Biologia semestr 2 ćwiczenia

Temat: Dziedziczenie mendlowskie cz.2
1. Dziedziczenie autosomalne kodominujące
2. Dziedziczenie układów grupowych krwi AB0 i SeSe
3. Wykonanie krzyżówek dziedziczenia w/w cech
4. Dziedziczenie wieloczynnikowe
Antygeny układu AB0 wykrywane są na powierzchni krwinek czerwonych i innych komórek ciała za wyjątkiem kom.
Nerwowych.
Antygeny A,B,H- na ich podstawie wykrywa się grupy krwi A,B,AB,0
Pojawiają się w 5-6 tygodniu życia płodowego, do pełnej ekspresji antygenów dochodzi w ciągu 5-18 miesięcy po urodzeniu.
Locus AB0 znajduje się na chromosomie 9 (9q34.1-34.2).
Podtypy antygenu A: A1>A2 => grupy krwi A1B, A2B. Aborygeni nie mają grupy B i AB
Grupa B występuje 2x częściej w Azji południowej niż w Europie. Postuluje się, że na ospę wrażliwsze były osoby z grupą krwi
A i AB. Z kolei na dżumę wrażliwość wykazywały osoby o grupie krwi 0. Osoby z grupą krwi 0 częściej chorują na wrzody
żołądka, a osoby z grupą A- na raka żołądka
locus Allele
9q32 A,B,0
19q13.3 H,h
19q13 Se,se
Sese odpowiada za wydzielanie antygenów do śliny i płynów ustrojowych.
Grupa krwi antygeny Przeciwciała w osoczu
A A Anty-B
B B Anty-A
0 H Anty-A,anty-B
AB A,B -
W/w przeciwciała należą do immunoglobulin M (IgM). Nie przechodzą one przez łożysko.
1
Determinanty antygenowe układu AB0
Fenotyp Bombai i para-Bombai
Osoby z fenotypem Bombai posiadają allele hh i sese, stąd nie wytwarzają antygenu H. Jest to pozorna grupa krwi 0.
Oznaczany jest on zapisem 0h lub ABHnull. W surowicy tych osób są przeciwciała anty-A, anty-B i anty-H. Osobie z tą grupą
krwi może być przetoczona tylko krew osoby z grupą krwi Bombai. Fenotyp para-Bombai- osoby z genotypem hh będące
wydzielaczami (Sese lub SeSe).
Erytrocyty nie posiadają antygenów grupowych. 80% osób jest wydzielaczami.
2
Reguły dziedziczenia grup krwi(jest to proste-znane z liceum)
Inne układy grupowe
" Luthera
" Duffy
" Kell
Układ MNS- przykład kodominacji u człowieka
M=N
MM
MN
NN
Białko to jest obecne tylko na erytrocytach. Locus:4q28.2
Jest to białko błonowe, które wiąże składniki dopełniacza i pełni funkcję receptora dla bakterii i wirusów. Stanowi receptor
dla Plasmodium Falciparum.
Układ Rh(od Maccacus Rhesus).
Obejmuje on 5 antygenów: D,C,cE,e
Kodowany jest przez locus Rh 1p34.3- są tu 2 geny: RHD i RHCE. Oba te geny kodują polipeptydy o długości 416
aminokwasów i wykazujące 92% homologii.
RHD- antygen D
RHCE- antygeny C,c,E,e
Brak genu D jest związany z delecją i decyduje o braku czynnika Rh.
Białka te znajdują się na powierzchni erytrocytów. Antygen D i pozostałe ulegają ekspresji tylko w obecności glikoproteiny
RHAG (kodowana w 6p21)
Cde(40-42%)
cDE(14-16%)
inne(4%)
DD i Dd- Rh+(dodatni)- d jest hipotetyczny, symbolizuje brak D
dd- Rh-(ujemny)
Rh- dotyczy 15-17% rasy kaukaskiej, 5-7% Murzynów, i >5% Azjatów
Antygen D pobudza osoby Rh- do produkcji przeciwciał anty-D należących do klasy IgG i mających zdolność do przechodzenia
przez łożysko. Osoby Rh- nie mają naturalnych przeciwciał anty-D w osoczu. Powstają one w wyniku przetaczania krwi Rh+
osobie Rh- lub w wyniku immunizacji matki Rh- antygenem RHD płodu (Rh+). To rodzi konflikt serologiczny.
Rodzaje konfliktów serologicznych
3
" Konflikt serologiczny w układzie Rh
" W układzie AB0
" Mieszany(AB0, Rh)
" W pozostałych grupach krwi(Kell, MNS, Duffy)
Konflikt w układzie Rh
Ciężarna ma grupę Rh-, a płód dziedziczy czynnik Rh. Do krwi matki musi się dostać ~0,1 ml krwinek płodu Rh+, by doszło do
konfliktu. W śledzionie płodu dochodzi do lizy jego erytrocytów, co prowadzi do
" Niedokrwistości hemolitycznej
" Hiperbilirubinemii
" ~20 mg/dl bilirubiny- dochodzi do zażółcenia jąder podstawnych mózgu (żółtaczka jąder)
" Wewnątrzmacicznej śmierci płodu
" Obrzęku płodu
W okresie okołoporodowym podaje się IgG anty-D (matce)
Konflikt w układzie AB0
Dotyczy noworodków z grupą krwi A lub B, których matki mają grupę krwi 0. Szczególnie dotyczy to grupy A, bo matka
produkuje przeciwciała kasy IgM i IgG.
Przeciwciała układu AB0 nie powodują lizy krwinek, ale je spłaszczają. Działanie uszkadzające przez IgG zaczyna się po
urodzeniu. Jest on o wiele łagodniejszy od konfliktu w układzie Rh
Dziedziczenie wieloczynnikowe
Czynnik genetyczny- w powstawaniu chorób uczestniczy wiele genów
Czynnik środowiskowy- przy predyspozycjach genetycznych indukuje ujawnianie cechy.
Najbardziej informatywną grupą są bliznięta monozygotyczne.
Cechy jakościowe Cechy ilościowe
" Mają przełożenie fenotypowe " Prawidłowe
" Grupa wad wrodzonych " Zmieniające się w sposób ciągły
" Choroby przewlekłe (np. cukrzyca, " Wzrost i masa ciała- wpływa dieta
Alzheimer,zapalenie stawów,schizofrenia,
" CTK
padaczka)
" IQ
" Krewni I stopnia mają wysokie
prawdopodobieństwo do występowania choroby
" Cechy te ulegają patologizacji
P="ryzyko populacyjne
4
Temat: Dziedziczenie mendlowskie cz.3
1. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią
2. Dziedziczenie hemofilii A i B
3. Mapa genetyczna chromosomów X i Y
4. Wykonanie krzyżówek na dziedziczenie w/w cech
Temat2: Dziedziczenie jednogenowe i sprzężone z płcią
1. Ogólne cechy dziedziczenia autosomalnego u ludzi: autosomalnego i recesywnego
2. Dziedziczenie cech recesywnych i dominujących sprzężonych z chromosomem X
3. Określanie ryzyka zachorowania na choroby o tym torze dziedziczemoa w rodzinach
4. Zapis i analiza rodowodów
Muszki szczepu dzikiego o oczach czerwonych z muszką zmutowaną o oczach białych. Homozygotyczna samica o oczach
czerwonych z białookim samcem
P: X+ X+ x XW1
G: X+ X+ x XW 1
F1: X+ XW, X+1, X+ XW, X+1- żeńskie/męskie=1/1
Cz cz cz cz
5
W potomstwie F1 białookiej samicy i czerwonookiego samca wszystkie samice mają oczy czerwone, a samce oczy białe.
Cecha sprzężona z chromosomem X przekazywana jest przez samicę osobnikowi płci męskiej.
Przez pojęcie sprzężenia z chromosomem X rozumie się cechę uwarunkowaną genem recesywnym lub dominującym
zlokalizowanym na chromosomie X.
Hemofilia- krwawiączka- najbardziej znana z grupy koagulopatii. Istnieją 2 różne patogenetycznie postacie hemofilii.
Hemofilia typu A- brak lub niedobór czynnika krzepliwości krwi.
Locus: Xq28
Czynnik VIII- globulina antyhemofilowa (AHG) syntetyzowana w wątrobie, niezbędna do tworzenia tromboplastyny
osoczowej i trombiny.
Gęstość: 1:10000 mężczyzn
H-gen prawidłowy
h- gen wadliwy
Do powstania genu h przyczyniają się:
" Mutacje nonsensowne
6
" Mutacje missens- najczęstsze
" 45% przypadków hemofilii powstaje przez inv(X) zaburzającą funkcję genu
" 5% przypadków hemofilii wywołuje delecja regionu z locus genu H
Wyróżniamy 3 postacie kliniczne (różne nasilenie objawów) w zależności od poziomu czynnika krzepliwości krwi.
1. Aagodna(lekka)
" Obniżenie poziomu czynnika VIII w granicach 5-40% normy
" Epizody krwawienia (głównie po operacjach i w wyniku dużych urazów)
" Krwawienia samoistne nie występują
2. Umiarkowana
" Poziom czynnika VIII- 1-5% normy
" Przedłużone krwawienia po lżejszych urazach, zabiegach chirurgicznych i ekstrakcji zęba
" Rzadsze i mniej ciężkie wylewy śródstawowe
3. Ciężka
" <1% normy czynnika
" Ciężkie krwawienia w wyniku urazów i mikrourazów
" Krwawienia po operacjach
" Narastające nabrzmiałe wylewy podśluzówkowe i podskórne
" Samoistne krwawe wylewy domięśniowe śród- i okołostawowe
" Krwawienia zewnętrzne
" Wylewy wewnątrzczaszkowe
Zazwyczaj na ciężką postać choroby cierpią pacjenci z mutacjami typu nonsens (uszkodzone białko). Najłagodniejsza
mutacje missens (substytut normalnego białka).
Genotypy:
Żeńskie
XHXh
XHXH
XhXh letalny
Męskie
XH Y
XhY
7
Hemofilia typu B- brak lub niedobór czynnika IX krzepliwości krwi(Christmasa)- choroba Christmasa
Jest ona łągodniejsza i występuje z częstością 1:30000 mężczyzn. Przyczyny są podobne do hemofilii A (część lub całkowita
mutacja genu i mutacje punktowe). U nosicielek poziom czynnika IX jest na poziomie 25-50%, mogą więc wykazywać objawy
skazy krwotocznej. 10-15% hemolityków wytwarza przeciwciała hamujące przeciwko czynnikowi VIII.
Protanomalia i deuteranomalia
565nm- czerwień
535nm- zieleń
Czerwień i zieleń sprzężona z X
440nm- niebieski- uwarunkowany autosomalnie: 7q31.3
" Achromatyzm(achromatopia)- całkowita ślepota na barwy
" Protanopia- ślepota na barwę czerwoną(różne nasilenie objawów)
" Protanomalia- niedowidzenie barwy czerwonej(czerwień i zieleń widziana jako żółty)
" Deuteranopia- ślepota na barwę zieloną
" Deuteranomalia- niedowidzenie barwy zielonej
" Tripanopia- ślepota na barwę niebieską(niebieski widziany jako zielony)
" 8% mężczyzn i 0,44% kobiet- zaburzenia widzenia barwnego związane z niedowidzeniem czerwieni i zieleni. Są to
cechy dziedziczone recesywnie, sprzężone z chromosomem X
Za widzenie barw w osi czerwień-zieleń odpowiadają 2 geny. Geny opsyn wrażliwych na kolor czerwony i zielony występują
na chromosomie X, gen protanu leży na końcu 5 , a gen deutanu dystalnie od niego. Gen protanu jest pojedynczy, deutanu
występuje w 1-3 odmian. Deuteranomalia jest 3x częstsza. Każdy z genów protanu i deutanu składa się z 6 eksonów i 5
intronów.
Mapa genetyczna chromosomu X
Ramię górne
Substancja/choroba/region locus
Region PAR -
Czynnik Xg Xp22
Sulfaza steroidowa
Krzywica hipofosfotemiczna Xp22
niewrażliwa na witaminę D
Albinizm oczny sprzężony z X Xp21
DMD i Beckera Xp21
Retinitis pigmentosa typ 3 Xp21
Ramię dolne
8
Substancja/choroba/region locus
Receptor androgenowy- zespół niewrażliwości na Xq11-12
androgeny
Centrum XIC Xq12-13
Fosforybozylotransferaza hipoksantyny HPRT- zespół Leska i Xq26
Nyhana
Czynnik krzepliwości IX- hemofilia B Xq26-27
Zespół łamliwego chromosomu X(Martina-Bella) Xq27
Wrodzona hipoplazja skóry- zespół Blocha i Sulzbergera Xq27-28
Sulfataza izochromianu j.w
Czynnik krzepliwości VIII Xq28
Dehydrogenaza G6PD-fawizm Xq28
Ślepota na barwy Xq28
Choroby:
" Monogenowe- 7,5%wad wrodzonych
" Uwarunkowane chromosomowo- 6% wad wrodzonych
" Poligenowe
" Choroby wieloczynnikowe- czynnik genetyczny i środowiskowy- np. cukrzyca typu I u dzieci. Uwarunkowana
przezhaplotyp HLA
Haplotypy klasy II układu HLA
" DR- predysponuje do rozwoju cukrzycy, ale zachorowanie następuje pod wpływem endogennego czynnika
spustowego
" B27- ukłąd klasy I
Fawizm- choroba wieloczynnikowa powodowana mutacją genu glukozo-6-fosforanu na chromosomie X polegająca na lizie
czerwonych krwinek np. po zjedzeniu bobu.
Choroby jednogenowe można podzielić na:
" Autosomalne dominujące- ujawniające się w pózniejszym rozwoju. Częstość: 3-9,5/1000 urodzeń
" Autosomalne recesywne- ujawniające się zaraz po urodzeniu. Częstość: 2-2,5/100
Choroby związane z chromosomem X dzielimy na dominujące i recesywne.
Stopień pokrewieństwa
Stopień przykład Współczynnik pokrewieństwa
pokrewieństwa
I Rodzice-dziecko, rodzeństwo, bliznięta dizygoryczne 1/2
9
II Dziadkowie-wnuki, siostrzeniec-wuj 1/4
III Dziadkowie-prawnuki, kuzyni I stopnia 1/8
10
Dziedziczenie autosomalne dominujące
1. Ujawnienie choroby u heterozygot- homozygotyczność najczęściej letalna
2. Występowanie choroby z jednoczesną częstością u obojga płci
11
3. Pionowy tor przekazywania choroby z pokolenia na pokolenie
4. Pełna penetracja patologicznego genu (100%)
5. Możliwa niepełna penetracja
6. Zmienna ekspresja genu
7. Wiek probanda
8. Może być wynikiem mutacji de novo, na które wpływ ma wiek ojca
9. Zmienność nasilenia objawów może zależeć od płci chorego rodzica przekazującego gen
Przykłady chorób: achondroplazja, zespół Marfana, dystrofia miotoniczna, hipercholesterolemia rodzinna, pląsawica
Huntingtona, nerwiakowłókniakowatość
Dziedziczenie autosomalne recesywne
1. Choroba tylko u homozygot recesywnych
2. Rodzice są nosicielami(heterozygoty)
3. Jednakowa częstość występowania u obu płci
4. Poziomy tor dziedziczenia- występuje głównie u rodzeństwa
5. Częstość występowania większa u małżeństw spokrewnionych
Przykłady chorób: bloki metaboliczne (fenyloketonuria, alkaptonuria, galaktozemia), mukowiscydoza, anemia
sierpowatokrwinkowa. Ryzyko: 25%
Dziedziczenie sprzężone z X- dominujące
1. Może występować u kobiet i mężczyzn
2. Heterozygoty- chore kobiety przekazują gen córkom i synom z 50% podobieństwem
3. Hemizygoci- chorzy mężczyzni mają tylko chore córki i zdrowych synów
4. Patologiczny gen dominujący na chromosomie X u mężczyzny jest często letalny. Z tego powodu częstość mutacji u
kobiet jest 2x większa niż u mężczyzn
12
Przykłady chorób: krzywica hipofosfowolemiczna oporna na witaminę D, Zespół Blocha- Sulzbergera, zespół Retta, wrodzona
hipoplazja skóry
Dziedziczenie sprzężone z X- recesywne
1. Głównie u mężczyzn ze zmutowanym chromosomem X
2. Kobiety nie wykazują cech choroby (homozygota może być letalna)
3. Nosiscielki wykazują 50% szans na przekazanie zmutowanego genu potomstwu
4. Chory mężczyzna przekazuje gen córkom, nigdy synom(córki-nosicielki)
Przykłady chorób: hemofilia A i B, DMD i Beckera, ślepota na barwę czerwoną i zieloną.
13
Temat: Wybrane choroby monogenowe
1. Choroby dziedziczące się autosomalnie dominująco
" Choroba Huntingtona
" Dystrofia miotoniczna
" Zespół Marfana
" Hipercholesterolemia rodzinna
" Achondroplazja
2. Dziedziczenie dominujące sprzężone z X
" Zespół łamliwego chromosomu X (Martina-Bella)
3. Choroby dziedziczące się autosomalnie recesywnie
" Mukowiscydoza
" Wrodzony przerost nadnerczy(niedobór 21-hydroksylazy)
" Anemia sierpowata
" Choroba Taya-Sachsa
4. Choroby dziedziczące się recesywnie sprzężone z chromosomem X
" Dystrofia mięśniowa Duchenne a(DMD)
5. Pokaz przezroczy dotyczących w/w chorób
Ad1.choroby dziedziczące się autosomalnie dominująco
CHOROBA HUNTINGTONA
" 4-7/100000 urodzeń
" Obecność na końcu 5 genu kodującego białko huntingtynę( nazwa genu- Huntingtona) w niestabilnej
sekwencji (CAG) prowadzącej do mutacji dynamicznej
" Locus 4p16.3
" 10-29 powtórzeń- zdrowy
" 29-36 powtórzeń- permutacja
" 36-120 powtórzeń- choroba
" Im więcej CAG, tym wcześniej pojawiają się objawy choroby. Liczba powtórzeń CAG zwiększa się Tylko
wtedy, gdy mutacja przekazywana jest przez ojca
" Patologia
o Zanik komórek nerwowych (małych) jądra ogoniastego i skorupy oraz komórek nerwowych
(dużych) w gałce bladej jądra soczewkowatego
o Proces zwyrodnieniowy obejmuje jądra podkorowe i korę mózgowia
14
o 30-45 r.ż- pierwsze objawy
" Objawy kliniczne
o U niektórych przrd 15 r.ż.
o Niewyjaśnione przyczyny upadków
o Lekka niestabilność przy chodzeniu
o Upuszczanie przedmiotów
o Zmiana charakteru pisma
o Zaburzenia psychiczne
o Mimowolne ruchy pląsawicze mm szyi, twarzy, kończyn górnych i tułowia
" Podstawa rozpoznania to ruchy mimowolne, drżenie rąk i nóg, niepokój ruchowy, niezgrabność ruchów,
trudności w codziennych czynnościach
" Zmiany emocjonalne
o Depresja
o Apatia
o Rozdrażnienie
o Pobudzenie
" 15-20 l od rozpoznania I objawów-śmierć
DYTROFIA MIOTONICZNA (STEINERTA)
" 1/7500-20000 urodzeń
" Dotyka dzieci i osoby dorosłe
" Przyczyną jest mutacja dynamiczna dot. Sekwencji (CTG)N na końcu 3 genu dystrofii mięśniowej
" Locus: 19q13.3
" 5-37 powtórzeń- zdrowy
" 50-2000 powtórzeń- choroba
" Postacie:
o 50-99 powtórzeń- lekka
o 100-1000- klasyczna
o >1000- wrodzona
" Choroba przekazana przez ojca- objawy zwykle nie występują w okresie noworodkowym, ale pózniejszym
" Zjawisko antycypacji- wzrost ilości powtórzeń powodująca wcześniejsze występowanie objawów i cięższy
przebieg choroby w następnych pokoleniach
15
" Objawy:
o Pierwsze objawy pojawiają się w okresie dorastania
ż� Nadmierne napięcie mięśniowe
ż� Wydłużenie czasu rozkurczu mm(miotonia)
ż� Osłabienie mięśni- twarzy, szyi, prostowników kończyn, mm mostkowo-obojczykowo-
sutkowych
ż� Sztywność mm
o Wygląd
ż� Twarz długa i szczupła
ż� Aysienie skroniowe
ż� Głowa wysunięta ku przodowi
ż� Zanik mm twarzy okolicy skroniowej i mm żwaczy
ż� Zanik jąder i jajników
ż� Uszkodzenie mięśnia sercowego
ż� Zaćma
ż� Zaburzenia mowy i przełykania
o Zachowanie
ż� Skrytość
ż� Podejrzliwość
ż� IQ normalne
ż� U dzieci- zaburzenia zachowania
ż� Brak chęci nawiązywania kontaktu
o U noworodków:
ż� Wiotkość
ż� Zaburzenia oddychania i ssania
ż� Wady kośćca
ż� W okresie dziecięcym wzrost napięcia mm i opóznienie rozwoju umysłowego
ZESPÓA MARFANA(ARACHNODAKTYLIA)
" 1/10000 urodzeń
" 25%- mutacje genowe
16
" Mutacje w genie fibryliny (FBN1)- koduje białko strukturalne uczestniczące w budowie włókien tkanki
łącznej
" Locus:15q21.1
" Układowe uszkodzenie mezenchymy ze zmianami w układzie kostno-stawowym, krążenia i w gałkach
ocznych
" Przyczyna: uszkodzenie właściwości sprężystych i zaburzenia w tworzeniu kolagenu oraz substancji
podstawnej tkanki łącznej
" Klinika
o U noworodków
ż� Są smukłe
ż� Brak właściwego napięcia mm
ż� Niedowidzenie
ż� Szybszy wzrost w stosunku do rówieśników
ż� Trudności w siadaniu, potem szybkim bieganiu
ż� IQ w normie
o Szerokie spektrum objawów
ż� Długie, cienkie kończyny
ż� Nieprawidłowe proporcje ciała
ż� Długie, cienkie palce (delichostenomeria)
ż� Wąska czaszka (delichocefalia)
ż� Nadmierna ruchliwość w stawach
ż� Skolioza
ż� Spłaszczenie i poszerzenie klatki piersiowej
ż� Zmniejszenie pojemności życiowej płuc
ż� Skłonność do infekcji dróg oddechowych
ż� Niedomykalność krążeniowo-oddechowa
ż� Niekiedy przemieszczenie narządów klatki piersiowej
ż� Rozwarstwiający tętniak aorty (główna przyczyna śmierci)
ż� Wypadanie płatków zastawki dwudzielnej
ż� Podwichnięcie soczewki i odwarstwienie siatkówki
17
ACHONDROPLAZJA(KARAOWATOŚĆ)
" 1/77000 urodzeń
" Przyczyna: mutacja punktowa polegająca na zamianie na Gly na Arg w pozycji 380 receptora 3 czynnika
wzrostu fibroblastów (FGFR3)
" Locus: 4p16.3
" Pełna penetracja
" Mała zmienność
" Postać homozygotyczna- letalna lub o bardzo ciężkim przebiegu
" Mutacje związane z zaawansowanym wiekiem ojca
" Objawy:
o Niski wzrost mężczyzni 1,32m, kobiety 1,23m
o Małe dłonie
o Tułów prawidłowy
o Lordoza odcinka lędzwiowego
o Szpotawość kolan
o Duża głowa
o Zapadnięta nasada nosa
o Wydatne czoło
o Wąski kanał kręgowy
o Małe talerze biodrowe (dysplastyczna kość biodrowa)
o Dłonie kształtu trójzębnego
o Rozwój umysłowy w normie
o Skrócenie kończyn\
" Zastosowanie hormonu wzrostu (gonadotropina) pozwala na b. ograniczony i krótkotrwały efekt
przyspieszenia wzrostu
HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA
" Wrodzone zaburzenie wewnątrzkomórkowego metabolizmu lipidów
" 1/500 urodzeń- heterozygota, 1/1000000- homozygota(letalna)
" Genetycznie uwarunkowana zmniejszona ilość lub brak prawidłowego działania receptorów LDL na
powierzchni komórki. Liczba aktywnych funkcjonalnie receptorów LDL w komórce obniża się o 50%. 50%
produktu białkowego nie wystarcza do normalnego funkcjonowania i rozwija się choroba dominująca.
Przy braku prawidłowej liczby receptorów LDL obniża się wchłanianie cholesterolu przez komórki i
podnosi się jego poziom we krwi.
18
" Receptory dla lipoprotein LDL znajdują się na 19p13.1-13.3
" Mutacja pojedynczego allelu- heterozygotyczność- redukcja poziomu receptorów dla lipoprotein LDL o
ok.50%
" Postacie: mutacje można podzielić na 5 głównych klas ze względu na wpływ na działanie receptora
1. Powód- brak jakiegokolwiek produktu białkowego
" Brak syntezy receptora(u 50% chorych)
2. Pozwala na wytworzenie receptora ale jest on tak zmieniony, że nie dochodzi do jego sekrecji z
retikulum endoplazma tycznego
3. Receptor LDL powstaje, może się przedostać na powierzchnię komórki, ale nie potrafi się wiązać z
LDL
4. Receptory o prawidłowej budowie, które nie migrują do wyścielonych zagłębień w błonie
komórkowej i nie mogą przenosić LDL do komórki
5. Powstaje receptor, ale po związaniu LDL nie jest w stanie oddzielić się od LDL po wniknięciu do
komórki. Receptor nie może więc powrócić na powierzchnię komórki i ulega degradacji.
" Każda klasa mutacji redukuje liczbę czynnych receptorów LDL, co prowadzi do obniżenia poboru LDL i
podniesienia poziomu cholesterolu we krwi
" Objawy:
o U heterozygot- 2x wyższy poziom cholesterolu
o Na skórze i wzdłuż ścięgien powstają skupiska cholesterolu(kępki żółte)
o Na powierzchni skóry plamki żółtkowe i kępki żółte
o Odkładanie lipidów w przedniej części gałki ocznej (obwódka starcza)
o Homozygoty mają mało lub w ogóle funkcjonalnych receptorów LDL i cierpią na poważniejsze
schorzenia niż heterozygoty
o Podstawa leczenia- obniżenie cholesterolu zmniejszające ryzyko miażdżycy i powikłań. Podaje
się leki absorbujące cholesterol z krwi
Ad2.Choroby dziedziczone dominująco sprzężone z chromosomem X
ZESPÓA MARTINA-BELLA(ZESPÓA AAMLIWEGO CHROMOSOMU X)
" 1/1250 urodzeń męskich
" 1/2000 urodzeń żeńskich
" Niepełna penetracja i antycypacja
" Chorują głównie mężczyzni, kobiety są bezobjawowymi nosicielkami lub wykazują objawy o mniejszym
nasileniu
" Mutacja dynamiczna genu FMR1- locus Xq27.3 powtórzenia (CGG)n
" Gen FMR1 koduje białko FMRP i ulega ekspresji
19
1. U płodu- głównie w neuronach ośrodkowego UN, komórkach glejowych, neuronach
obwodowego UN, komórkach meza=enchymalnych, w tkance chrzęstnej, siatkówce oka,
hepatocytach i w komórkach śródbłonka
2. U dorosłych- neurony ośrodkowego i obwodowego UN
" 6-52 CGG- zdrowe
" 52- 200- premutacja (nosiciel bezobjawowy)
" 230-1500- pełna mutacja, choroba
" Ekspresja niestabilnej sekwencji CGG powoduje opóznioną replikację tego fragmentu DNA w obrębie
genu FMR1, a konsekwencją jest ujawnienie się łamliwego miejsca w regionie Xq27.3. Podczas
przekazywania permutacji do następnego pokolenia liczba powtórzeń CGG wzrasta i może dojść do pełnej
mutacji (w przypadku przekazania przez matkę)
" Paradoks Schermana- prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wśród rodzeństwa bezobjawowego
nosiciela jest mniejsze niż u jego wnuków i prawnuków
" Fenotyp
o Męski
ż� Noworodki
�� Niska waga
�� IQ=30
�� Mały obwód głowy
�� Duże małżowiny uszne
�� Hipotonia mięśniowa
�� Brak deformacji czaszki
�� Zwiększona objętość jąder
ż� Dzieci
�� Objawy autyzmu
�� Zaburzenia mowy
�� Opózniony rozwój ruchowy i koordynacja wzrokowo-ruchowa
�� Niekontrolowanie nawyków fizjologicznych
ż� Dorośli
�� Upośledzenie umysłowe
�� Zwiększony wymiar podłużny twarzy, zmniejszony poprzeczny
�� Duże, odstające małżowiny uszne
�� Wydatne guzy czołowe
20
�� Hiperteloryzm
�� Wysokie podniebienie
�� Duża żuchwa
�� Bladoniebieskie tęczówki
�� Zez, krótkowzroczność
�� Po okresie dojrzewania- powiększenie jąder
�� Spermatogeneza w normie
�� Płaskostopie, szerokie ręce, krótkie palce
�� Zniekształcenie kręgosłupa
�� Hipotonia mięśniowa
�� Napady padaczki
o Żeński
ż� Lekkie upośledzenie umysłowe
ż� IQ 26-41
ż� Zmiany w obrębie twarzoczaszki
ż� Spowolnienie ruchowe
ż� Utrudniona wymowa niektórych wyrazów
ż� Problemy z koncentracją
ż� Zaburzenia miesiączkowania i przedwczesne przekwitanie
Ad3. Choroby dziedziczące się autosomalnie recesywnie
MUKOWISCYDOZA
" 1/2500-3500 urodzeń
" Mutacja genu CFPR kodującego białko regulujące funkcje kanału chlorkowego komórek nabłonka dróg
oddechowych i gruczołów wydzielania zewnętrznego (trzustki, wątroby)
" Zatrzymanie Na i Cl w organizmie
" Nie dochodzi do upłynnienia seromukoidu (czopuje gruczoły trzustkowe i nabłonka migawkowego oskrzeli)
" Zaleganie śluzu w drogach oddechowych
" Częste infekcje
" U mężczyzna brak nasieniowodów
" U noworodków- wymioty, powiększenie brzucha, niedrożność jelit
" Mutacje:
21
o Mis sens- 40%
o Nonsens- 20%
o Zaburzenia ramki odczytu- 30%
o Nieprawidłowe składanie- 10%
" Locus: 7q
" U Żydów aszkenazyjskich mutacja: W1282X, tryptofan:X-mutacja nonsens 48%
" Klinika
o Uszkodzenie trzustki
o Zmiany oskrzelowo- płucne
o Zewnętrzne zapalenie płuc
o Uszkodzenie wątroby
o Niedrożność smółkowa
o Słony pot u mężczyzn
o Podwyższony Na+>60mmol/l (norma: 20-25mmol/l)
o Podwyższony Cl->70mmol/l (norma: 16-19mmol/l)
o Podwyższony poziom immunoreaktywnej trypsyny w surowicy krwi
WRODZONY PRZEROST NADNERCZY (WRODZONA HIPERPLAZJA NARZDOWA)
" Niedobór lub brak 21 - hydroksylazy steroidowej najczęstszy (najczęstsza genopatia u człowieka
" Locus 6p.21.3
o Gen aktywny CYP21B
o Gen nieaktywny CYP 21A
" Niedobór lub brak 11 betahydroksylazy rzadziej
" Na chromosomie 8q - geny dla 11 betahydroksylazy
o CYP 11B1
ż� Warstwa pasmowa kory nadnerczy
o CYP 11B2
ż� Warstwa kłębuszkowa
" Delecje aktywnych genów cytochromu P 450
1) Postać klasyczna ( 1 /5000 20000)- Europa, 1/500 u Eskimosów)
a. Z utratą soli
22
b. Bez utraty soli
2) Postać nieklasyczna
a. Aagodna
b. Utajona
Postać klasyczna z utratą soli
" Objawy
o Najczęstsza postać
o Choroba ujawnia się w 1 roku życia
o Przerost nadnerczy
o Zaburzenia elektrolitowe
o Hipopigmentacja
o Objawy wirylizacji u kobiet
Postać klasyczna bez utraty soli
" Objawy (u dziewczynek)
o Zaburzenia budowy narz. płciowych zewnętrznych zwykle u dziewczynek
o Jajniki, macica, pochwa prawidłowe
" Objawy u chłopców
o Przedwczesne dojrzewanie płciowe - poniżej 9 roku życia
o Powiększenie prącia, wczesny rozwój owłosienia łonowego
o Nadmierny rozwój tkanki mięśniowej
o Niski wzrost
Postać nieklasyczna
" 1/30 u Żydów aszkenazyjskich
" 1/330 u Włoszek
" Objawy
o Zaburzenia w okresie przed i pokwitaniowym
o Zaburzenia miesiączkowania i hirsutyzm
o Objawy wirylizacji u kobiet
ż� Nietypowe owłosienie typu męskiego (hirsutyzm)
ż� Wzrost poziomu androgenów
ż� Przerost łechtaczki
23
ż� Przerost tkanki mięśniowej
ż� Aysienie typu skroniowego
ż� Obniżenie tonu głosu
ż� Zmiany psychiczne
ż� Zmiany skórne z łojotokiem
ANEMIA SIERPOWATA
" Mutacja genu blokującego Beta globinę 11p 15.5
" Zmiana GAG na Val
" U Murzynów 4/1000
" Kształt krwinki sierpowaty przez nierozpuszczalne łańcuchy B- globiny
" HbA/HbS (heterozygoty) wytwarzają2 rodzaje hemoglobiny (Hb A 60 % , Hb S 40% ), ok. 1 % erytrocytów ma
kształt sierpowaty w zasadzie nie wykazują objawów choroby. U heterozygot rzadziej dochodzi do rozwoju
p.flaciparum
" Homozygoty posiadają 50 % krwinek sierpowatych, występują ciężkie objawy choroby
" Objawy:
o Szybka hemoliza przy dużych wysokościach
o Podwyższona lepkość krwi
o Podatni na zakażenie haemophilus influenzae i strepococcus
o Nadmiar bilirubiny kamica pęcherzyka żółciowego
o Przewlekle zapalenie kości
o Zawały ,udary, zatorowość płucną
o Dożywalność 40 50 r.ż
CHOROBYA TAYA-SACHSA
" 1/3500 urodzeń
" Locus 15q 23-24,gen HEXA koduje B-heksozoaminidazę A - enzym lizosomalny
" Objawy:
o Dożywalność 4 5 r.ż
o Zmiany na dnie oka
o Postępujące osłabienie
o Upośledzenie motoryki
o Apatia, ospałość
24
o Zaburzenia neurologiczne
o Utrata nabytych umiejętności
o Postępujący niedorozwój umysłowy
o Brak mowy
o Zgon wskutek wyniszczenia organizmu lub zachłystowego zapalenie płuc
AD. 4 Choroby dziedziczące się recesywnie i sprzężone z chromosomem X
DYSTROFIA MIŚNIOWA DUCHENNA (DMD)
" Dziedziczona recesywnie, sprzężona z X
" 1/3500 urodzeń
" W 33 % przypadkach mutacja De Novo
" Gen dystrofina (locus Xp 21.2- koduje białko dystrofinę
o Mutacje: Delecja, zmiana ramki odczytu
o Miejsca gorące pomiędzy 7 a 20 eksonem ( 30 %), pomiędzy 44 a 53 eksonem ( 70%)
" Dystrofina stabilizuje błony komórek mięśni w cyklu skurczowo- rozkurczowym
" Diagnostyka poziomo fosfokinazy keratynowej we krwi i moczu
" Objawy:
o Dożywalność 20 30 r.ż
o Pierwsze objawy w 3 5 r.ż
o Trudności we wchodzeniu na schody
o Przerost łydek
o Kaczkowaty chód
o Trudności we wstawaniu z pozycji leżącej
o Symetryczne zaniki mięśni obręczy miednicznej i barkowej
o Zwiększenie aktywności kinazy keratynowej, aldolazy, de hydroksylazy mleczanowej
Temat: Wpływ czynników środowiska na zdrowie i powstawanie chorób u człowieka
1. Czynniki abiotyczne
" Klimat
" Mikroklimat
" Ciśnienia atmosferycznego
25
" Temperatury
" Wysokości n.p.m.
2. Szkodliwy wpływ hałasu i wibracji
3. Wpływ pola elektromagnetycznego
4. Wpływ promieniowania optycznego na zdrowie człowieka
WARUNKI WYSOKOGÓRSKIE
" Rejon wysokogórski >2600 m.n.p.m.
" Wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. maleje ciśnienie atmosferyczne
" Im wyższa szerokość geograficzna, tym niższe ciśnienie na tej samej wysokości
" Na tej samej wysokości ciśnienie jest niższe zima niż latem.
Hipobaria obniżenie ciśnienia atmosferycznego, spadek ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu
Hipoksemia obniżenie ciśnienia tlenu cząsteczkowego we krwi tętniczej
Hipoksja Niedobór tlenu w tkankach, niedotlenienie wysokogórskie (niedost. O2 pow. Zaburzenia metabolizmu
komórkowego)
" Aklimatyzacja przystosowanie się organizmu do warunków panujących na dużych
wysokościach
" > 3000 m.n.p.m. wysokość pomiędzy kolejnymi noclegami nie powinna być > 300 600 m
" Po każdym zdobytym 10000 m wysokości należy zrobić dzień odpoczynku
" Tempo aklimatyzacji jest cecha indywidualna
Procesy aklimatyzacyjne w warunkach wysokogórskich
" Zwiększenie ilości oddechów/min
" Wzrost częstości skurczów serca
" Wzmożona biosynteza erytropoetyny
" Wzrost liczby erytrocytów we krwi
" Wzrost ilości hemoglobiny
OSTRA CHOROBA WYSOKOGÓRSKA (AMS)
" 6 12 h bezobjawowo
" Max. nasilenie objawów w 2 3 dobie pobytu w górach, trwają 1 3 doby, ustępują po 4 5 dniach
" Kontynuacja szybkiej wspinaczki może wywołać kolejny napad AMS, częściej z obrzękiem płuc lub mózgu
" Objawy:
26
o Ból głowy
o Nudności i wymioty
o Duszność
o Brak apetytu
o Pogorszenie ostrości widzenia
o Skąpomocz
o Osłabienie
o Gwałtowne pogorszenie samopoczucia
o Senność
o Zaburzenia koordynacji ruchowej
o Zawroty głowy
o Zaburzenia snu
o Okresy bezdechu
" Zapobieganie:
o Aklimatyzacja
o Unikanie nadmiernych wysokości
o Profilaktyka: leki moczopędne (Acetazolamid 250 mg. co 8 12h ), posiłki wysokoweglowodanowe ( 70
%)
" Leczenie:
o Objawowe ( paracetamol, metoklopramid itp. )
o Zejście na niższą wysokość
o Tlenoterapia
o Komora hiperbaryczna
o
WYS. OBRZK PAUC (HAPE)
" Obrzęk po 2 4 dniach w wyniku szybkiego pokonania wysokości > 2500 m
" Dotyczy 1 15 % wspinaczy
" Ryzyko zwiększone u osób po AMS
" Niedotlenienie spowodowanie nadciśnieniem płucnym
" Do obrzęku płuc prowadzi wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych w płucach
27
" Jedna z najczęstszych przyczyn śmierci w wysokich górach
" Objawy:
1. Początkowe
o Suchy kaszel
o Duszność wysiłkowa
o Zmęczenie i osłabienie
o Obniżona tolerancja wysiłku fizycznego
o Przyspieszenie akcji serca i oddechu
o Sinica płytek paznokciowych i warg
2. Pózniejsze
o Mokry kaszel z krwawą wydzieliną
o Rzężenie i charczenie
o Stan podgorączkowy
o Postępujące niedotlenienie
o Zwiększone duszności i sinica
o Pogorszenie stanu psychicznego
o Śpiączka i zgon
" Leczenie: To, co wcześniej + nifedypina, ciepła odzież, pozycja siedząca
WYS.OBRZK MÓZGU (HACE)
" Rozwija się po pokonaniu ok. 3600 m. zwłaszcza u chorych na AMS
" U AMS owców lub HAPE owców pogorszenie stanu może wskazywać na rozwój HACE
" Do HACE prowadzi wzrost przepuszczalności naczyń mózgowych
" HACE rozwija się w ciągu 1 13 dni
" Nieleczony prowadzi do śmierci w ciągu 12 72 h
" Objawy:
1. Wczesne
o Silny ból głowy
o Nudności i wymioty
o Sinica
o Bladość powłok
o Zaburzenia orientacyjne
28
o Zmiany zachowania
o Ataksja i zaburzenia koordynacji ruchowej
o Senność
2. Pózne
o Zaburzenia widzenia
o Zaburzenia czucia
o Niedowład połowiczy
o Drgawki kloniczne
o Odruchy patologiczne
o Zaburzenia czynności jelit i pęcherza
o Halucynacje
o Śpiączka
" Zapobieganie:
o Aklimatyzacja
o Unikanie ryzyka
o Farmakologiczne acetazolamid 250 mg/12h 1 dzień przed wspinaczką i 2 dni od rozpoczęcia
" Leczenie:
o Steroidy (deksametazon 4mg. / 6 h , I dawka 8 mg. domięśniowo)
o Acetazolamid 250 mg / 12 h doustnie)
OBWODOWE OBRZKI WYSOKOŚCIOWE
" U 1/3 Wspinaczy
" Obrzęki głównie twarzy, dłoni, podudzi
" Przyczyna retencja płynów w organizmie, zmniejszenie wytwarzania i wydzielania moczu
" Nie zagraża zdrowiu
" Zapobieganie Acetazolamid
" Leczenie j.w + zejście na niższą wysokość
WYLEWY KRWAWE DO SIATKÓWKI
" U 30 % ludzi wspinających się na wys. > 4200 m.n.p.m.
" 50 60 % na wys. > 5500 m.n.p.m.
" 100 % na wys. . 6800 m.n.p.m.
29
" Współwystępują z innymi objawami chorobowymi podczas pokonywania dużych różnic wysokości
" Do wylewu dochodzi na skutek zwiększonego napływu krwi do naczyń siatkówki
" W patogenezie główną role odgrywają hipoksemia, policytemia oraz wzrost ciśnienia tętniczego podczas
wysiłku
" Wylewy krwawe wchłaniają się samoistnie po 7 14 dniach
" Mogą powtarzać się wielokrotnie podczas pobytu w górach
" Objawy:
o Zwykle brak, ale wylewy w okolicy plamki żółtej mogą spowodować zaburzenia widzenia ( mroczki,
zmniejszenie ostrości widzenia)
o W badaniu dna oka stwierdza się obrzęk i przekrwienie tarczy nerwu wzrokowego, rozszerzone i
poskręcane żyły siatkówki i żylne wylewy krwawe
" Terapia: Brak, zejść na niższą wysokość
ZAKRZEPICA
" Na wys. > 4300 m.n.p.m.
" Objawy
o Zakrzepowe zapalenie żż
o Zakrzepica żylna
o Zatory TT. Płucnych
o Przejściowe ataki niedokrwienne serca
o Udar mózgu
" Przyczyny
o Odwodnienie
o Policytemia
o Niska temperatura
o Obcisłe ubranie
o Brak aktywności ruchowej podczas załamania pogody
" Leczenie
o Hospitalizacja
o Terapia przeciwzakrzepowa
DZIAAANIE NISKIEJ TEMPERATURY
" Temperatura obniża się o 2o C co 300 m.
" Występują duże wahania temperatury spowodowane przez
30
o Intensywne promieniowanie słoneczne w ciągu dnia
o Szybka utrata ciepła w nocy
HIPOTERMIA
" Obniżenie temperatury ciała < 35o C
Dochodzi do niej przy:
" Niskiej T otoczenia
" Wietrznej pogoda
" Mokrym lub letnim ubraniu
" Kontakcie z zimną (< 10o C ) lub letnią Kontakcie z zimną (< 10o C ) lub letnią(< 150C) wodą
" Ryzyko zwiększone przy urazach
" Objawy:
o Dreszcze
o Senność
o Oszołomienie
o Nadpobudliwość
o Powolna, niewyrazna mowa
o Zaburzenia widzenia
o W ciężkich przypadkach:
ż� Spowolnienie akcji serca i oddechu
ż� Ustąpienie dreszczy
ż� Utrata przytomności
ż� Zgon
" Zapobieganie
o Częste i regularne posiłki
o Ciepła i sucha termiczna odzież
o Aktywność fizyczna
o Ciepłe płyny
" Postępowanie: zapobieganie dalszemu wyziębieniu
" Okresy
1. Dreszcze
" Napoje(ciepłe i słodkie), jedzenie
31
" Aktywność fizyczna
2. Ofiara jeszcze przytomna
" Ciepłe napoje dopóki może przełykać
" Ostrożna ewakuacja (tylko niezbędne ruchy)
" Uważna obserwacja
3. Ofiara nieprzytomna, oznaki życia
" Pozycja boczna ustalona
" Przygotowanie do reanimacji
4. Reanimacja do przybycia ekip ratunkowych- brak oznak życia
5. zgon
ODMROŻENIE
" obrażenia tkanki działaniem niskiej temperatury(poniżej o0C)
" może być powierzchowne lub głębokie
" szczególnie narażone obwodowe części ciała (palce rąk,stóp, uszy, nos, policzki)
" objawy:
o zaczerwienienie, mrowienie, swędzenie
o skóra blada, zimna, stwardniała
o możliwe pęcherze
o martwica tkanek
" zapobieganie
o ciepłe i suche ubrania
o wygodne, suche obuwie
o rękawice i kremy ochronne
o częste spożywanie ciepłych napojów
o aktywność fizyczna
o unikanie kontaktu z zimnym podłożem
" leczenie
o ochrona przed ekspozycją
o ciepłe płyny
o nie wolno rozcierać i masować odmrożonej tkanki
32
o zanurzenie w ciepłej wodzie do 37*C i jałowy opatrunek
o nie wolno chodzić z odmrożoną stopą
DZIAAANIE PROMIENI SAONECZNYCH
" przenikalność promieni UV wzrasta o 4% co 300 m. Na wys 4300 m n.p.m jest wyższa o 55% niż na poziomie morza
Oparzenia słoneczne:
" objawy:
o zaczerwienienie i pieczenie skóry
o bolesność skóry
o ból głowy
o pęcherze
" leczenie
o kremy i aerozole(Dermazin, Argosulfan, Panthenol)
o zimne okłady i jałowe opatrunki
Śnieżna ślepota
" objawy
o ból gałek ocznych
o obrzęk powiek i spojówek
o światłowstręt
o okresowa utrata wzroku
o owrzodzenie rogówki
o objawy zapalenia rogówki i spojówek
ż� uczucie piasku w oczach
ż� zaczerwienienie i łzawienie
" zapobieganie- okulary przeciwsłoneczne
" leczenie
o leki przeciwbólowe (proksymetakaina- krople do oczu)
o leki rozszerzające zrenice(cyklopentolat)
o ustaje samoistnie po 24h
33
EKOLOGIA
" nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody i prawidłowościach, które nią kierują
" ekologia człowieka- bada powiązania pomiędzy genetycznymi uwarunkowaniami układu biologicznego człowieka,
a czynnikami środowiska zewnętrznego w jego rozwoju rodowym i osobniczym
" populacja- organizmy jednego gatunku na określonym terenie swobodnie się kontaktujące i krzyżujące
" biotop- abiotyczna część środowiska
" biocenoza- biotyczna część środowiska. Biotop i biocenoza tworzą EKOSYSTEM
Czynniki ekosystemu:
o biotyczne:flora i fauna
o abiotyczne: temperatura,ciśnienie, wilgoć, wysokość n.p.m, opady, ukształtowanie terenu
" ontosfera,ontohabitat- środowisko, które stanowią istoty żywe dla innych organizmów
" ontocenoza- zespół organizmów zasiedlających ustrój(narządy)
" klimat- warunki atmosferyczne na danym obszarze
" mikroklimat- elementy meteorologiczne typowe dla małego obszaru. Wpływają na niego:
o rzezba terenu
o zanieczyszczenia
o mikroklimat miast-urbicenoza
Wpływ temperatury na organizm człowieka
" optymalna temperatura: 36-37*C
" termoregulacja: 36-42*C
" udar cieplny >41*C
o górna granica przeżycia: 45*C
o dolna granica przeżycia: 25-27*C
" temperatura skóry: 27-34*C
" mechaniczne przystosowanie:
" wyczerpanie cieplne- obniżona zdolność przystosowania organizmu do przebywania w klimacie gorącym przez
długi czas
" udar cieplny- nagłe zaburzenie równowagi cieplnej spowodowane przegrzaniem organizmu. Objawy:
o wzrost ciepłoty ciała
o wzrost częstotliwości skurczów serca
o wzmożone pocenie się
34
o utrata wody i soli
o podwyższenie pH krwi przy obniżeniu pH moczu
o złe samopoczucie
o zmniejszenie objętości krwi
o skurcze mm szkieletowych
o obniżenie sprawności manualnej
o przekrwienie skóry
o spadek CTK
Objawy hipoksji
1. do 3000 m n.p.m
" zwiększenie wentylacji płuc
" wzrost ilości hemoglobiny we krwi
" wzrost częstotliwości skurczów serca
2. 3000-5000 m n.p.m.
" Zaburzenia w ośrodkowym UN
" Wzmożona czynność
o Krwiotwórcza
o Nadnerczy
" Rozszerzenie naczyń krwionośnych
" Wzrost zapotrzebowania na witaminy z grup B i E
3. 5000-7000 m n.p.m
" Strefa niepełnej kompensacji
o Szybki spadek nasycenia krwi tlenem
4. 8000-9000 m n.p.m
" Choroba dekompresyjna
o Zawroty głowy
o Zaburzenia oddychania i krążenia
o Upośledzenie wzroku
o Niedowłady kończyn
o Drgawki
o Utrata przytomności, śmierć
35
HAAAS
" Wszelkie niepożądane, szkodliwe, dokuczliwe, nieprzyjemne drgania ośrodka sprężystego oddziałujące na
narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka
" Poziom ciśnienia akustycznego wyrażany jest w dB
" Dopuszczalne poziomy hałasu
o Teren zabudowany
ż� Dzień-60dB
ż� Noc-50dB
o Pomieszczenia
o Dzień-40dB
o Noc-30dB
" Dopuszczalny maksymalny poziom hałasu w Polsce- 85 dB
" yródła
o Ruch samochodowy, kolejowy, tramwajowy, lotniczy
o Obiekty użyteczności publicznej
o Zakłady przemysłowe
o 45-60 dB- hałas dopuszczalny, 75-95dB- hałas generowany
" Działanie na organizm człowieka
o Przeszkadzające
ż� Rozpraszające uwagę
ż� Zmniejsza rozumienie mowy
ż� Wywołuje zmęczenie
ż� Utrudnia odpoczynek i sen
o Uciążliwe
ż� Upośledza słuch
ż� Powoduje objawy nerwicowe
o Szkodliwe
ż� Prowadzi do głuchoty
ż� Uniemożliwia werbalne porozumiewanie się
ż� Wywołuje stres
ż� Wpływa na funkcjonowanie UN
36
ż� Powoduje pogorszenie wzroku
ż� Zależy od:
�� Natężenia
�� Częstotliwości
�� Charakteru
�� Przebiegu czasowego
�� Częstości pojawiania się i czasu narażenia
�� Osobniczej wrażliwości
�� Wieku, płci
�� Stanu zdrowia
Przedziały szkodliwości hałasu
" <35dB- nieszkodliwy
" 35-70dB- zmęczenie UN, utrudniona koncentracja, rozumienie mowy, zakłócenia odpoczynku i snu
" 70-85dB- dolegliwości nerwicowe, zaburzenia fizjologiczne organizmu, szkodzenie słuchu
" 85-130dB- uniemożliwione porozumiewanie się, wpływ na funkcjonowanie narządów zmysłów, liczne schorzenia
o 125dB- próg bólu- pęknięcie lub wtłoczenie błony bębenkowej, rozerwanie łańcucha kosteczek
słuchowych, krwiaki błony bębenkowej
" 130-150dB- trwałe uszkodzenie słuchu, drganie narządów wewnętrznych i ich schorzenia
" Objawy słuchowe:
o Uraz przewlekły- zwyrodnienie zakończeń nerwowych narządu Cortiego, upośledzenie sprawności słuchu
(75-80dB)
o Uraz ostry- uszkodzenie słuchu, szum w uszach, uczucie ucisku w uszach, prowadzi do niedosłuchu lub
głuchoty, powodowany jest przez jednorazowy bodziec akustyczny
" Objawy pozasłuchowe:
o UN- zaburzenia psychiczne, obniżenie sprawności umysłowej, pamięci, koncentracji, bezsenność,
rozdrażnienie
o Układ krążenia- zwężenie naczyń, wzrost CTK, zaburzenia rytmu serca, spadek przepływu krwi w
naczyniach obwodowych, migrena
o Układ pokarmowy- spowolnienie procesów trawiennych i ruchów perystaltycznych jelit
o Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
o Układ oddechowy-przyspieszenie oddechu
o Układ dokrewny- zaburzenia wydzielania trzustki, obniżenie poziomu glukozy, nadczynność tarczycy,
wzrost poziomu adrenaliny
37
o Układ rozrodczy- zaburzenia miesiączkowania, bezpłodność
WIBRACJE
" Drgania mechaniczne przekazywane z ciała stałego bezpośrednio na poszczególne tkanki lub cały organizm
" Podział: ogólne i miejscowe
" Przy dużym natężeniu- uszkodzenie narządów wewnętrznych
" Przy niskim- upośledzone funkcjonowanie narządów. W obu przypadkach uszkodzenia następują wskutek
rezonansu narządów
" Objawy działania wibracji ogólnych- zespół rzekomonerwicowy
o Osłabienie
o Zawroty głowy
o Zaburzenia snu
o Dolegliwości bólowe
o Utrudnione oddychanie
o Tachykardia
o Wzmożone napięcie mm
o Obkurczenie naczyń krwionośnych
o Utrata koncentracji
o Spadek ostrości widzenia na osi czerwień-zieleń
" Długotrwałe działanie wibracji ogólnych- powoduje
o zespół nerwicowy
o Nieżyt żołądka i dwunastnicy
o Zaburzenia słuchu i równowago
o Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
o Zaburzenia hormonalne
Kinetoza- choroba wibracyjna
" Przy częstotliwości >0,5Hz
" Objawy:
o Wymioty
o Bladość skóry
o Nudności
o Podanie środków antycholinergicznych-leczenie
38
Wibracje miejscowe
" Drgania przenoszone na organizm człowieka poprzez kończyny górne- powodują chorobę wibracyjną(zespół
wibracyjny)
" Pojawia się po 3-5 lat pracy z urządzeniami wibrującymi
" Rodzaje
1. Naczyniowa
oNapadowe zaburzenia krążenia w palcach
oBlednięcie opuszek palców
2. Naczyniowo-nerwowa
oZaburzenia czucia dotyku, temperatury, wibracji
3. Kostna
oZniekształcenie szpar stawowych
oZwapnienie torebek stawowych
oZmiany okostnej
4. Mieszana
PROMIENIOWANIE OPTYCZNE
" Podczerwone
" Widzialne
" UV
o UVA
o UVB
o UVC
" yródła UV
o Słońce- 2 połowa czerwca i pierwsza lipca do 14:00- największe natężenie
o Sztuczne- lampy fluorescencyjne, kwarcowe, halogenowe, palniki tlenowo- acetylenowe
UVA
" 315-400nm
" Przenika przez skórę głębiej niż UVB
" Stałe od wschodu do zachodu słońca bez względu na porę dnia i roku
" Wywołuje
o Zjawisko fotostarzenia
39
o Zaczerwienienie skóry
o Efekt kancerogenny
o Efekty polekowe indukowane światłem
UVB
" 280-315 nm
" Powoduje
o Oparzenia słoneczne
o Nie przechodzi przez szkło okienne
o Uszkodzenia DNA, RNA, białek, błon komórkowych
o Pigmentacja opózniona
UVC
" 200-280nm
" Pochłaniane przez warstwę ozonową
" Uszkadza DNA
" Toksyczne dla wielu komórek
" Właściwości bakteriobójcze
" yródło: lampy ksenonowe lub rtęciowe bez filtrów
SZKODLIWY WPAYW UV
" Mutacje- karcynogeneza
" Uszkodzenie rogówki, siatkówki, soczewki
" Zapalenie spojówek
" Zaburzenia widzenia np. śnieżna ślepota
" Aktywator latentnych zakażeń wirusowych
" Ostre objawy skórne
o Rumień
o Pęcherze
o Zniszczenie powierzchni naskórka prowadzące do wtórnej infekcji
o Oparzenia I i II stopnia
o Przyspieszenie starzenia i nowotworów skóry
KORZYSTNY WPAYW UV
40
" Synteza witaminy B3 w skórze-UVB
" Wzrost stężenia melaniny
" Wzrost ukrwienia skóry
" Przyspieszenie wzrostu naskórka
" Regulacja gospodarki hormonalnej
" Wzrost ilości hemoglobiny i erytrocytów
OBJAWY DEFICYTU SAONECZNEGO
" Bladość skóry
" Słaby przepływ krwi i limfy
" Wolniejsze odprowadzanie produktów przemiany materii
" Skłonność do krwotoków
" Zakłócenie pracy UN
" Pogorszenie snu i pamięci
" Zmęczenie i apatia
" Obniżenie wchłaniania wapnia
" Obniżona sprawność fizyczna
" Osłabiona odporność
" Gorsze gojenie ran i złamań
" Zakłócenie gospodarki hormonalnej
" Ciężki przebieg stanów zapalnych
ZASTOSOWANIE UV W MEDYCYNIE
" Leczenie chorób skóry
" Fototerapia noworodków
" Stymulacja biosyntezy witaminy D3
" Regulacja wydzielania melatoniny
" Polimeryzacja materiału dentystycznego (UVA)
" Sterylizacja i odkażanie (UVC)
Promieniowanie widzialne
" 400-780nm
" Termiczne lub fotochemiczne uszkodzenie siatkówki
41
" Olśnienie
Promieniowanie podczerwone
" 780nm-1mm
" IRA- krótkofalowe(780-1400nm)
" IRB- średniofalowe (1400nm-3um)
" IRC- długofalowe (3um-1mm)
" Wpływ temperatury na uszkodzenia skóry
o 44,5*C +/- 1,3*C- ból
o 46-47*C- uszkodzenie skóry
o <50*C- uszkodzenie układów enzymatycznych
" Szkodliwy wpływ
o Podwyższona temperatura skóry
o Wpływ cieplny na oczy(zmętnienie soczewki i jej jądra)
" Korzystny wpływ
o Leczenie nerwobóli
o Leczenie chorób stawów
o Leczenie zapalenia zatok obocznych nosa
POLE ELEKTROMAGNETYCZNE
" Częstotliwość<300GHz
" Fale radiowe
o Niskie częstotliwości <30kHz
o O częstotliwości od 30kHz-300MHz
" Mikrofale- 300MHz-300GHz
" Działanie
o Okresowe wahania ciepłoty ciała i poziomu elektrolitów
o Bóle i zawroty głowy
o Zaburzenia snu i pamięci
o Zmiana w połączeniach interneuronalnych kory mózgu
o Spadek ciśnienia
o Zwolnienie rytmu serca
42
Fale radiowe i mikrofale
" Efekt termiczny
" Zmiany w układzie nerwowym
" Uszkodzenia oczu
" Zmiany w układzie krwiotwórczym i immunologicznych
" Zaburzenia syntezy hemoglobiny i erytropoezy
" Aberracje chromosomowe
" Objawy
o Osłabienie
o Zaburzenia snu i pamięci
o Bóle i zawroty głowy
o Problemy z koncentracją
o Bole gałek ocznych
o Wypadanie włosów
o Zaburzenia pracy serca
o Gwizdy i dzwonienie w uszach
Temat:Zanieczyszczenia hydrosfery
1. Klasy czystości wód
2. Podział i charakterystyka ścieków
3. Wody polisaprobowe
a. Skład fizykochemiczny
b. Organizmy wskaznikowe
4. Wody mezosaprobowe
a. Skład fizykochemiczny
b. Organizmy wskaznikowe
5. Wody oligosaprobowe
a. Skład fizykochemiczny
b. Organizmy wskaznikowe
43
SYTUACJA HYDROLOGICZNA POLSKI
" 1470mln km3- obj. światowej hydosfery, w tym 1350 w morzach i oceanach, 24 w lodowcach, reszta- wody
gruntowe i inne
" Obieg duży:z mórz i oceanów na ląd, rzeki i morza
" Obieg mały: na określonym obszarze
" 600 mm- opad roczny w Polsce
" Nasze państwo jest obszarem hydrologicznie zamkniętym- nie ma dopływów z innych krajów
" Cierpimy na niedostatek wody- 70% kraju
Fizykochemiczne wskazniki zanieczyszczenia wód
" Temperatura: w przedziale 0-25*C
" Smak:słony, gorzki, słodki, kwaśny
" Zapach:
o R- roślinny (plankton, rośliny, ziemia)
o S- specyficzny (obecność związków chemicznych- fenol, aceton, chlor)
o G- gnilny (pleśń, fekalia, butwiejące szczątki, siarkowodór)
o Skala zapachu: 0-5
" Twardość- obecność soli Ca, Mg, Al. (skala 6-stopniowa)
" Odczyn- norma pH: 6,5-8,5
" Mętność- zależy od obecności nierozpuszczonych substancji organicznych i nieorganicznych
" Utlenialność- ilość tlenu potrzebna do utlenienia substancji organicznych zawartych w wodzie. Umowny
wskaznik określa zużycie manganianu VII potasu do utlenienia zawartych w wodzie łatwo utleniających się
substancji organicznych i nieorganicznych. Norma: 4mg/dm3- woda czysta, kilkaset mg/ dm3- woda
zanieczyszczona
" Biologiczne zapotrzebowanie na tlen(BZT5)- wskaznik określający ilość tlenu zużytego do rozkładu związków
organicznych zawartych w wodzie lub ściekach w temp. 20*C w określonym czasie przy użyciu
mikroorganizmów.
Biologiczne wskazniki zanieczyszczenia wód
" Miano coli- najmniejsza ilość wody wyrażona w cm3, w której znajduje się 1 bakteria z grupy Coli
o Woda czysta: 1 bakteria/100cm3
o Woda zanieczyszczona: 1 bakteria/1cm3
" Indeks saprobowości- biologiczny wskaznik czystości wody ustalany za pomocą saprobów charakterystycznych
dla wód o różnym stopniu zanieczyszczenia- tzw. gatunków wskaznikowych
" Zawartość gazów w wodzie
44
o Tlen- zródło:zetknięcie atmosfery i hydrosfery (prądy cyrkulacyjne związane z temperaturą i
wiatrem), fotosynteza
o Dwutlenek węgla- zródło: procesy oddychania, występuje w postaci kwasu węglowego i jego soli, im
głębiej, tym więcej dwutlenku węgla
o Siarkowodór- powstaje, kiedy w wodach brak tlenu, jest toksyczny dla wszystkich organizmów
wodnych
o Metan- szkodliwy, ale nie toksyczny jak w/w
Zanieczyszczenia biologiczne wód
" Pochodzą z gospodarstw domowych (fekalia, ścieki komunalne)
" Wirusy: WZW A, rota wirusy (zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych), polio
" Bakterie:Coli, gronkowiec złocisty, pałeczka czerwonki, pałeczka duru brzusznego
" Grzyby: drożdże i drożdżopodobne
" Pasożyty: tasiemce- bruzdogłowiec szeroki, możliwy uzbrojony i nieuzbrojony, przywry-
schistosomatica(głównie wykrywane metacerkarie), nicienie- glista ludzka, pierwotniaki- Acanthamoeba,
naegleria(trofozoidy i cysty), owady- jako rezerwuar chorób
Główne zanieczyszczenia chemiczne wód
" Detergenty- gospodarstwa, domowe, przemysł papierniczy, farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny
" Środki ochrony roślin(nawozy)- rolnictwo, leśnictwo, przemysł chemiczny
" Fenole krezole- przemysł chemiczny, spożywczy, ścieki komunalne, rafinerie, gazownie, koksownie, garbarnie
" Związki metali ciężkich- transport samochodowy, garbarnie, metalurgia, włókiennictwo, przemysł zbrojeniowy
" Radioizotopy- eksplozje jądrowe, awarie jądrowe, przemysł zbrojeniowy
" Węglowodory aromatyczne- petrochemia, przemysł chemiczny
" Benzyna, nafta, oleje, smary- komunikacja, awarie i katastrofy tankowców i platform wiertniczych, przemysł
paliwowo-energetyczny
Podział wód ze względu na stopień zanieczyszczenia
1. Oligotroficzne
2. Beta-mezotroficzne
3. Alfa-mezotroficzne
4. politroficzne
5. hipertroficzne
Ad1.Oligotroficzne
" wody czyste
" zródła, potoki, jeziora górskie, woda wodociągowa
45
" wody przejrzyste, dobrze oświetlone, bez smaku i zapachu
" doskonale natlenione
" brak dwutlenku węgla
" wody głodne- brak producentów
" rozkład związków wyłącznie tlenowy (butwienie, nitryfikacja)
" mała liczba gatunków, mała liczebność w obrębie gatunku
" oligosaproby:
o nieliczne bakterie(żelaziste)
o glony(zielenice, okrzemki)
o rośliny- mech wodny
o zwierzęta- kiełż zdrojowy, larwy jętki, pstrąg potokowy i tęczowy, larwy chruścików
Ad2. Beta-mezotroficzne
" średni stopień zanieczyszczenia
" górne warstwy większości rzek w środkowym i dolnym biegu, nizinne jeziora
" barwa zielonkawa lub intensywnie zielona
" woda zasobna w materię organiczną
" dobrze naświetlone i natlenione
" zawierają tlen i dwutlenek węgla, brak siarkowodoru
" duża produktywność, dobrze rozwinięci producenci i konsumenci
" duża różnorodność gatunków i duża liczebność w obrębie gatunku
" beta-mezosaproby
o rośliny- moczarka kanadyjska, rzęsa wodna, tatarak
o zwierzęta- orzęski, wrotki, jamochłony, robaki, larwy jętki, pierścienice (pijawki,
dżdżowniczka),stawonogi(rak, ośliczka, rozwielitka), mięczaki(ślimaki, małże), ryby
o glony- zielenice, złoto wiciowce, okrzemki, bruzdnice
Ad3.Alfa-mezotroficzne
" dolne warstwy jezior i rzek
" mętne, nieprzyjemny zapach
" warstwy górne oświetlone, strefa przydenna-brak światła
" brak tlenu
" rozkład beztlenowy
46
" zachodzi eutrofizacja przewaga produkcji nad konsumpcją związana z napływem pierwiastków biogennych
" obecność nutrietów i dwutlenku węgla sprawia, że autotrofy mają możliwość fotosyntezy
" alfa-mezosaproby
o euglena zielona, zielenice, sinice
o grzyby
o orzęski
o wrotki
o larwy muchówek
o ryby karpiowate
Ad4. Politroficzne
" najbardziej zanieczyszczone
" miejsca ujścia ścieków do rzek i jezior, zarośnięte jeziora leśne
" mętne, brunatne, nieprzyjemny zapach(amoniak, metan, siarkowodór)
" brak światła i tlenu
" ogromny zasób materii organicznej
" rozkład beztlenowy (gnicie, fermentacja)
" mało gatunków, duża liczebność w obrębie gatunku
" polisaproby:
o brak autotrofów
o bakterie gnilne
o sinice
o grzyby ściekowe
o rureczniki
o larwy ochotki
o wazonkowce
Ad5. Hypertroficzne
" przede wszystkim ścieki komunalne, do których trafia flora i fauna przewodu pokarmowego ludzi i zwierząt (z kałem
i moczem)
" w większości brak życia
" siedlisko bakterii, grzybów, wirusów
Główne zródła zanieczyszczenia wód
47
" ścieki komunalne i przemysłowe
" wody kopalniane
" spływy powierzchniowe z terenów użytku rolnego
" spływy z terenów przemysłowych i komunalnych
" spływy ze zródeł lokalnych (bez kanalizacji)
" zanieczyszczenia atmosferyczne
" wody podgrzane
W Polsce jest 4 stopniowa ocena jakości wód, klasa jest zdefiniowana na podstawie dopuszczalnych stężeń
Klasa I- nadaje się do celów spożywczych, wykorzystywana w gałęziach przemysłu wymagających najwyższej klasy czystości
wód
Klasa II- cele gospodarskie, do picia dla zwierząt, kąpieliska
Klasa III- woda nadaje się do celów przemysłowych, nawadnianie upraw
Klasa IV- wody pozaklasowe nie spełniające norm
Podział ścieków
1. bytowo-gospodarcze
2. przemysłowe
3. miejskie
4. opadowe
5. radioaktywne
Ad1. Bytowo-gospodarcze
" duże ilości zanieczyszczeń feralnych i mocznika
" środki piorące, detergenty
" odpadki roślinne i zwierzęce
" 60%- materia organiczna, 40%- nieorganiczna
Ad2.Przemysłowe
" Odpady w procesach technologicznych wszystkich gałęzi przemysłu
" Metale ciężkie, cjanki (denaturacja białek enzymatycznych)
48
Ad3.Miejskie
" Bytowe +przemysłowe
" Grozne dla naturalnej fauny i flory
Ad4.Opadowe
" Powstają w czasie opadów atmosferycznych
" Woda zmywa z atmosfery miast, lasów, pól pyły do wód powierzchniowych w postaci materii organicznej,
mineralnej i zawiesiny
" Zaliczamy tu kwaśne deszcze
Ad5.Radioaktywne
" W zakładach przetwarzających i użytkujących związki i pierwiastki promieniotwórcze
Metale ciężkie i skutki ich nadmiaru w organizmie
metal Wpływ na organizm człowieka
Pb " Układ krwiotwórczy- anemia
" Układ nerwowy-uszkodzenie mózgu i nn obwodowych
" Nerki- śródmiąższowe zapalenie nerek, zwłóknienie
" Uszkodzenie wątroby
Hg " Układ nerwowy- widzenie lunetowe, zaburzenia mowy, słuchu, czucia, niezborność chodu, bóle
głowy
" Nerki- zmiany zanikowe nerek
Cd " Uszkodzenie nerek
" Anemia
" Nadciśnienie
49
" Zmiany stawowe
" Osteoporoza
" Kancerogenny
" Teratogenny
Sn " Zaburzenia biosyntezy hemu
" Zakłócenie transportu jonów w błonach
" Hamowanie procesów oddychania
" Zaburzenia układu nerwowego
" Zaburzenia grasicy
Zn " Obniżenie poziomu HDL
" Anemia
" Zaburzenia żołądkowo-jelitowe
" Uszkodzenie trzustki, wątroby i nerek
Cr " Alergie
" Owrzodzenie
" Terato- i karcynogeneza
Co " Kardiomiopatie
" Powiększenie tarczycy
Cu " Zaburzenia układu nerwowego
" Nadciśnienie, zawał
Mn " Układ nerwowy- obniżenie poziomu neurotransmiterów
" Uszkodzenie wątroby
50
Temat: Cytogenetyka- monitorowanie skutków skażeń chemicznych i promieniowania jonizującego
1. Test strukturalnych aberracji chromosomowych- rodzaje strukturalnych aberracji chromosomowych
2. Test wymian chromatyd siostrzanych
3. Test mikrojądrowy
4. Analiza i interpretacja wyników w/w testów
Ad1. Test strukturalnych aberracji chromosomowych
" Cytogenetyczna metoda stosowana do wykrywania czynników mutagennych i kancerogennych
" Wykorzystuje właściwości klastogenne( zdolność substancjo do łamania chromosomów lub chromatyd) badanych
mutagenów fizycznych lub chemicznych
" Przeprowadzany In vitro i In vivo
" Materiał: limfocyty(standardowa hodowla)
" Do przeprowadzenia analizy cytogenetycznej pobiera się krew żylną na heparynę i zakłada się hodowlę komórkową
" Badaną substancję testuje się w 3 stężeniach
" Podłoże+fitohemaglutynina+antybiotyki, surowica cielęca+ substancja badana
" Próba kontrolna nie zawiera substancji badanej
" Hodowla: 37*C, 48h- chodzi o zaobserwowanie aberracji. Przedłużenie hodowli spowoduje mechanizm
autonaprawy
" 2-3h przed końcem- kolcem id
" Szok hipotoniczny
" Utrwalanie 3x (Płyn Carnoya)
" Z uzyskanej zawiesiny sporządza się preparaty mikroskopowe, barwi się je Giemsą i ocenia pod mikroskopem
" Dla każdej dawki ocenia się minimum 100 metafaz, zapisuje się liczbę chromosomów i aberracji
" 2 rodzaje aberracji
o Chromosomowe- uszkodzenia dot. Obu chromatyd (mutageny działają przed replikacją G1 lub G0),
powodowane mutagenami fizycznymi
ż� Wymiany międzychromosomowe (figury wymian, chromosomy di- lub policentryczne)
ż� Wymiany wewnątrzchromosomowe (chromosmy pierścieniowe)
ż� Złamania chromosomów
ż� Przerwy chromosomowe
ż� Fragmenty acentryczne
51
o Chromatynowe- uszkodzenia dot. 1 chromatydy, powstają wskutek działania mutagenów chemicznych w
póznej fazie S lub G2
ż� Złamania chromatynowe
ż� Przerwy chromatynowe
ż� Fragmenty minutowe (minucje)
" Za kryterium działania mutagennego danego związku przyjmuje się statystycznie znamienny wzrost częstości
aberracji w próbie badanej w porównaniu z próbą kontrolną
Ad2. Test SCE
" Służy do oceny związków chemicznych podejrzanych o działanie mutagenne lub kancerogenne oraz do oceny
skutków ekspozycji na mutagen
" Oparty jest on na modelu semikonserwatywnej replikacji DNA
" W teście tym w środowisku, w którym zachodzi replikacja DNA znajduje się bromodeoksyurydyna (BrdU)- analog
tymidyny(wbudowuje się w jej miejsce)
" Prowadzi to do powstania w chromosomach po 2-óch różnych cyklach komórkowych zróżnicowanego wybarwienia
się chromatyd siostrzanych w obrębie każdego chromosomu, chromatydy zawierające BrdU w obu niciach (B-B) są
jasne, w porównaniu z tymi, które zawierają BrdU w 1 nici (B-T). Zachodzą wzajemne przemieszczenia
homologicznych odcinków DNA, które określa się wymianami chromatyd siostrzanych (SCE)
52
53
" Po I podziale- obie chromatydy ciemne
" Po II podziale- jedna ciemna, druga jasna
" poIII podziale- 2/3 jasne, 1/3 ciemna
" Wykończenie tak samo
" 72h (bo są 3 podziały)
" Z każdej hodowli analizuje się pod mikroskopem 50-100 metafaz w mitozie 2 cyklu replikacyjnego (M2)
" Badamy związek, który powoduje istotny wzrost ilości SCE/komórkę - w stosunku do kontroli określany jest jako
genotoksyczny
Ad3. Test mikrojądrowy
" Standardowa metoda wczesnego wykrywania narażenia na czynniki mutagenne
" Wykrywa się skutki działania czynników genotoksycznych powodujących złamania chromosomów (efekt
klastogenny)oraz uszkodzenie wrzeciona podziałowego wyniku zaburzeń wrzeciona podziałowego, chromosomy
nie przesuwają się do dzielącej się komórki i pozostają w cytoplazmie tworząc mikrojądra
" Mikrojądra obserwuje się pod mikroskopem w komórkach interfazowych
" Substancja badana wykazuje działanie genotoksyczne, jeśli wywołuje znamienny wzrost częstości występowania
komórek z mikrojądrami w porównaniu do próby kontrolnej
" Przebieg
o W warunkach In vitro- pobieramy limfocyty krwi obwodowej
o 72h
o NIE DODAJE SI kolcemidu i NIE PRZEPROWADZA SI szoku hipotonicznego
o Na 28h przed końcem- cytohalazyna B- blokuje cytokinezę nie zatrzymując kariokinezy
o W efekcie otrzymuje się komórkę zawierającą 2 jądra otoczone wspólną cytoplazmą i błoną komórkową
o Analiza polega na ocenie 500-1000 komórek dwujądrzastych otoczonych błoną komórkową, w których
mikrojądra widoczne są w postaci drobnych struktur(jednej lub wielu) zabarwionych tak, jak jądro
komórkowe.
54
55

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
biologia Isemestr ćwiczenia

więcej podobnych podstron