Wykrywanie - identyfikacja ważniejszych związków organicznych (zał. do mat. powtórzeniowych)
Reakcja Warunki zewnętrzne
charakterystyczna Związek organiczny reakcji i typ reakcji Obserwacje Uwagi i obserwacje
i odczynniki dodatkowe
Promieniowanie Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
Odbarwianie wody Aklany i cykloalkany wysokoenergetyczne (uv) barwy papierek wskaz
nikowy
bromowej (woda bromowa lub podwyższona zmienia barwę na czerwoną
lub roztwór bromu w temperatura - substytucja pod wpływem HBr
CCl4)
Alkeny, alkiny , Reakcja samorzutna - Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
cykloalkeny, cykloalkiny addycja barwy papierek wskaz
nikowy nie
zmienia barwy
Promieniowanie Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
Benzen wysokoenergetyczne (uv) - barwy papierek wskaz
nikowy nie
addycja na pierścieniu zmienia barwy
aromatycznym
Homologi benzenu - Promieniowanie Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
metylobenzen (toluen), wysokoenergetyczne (uv) - barwy papierek wskaz
nikowy
etylobenzen i jego izomery substytucja na grupie zmienia barwę na czerwoną
- ksyleny alifatycznej pod wpływem HBr
Opiłki żelaza lub FeBr3 - Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
Benzen i jego homologi substytucja na pierścieniu barwy papierek wskaz
nikowy
aromatycznym zmienia barwę na czerwoną
pod wpływem HBr
Reakcja samorzutna - Zanik słomkowo-żółtej Wilgotny uniwersalny
Fenole addycja na pierścieniu barwy papierek wskaz
nikowy nie
aromatycznym zmienia barwy
Odbarwianie wody Utlenienie grupy Zanik słomkowo-żółtej Wydzielanie się bezbarwnego
bromowej (woda bromowa Glukoza i inne aldozy aldehydowej do grupy barwy gazu (CO2) , reakcja
lub roztwór bromu w karboksylowej umożliwia odróżnianie aldoz
CCl4) + NaHCO3 od ketoz (np. glukozy
od fruktozy)
 Zmiana barwy z Reakcja umożliwia
Odbarwianie wodnego Alkeny i alkiny Katalityczne utlenienie fioletowo-różowej na odróżnianie węglowodorów
roztworu KMnO4 alkenów i alkinów brunatną i wytrącenie nienasyconych od
się brunatnego osadu węglowodorów nasyconych
MnO2
Odbarwianie Etanol i inne alkohole Zmiana barwy roztworu Reakcja stosowana
zakwaszanego H2SO4 monohydroksylowe Katalityczne utlenienie z pomarańczowej na do wykrywanie etanolu
roztworu K2Cr2O7 zielono - niebieską w próbkach krwi
Ketony i inne związki Wytrąca się żółty,
zawierające grupę Utlenienie z nierozpuszczalny,
Próba jodoformowa metylenową połączoną jednoczesnym krystaliczny osad CHI3
(roztwór jodu w wodnym z grupą ketonową rozerwaniem wiązania o charakterystycznej
roztworze KI, wodny CH3 - C - R CH3 - CO woni
roztwór NaOH) ||
O
a także kwas octowy
O
//
CH3 - C - OH
Nitrowanie (mieszanina Benzen i jego homologi, Powstaje żółtawa ciecz Reakcja nitrowania fenoli
nitrująca: fenole Reakcja substytucji i charakterystycznym zachodzi już w obecności
2H2SO4(stęż.) + HNO3(stęż.) zapachu gorzkich rozcieńczonego H2SO4
migdałów
Odbarwianie wodnego Powstają związki Zmiana bary z żółto- Reakcja służy do wykrywania
roztworu FeCl3 Fenole kompleksowe dobrze brązowej na filetowo- fenoli w wodach i ściekach
rozpuszczalne w wodzie granatową
Cu(OH)2 : wodne roztwory Mocznik oraz peptydy Zmiana barwy Reakcja stosowana do
CuSO4 i NaOH; posiadające w bocznych Powstają związki z niebieskiej na barwę wykrywania białek - wiązań
łańcuchach wolne grypy kompleksowe - reakcja niebiesko-różową amidowych, dodatkowo
aminowe -NH2 biuretowa można wyczuć zapach
amoniaku w reakcji
z mocznikiem
Cu(OH)2 : wodne roztwory Alkohole Rozpuszczenie Reakcja stosowana jest do
CuSO4 i NaOH; polihydroksylowe (glikol, niebieskiego osadu wykrywania związków
glicerol) Cu(OH)2 i powstanie zwierających większą liczbę
Powstają związki roztworu o barwie grup hydroksylowych,
kompleksowe szafirowej rozróżnia alkoholi
polihydroksylowych od
alkoholi
monohydroksylowych
Reakcja (próba) Trommera O Wykrywanie grup
Cu(OH)2 : wodne roztwory // W podwyższonej temp. Powstaje brunatno- aldehydowych i cukrów
CuSO4 i NaOH; Aldehydy: R - C - H utlenienie katalityczne rdzawy osad Cu2O redukujących, pozytywną
grup aldehydowych do próbę daje również ketoza
Kwas mrówkowy grup karboksylowych (fruktoza), ponieważ
O właściwości redukujące
// wykazują ą-hydroksyketony
Reakcja lustra srebrnego H - C - OH Na ściankach probówki - C - CH -
(próba Tollensa): wodne Monosacharydy: aldozy osadza się metaliczne || |
roztwory AgNO3 i NH3 - (glukoza), dwucukry - srebro O OH
amoniakalny roztwór laktoza, maltoza, celobioza Sacharoza w przeciwieństwie
tlenku srebra(I), a laktozy, celobiozy i maltozy
właściwie wodorotlenek nie wykazuje właściwości
diaminasrebra(I) redukujących, ponieważ
[Ag(NH3)2]OH wiązanie glikozydowe w jej
cząsteczce powstaje miedzy
węglami glikozydowymi
glukozy i fruktozy
Białka zawierające reszty Powstaje żółte Kwas azotowy reaguje z
Reakcja ksantoproteinowa: aminokwasów z Reakcja nitrowania - zabarwienie białka, mocznikiem, powstaje
stężony HNO3 i woda pierścieniem substytucji na pierścieniu po schłodzeniu i związek typu soli, biały
amoniakalna aromatycznym, np. aromatycznym zalkalizowaniu wodą nierozpuszczalny osad
tyrozyna, fenyloalanina amoniakalną przyjmuje
barwę pomarańczową
Wodny roztwór HCl Aminy Zmiana barwy roztworu Wykrywanie amin
i oranż metylowy Powstają związki typu soli z czerwonego na żółto-
pomarańczowy
Próba jodowa - roztwór Skrobia Cząsteczki jodu Kleik skrobiowy Reakcja służy do wykrywania
jodu w wodnym roztworze oddziaływają z resztami przyjmuje barwę skrobi
KI (płyn Lugola) glikozydowymi, następuje granatową, która zanika
silna adsorpcja światła po ogrzaniu
Sulfonowanie (H2SO4 + Benzen i inne związki Powstają związki Wykrywanie związków
SO3) - oleum - kwas aromatyczne Substytucja na dobrze rozpuszczalne w aromatycznych, (nitrobenzen
pirosiarkowy(VI) pierścieniu aromatycznym wodzie , np. kwas jest nierozpuszczalny w
benzenosulfonowy wodzie )
Podwyższona temp, Zanik stopniowy Reakcja stosowana do
powstają sole miedzi(II) czarnej barwy tlenku odróżnienia kwasów
Tlenek miedzi(II) CuO i kwasów miedzi(II), pojawienie karboksylowych od
karboksylowych roztwór barwy aldehydów i ketonów, (np.,
Kwasy karboksylowe niebieskiej kwasu octowego i acetonu,
które dają pozytywną próbę
Wodny roztwór NaOH Powstają bezbarwne sole Zanik barwy jodoformową; kwasu
i fenoloftaleina sodowe kwasów malinowej, powstaje mrówkowego i aldehydu
karboksylowych (reakcja bezbarwny roztwór mrówkowego, które dadzą
zobojętniania) pozytywną próbę Tollensa
lub Trommera)
Liczby charakteryzujące lipidy (tłuszcze, glicerydy)
Liczba zmydlenia liczba mg KOH konieczna do zobojętnienia kwasów tłuszczowych powstałych po zmydleniu 1g tłuszczu
Liczba jodowa Liczba gramów jodu przyłączonych do reszt nienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w 100 g tłuszczu