dr Joanna Jarmużek
Zakład Polityki Oświatowej i Edukacji
Obywatelskiej
[e-mail]
dyżury – pokój 51 budynek AB

Przedmiot: Psychologia Społeczna
Forma: 20h wykładu

Cele:
Zapoznanie studentów z mechanizmami życia
społecznego.
Poznanie wpływu sytuacji społecznych na procesy
psychiczne i zachowanie ludzi.
Wyjaśnianie ludzkiego zachowania z perspektywy
mechanizmów społecznych.

Forma zaliczenia: pisemna, 3 pytania

Literatura:

Aronson, Wilson, Ackert „Psychologia Społeczna”

1, 3, 4, 6, 7, 8,

Lub

Aronson, Wilson, Ackert „Psychologia Społeczna. Serce
i umysł”

Rozdz 1, 3, 4, 5, 7, 8

Literatura uzupełniająca:

Aronson „Człowiek istota społeczna”

Domachowski, W. „Wprowadzenie do psychologii
społecznej”

Argyle „Psychologia stosunków międzyludzkich”

Cialdini „Wywieranie wpływu na ludzi”

Człowiek jako istota społeczna. Czym jest
psychologia społeczna?
Wg Aronsona: „jest to naukowe badanie sposobu, w
jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych
ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie,
odczuwanie i zachowanie”.
„Psychologia społeczna jest niczym innym jak
naukowym badaniem tego jak ludzie wpływają na
myśli, zachowania i uczucia innych ludzi” (Cialdini,
Kenrick, Neuberg 2003).

Dla psychologów społecznych mniej ważny jest

obiektywny stan rzeczy, a bardziej to, w jaki
sposób ludzie konstruują, spostrzegają i
interpretują rzeczywistość oraz to jak postrzegana
przez nich rzeczywistość społeczna wpływa na ich
zachowanie.

Analizując zachowania społeczne bierzemy pod

uwagę rolę wpływu społecznego rzeczywistego
oraz wyimaginowanego, bezpośredniego oraz
pośredniego!

• eksp. Króla Fryderyka II na Sycylii dotyczący

potrzeby miłości i przywiązania

• eksp. dotyczące deprywacji sensorycznej
• eksp z małpkami rezusami Harlow
• eksp. Asha z zapałkami nad konformizmem
• eksp. Milgrama nad posłuszeństwem autorytetowi
• eksp. więzienny Zimbardo

• Pytanie do grupy: Jakie Waszym zdaniem są główne

motywy społeczne?

Główne motywy społeczne:
• potrzeba afiliacji,
• potrzeba przynależności,
• potrzeba akceptacji,
• potrzeba aprobaty społecznej,
• potrzeba samopotwierdzenia, potwierdzenia

własnej wartości

• potrzeba osiągnięć (realizacji celów)
• potrzeba porównań społecznych (bycia lepszym)
• potrzeba spójności poznawczej.

Tożsamość jednostkowa i społeczna.
Kiedy próbujemy odpowiedzieć sobie na pytanie
„Kim tak właściwie jestem?” przeważnie opisujemy
swoje cechy fizyczne i psychiczne, określamy własne
poglądy i przekonania.
Przypisujemy się również do różnych grup ludzi.
Dostrzeżenie wspólnych właściwości z innymi
osobami z grupy, w której żyjemy, np. rodziny, oraz
odrębności tych grup stanowi podstawę tożsamości
społecznej.

Etapy rozwoju tożsamości:



ja subiektywne (doświadczenia),



ja egzystencjalne (stałość przedmiotu, odrębność),



ja obiektywne (ok. 18 mc, świadomość siebie, „ja”,
mówienie w pierwszej osobie, eksp z lustrem,
nazywanie siebie, wyrażanie emocji, samoopis)



ja społeczne,



ja płciowe (tożsamość płciowa, stabilność płci,
stałość płci)



struktura ja (ja realne, ja idealne, umiejętność
samooceny)



kryzys tożsamości (Kim jestem, po co jestem,
jaki jestem?)

Człowiek w swoim życiu należy do wielu grup

społecznych oraz niespołecznych. I jedne i drugie
mogą mieć bardzo istotny wpływ na nasze życie.

Grupa społeczna zbiór co najmniej trzech osób (w

niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie
współdziałają ze sobą w celu zaspokajania własnych
potrzeb i osiągania celów.

Grupa niespołeczna grupa ludzi, której członkowie

znajdują się wprawdzie w tym samym czasie obok
siebie, jednak nie współdziałają ze sobą w celu
zaspokajania własnych potrzeb i osiągania celów
(np. przechodnie)

Grupy społeczne można klasyfikować według

następujących kryteriów:

I. Liczby członków:
a) Małe: rodzina, grupa koleżeńska
b) Duże: związek zawodowy, partia polityczna, naród
II. Rodzaju członkostwa:
a) Pierwotne – członkowie grupy należą w wyniku urodzenia:
rodzina, grupa religijna, narodowość
b) Wtórne – członkowie grupy należą w wyniku własnego

wyboru: grupa sportowa, studenci

III. Rodzaju więzi:
a) Nieformalne – oparte na więzi nieokreślonej przez prawo lub

inne normy: grono przyjaciół, koło hobbystów

b) Formalne – oparte na więzi sformalizowanej przez prawo i

inne normy: stowarzyszenie, wojsko, organizacja
gospodarcza

Poznanie społeczne, rozumienie świata społecznego

1)Konstrukt poznawczy, schemat poznawczy

• Definicja
• Funkcje
• Dostępność schematów

2)Wskazówki, przesłanki werbalne i niewerbalne

3)Stereotypy

• Definicja
• Stereotyp a schemat

4)Pierwsze wrażenie, atrakcyjność interpersonalna

5) Oczekiwania

• efekt pierwszeństwa
• efekt świeżości
• efekt uporczywości

6)Samospełniające się proroctwo

7)Heurystyki wydawania sądów

• Heurystyka dostępności (prawdopodobieństwa)
• Heurystyka reprezentatywności (typowości)
• Heurystyka dostosowania (zakotwiczenia)

8)UTO

Str 183 mapa uto

9) Atrybucje

• wewnętrzne, dyspozycyjne
• zewnętrzne, sytuacyjne
• podstawowy błąd atrybucji
• asymetria atrybucyjna
• egotyzm atrybucyjny (atrybucje w służbie ego)

11) Dysonans poznawczy

• Redukcja niespójności poprzez

a) zmianę zachowania lub postawy,

b)poprzez dodawanie nowych elementów

poznawczych, informacji – tworzymy
kontrargument

c) poprzez stworzenie nowego usprawiedliwienia,

uzasadnienia.

• Dysonans podecyzyjny

•

Konformizm normatywny a informacyjny

1)

1) Informacyjny wpływ społeczny

-

Jakie czynniki wywołują konformizm informacyjny?

-

Prywatna akceptacja a publiczny konformizm

2) Normatywny wpływ społeczny

-

Co nasila konformizm normatywny?

-

Konformizm bezrefleksyjny

-

Wpływ mniejszości

•

Postawa społeczna

Komponenty postawy:

-

Komponent poznawczy,

-

Komponent emocjonalny,

-

Komponent behawioralny.

-

Postawa zbalansowana a nierównomiernie

rozbudowana

-

Dostępność komponentów

-

Uodparnianie na zmianę postawy

•

Zmiana postawy:

1)

Poprzez dysonans poznawczy

2)

Poprzez perswazję (jakie czynniki są istotne)

Strategia centralna a peryferyczna – do kogo

są adresowane?

Kiedy zmiana postawy jest trwała?



s. centralna,



osobiste zaangażowanie



dostępność komponentów (postawa

zrównoważona)

•

Teoria reaktancji (efekt bumerangowy)

•

Czy na podstawie znajomości postaw możemy
przewidzieć zachowanie drugiej osoby?

•

Zachowania spontaniczne a przemyślane