzednio

bardziej złożona aniżeli poprzednio

charakteryzowane metody i wymaga

charakteryzowane metody i wymaga

iteracji właściwej metodzie prób i błędów

iteracji właściwej metodzie prób i błędów

(kolejnych przybliżeń) przy przyjęciu za

(kolejnych przybliżeń) przy przyjęciu za

podstawę w punkcie wyjściowym dwóch

podstawę w punkcie wyjściowym dwóch

stóp – dodatniej i ujemnej o stosunkowo

stóp – dodatniej i ujemnej o stosunkowo

niedużym rozwarciu.

niedużym rozwarciu.



Następnie trzeba obliczyć sumy nadwyżek

Następnie trzeba obliczyć sumy nadwyżek

finansowych odrębnie dla stopy zwrotu,

finansowych odrębnie dla stopy zwrotu,

przy której występuje różnica ujemna

przy której występuje różnica ujemna

między nakładami i nadwyżkami oraz dla

między nakładami i nadwyżkami oraz dla

stopy, przy której ta różnica jest dodatnia.

stopy, przy której ta różnica jest dodatnia.

Wynik dodatni podzielony przez łączną

Wynik dodatni podzielony przez łączną

sumę odchyleń (dodatniego i ujemnego)

sumę odchyleń (dodatniego i ujemnego)

stwarza podstawę do kalkulacji właściwej

stwarza podstawę do kalkulacji właściwej

dla danego projektu zwrotności nakładów

dla danego projektu zwrotności nakładów

inwestycyjnych (oprocentowania

inwestycyjnych (oprocentowania

kapitału).

kapitału).

Koszt kapitału angażowanego w

Koszt kapitału angażowanego w

inwestycje

inwestycje



Z poprzednich wyjaśnień wynika, ze przy

Z poprzednich wyjaśnień wynika, ze przy

określeniu poziomu efektywności inwestycji

określeniu poziomu efektywności inwestycji

istotne znaczenie ma właściwe ustalenie

istotne znaczenie ma właściwe ustalenie

kosztu kapitału, tj. stopy dyskonta, stanowiącej

kosztu kapitału, tj. stopy dyskonta, stanowiącej

podstawę kalkulacji aktualnej wartości

podstawę kalkulacji aktualnej wartości

nadwyżki finansowej, jakiej uzyskanie

nadwyżki finansowej, jakiej uzyskanie

przewiduje się w wyniku realizacji danego

przewiduje się w wyniku realizacji danego

przedsięwzięcia. Ten koszt kapitału – ogólnie

przedsięwzięcia. Ten koszt kapitału – ogólnie

biorąc- powinien odpowiadać minimalnej

biorąc- powinien odpowiadać minimalnej

stopie jego zyskowności, niezbędnej do

stopie jego zyskowności, niezbędnej do

osiągnięcia, aby spełnić oczekiwania

osiągnięcia, aby spełnić oczekiwania

(postulaty) właścicieli kapitałów ulokowanych

(postulaty) właścicieli kapitałów ulokowanych

w firmie.

w firmie.



Kapitały te pochodzą z różnych źródeł (wpłaty

Kapitały te pochodzą z różnych źródeł (wpłaty

udziałowców, zysk pozostawiony do dyspozycji

udziałowców, zysk pozostawiony do dyspozycji

przedsiębiorstwa, obce kapitały

przedsiębiorstwa, obce kapitały

długoterminowe i krótkoterminowe). Wymogi

długoterminowe i krótkoterminowe). Wymogi

zyskowności prezentowane przez różne grupy

zyskowności prezentowane przez różne grupy

właścicieli kapitałów wykorzystywanych przez

właścicieli kapitałów wykorzystywanych przez

firmę nie mogą być zatem jednakowe, a ich

firmę nie mogą być zatem jednakowe, a ich

określenie nie zawsze jest łatwe.

określenie nie zawsze jest łatwe.

Stopa zyskowności preferowana

Stopa zyskowności preferowana

przez udziałowców

przez udziałowców



Najtrudniejsze jest ustalenie skali

Najtrudniejsze jest ustalenie skali

zyskowności preferowanej przez liczną często

zyskowności preferowanej przez liczną często

rzeszę udziałowców spółek akcyjnych, którzy

rzeszę udziałowców spółek akcyjnych, którzy

mogą kierować się różnymi przesłankami.

mogą kierować się różnymi przesłankami.



Jednak pewien – dość miarodajny – pogląd na

Jednak pewien – dość miarodajny – pogląd na

wysokość preferowanej przez udziałowców

wysokość preferowanej przez udziałowców

stopy zyskowności można uzyskać na

stopy zyskowności można uzyskać na

podstawie analizy, umożliwiającej ustalenie,

podstawie analizy, umożliwiającej ustalenie,

przy jakiej stopie zyskowności firmy (tj.

przy jakiej stopie zyskowności firmy (tj.

stosunku jej zysku netto do kapitałów

stosunku jej zysku netto do kapitałów

własnych) wartość rynkowa wyemitowanych

własnych) wartość rynkowa wyemitowanych

akcji nie ulegnie zmianie.

akcji nie ulegnie zmianie.



Można także nawiązać do występującej na

Można także nawiązać do występującej na

rynku stopy oprocentowania bezpiecznych

rynku stopy oprocentowania bezpiecznych

depozytów długoterminowych, powiększając

depozytów długoterminowych, powiększając

ją o kalkulowaną marżę, stanowiącą premię z

ją o kalkulowaną marżę, stanowiącą premię z

tytułu towarzyszącego firmie ryzyka

tytułu towarzyszącego firmie ryzyka

gospodarczego i finansowego, oraz z tytułu

gospodarczego i finansowego, oraz z tytułu

zamrożenia kapitału.

zamrożenia kapitału.

Stopa zyskowności kapitałów

Stopa zyskowności kapitałów

obcych

obcych



Znacznie łatwiejsze jest wyznaczenie

Znacznie łatwiejsze jest wyznaczenie

kosztu obcych kapitałów, gdyż wówczas

kosztu obcych kapitałów, gdyż wówczas

przeważnie z odpowiednich

przeważnie z odpowiednich

dokumentów, jakimi firma dysponuje,

dokumentów, jakimi firma dysponuje,

wynika wysokość odsetek płaconych

wynika wysokość odsetek płaconych

kredytodawcom. Trzeba jednak

kredytodawcom. Trzeba jednak

pamiętać, że płacone odsetki zaliczane

pamiętać, że płacone odsetki zaliczane

są do kosztów uzyskania przychodów, a

są do kosztów uzyskania przychodów, a

więc pomniejszają odpowiednio

więc pomniejszają odpowiednio

podstawę ustalenia podatku

podstawę ustalenia podatku

dochodowego. Wobec tego część

dochodowego. Wobec tego część

odsetek O jest kompensowana

odsetek O jest kompensowana

zmniejszeniem obciążeń fiskalnych f.

zmniejszeniem obciążeń fiskalnych f.

Efektywny koszt obcego kapitału O(e)

Efektywny koszt obcego kapitału O(e)

wynosi zatem:

wynosi zatem:



O (e) = O x f / 100

O (e) = O x f / 100

Stopa zyskowności kapitałów

Stopa zyskowności kapitałów

obcych

obcych



W funkcjonującym przedsiębiorstwie

W funkcjonującym przedsiębiorstwie

znaczna część kapitałów własnych

znaczna część kapitałów własnych

zaangażowanych w inwestycje pochodzi

zaangażowanych w inwestycje pochodzi

z wewnętrznego źródła, jakim jest zysk

z wewnętrznego źródła, jakim jest zysk

pozostawiony do dyspozycji firmy. Może

pozostawiony do dyspozycji firmy. Może

się pozornie wydawać, ze ma ono

się pozornie wydawać, ze ma ono

„bezpłatny” tj. darmowy charakter.

„bezpłatny” tj. darmowy charakter.

Jednak w rzeczywistości na ma

Jednak w rzeczywistości na ma

merytorycznej różnicy między użyciem

merytorycznej różnicy między użyciem

na inwestycje zysku netto a wkładem

na inwestycje zysku netto a wkładem

udziałowców.

udziałowców.



Pozostawienie bowiem części zysku do

Pozostawienie bowiem części zysku do

dyspozycji firmy stanowi swoistego

dyspozycji firmy stanowi swoistego

rodzaju „reinwestycję” udziałowców.

rodzaju „reinwestycję” udziałowców.

Dlatego reinwestycja taka powinna być

Dlatego reinwestycja taka powinna być

traktowana przy kalkulacji inwestycji

traktowana przy kalkulacji inwestycji

analogicznie jak wkłady udziałowców.

analogicznie jak wkłady udziałowców.

Średnioważony koszt kapitału

Średnioważony koszt kapitału



Łączny kapitał firmy stanowi kompozycję

Łączny kapitał firmy stanowi kompozycję

kapitałów własnych i obcych. Dla ustalenia

kapitałów własnych i obcych. Dla ustalenia

stopy dyskonta nadwyżek finansowych

stopy dyskonta nadwyżek finansowych

oczekiwanych w wyniku podjęcia inwestycji

oczekiwanych w wyniku podjęcia inwestycji

można zatem przyjmować średnioważony

można zatem przyjmować średnioważony

koszt łącznego kapitału, uwzględniając jego

koszt łącznego kapitału, uwzględniając jego

strukturę oraz koszt poszczególnych jej

strukturę oraz koszt poszczególnych jej

elementów.

elementów.



Jeżeli struktura kapitału, która ma być

Jeżeli struktura kapitału, która ma być

zaangażowany przy podjęciu inwestycji (tj.

zaangażowany przy podjęciu inwestycji (tj.

struktura źródeł jej finansowania), różni się

struktura źródeł jej finansowania), różni się

istotnie od istniejącej struktury kapitału firmy,

istotnie od istniejącej struktury kapitału firmy,

to trzeba obliczyć koszt średnioważony dla

to trzeba obliczyć koszt średnioważony dla

odpowiednio zmienionej struktury. Koszt

odpowiednio zmienionej struktury. Koszt

kapitału może być bowiem różny dla

kapitału może być bowiem różny dla

poszczególnych projektów nie tylko w

poszczególnych projektów nie tylko w

zależności od różnego stopnia ryzyka, ale

zależności od różnego stopnia ryzyka, ale

także w przypadku odmiennej struktury ich

także w przypadku odmiennej struktury ich

finansowania.

finansowania.

Preliminowanie inwestycji:

Preliminowanie inwestycji:

Podjęcie prawidłowej decyzji powinno

Podjęcie prawidłowej decyzji powinno

poprzedzać preliminowanie

poprzedzać preliminowanie

inwestycji, co wymaga:

inwestycji, co wymaga:



sformułowania długookresowego

sformułowania długookresowego

celu, jaki zamierza się osiągnąć

celu, jaki zamierza się osiągnąć

dzięki inwestycji;

dzięki inwestycji;



ustalenia wariantów możliwych

ustalenia wariantów możliwych

rozwiązań;

rozwiązań;



kalkulacji nakładów inwestycyjnych

kalkulacji nakładów inwestycyjnych

oraz przyszłych nadwyżek

oraz przyszłych nadwyżek

finansowych;

finansowych;



odrzucenia projektów

odrzucenia projektów

niespełniających wymogów

niespełniających wymogów

opłacalności oraz nienadających się

opłacalności oraz nienadających się

do realizacji ze względu na

do realizacji ze względu na

niedostateczne źródła

niedostateczne źródła

finansowania.

finansowania.

Wybór metody kalkulacji:

Wybór metody kalkulacji:

Spośród przedstawionych metod kalkulacji

Spośród przedstawionych metod kalkulacji

efektywności ekonomicznej inwestycji

efektywności ekonomicznej inwestycji

pierwsza tj. metoda zwrotności nakładów nie

pierwsza tj. metoda zwrotności nakładów nie

stwarza podstaw do dostatecznie trafnych

stwarza podstaw do dostatecznie trafnych

decyzji, gdyż nie uwzględnia zmiennej wartości

decyzji, gdyż nie uwzględnia zmiennej wartości

pieniądza w czasie. Pozostałe trzy metody

pieniądza w czasie. Pozostałe trzy metody

prowadzą w znacznym stopniu do zbliżonych

prowadzą w znacznym stopniu do zbliżonych

wyników. Jeżeli różnica między aktualną

wyników. Jeżeli różnica między aktualną

wartością łącznej nadwyżki finansowej i

wartością łącznej nadwyżki finansowej i

nakładami dotycząca danego wariantu jest:

nakładami dotycząca danego wariantu jest:



dodatnia, to jednocześnie wskaźnik

dodatnia, to jednocześnie wskaźnik

zyskowności inwestycji kształtuje się powyżej

zyskowności inwestycji kształtuje się powyżej

jedności, a stopa jej zwrotności przekracza

jedności, a stopa jej zwrotności przekracza

przyjmowaną przez decydenta za podstawę

przyjmowaną przez decydenta za podstawę

minimalną stopę kosztu kapitału;

minimalną stopę kosztu kapitału;



zerowa, to wskaźnik zyskowności jest równy

zerowa, to wskaźnik zyskowności jest równy

jedności, a stopa zwrotności równa jest

jedności, a stopa zwrotności równa jest

minimalnej stopie kosztu kapitału, której

minimalnej stopie kosztu kapitału, której

pokrycie decydent uważa za konieczne;

pokrycie decydent uważa za konieczne;



ujemna, to wskaźnik zyskowności kształtuje się

ujemna, to wskaźnik zyskowności kształtuje się

poniżej jedności, a stopa zwrotności nie

poniżej jedności, a stopa zwrotności nie

wyrównuje minimalnej stopy kosztu kapitału.

wyrównuje minimalnej stopy kosztu kapitału.

Wybór metody kalkulacji:

Wybór metody kalkulacji:



Jeżeli jednak brak jest możliwości

Jeżeli jednak brak jest możliwości

akceptowania wszystkich rozpatrywanych,

akceptowania wszystkich rozpatrywanych,

opłacalnych wariantów inwestowania (np. ze

opłacalnych wariantów inwestowania (np. ze

względu na dysponowanie ograniczonymi

względu na dysponowanie ograniczonymi

możliwościami kapitałowymi albo w przypadku

możliwościami kapitałowymi albo w przypadku

wzajemnej substytucji wariantów), to zachodzi

wzajemnej substytucji wariantów), to zachodzi

konieczność wyboru najkorzystniejszego

konieczność wyboru najkorzystniejszego

projektu spośród opłacalnych.

projektu spośród opłacalnych.



Wówczas mogą nastąpić różnice w

Wówczas mogą nastąpić różnice w

uszeregowaniu inwestycji w zależności od

uszeregowaniu inwestycji w zależności od

przyjętej metody kalkulacji. Nie zawsze bowiem

przyjętej metody kalkulacji. Nie zawsze bowiem

wariant zapewniający maksymalną kwotę

wariant zapewniający maksymalną kwotę

dodatniej różnicy aktualnej wartości nadwyżki

dodatniej różnicy aktualnej wartości nadwyżki

netto będzie równoznaczny z wariantem

netto będzie równoznaczny z wariantem

wykazującym najwyższą zyskowność lub

wykazującym najwyższą zyskowność lub

najwyższą stopę zwrotności nakładów.

najwyższą stopę zwrotności nakładów.



Powstaje wtedy problem czy przy wyborze

Powstaje wtedy problem czy przy wyborze

odpowiedniego projektu dać pierwszeństwo

odpowiedniego projektu dać pierwszeństwo

projektowi umożliwiającemu osiągnięcie

projektowi umożliwiającemu osiągnięcie

najwyższej stopy zyskowności czy największej

najwyższej stopy zyskowności czy największej

w ujęciu kwotowym aktualnej nadwyżki

w ujęciu kwotowym aktualnej nadwyżki

finansowej netto.

finansowej netto.

Wybór metody kalkulacji:

Wybór metody kalkulacji:



Oczywiście pierwszeństwo przy podejmowaniu

Oczywiście pierwszeństwo przy podejmowaniu

decyzji powinien uzyskać projekt o największej

decyzji powinien uzyskać projekt o największej

nadwyżce finansowej netto po jej

nadwyżce finansowej netto po jej

zdyskontowaniu, nawet gdyby inny wykazał

zdyskontowaniu, nawet gdyby inny wykazał

wyższą zyskowność lub stopę zwrotności, gdyż

wyższą zyskowność lub stopę zwrotności, gdyż

w końcowym etapie decydent będzie zmierzał

w końcowym etapie decydent będzie zmierzał

do osiągnięcia największej sumy nadwyżki,

do osiągnięcia największej sumy nadwyżki,

uwzględniającej także pełne pokrycie kosztu

uwzględniającej także pełne pokrycie kosztu

zainwestowanego kapitału.

zainwestowanego kapitału.



Przy wyborze określonego projektu decydent

Przy wyborze określonego projektu decydent

musi niejednokrotnie wziąć pod uwagę

musi niejednokrotnie wziąć pod uwagę

maksymalny okres wycofania kapitału. Dotyczy

maksymalny okres wycofania kapitału. Dotyczy

to zwłaszcza przypadków podejmowania

to zwłaszcza przypadków podejmowania

inwestycji, które mają być sfinansowane z

inwestycji, które mają być sfinansowane z

kredytów, jeżeli kredytodawca z góry ustala

kredytów, jeżeli kredytodawca z góry ustala

maksymalny okres spłaty kredytu.

maksymalny okres spłaty kredytu.



Jak z tego wynika, zapewniając decydujące

Jak z tego wynika, zapewniając decydujące

znaczenie metodzie aktualnej wartości

znaczenie metodzie aktualnej wartości

nadwyżki finansowej netto, w określonych

nadwyżki finansowej netto, w określonych

uwarunkowaniach zewnętrznych można także

uwarunkowaniach zewnętrznych można także

dodatkowo wykorzystywać inne metody

dodatkowo wykorzystywać inne metody

kalkulacji efektywności ekonomicznej inwestycji.

kalkulacji efektywności ekonomicznej inwestycji.