MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Mariusz Dyrkacz
Malowanie farbÄ… emulsyjnÄ…
714[01].Z1.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Szablewska Ewa
mgr inż. Romik Zbigniew
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek
Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.05
Malowanie farbą emulsyjną, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
Malarz  tapeciarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Składniki farby emulsyjnej  rodzaje farb 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 7
4.1.3. Ćwiczenia 8
4.1.4. Sprawdzian postępów 9
4.2. Właściwości i zastosowanie farby emulsyjnej 10
4.2.1. Materiał nauczania 10
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 12
4.2.3. Ćwiczenia 12
4.2.4. Sprawdzian postępów 13
4.3. Przygotowanie podłoży pod malowanie farbą emulsyjną 14
4.3.1. Materiał nauczania 14
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.3.3. Ćwiczenia 17
4.3.4. Sprawdzian postępów 21
4.4. Malowanie farbami emulsyjnymi  metody malowania 22
4.4.1. Materiał nauczania 22
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 30
4.4.3. Ćwiczenia 31
4.4.4. Sprawdzian postępów 35
4.5. Obliczanie zużycia farby emulsyjnej oraz materiałów pomocniczych 36
4.5.1. Materiał nauczania 36
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.5.3. Ćwiczenia 37
4.5.4. Sprawdzian postępów 38
4.6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót 39
4.6.1. Materiał nauczania 39
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 41
4.6.3. Ćwiczenia 41
4.6.4. Sprawdzian postępów 42
4.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska dotyczące malowania techniką emulsyjną 43
4.7.1. Materiał nauczania 43
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 43
4.7.3. Ćwiczenia 43
4.7.4. Sprawdzian postępów 43
5. Sprawdzian osiągnięć 44
6. Literatura 49
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystując modułowy program nauczania.
Program taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą aktywnością
i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne
kwalifikacje, stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do awansu zawodowego.
Do nauki otrzymujesz poradnik  Malowanie farbą emulsyjną , który zawiera:
- wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie realizacji
programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do realizacji
materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś nowego),
- wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
siÄ™ nauczysz),
- nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia),
- zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),
- ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co i w jaki
sposób masz wykonać praktycznie),
- sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),
- zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy),
- literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej wykonać
zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy związanej
z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz sięgnąć do
przedstawionych pozycji, które przedstawiają najbardziej aktualną wiedzę w zawodzie.
Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś stałym i w każdej chwili mogą
pojawić się na rynku nowe pozycje.
Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE  właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedz
. Odpowiedzi NIE wskazujÄ… na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego
elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie
praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie
decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z taką formą
sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania, przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc
do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz
daną czynność.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz siÄ™ w trakcie nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować terminologię budowlaną,
- odróżniać technologie wykonania budynku,
- przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
- stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
- rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
- odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
- posługiwać się dokumentacją budowlaną,
- wykonywać przedmiary i obmiary robót,
- wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
- organizować stanowiska składowania i magazynowania,
- transportować materiały budowlane,
- rozpoznawać i dobierać farby i materiały pomocnicze do prac malarskich,
- dobierać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,
- przygotowywać farby i materiały pomocnicze do malowania,
- rozpoznawać oraz dobierać ręczne i mechaniczne narzędzia i sprzęt malarski,
- odczytywać dokumentację budowlaną w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,
- oceniać warunki techniczne przystąpienia do malowania,
- stosować ogólne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
w trakcie przygotowania podłoża i wykonywania robót malarskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku procesu kształcenia powinieneś umieć:
- nazwać i dobrać składniki farby emulsyjnej,
- rozpoznać rodzaje farb emulsyjnych,
- przygotować farby emulsyjne do malowania,
- dobrać narzędzia, sprzęt i materiały pomocnicze do malowania farbą emulsyjną,
- przygotować podłoże pod malowanie emulsyjne,
- nanieść emulsję na podłoże pędzlem, wałkiem lub aparatami natryskowymi,
- pomalować ściany i sufity zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego,
- zorganizować stanowisko robocze do malowania techniką emulsyjną,
- określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału malarskiego,
- dokonać przedmiaru i obmiaru robót malarskich,
- wykonać malowanie emulsyjne z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Składniki farby emulsyjnej - rodzaje farb
4.1.1 Materiał nauczania
Farba emulsyjna składa się ze spoiwa emulsyjnego lub dyspersyjnego, pigmentów oraz
wody. Najczęściej stosowanymi spoiwami farby emulsyjnej są:
- dyspersje wodne poli(octanu winylu), poliakrylanów, poliacetali,
- dyspersje wodne kopolimerów (winylowo  akrylowych, winylowo  maleinowych),
- lateksy kauczukowe (butadieno  styrenowe).
Farby emulsyjne zawierają również substancje powierzchniowo czynne i dodatki jak:
emulgatory, środki zwilżające i zapobiegające pienieniu się.
Spoiwo emulsyjne  zapewnia jednorodność mieszaniny, elastyczność powłoki, odporność
na warunki atmosferyczne i zmywanie, umożliwia powłoce przejście ze stanu ciekłego w stan
stały. Stanowi ono zawiesinę płynnej substancji powłokotwórczej w wodzie. Rozróżniamy dwa
rodzaje emulsji:
- OW (olej w wodzie),
- WO (woda w oleju).
Spoiwami dyspersyjnymi nazywamy trwałe mieszaniny drobinek substancji
powłokotwórczych, nierozpuszczalnych w wodzie, które mieszamy z wodą. W farbach
emulsyjnych dyspersje wodne polimerów stanowią zawiesinę koloidową drobniutkich cząstek
substancji powłokotwórczej w stanie stałym (w postaci galaretowatej) w wodzie.
Pigmenty stosowane w farbach emulsyjnych nadają jej kolor, są odporne na działanie UV
i warunki atmosferyczne. Rozróżniamy pigmenty mineralne i organiczne.
Rozcieńczalnik - reguluje rozlewność i czas schnięcia farby emulsyjnej, może być również
z
ródłem zapachu.
Rys. 1 Wygląd cząsteczek poli(octanu winylu) w dyspersji wodnej w powiększeniu.[6, s.286].
WielkoÅ›ci czÄ…steczki poli(octanu winylu) w skali 1:1 wynosi od 0,1÷4µm. Zawartość
substancji powÅ‚okotwórczej w dyspersji wynosi 40÷60%, a resztÄ™ stanowi woda.
ProdukowanÄ… fabrycznie farbÄ™ emulsyjnÄ… otrzymujemy w postaci gotowej do malowania.
Przed użyciem należy dokładnie ją wymieszać i ewentualnie skorygować konsystencję przez
niewielki dodatek wody, który nie powinien przekraczać 5% objętości pojemnika. Na rynku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
występuje również gotowa farba emulsyjna w postaci pasty, którą należy rozcieńczyć wodą
według wskazówek producenta.
Dostępne na rynku farby emulsyjne zasadniczo dzieli się na trzy rodzaje:
- akrylowe (spoiwem jest żywica akrylowa),
- winylowe (spoiwem jest polichlorek winylu lub polioctan winylu),
- lateksowe (spoiwem może być kauczuk).
Spotykamy również mieszanki akrylowo  lateksowe.
Wyróżniamy również farby emulsyjne strukturalne, tiksotropowe, izolujące. Farby
emulsyjne występują w bogatej ofercie kolorystycznej, są wygodne w użyciu. Przed zakupem
farby emulsyjnej należy zwrócić uwagę na instrukcje podane na opakowaniu:
- wieczko farby - czasami jest pomalowane na kolor farby w puszce,
- okres gwarancji  data produkcji lub okres przydatności,
- szczególne zalecenia  dotyczące środków ostrożności, atesty,
- dane techniczne  lepkość, gęstość, czas schnięcia, zawartość substancji lotnych, wydajność,
- sposób użycia  informacja jakim narzędziem nanosić farbę,
- zastosowanie  informacje o rodzaju podłoży do malowania daną farbą.
Wieczko farby
Zastosowanie
Okres gwarancji
Sposób użycia
Dane techniczne
Szczególne zalecenia
Rys. 2 Dane zawarte na opakowaniu farby emulsyjnej (materiały reklamowe firm budowlanych)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń
1. Z jakich składników składa się farba emulsyjna?
2. Jaką rolę pełni spoiwo w farbie emulsyjnej?
3. Jakie spoiwa nazywamy dyspersyjnymi?
4. Jaką rolę pełni pigment jako składnik farby emulsyjnej?
5. Jak dzielimy farby emulsyjne?
6. Jakie informacje zawiera etykieta na opakowaniu farby emulsyjnej?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapoznaj siÄ™ z charakterystykÄ… farby emulsyjnej podanÄ… na opakowaniu. Przeczytaj tekst
przynajmniej dwukrotnie, a następnie zapisz.
- nazwÄ™ farby,
- przeznaczenie,
- liczbę warstw do uzyskania całkowitego pokrycia,
- czas schnięcia farby.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dwukrotnie i dokładnie informacje podane na etykiecie,
2) wybrać te elementy z informacji, które są wymienione w treści ćwiczenia,
3) zapisać wybrane informacje.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- opakowania farby emulsyjnej,
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
Ćwiczenie 2
Na podstawie podanych nazw spoiw, określ i zapisz rodzaj farby emulsyjnej, do której jest
ono stosowane.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie nazwy podanych spoiw,
2) przyporządkować właściwe spoiwo dla danego rodzaju farby,
3) zapisać odpowiedzi w dzienniczku ucznia,
4) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wypisane na arkuszu papieru nazwy spoiw farb emulsyjnych,
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz
1) nazwać skÅ‚adniki farby emulsyjnej? ðð ðð
2) rozpoznać rodzaje farb emulsyjnych? ðð ðð
3) okreÅ›lić pojÄ™cie: spoiwo dyspersyjne? ðð ðð
4) dokonać podziaÅ‚u farb emulsyjnych? ðð ðð
5) odczytać i zinterpretować informacje zawarte na etykiecie
farby emulsyjnej? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.2. Właściwości i zastosowanie farby emulsyjnej
4.2.1 Materiał nauczania
Techniką emulsyjną nazywa się roboty malarskie wykonywane farbą na spoiwie będącym
emulsją lub dyspersją substancji powłokotwórczych.
Wszystkie farby emulsyjne mają dobrą przyczepności do podłoża, są trwałe i odporne na
ścieranie, czynniki atmosferyczne, wilgoć podłoża. Powłoki otrzymane z tych farb mają
mikroporowatą strukturę, co umożliwia dyfuzję pary wodnej, czyli  oddychanie ściany .
Wygodniejsze w użyciu i zdrowsze są farby wodne emulsyjne, w których rozcieńczalnikiem jest
woda. Farby emulsyjne różnią się rodzajem spoiwa, to znaczy substancji tworzącej powłokę
malarską oraz właściwościami użytkowymi. Spoiwo, obok pigmentów i innych dodatków,
decyduje o właściwościach poszczególnych farb emulsyjnych. Powłoki emulsyjne są wysokiej
jakości, nadają się do zmywania wodą. Pigmenty użyte do tych farb powodują, że ściany
pomalowane nimi nie odbarwiają się pod wpływem promieni słonecznych (UV). Jeżeli w swym
składzie posiadają dodatek środków grzybobójczych, to wykazują odporność na działanie
grzybów. Farby emulsyjne mogą tworzyć powłokę dającą wrażenie:
- połysku (właściwość związaną z ilością światła odbitego przez powierzchnię),
- półmatu (nadającą pomieszczeniu atmosferę ciepła i przytulności),
- matu (nadajÄ…cÄ… pomieszczeniu skromny wyglÄ…d).
Farby emulsyjne akrylowe  (spoiwem jest żywica akrylowa), są bardzo dobrze zmywalne
wodą i czynność tę można wielokrotnie powtarzać. Są odporne na szorowanie gąbką, miękką
szczotką, tworzą twardą powłokę, lecz są paroprzepuszczalne. Pierwsza warstwa schnie
1 godzinę, zaś drugą warstwę można położyć po 6 godzinach od pierwszej. Wykazują się
trwaÅ‚oÅ›ciÄ… powÅ‚oki od 2  10 lat i można je przechowywać od ½ roku do 3 lat.
Farby emulsyjne winylowe (spoiwem sÄ… dyspersje wodne polioctanu winylu lub polichlorek
winylu), dobrze rozprowadzają się i mają bardzo dobre właściwości kryjące, dzięki którym do
pomalowania powierzchni wystarczy jedna warstwa. SÄ… odporne na zmywanie i promieniowanie
słoneczne (nie ulęgają przebarwieniu), są elastyczne, odporne na uszkodzenia mechaniczne,
bezwonne lub o delikatnym zapachu. Szybko schną (1  3 godzin), wykazują trwałość powłoki
od 5  8 lat. Okres przechowywania wynosi od ½ roku do 2 lat.
Farby emulsyjne lateksowe (spoiwem jest dyspersja żywiczna), stanowią podgrupę farb
emulsyjnych, są łatwe do nakładania, bardzo trwałe, pomalowana nimi powierzchnia nie zmienia
koloru przez kilka lat (5-8 lat). Wykazują dużą odporność na ścieranie i zmywanie oraz działanie
światła słonecznego. Pierwsza warstwa pomalowana tą farbą schnie do 2 godzin a drugą możemy
zastosować po 2-6 godzinach.
Farby akrylowo  lateksowe wodne nadają powłoce trwałość dzięki akrylowi i dużą
elastyczność dzięki lateksowi, nie przepuszczają pary wodnej, tworzą powłoki wodoszczelne,
są odporne na działanie promieni słonecznych (UV), rozpuszczalników i wysokiej temperatury.
Farby emulsyjne strukturalne nadają powłoce fakturę, twardość i odporność na ścieranie,
kryją drobne nierówności. Dostępne są w postaci gotowej gęstej masy, proszku lub pasty.
Farby emulsyjne tiksotropowe dobrze rozprowadzajÄ… siÄ™ po powierzchni, nie kapiÄ… podczas
malowania, nie wydzielajÄ… nieprzyjemnego zapachu.
Farby emulsyjne izolujące wykazują bardzo dużą siłę krycia, mają właściwość pokrywania
plam, zacieków, śladów po nikotynie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 Farby emulsyjne są poddawane procesowi schnięcia koalescencyjnego, który przebiega
dwuetapowo:
- w etapie pierwszym następuje odparowanie wody w czasie od 30 minut do 2 godzin,
- w etapie drugim następuje wiązanie cząsteczek spoiwa w czasie do 3 tygodni.
Po zakończeniu tych etapów powłoka zostaje ostatecznie utwardzona i gotowa
do użytkowania (można ją umyć i w razie potrzeby wyczyścić).
Farby emulsyjne nanoszone są na różne podłoża:
- farby lateksowe, winylowe, winylowo-akrylowe służą do malowania tynków, betonów,
ceramiki, płyt gipsowo-kartonowych,
- farby akrylowe służą do malowania tynków, betonu, ceramiki, ścian pokrytych tapetami,
farbami klejowymi i farbami ftalowymi,
- farby akrylowo-lateksowe służą do malowania pomieszczeń o dużej wilgotności
i narażonych na uszkodzenia takich jak łazienki, kuchnie, pralnie, przedpokoje,
- farby strukturalne nadają się na następujące podłoża: beton, tynki, płyty drewnopochodne,
- płyty gipsowo-kartonowe,
- farby izolujące stosujemy na płyty drewnopochodne, stare powłoki z farb olejnych, stare
powłoki z farb wapiennych, podłoża zawierające gips, warstwy kredujące, powierzchnie
z zaschniętymi plamami z wody, tłuszczu, nikotyny, sadzy, płyty styropianowe.
Dzięki różnorodnym właściwościom farb emulsyjnych, stosuje się je niemal na wszystkich
podłożach, w pracach wewnętrznych i elewacyjnych. Wyjątek stanowią podłoża ze stali lub
żeliwa, na których nie można malować bezpośrednio farbą emulsyjną, ponieważ podłoża te silnie
korodujÄ….
Farby emulsyjne akrylowe stosujemy do malowania wnętrz, szczególnie wymagających
częstego zmywania: w pokojach dziecinnych, przedszkolach, szkołach. Pomalowane
pomieszczenia należy wietrzyć, aż do zaniku specyficznego zapachu. Odmiany tej farby
charakteryzujące się dużą odpornością na czynniki chemiczne, stosuje się na elewacjach lub
we wnętrzach narażonych na działania atmosfery przemysłowej, a także na podłożach
wykazujących odczyn alkaliczny. Sprzedawane są zwykle w opakowaniach o pojemności od
0,75litra do 100litrów.
Farby emulsyjne lateksowe, podobnie jak akrylowe, stosujemy do malowania pomieszczeń.
Zaleca się, aby do malowania sufitów używać farby białej i matowej, powodującej złudzenie
gładkości.
Farby winylowe stosujemy we wszystkich rodzajach budynków, zarówno wewnątrz jak
i na zewnÄ…trz.
Farby strukturalne możemy zastosować na ściany lub sufity, szczególnie wtedy, gdy
powierzchnie te zawierają drobne usterki. Nadanie ścianom i sufitowi faktury jest metodą ich
upiększenia i na ogół wystarczy położyć jedną warstwę (patrz rys.3).
Farby izolujÄ…ce stosujemy do malowania zabrudzonych powierzchni jak i do wykonywania
nowych renowacyjnych powłok malarskich w reprezentacyjnych obiektach: pałacach, willach,
restauracjach, kościołach, muzeach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Rys. 3 Zastosowanie farby emulsyjnej strukturalnej do uzyskania różnych efektów
(materiały reklamowe firm budowlanych)
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie właściwości charakteryzują farby emulsyjne?
2. Jakie znasz rodzaje farb emulsyjnych?
3. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej akrylowej?
4. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej winylowej?
5. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej lateksowej?
6. Na czym polega koalescencyjne schnięcie powłok malarskich?
7. Jak można podzielić farby emulsyjnych ze względu na stopień połysku?
8. Na jakie podłoża nanosimy farbę emulsyjną strukturalną?
9. Na jakie podłoża nie należy stosować farby emulsyjnej?
10. Do jakich wnętrz zastosujesz farbę emulsyjną akrylową?
11. Na jakie powierzchnie zaleca siÄ™ stosowanie farby emulsyjnej lateksowej?
12. Do jakich powierzchni stosujemy farby emulsyjne izolujÄ…ce?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Powierzchnia ściany jest zabrudzona plamami, ma wiele zacieków i śladów po nikotynie.
Którą z wymienionych farb pokryjesz te zabrudzenia:
- emulsyjnÄ… akrylowÄ…?
- emulsyjnÄ… lateksowÄ…?
- emulsyjnÄ… izolujÄ…cÄ…?
Zapisz nazwę wybranej farby i uzasadnij swój wybór.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie własności i zastosowania podanych farb emulsyjnych,
3) wybrać prawidłowy rodzaj farby,
4) zapisać odpowiedz
,
5) uzasadnić wybór farby.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- farby.
Ćwiczenie 2
Dla następujących spoiw: żywica akrylowa, dyspersja wodna polioctanu winylu, polichlorek
winylu, określ rodzaj farby emulsyjnej, w jakiej zostaną wykorzystane i zapisz prawidłową
odpowiedz
.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie spoiwa stosowane w farbach emulsyjnych,
2) dokonać wyboru farby emulsyjnej zawierającej spoiwo podane w ćwiczeniu,
3) zapisać prawidłową odpowiedz
.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz
1) wymienić wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci fizyczne farb emulsyjnych? ðð ðð
2) wyjaÅ›nić schniÄ™cie farb emulsyjnych w procesie koalescencji? ðð ðð
3) podać przykÅ‚ady zastosowania farb emulsyjnych? ðð ðð
4) rozróżnić farby ze wzglÄ™du na ich poÅ‚ysk? ðð ðð
5) rozróżnić rodzaje farb emulsyjnych? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.3. Przygotowanie podłoży pod malowanie farbą emulsyjną
4.3.1. Materiał nauczania
Wszystkie prace związane z przygotowaniem podłoża do malowania należą do najbardziej
odpowiedzialnych zadań malującego. Dobra jakość tych prac i trwałość wykonanych
zabezpieczeń gwarantuje efekt końcowy, czyli otrzymanie wysokiej jakości powłoki malarskiej.
Przygotowanie podłoży do malowania wymaga zbadania ich stanu, oczyszczenia i naprawy
wszystkich uszkodzeń. Możemy wymienić następujące etapy przygotowywania podłoża
do malowania:
1) ocena stanu podłoża (czystość, nośność, stabilność, równość, chłonność, wiek i rodzaj),
2) oczyszczanie podłoża,
3) wzmacnianie podłoża,
4) wyrównywanie i uzupełnianie ubytków,
5) redukcja chłonności.
Przygotowanie powierzchni do malowania farbą rozpoczynamy od sprawdzenia, czy podłoże
wolne jest od kurzu, olejów, smarów, resztek farb, zapraw, klejów. Podłoże nie powinno kruszyć
się, pylić ani rozwarstwiać. Można to sprawdzić opukując podłoże młotkiem lub zarysowując
ostrym narzędziem (gwoz
dziem). Jeżeli gwóz
dz
bez trudu rysuje tynk, czy powoduje jego
osypanie  należy tynk usunąć i położyć nowy. Gdy słyszymy głuchy odgłos przy opukiwaniu
młotkiem, tynk należy usunąć.
Wszystkie gwoz
dzie, haki, wkręty rozprężne usuwamy. Małe otworki wypełniamy kitem
akrylowym a większe gipsem szpachlowym (patrz rys.6B i rys.7C).
Jeżeli powierzchnie są równe, wystarczy je odkurzyć, a następnie zmyć pędzlem lub gąbką
nasączoną 2  3% roztworem wodnym mydła malarskiego. Następnie można podłoże
zagruntować farbą podkładową. Można też przeszlifować drobnoziarnistym papierem ściernym
(czyszczarką), nawiniętym na drewniany klocek, a następnie odkurzyć.
Jeśli podłoże jest wykonane z płyt kartonowo  gipsowych lub drewnopochodnych,
sprawdzamy czy nie ugina się więcej niż 1mm pod wpływem nacisku ręki, ponieważ zbyt mała
sztywność może spowodować pękanie i odpadanie warstw farby.
Usuwanie zanieczyszczeń na podłożu przed jego pomalowaniem jest bardzo istotne.
Szczególnie ważne jest oczyszczenie plam nikotynowych, z sadzy, żywic, ponieważ mogą
powodować przebarwienia powłok malarskich. Nawet bardzo stare plamy tych substancji na
powierzchni podłoża osłabiają znacznie przyczepność warstw wyrównujących. Po oczyszczeniu
i odtłuszczeniu należy zaplamione miejsca zmatowić papierem ściernym. Jeżeli w podłoże
wniknęły pleśnie albo grzyby, należy ten fragment podłoża odkuć, a następnie zaizolować
preparatem grzybobójczym (patrz rys. 7A i B).
Rys. 4 Zniszczenie podłoża przez mikroorganizmy (materiały reklamowe firm budowlanych)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
 Podłoże przeznaczone do malowania należy tak przygotować, aby reperowane miejsca nie
różniły się fakturą od pozostałych części ścian  dlatego zwykle naprawy powinno się
wykonywać z takiej zaprawy, z jakiej wykonany był uprzednio tynk. Rozróżniamy podłoża
betonowe, tynki cementowo  wapienne, cementowe , wapienne i gipsowe.
Do bardzo częstych defektów powierzchni ścian i sufitów betonowych należą pęknięcia,
ubytki na stykach elementów wielkopłytowych, które należy wypełnić zaprawą cementową, po
uprzednim nasyceniu miejsca naprawianego wodą. Pęknięcia wymagają uzbrojenia siatką
metalowÄ… lub tekstylnÄ….
Świeże tynki cementowe, cementowo  wapienne i wapienne mają odczyn alkaliczny,
dlatego w tym stanie mogą być malowane jedynie farbami o odczynie alkalicznym. Nie mogą
być pokrywane szczelnymi powłokami lakierowymi, ponieważ zamkną one dopływ dwutlenku
węgla niezbędnego do utwardzania się tynku
Chłonność podłoża możemy sprawdzić przez pomalowanie wodą fragmentu ściany
i obserwację jak szybko ona wsiąka. Aby zmniejszyć nasiąkliwość podłoża stosujemy
gruntowniki, które nanosimy pędzlem szerokości 10  15 cm na małe powierzchnie, ławkowcem
lub wałkiem na większe powierzchnie. Jeśli podłoże jest nowe, zaleca się odczekać 3  6
miesięcy przed podjęciem prac, z uwagi na skurcz betonu i zapraw oraz osiadanie konstrukcji
budynku. Uzupełnianie ubytków w ścianach betonowych wykonujemy zaprawą, która szybko
twardnieje. Słabe podłoża należy wzmocnić przez gruntowanie, ponieważ uzyskujemy wówczas
lepszą przyczepność oraz redukcję chłonności wody.
Gruntowanie należy przeprowadzić przed nałożeniem nowych warstw wyrównujących oraz
przed uzupełnieniem ubytków. Do gruntowania zbyt nasiąkliwych tynków przed malowaniem
emulsyjnym stosujemy gruntownik regulujący chłonność podłoża. Gruntowanie należy wykonać
pędzlem o bardzo sztywnej szczecinie, aby dokładnie wetrzeć gruntownik w podłoże. Można też
przeprowadzić gruntowanie rozcieńczoną farbą emulsyjną.
A  próbne malowanie wałkiem (przy słabej przyczepności na pomalowanej
powierzchni pozostaną małe płatki oderwanej starej farby).
B  przyłożenie mokrego palca (jeśli kciuk zmoczony wodą pozostawi ciemny
ślad, to nowo naniesiona farba odpadnie).
C  przyklejenie taśmy samoprzylepnej (jeżeli na oderwanej taśmie nie
pozostaną płatki starej farby  przyczepność prawidłowa, w przeciwnym
wypadku podłoże jest słabe i należy je utwardzić przez nasączenie ściany
preparatem do gruntowania).
Rys. 5 Sposoby sprawdzania przyczepności podłoża [5, s.7]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
A  gruntowanie
B  wypełnianie małych ubytków
C  wypełnianie uszkodzeń w narożu wypukłym (drewnianą
łatę przykładamy do jednej ściany, szpachlówką wypełniamy
ubytek na drugiej ścianie i wygładzamy nierdzewną pacą.
Odsuwamy deskę i odczekujemy aż szpachlówka zacznie
wiązać. Wtedy przykładamy deskę do drugiej ściany
i powtarzamy czynności jak przy pierwszej. Naprawione
naroże musi mieć równą linię pionową).
Rys. 6 Naprawa powierzchni podłoża [5, s.6]
A  izolowanie zacieków
B  usuwanie pleśni, grzybów
C  zaklejanie małych otworów
Rys. 7 Przygotowanie podłoży pod malowanie emulsyjne [5, s.7]
Przed malowaniem wysokojakościowym podłoże wyrównujemy specjalnymi szpachlówkami
Są nimi najczęściej różnego rodzaju masy gipsowe lub akrylowe. Świeże tynki można
szpachlować dopiero po upływie około miesiąca od ich położenia  jest to czas niezbędny, aby
tynk dobrze związał i zaszły w nim do końca wszystkie reakcje chemiczne.
Świeży tynk nie wymaga białkowania przed malowaniem techniką emulsyjną lub przed
wykonaniem gładzi, ponieważ w podłożu cementowo-wapiennym jest wystarczającą ilość wapna
by pełnić funkcje ochronną podłoża. Jeśli powierzchnie (ściany i sufity) są nowe i w miarę
gładkie, należy użyć gotowej szpachlówki (gips, masa akrylowa), którą nakładamy warstwami
grubości 1-2 mm, jednokrotnie lub dwukrotnie.
Jeśli w nowym podłożu występują większe nierówności, można je zlikwidować używając
sypkiej szpachlówki, którą po zarobieniu wodą nakładamy jednorazowymi warstwami grubości
do 3cm.
Tynki gipsowe należy przed szpachlowaniem zagruntować, ponieważ gips jest materiałem
bardzo chłonnym, odciągającym wodę z warstwy szpachli, która nie może prawidłowo i powoli
wyschnąć.
Samodzielnie można przygotować gruntowniki wapienne, mydlane, klejowe, krzemianowe,
pokostowe oraz dyspersyjne. Ten ostatni służy do gruntowania zbyt nasiąkliwych tynków pod
powłoki emulsyjne. Jest to roztwór dyspersji polioctanu winylu w wodzie w stosunku
objÄ™toÅ›ciowym 1÷5.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 8 A
ączenie płyt gipsowych siatką malarską przed szpachlowaniem podłoża
(materiały reklamowe firm budowlanych)
Rys. 9 Nakładanie masy szpachlowej na łączeniu płyt gipsowych (materiały reklamowe firm budowlanych)
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz podłoża malarskie?
2. Jakie są etapy przygotowania podłoża pod malowanie emulsyjne?
3. Czym wypełniamy większe ubytki w podłożach?
4. Jakim materiałem wypełniamy małe ubytki w podłożach?
5. W jakim celu stosujemy gruntowniki?
6. Jak sprawdzamy przyczepność podłoża?
7. Dlaczego nie należy białkować świeżego tynku cementowo - wapiennego?
8. W jakim celu gruntujemy przed malowaniem podłoże gipsowe?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sprawdz
przez próbne malowanie wałkiem, czy stara powłoka na ścianie ma dobrą
przyczepność do podłoża. Oceń stan przyczepności, zapisz odpowiedz
i uzasadnij jÄ….
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie sposoby badania przyczepności podłoża,
2) wybrać odpowiednie narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
3) zbadać przyczepność podłoża sposobem podanym w ćwiczeniu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4) określić, czy podłoże posiada właściwą przyczepność i zapisać wnioski,
5) uzasadnić zapisaną odpowiedz
,
6) uporządkować stanowisko pracy,
7) zgłosić gotowość wykonania zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko z badanym fragmentem podłoża,
- wałek malarski,
- farba emulsyjna,
- wiadro malarskie,
- folia malarska,
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Sprawdz
, używając taśmy malarskiej, czy stara powłoka na ścianie ma dobrą przyczepność
do podłoża. Oceń stan przyczepności, zapisz odpowiedz
i uzasadnij.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie sposoby badania przyczepności podłoża,
3) wybrać odpowiednie narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
4) zbadać przyczepność podłoża sposobem podanym w ćwiczeniu,
5) określić, czy podłoże posiada właściwą przyczepność i zapisać wnioski,
6) uzasadnić zapisaną odpowiedz
,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zgłosić gotowość wykonania zadania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko z badanym fragmentem podłoża,
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- taśma malarska.
Ćwiczenie 3
Dokonaj naprawy wszystkich ubytków oraz wad podłoża z płyty gipsowo - kartonowej przed
wykonaniem malowania emulsyjnego, korzystając z narzędzi i materiałów dostępnych na
stanowisku pracy. Ubytki to: małe uszkodzenia, głębokie uszkodzenie, rozległe uszkodzenia oraz
plamy po oleju.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z treścią ćwiczenia, które ma wykonać,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
2) rozpoznać uszkodzenia, które powinien naprawić,
3) ustalić jakie narzędzia i materiały będą potrzebne do naprawienia uszkodzeń,
4) pobrać narzędzia materiały i narzędzia,
5) ustalić kolejność robót,
6) naprawić ubytki i wady podłoża, przestrzegając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
7) uporządkować miejsce pracy i wyczyścić narzędzia.
8) zgłosić gotowość wykonania ćwiczenia,
9) zaprezentować efekt wykonanej pracy z uzasadnieniem przyjętych rozwiązań.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko do wykonania pracy,
- gips szpachlowy,
- gładz
szpachlowa,
- woda,
- papier ścierny,
- szpachelki różnej wielkości,
- szpachla,
- wiadro,
- mieszadło,
- szczotka druciana,
- naczynie do czerpania wody,
- czyszczarka,
- folia malarska,
- taśma malarska,
- rękawice ochronne,
- maska przeciwpyłowa.
Ćwiczenie 4
Dokonaj naprawy wypukłego naroża ściany, na wyznaczonym fragmencie podłoża
o powierzchni 3 m², przygotowujÄ…c go pod malowanie farbÄ… emulsyjnÄ….
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) ustalić narzędzia potrzebne do wykonania pracy i pobrać je,
2) określić rodzaj naprawianego podłoża,
3) pobrać materiały do wykonania pracy,
4) ustalić kolejność wykonania pracy,
5) zabezpieczyć miejsce pracy przed zabrudzeniami,
6) naprawić naroże,
7) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
8) uporządkować miejsce pracy i oczyścić narzędzia,
9) zgłosić wykonanie zadania,
10) zaprezentować wykonaną pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zaprawa dobrana do rodzaju naprawianego podłoża,
- gips szpachlowy,
- naczynie z wodÄ…
- mieszadełko,
- drewniana Å‚ata lub wÄ…ska deska,
- nierdzewna paca,
- poziomica,
- szpachelka,
- wiadro.
Ćwiczenie 5
Wykonaj szpachlowanie podÅ‚oża o powierzchni 4m² gotowÄ… szpachlówkÄ…. PodÅ‚oże bÄ™dzie
malowane farbami emulsyjnymi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) ustalić i zapisać plan działania,
2) pobrać materiały do wykonania pracy,
3) pobrać narzędzia do wykonania szpachlowania,
4) zabezpieczyć miejsce pracy przed zabrudzeniami,
5) wyszpachlować podłoże,
6) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny w czasie wykonywania pracy,
7) uporządkować miejsce pracy i oczyścić narzędzia,
8) zgłosić wykonanie zadania,
9) zaprezentować wykonaną pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- gotowa szpachlówka,
- naczynie z wodÄ…
- mieszadełko,
- nierdzewna paca,
- szpachelka,
- wiadro,
- papier ścierny,
- folia malarska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz
1) przygotować podÅ‚oże pod malowanie emulsyjne? ðð ðð
2) wypeÅ‚nić maÅ‚e ubytki w podÅ‚ożu? ðð ðð
3) wypeÅ‚nić wiÄ™ksze ubytki w podÅ‚ożu? ðð ðð
4) sprawdzić i ocenić przyczepność podÅ‚oża? ðð ðð
5) dokonać wyboru narzÄ™dzi i materiałów do przygotowania podÅ‚oża? ðð ðð
6) wykonać szpachlowanie podÅ‚oża pod malowanie emulsyjne? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.4. Malowanie farbami emulsyjnymi  metody malowania
4.4.1. Materiał nauczania
Po prawidłowym i starannym przygotowaniu podłoża należy wykonać pewne czynności
wstępne przed wykonaniem malowania emulsyjnego:
- dokładnie zabezpieczyć całą powierzchnię podłogi folią malarską przed przypadkowym
zachlapaniem,
- zabezpieczyć przełączniki elektryczne (przez zdemontowanie i zaizolowanie przewodów 
przy wyłączonym z
ródle prądu, przez oklejenie taśmą malarską, przez pomalowanie małym
pędzelkiem artystycznym lub płaskim ściany wokół przełącznika tak aby go nie pobrudzić
(patrz rys.10 A, B, C),
- rozłożyć na folii karton lub papier makulaturowy, który wchłonie rozchlapaną farbę,
- przygotować podłoże,
- przygotować narzędzia i sprzęty używane podczas malowania farbą emulsyjną,
- przygotować materiały przeznaczone do malowania i dostarczyć na stanowisko robocze,
- oczyścić opakowanie farby emulsyjnej (patrz rys.11A),
- sprawdzić datę ważności farby emulsyjnej,
- odmierzyć potrzebną ilość farby emulsyjnej,
- przed malowaniem wymieszać starannie farbę w pojemniku tak, aby nie spowodować jej
spienienia (patrz rys.11C),
- jeżeli farba zawiera zbite grudki, przecedzić ją przez sito malarskie,
- sprawdzić konsystencję farby na podstawie próbnego malowania na danym podłożu (podłoże
bardziej nasiąkliwe wymaga wcześniejszego zagruntowania),
- określić zabarwienie farby na podstawie próbnego wymalowania, najlepiej na właściwym
podłożu lub płycie kartonowo  gipsowej, po wyschnięciu powłoki.
Rys. 10 Zabezpieczenie przełączników [5, s.17] Rys. 11 Przygotowanie farby emulsyjnej [5, s.16]
A  wymontowanie przełącznika,
A  oczyszczenie wieczka puszki,
B  malowanie pędzelkiem,
B  otwarcie wieczka puszki,
C  zaklejenie taśmą malarską.
C  mieszanie farby.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Powierzchnia, którą mamy pomalować musi być sucha. Nie należy jej malować, jeżeli
temperatura w pomieszczeniu wynosi mniej niż 5°C i przekracza 25°C, a wilgotność powietrza
przekracza 80%. Dla malowania emulsyjnego najkorzystniejsze warunki występują przy
temperaturze 12÷18°C. Bardzo ważnym elementem podczas malowania jest wietrzenie
pomieszczenia, ale należy unikać przeciągów, bezpośredniego nasłonecznienia, a grzejniki
w pomieszczeniu należy wyłączyć z pracy, ze względu na ochronę przed zbyt szybkim
wysychaniem nanoszonej powłoki. Dlatego najlepiej malować jest latem lub wiosną, kiedy na
zewnątrz jest ciepło.
Należy pamiętać o kolejności malowania wnętrza farbą emulsyjną:
- najpierw malujemy naroża poziome i pionowe (patrz rys.12 i rys.13),
- potem część ścian przy cokołach i ościeżnicach (patrz rys.14 i rys.15),
- następnie sufit (patrz rys.16),
- na końcu malujemy poszczególne ściany i powierzchnie za grzejnikami (patrz rys.17
i rys.18).
Rys. 12 Malowanie emulsyjne naroży poziomych pędzlem krzywikiem [3, s.96]
Rys. 13 Malowanie emulsyjne naroży pionowych wałkiem okrągłym [3, s.96]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 14 Malowanie ściany przy cokole poduszką Rys. 15 Malowanie ściany przy ościeżnicy
wałkiem z blaszką przy gąbce [3, s.97]
malarskÄ… [3, s.96]
Rys. 16 Malowanie sufitu [3, s.96] Rys. 17 Malowanie ściany [3, s.97]
Rys. 18 Ścianę za grzejnikiem malujemy wałkiem na długiej rączce [3, s.97]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rozróżniamy podstawowe metody malowania:
1) malowanie pędzlem,
2) malowanie wałkiem malarskim,
3) malowanie natryskowe.
Używając farby emulsyjnej, która łatwo się nakłada, dobrze schnie i nie ma intensywnego
zapachu, charakterystycznego dla farb na spoiwie bezwodnym, najłatwiej rozprowadzać ją
pędzlem, który po zakończeniu pracy oczyścimy wodą. Do malowania emulsyjnego używamy
pędzla ławkowca, pędzli płaskich, pędzla kaloryferowego, pędzli artystycznych.
Podczas malowania, włosie pędzla zanurzamy tylko do 1/3 długości. Nadmiar farby
usuwamy przeciągając pędzlem po boku naczynia. Malując pędzlem, na ogół nakładamy na
podłoże dwie warstwy (przy malowaniu wysokojakościowym  trzy). Przy malowaniu pierwszej
warstwy możemy użyć farby emulsyjnej o rozrzedzonej konsystencji. Taka farba emulsyjna
łatwiej pokrywa podłoże, wnikając w jego pory i wyrównując malowaną powierzchnie. Drugą
warstwę malujemy po wyschnięciu pierwszej farbą nierozcieńczoną. Pędzle po malowaniu
emulsyjnym myjemy wodÄ…, wyciskamy nadmiar wody i owijamy woreczkiem foliowym do
przechowania.
Rys. 19 Kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu emulsyjnym ścian i sufitów
a) pierwsza warstwa farby, b) druga warstwa farby [6, s.430]
Przy wykonywaniu powłok dwuwarstwowych farbą emulsyjną, stosuje się malowanie
na krzyż - kierunek pociągnięć pędzla w drugiej warstwie powinien być prostopadły do kierunku
pociągnięć pędzla pierwszej warstwy (patrz rys.20).
Rys. 20 Schemat zasady malowania  na krzyż [6, s.95]
1  kierunek pociągnięcia pędzla przy wykonywaniu pierwszej warstwy, 2  przy wykonywaniu drugiej warstwy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Malowanie farbą emulsyjną ścian i sufitów najczęściej wykonujemy farbą półmatową lub
matową, ponieważ uzyskujemy efekt połączenia delikatności z dobrą zmywalnością. Używając
pędzla należy pamiętać o prawidłowej technice malowania - pędzel trzymamy pod katem
45 stopni do malowanej powierzchni i naciskamy tylko tyle, by włosie lekko się uginało. Farbę
nanosimy równomiernie, lekkimi ruchami, wygładzając pomalowaną powierzchnię zgodnie
z kierunkami i kolejnością pokazaną na rysunku (patrz rys.19).
Przy malowaniu sufitów i ścian (duże powierzchnie), rozprowadzamy farbę pędzlem,
stosując zasadę malowania  mokre na mokre . Polega ona na tym, że nie dopuszczamy do
nadmiernego wyschnięcia farby na stykach pomalowanej już części powierzchni (ściany, sufitu)
z malowaną w dalszej kolejności. W miejscach styku należy szczególnie starannie rozprowadzać
farbą emulsyjną, aby nie powstały miejscowe zgrubienia (patrz rys.21).
A  miejscowe zgrubienie
na stykach sÄ…siednich
pomalowanych warstw.
Rys. 21 Zasada malowania  mokre na mokre [5, s.20]
Jeśli do malowania farbą emulsyjną użyjemy wałka, to najlepiej aby posiadał on krótkie
włosie z włókna syntetycznego. Farba emulsyjna rozmiękcza futro z włókna naturalnego, a wałek
z futrem o długim włosiu spowoduje uzyskanie faktury  skórki pomarańczowej .
Najczęściej stosujemy do malowania ścian i sufitów wałki o szerokości 18cm  25cm. Do
malowania używamy kuwety (plastikowe płytkie naczynie z wgłębieniem tworzącym zbiornik na
farbę i pochyłą częścią ociekową, z jodełkowo ustawionymi garbkami. Wałek przed malowaniem
należy zanurzyć w wodzie i strząsnąć nadmiar wody, tak aby wewnątrz był wilgotny. Taki zabieg
ułatwi nasączanie go farbą i umycie po malowaniu. Wałek zanurzamy całkowicie w farbie,
a nadmiar usuwamy, przetaczając go kilkakrotnie po części ociekowej kuwety lub kratki
ociekowej. Wałek po użyciu farby emulsyjnej myjemy pod bieżącą wodą, wyciskamy
i zostawiamy do wysuszenia. Celem uzyskania ozdobnej faktury malowanej powierzchni można
użyć wałków malarskich przeznaczonych do tego rodzaju malowania. Fakturę ozdobną można
uzyskać używając pędzli tamponowych, gąbki, zwitka papieru, kawałka gumy.
Malowanie sufitu wałkiem rozpoczynamy od przetoczenia go wzdłuż naroża, w odległości
10cm  15cm od krawędzi pasa odcinającego (naniesionego wałkiem narożnym lub pędzlem).
Następnie przetaczamy wałek w kierunku przeciwnym  tak, aby pas poprzednio nałożony
połączyć z pasem odcinającym. Następnie nanosimy kolejny pas w tej samej odległości (10cm 
15cm) od poprzednio wymalowanego. Czynności powtarzamy do pokrycia całego sufitu.
Malowanie wałkiem sufitów wykonujemy stosując zasadę  mokre na mokre .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
A  osączanie wałka na
B  nanoszenie pierwszego
kuwecie malarskiej.
pasa.
Rys. 22 Malowanie wałkiem sufitu [5, s.21]
Ścianę możemy malować jednym z podanych sposobów:
1) przesuwamy wałek pionowani pociągnięciami od góry do dołu. Najwygodniej użyć do tego
celu wałka, nałożonego na kij teleskopowy,
2) świeżo umoczony i odsączony wałek przetaczamy jednym pasem od dołu ku górze.
Następnie przetaczamy wałek ruchami skośnymi, zygzakowatymi rozprowadzając farbę na
większej powierzchni. Na końcu przetaczamy wałek pionowymi pasami nachodzącymi na
siebie w kierunku od dołu ku górze i odwrotnie.
A  wstępne naniesienie farby,
B  wstępne jej
rozprowadzenie,
C  rozprowadzenie farby
na powierzchni.
Rys. 23 Zasada malowania wałkiem [5, s.22]
Rys. 24 Kolejność pokrywania farbą większych powierzchni ścian [5, s.22]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
 Inną metodą malowania farbami jest malowanie natryskowe, które wykonujemy aparatami
natryskowymi. Farba w aparacie natryskowym jest pompowana do dyszy rozpylajÄ…cej pod
wpływem drgań metalowej membrany. Używając aparatu natryskowego nie wolno nim
wykonywać ruchów wahadłowych, lecz prowadzić go zawsze równolegle do ściany, w odległości
15cm  30cm od niej.
a)
b)
Rys. 25 Przykładowe aparaty natryskowe: a) do podłączenia z kompresorem; b) elektryczny (materiały reklamowe
firm budowlanych)
Malowanie natryskowe możemy wykonać trzema sposobami:
1) przesuwamy pistolet z farbą poziomymi pasmami równoległymi, zachodzącymi na siebie,
w przeciwległych kierunkach. Zmiana kierunku ruchu musi następować poza malowaną
powierzchniÄ… (patrz rys.26A),
2) nanosimy farbę tak samo, ale w dwóch warstwach, z wzajemnie krzyżującymi się ruchami
pistoletu (patrz rys.26B),
3) przesuwamy pistolet ruchem zygzakowym, pasmami pionowymi lub poziomymi, wzajemnie
zachodzÄ…cymi na siebie (patrz rys.26C).
A  równoległe,
B  krzyżowe,
C  zygzakowate.
Rys. 26 Kierunki przesuwania aparatu przy powierzchni malowanej [5, s.23]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
 Naroża należy malować w taki sposób, aby nie powodować zgrubień farby. Naroża wklęsłe
malujemy nakładając farbę emulsyjną wyłącznie na tworzące je ściany. Jeżeli naroże jest
wypukłe, to najpierw natryskujemy farbę na to naroże, a potem sąsiadujące ściany (patrz rys.27).
A  nieprawidłowe
B  prawidłowe
C  prawidłowe
D  prawidłowe
Rys. 27 Natryskowe malowanie naroży wklęsłych i wypukłych [5, s.23]
Na powierzchniach świeżo pomalowanych farbami emulsyjnymi możemy na różne sposoby
uformować fakturę dekoracyjną lub nanieść na nie elementy ozdobne. Do nanoszenia powłok
o takiej fakturze używamy różnych narzędzi i wykonujemy je wieloma sposobami. Dekoracyjny
pasek (innego koloru jak ściana) nanosimy okrągłym pędzelkiem, prowadząc go ręcznie wzdłuż
listwy drewnianej o odpowiednio podciętej krawędzi. Używając specjalnego pędzla, przez
uderzanie czołem włosia o świeżą farbę uzyskujemy fakturę groszkową. Można również nanosić
ozdobne wzory na ścianę, używając wzornika wyciętego z grubego kartonu, nasyconego
pokostem lub lakierem. Pojedyncze elementy ozdobne można malować pędzelkiem
artystycznym, zarysowując uprzednio na ścianie ich kontur.
Najprostszym sposobem oddzielenia dwóch różnych sąsiednich kolorów naniesionych na
powierzchnię jest zastosowanie taśmy malarskiej. Rysujemy na powierzchni linię rozgraniczającą
kolory. Przyklejamy taśmę malarską samoprzylepną, równo z zaznaczoną linią, na pomalowaną
wcześniej część i malujemy drugą część powierzchni, nie przejmując się, że pobrudzimy farbą
przyklejoną taśmę. Po pomalowaniu i oderwaniu taśmy mamy odcięte dwa kolory.
A  odcinanie koloru
1
2
3
1  fragment ściany pomalowany
2  taśma
3  fragment do malowania
Rys. 28 Odcięcie koloru przy użyciu taśmy malarskiej [5, s.18]
Malowanie farbami emulsyjnymi jest najszybszym i najtańszym sposobem zmiany wyglądu
pomieszczeń.
Przyczyną defektów, które mogą się pojawić jest na ogół zły stan powierzchni, a nie farba
emulsyjna. Mimo wielu zalet nie zlikwiduje ona usterek podłoża, zatem jego przygotowanie do
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
malowania musi być bardzo staranne. Ważną czynnością przy prawidłowym przygotowaniu
podłoży do malowania emulsyjnego jest zagruntowanie powierzchni.
Malowanie emulsyjne może być wykonane jako zwykłe i doborowe (wysokojakościowe).
Różnica między malowaniem zwykłym, a doborowym polega na staranniejszym przygotowaniu
podłoża oraz na nałożeniu dwu lub trzech warstw z gruntowaniem każdej warstwy podkładowej
i tepowaniu ostatniej warstwy, podczas gdy przy malowaniu zwykłym nakłada się dwie warstwy
bez gruntowania warstwy podkładowej i tepowania.
Gotowa farba emulsyjna spełnia wszystkie warunki do malowania. Należy jednak sprawdzić
konsystencję farby emulsyjnej i dostosować jej właściwości robocze do przewidywanej metody
malowania (pędzlem, wałkiem malarskim czy natryskiem) oraz chłonności podłoża. Badanie
farby dokonuje się przez próbne wymalowanie na fragmencie podłoża, na którym ma być
powłoka emulsyjna. Farba powinna dać się nałożyć cienką i równa warstwą, a przy tym nie
powinna ściekać. Przy użyciu wałka i natrysku konsystencja farby powinna być rzadsza. Badanie
farby emulsyjnej dotyczy również sprawdzenia barwy. Należy brać pod uwagę, ze powłoki
emulsyjne po wyschnięciu mają barwę ciemniejszą od wzorcowej. Obecnie istnieje możliwość
dobierania barw przy pomocy maszyn kolorujÄ…cych. Wyboru koloru dokonuje siÄ™ na podstawie
próbek zawartych w kartach kolorów (zwykle od 500 do 2000 barw).
Rys. 29 Wzorniki kolorów farb emulsyjnych [1, s.50]
Barwę farby można korygować przez użycie past pigmentowych, czyli gotowej zawiesiny
pigmentów w odpowiednim rozcieńczalniku, które dokładnie mieszamy z farbą. Najlepszą
metodą korygowania barw farby jest komputerowy dobór wykorzystujący koloranty.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń
1. Jakie czynności należy wykonać w pomieszczeniu przed jego pomalowaniem farbą
emulsyjnÄ…?
2. W jaki sposób cedzimy farbę, aby usunąć zawarte w niej zanieczyszczenia?
3. W jaki sposób malujemy sufit przy użyciu pędzla?
4. Jakie sÄ… podstawowe metody malowania farbÄ… emulsyjnÄ…?
5. W jaki sposób wykonujemy malowanie  mokre na mokre ?
6. Od jakiego miejsca zaczynamy malowanie sufitu wałkiem?
7. Na czym polega natryskowe malowanie farbÄ…?
8. W jaki sposób malujemy naroża wklęsłe i wypukłe?
9. Jaka temperatura wnętrza jest najbardziej korzystna do malowania emulsyjnego?
10. W jaki sposób malujemy ściany farbą emulsyjną, przy użyciu wałka?
11. W jakiej odległości od ściany trzymamy aparat natryskowy podczas malowania farbą
emulsyjnÄ…?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj dwukrotne malowanie pędzlem, przy użyciu gotowej farby emulsyjnej białej,
Å›ciany o powierzchni 4m², pamiÄ™tajÄ…c o zasadzie  mokre na mokre .
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przypomnieć sobie, na czym polega zasada malowania  mokre na mokre ,
2) zorganizować stanowisko robocze do malowania techniką emulsyjną,
3) pobrać narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
4) ustalić kolejność wykonania czynności przy malowaniu,
5) sprawdzić i oczyścić powierzchnię ściany,
6) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
7) pomalować ścianę,
8) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
9) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
10) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba emulsyjna biała,
- pojemnik z wodÄ…,
- papier ścierny,
- stół,
- drabina malarska,
- pędzel ławkowiec,
- pędzel krzywik,
- taśma malarska,
- szpachelka,
- czyszczarka do ścian
- folia,
- nóż,
- wiadra,
- sito malarskie,
- mieszadło,
- ścierka.
Ćwiczenie 2
Wykonaj dwukrotne malowanie przygotowaną farbą emulsyjną w kolorze żółtym trzech
Å›cian o powierzchni Å‚Ä…cznej 6 m², na podÅ‚ożu wczeÅ›niej przygotowanym do malowania.
Malowanie wykonaj przy użyciu pędzla, zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać tekst przewodni, odpowiedzieć na zawarte w nim pytania i zaplanować proces
wykonania ćwiczenia,
2) przedyskutować plan działania z nauczycielem,
3) wykonać zaplanowane prace,
4) skontrolować jakość wykonania,
5) wyciągnąć wnioski i zapisać je w dzienniczku uczniowskim.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przygotowana farba emulsyjna w kolorze żółtym,
- pędzle ławkowce,
- pędzle kątowe,
- pędzle płaskie,
- folia,
- sito malarskie,
- mieszadło,
- ścierka,
- wiadra malarskie,
- drabina,
- taśma malarska,
- tekst przewodni.
Ćwiczenie 3
Wykonaj dwukrotne malowanie emulsyjne sufitu o powierzchni 4m² gotowÄ… farbÄ… w kolorze
białym, używając pędzla. Pamiętaj o zachowaniu zasad przy malowaniu sufitu farbą emulsyjną.
Podłoże do malowania zostało wcześniej przygotowane.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wybrać narzędzia i materiały,
4) określić kolejność i kierunek pociągnięć pędzla,
5) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
6) wykonać malowanie sufitu,
7) zachować ład i porządek na stanowisku pracy,
8) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
9) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę,
10) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przygotowana farba w kolorze białym,
- pędzle ławkowce,
- pędzle kątowe,
- pędzle płaskie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
- wiadra malarskie prostokÄ…tne,
- drabina,
- folia malarska,
- sito malarskie,
- mieszadło.
Ćwiczenie 4
Wykonaj jednokrotne malowanie emulsyjne trzech Å›cian o powierzchni Å‚Ä…cznej 6m², gotowÄ…
farbą w kolorze beżowym, pamiętając o zasadach malowania emulsyjnego. Podłoże zostało
przygotowane wcześniej do malowania. Malowanie wykonaj za pomocą wałka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wybrać narzędzia i materiały,
4) określić kolejność i kierunek pociągnięć wałkiem,
5) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
6) wykonać malowanie ścian,
7) zachować porządek i czystość na stanowisku pracy,
8) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
9) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę,
10) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko z przygotowanym podłożem,
- gotowa farba emulsyjna w kolorze beżowym,
- wałki,
- pędzle kątowe,
- pędzle płaskie,
- siatka ociekowa,
- wiadra malarskie prostokÄ…tne,
- drabina,
- mieszadło,
- folia malarska.
Ćwiczenie 5
Wykonaj natryskowe malowanie naroża wklęsłego, gotową farbą emulsyjną, na
przygotowanym wcześniej podłożu. Do malowania użyj aparatu natryskowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) organizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) określić kolejność i kierunek natrysku,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania pracy,
5) pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności przy użyciu aparatu natryskowego,
6) użyć środków ochrony indywidualnej,
7) sprawdzić działanie aparatu natryskowego przed wykonaniem ćwiczenia,
8) pomalować naroże wklęsłe,
9) wyczyścić użytą dyszę aparatu,
10) uporządkować miejsce pracy,
11) przedstawić efekt wykonanej pracy,
12) określić przyczyny powstania ewentualnych błędów i sposoby uniknięcia ich w przyszłości,
13) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- elektryczny aparat natryskowy,
- farba emulsyjna uprzednio przygotowana do malowania natryskowego,
- folia malarska,
- rękawice,
- okulary ochronne,
- wiadro malarskie.
Ćwiczenie 6
Wykonaj malowanie ściany farbami emulsyjnymi w kolorach beżowym i żółtym, stosując
pionowe odcięcie obu kolorów w dowolnym miejscu. Do odcięcia sąsiadujących kolorów użyj
taÅ›my malarskiej i pÄ™dzla. Powierzchnia Å›ciany do malowania kolorem beżowym wynosi 2m²,
a żółtym 3m².
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
4) pomalować ścianę zgodnie z poleceniem w ćwiczeniu,
5) zachować ład i porządek na stanowisku pracy,
6) dokonać samooceny wykonanej pracy i zaprezentować ją nauczycielowi,
7) określić przyczyny powstania ewentualnych błędów i sposoby uniknięcia ich w przyszłości,
8) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- gotowa farba emulsyjna w kolorze żółtym,
- gotowa farba emulsyjna w kolorze beżowym,
- pędzel płaski,
- pędzel ławkowiec,
- wiadra malarskie,
- wałek malarski,
- pojemniki wraz z kuwetami do malowania,
- drabina,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
- poziomnica,
- taśma miernicza,
- ołówek,
- Å‚ata drewniana,
- mieszadło do farb,
- folia malarska.
Ćwiczenie 7
Przeprowadz
badanie farby emulsyjnej przed użyciem jej do malowania. Zapisz
w dzienniczku ucznia, czy farba ma odpowiedniÄ… konsystencjÄ™ i uzasadnij swojÄ… wypowiedz
.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić badanie farby emulsyjnej,
3) przekazać nauczycielowi zapisane wyniki badania.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba emulsyjna,
- pędzel,
- wałek,
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- wiadro malarskie,
- mieszadło do farb,
- czerpak malarski,
- folia.
4.4.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
Tak Nie
1) przygotować farby emulsyjne do malowania? ðð ðð
2) przygotować stanowisko pracy do malowania emulsyjnego? ðð ðð
3) nanieść farbÄ™ emulsyjnÄ… na podÅ‚oże pÄ™dzlem? ðð ðð
4) nanieść farbÄ™ emulsyjnÄ… na podÅ‚oże waÅ‚kiem? ðð ðð
5) nanieść farbÄ™ emulsyjnÄ… na podÅ‚oże aparatem natryskowym? ðð ðð
6) pomalować Å›ciany zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego? ðð ðð
7) pomalować sufity zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego? ðð ðð
8) wymienić kolejność prac podczas malowania pomieszczenia? ðð ðð
9) pomalować farbÄ… emulsyjnÄ… naroża? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4.5. Obliczanie zużycia farby emulsyjnej oraz materiałów
pomocniczych
4.5.1. Materiał nauczania
Farby emulsyjne znajdują się w opakowaniach o różnej pojemności, aby łatwiej było dobrać
pojemność opakowania do powierzchni, którą należy pomalować. Wydajność farby zależy od
stopnia chropowatości i chłonności podłoża;
- z jednego litra farby emulsyjnej standardowej, matowej uzyskamy powłokę o powierzchni
okoÅ‚o 8m²,
- z jednego litra farby emulsyjnej, tiksotropowej, matowej uzyskamy powłokę o powierzchni
okoÅ‚o 7m²;
- z jednego litra farby emulsyjnej, standardowej, półmatowej uzyskamy powłokę
o powierzchni okoÅ‚o 9m²;
- z jednego litra farby emulsyjnej standardowej, z połyskiem uzyskamy powłokę
o powierzchni okoÅ‚o 8m².
Podane wielkości odpowiadają jednokrotnemu pomalowaniu powierzchni. Przy malowaniu
pomieszczeń należy szacunkowo obliczyć zużycie farby emulsyjnej. Na etykietach opakowań
podane są informacje o wydajności farby, najczęściej z 1litra, przy jednokrotnym malowaniu.
MajÄ…c takie dane możemy obliczyć zużycie farby na 1m² powierzchni.
Aby obliczyć potrzebną ilość farby na jednokrotne malowanie należy:
1) zmierzyć szerokość każdej ściany i pomnożyć przez jej wysokość. Mierzymy też długość
i szerokość sufitu i mnożymy te wymiary. Otrzymamy wymiary poszczególnych płaszczyzn
w metrach kwadratowych,
2) sumujemy powierzchnie, a od tej liczby odejmujemy powierzchnie tych okien i drzwi, które
przekraczajÄ… 3m²; jeżeli powierzchnia poszczególnych okien i drzwi nie przekracza 3m² nie
odejmujemy jej od sumy ogólnej powierzchni,
3) otrzymany wynik dzielimy przez wydajność farby (ile litrów farby zużyjemy na m²),
4) jeżeli malujemy daną powierzchnie dwukrotnie, otrzymany w punkcie 3 wynik mnożymy
przez dwa.
Obliczenia zużycia farby emulsyjnej na daną powierzchnię pozwolą na zakup odpowiedniej
ilości farby. Przy obliczaniu ilości farby do malowania należy wziąć również pod uwagę stopień
gładkości podłoża, metody malowania oraz wymagania jakościowe.
Zużycie materiałów pomocniczych w dużej mierze zależy od stopnia prac
przygotowawczych podłoża do malowania. Przed przystąpieniem do malowania ważne jest
dokładne oglądnięcie podłoża, które zamierzamy wymalować. Na tej podstawie możemy
zaplanować ilość potrzebnych materiałów pomocniczych.
Ogólne zasady wykonywania przedmiaru i obmiaru poznałeś w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej 714[01].Z1.01.
4.5.2 Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakim celu obliczamy zużycie farby emulsyjnej?
2. W jakich jednostkach miary podajemy potrzebną do pomalowania ilość farby?
3. W jaki sposób obliczamy zużycie farby emulsyjnej na daną powierzchnię?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz zużycie farby emulsyjnej o wydajnoÅ›ci 8m²/l (przy jednokrotnym malowaniu)
w pomieszczeniu mieszkalnym o wymiarach: długość  4m; szerokość  3.5m; wysokość  2m,
wiedząc, że w pomieszczeniu są dwa jednakowe okna o wymiarach: 1.2m x 1.7m, oraz drzwi
o wymiarach 2.2m x 0,9m. W pomieszczeniu pomalowano ściany i sufit dwukrotnie. Zapisz
obliczenia i końcowy wynik na arkuszu papieru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię ścian i sufitu,
2) podzielić otrzymany wynik przez wydajność farby,
3) pomnożyć otrzymany wynik przez liczbę malowanych warstw,
4) zapisać obliczenia i wynik.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
Ćwiczenie 2
Oblicz zużycie gruntownika, położonego jednokrotnie na ścianach i suficie w sali
gimnastycznej o wymiarach: długość  12m; szerokość  8m; wysokość  4,2m. W sali znajdują
się 4 jednakowe okna o wymiarach: 2,8m x 2m oraz dwoje drzwi  2,4m x 2,8m. Wydajność
gruntownika wynosi okoÅ‚o 9m²/l. Zapisz obliczenia i koÅ„cowy wynik na arkuszu papieru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię ścian i sufitu,
2) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię drzwi i okien,
3) odjąć od całkowitej powierzchni ścian i sufitu powierzchnię drzwi i okien,
4) podzielić otrzymany wynik przez wydajność gruntownika,
5) zapisać obliczenia i wynik.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Ćwiczenie 3
Na puszce farby emulsyjnej o objÄ™toÅ›ci 2litry jest napis: 1litr pokrywa jednokrotnie 8m²
powierzchni. Ile takich puszek farby należy kupić, aby pokryć powierzchniÄ™ 40m² dwukrotnie?
Zapisz obliczenia i odpowiedz
.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć liczbę puszek farby,
2) zapisać obliczenia i wynik.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dzienniczek ucznia,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
Tak Nie
1) oszacować ilość potrzebnej do malowania farby? ðð ðð
2) obliczyć powierzchniÄ™ do malowania farbÄ… emulsyjnÄ…? ðð ðð
3) obliczyć liczbę puszek farby emulsyjnej o określonej objętości,
do pomalowania podanej powierzchni w m²? ðð ðð
4) podać od czego w dużej mierze zależy zużycie materiałów? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót
4.6.1. Materiał nauczania
Wykonana praca powinna spełniać odpowiednie wymagania techniczne, sprawdzane przy
odbiorze. W przypadku robót malarskich przy użyciu farby emulsyjnej odbiór powinien nastąpić
najwcześniej po siedmiu dniach od momentu ukończenia pracy. Podczas odbioru należy
sprawdzić jednolitość powierzchni powłoki oraz występowanie na powłoce ewentualnych:
- uszkodzeń mechanicznych,
- prześwitów,
- smug,
- śladów pędzla,
- śladów plam i przebarwień.
Tabela 1 Najczęściej występujące wady powłok emulsyjnych [6, s.469-470]
Rodzaj wady Przyczyny powstania Sposób zapobiegania
1 2 3
A
uszczenie się - za słabe podłoże, - wzmocnić podłoże przez
powłoki
gruntowanie lub przetarcie
- nie usunięcie starej powłoki
zaprawÄ…,
klejowej,
- malować na starannie
- nie usunięcie tłustych
oczyszczonym podłożu,
zanieczyszczeń podłoża,
- zbyt duża nasiąkliwość podłoża - gruntować podłoża nasiąkliwe.
ze względu na niewykonanie
gruntowania,
- niewłaściwa budowa powłoki,
- zamarznięcie mokrej powłoki.
Pęcherze
- malowanie na zbyt wilgotnym - pozostawić podłoże do
podłożu; para wodna odpycha wyschnięcia.
powłokę od podłoża.
Rysy
- wykonanie powłoki z małą - malować farbą o dużej
zawartością spoiwa na podłożu zawartości spoiwa.
o znacznej rozszerzalności
(na przykład na starej powłoce
olejnej).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Smugi, ślady - uszkodzenie struktury powłoki - farbę nanosić szybkimi,
pędzla, różna
emulsyjnej na skutek zbyt zdecydowanymi ruchami,
faktura
długiego wygładzania powłoki - gruntować podłoże,
powierzchni.
pędzlem,
- malować elewację będącą
- zbytnia nasiąkliwość podłoża,
w cieniu
- malowanie elewacji na słońcu, - na suficie powinien być
- niewłaściwy kierunek prostopadły do ściany
pociągnięć pędzla, okiennej, na ścianach 
pionowy,
- niejednorodna nasiąkliwość
podłoża. - użyć gruntownika na podłożu.
Ospowatość - malowanie na zbyt gładkim - podłoże bardzo gładkie
powłoki
podłożu (na przykład na przeszlifować papierem
powłoce lakierowej). ściernym.
Wycieranie się - nadmierne rozcieńczenie wodą, - przestrzegać warunków
powłoki
wykonywania powłok.
- zamarznięcie mokrej powłoki.
Plamy
- przebijające plamy podłoża, - malować na czystym podłożu
odbarwienia
(plamy usunąć lub izolować
- obecność części stalowych
i zanieczyszczenia
farbami izolujÄ…cymi),
nieizolowanych,
- odbarwienie się pigmentów nie - części metalowe izolować,
odpornych na alkalia, - nie malować podłoży
alkalicznych,
- zanieczyszczenia farby
- zastosowanie farby, która - przecedzić zanieczyszczoną
farbÄ™.
uległa zamarznięciu.
Zmydlenie
- malowanie na podłożu silnie - użyć gruntowników
powłoki
alkalicznym farbami
- stosować odporne na alkalia
nieodpornymi na alkalia,
odmiany materiałów
- oddziaływanie środków powłokowych.
alkalicznych na gotowÄ…
powłokę
Nie dopuszcza się do użytku powłok spękanych, złuszczeń na powłokach, odstawania od
podłoża powłoki malarskiej oraz widocznych śladów łączeń i poprawek. Przy potarciu tkaniną
powłoki nie powinny się ścierać i nie mogą wykazywać rozcierających się grudek pigmentów.
Powłoki nie mogą wydzielać przykrej woni ani nie powinny zawierać pigmentów szkodliwych
dla zdrowia (zwłaszcza w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludzi).
Powłoki emulsyjne powinny odpowiadać takim samym wymaganiom jak powłoki klejowe,
a ponadto wykazywać odporność na zmywanie wodą z mydłem.
Linie styku różnych barw powłoki powinny być proste. Dopuszcza się odchylenia od linii
prostej nie większe niż 2mm/m i 3mm na całej długości linii rozgraniczenia barw, przy
malowaniu zwykłym i odpowiednio 1mm/m i 2mm na całej długości linii, przy malowaniu
doborowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
 Przy malowaniu zwykłym dopuszcza się chropowatość powłoki, odpowiadającą rodzajowi
naturalnej, jednolitej faktury podłoża.
Przy malowaniu doborowym powłoka powinna być gładka lub wykazać jednolitą fakturę
powierzchni, zgodnÄ… z wzorcem.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest cel dokonywania odbioru robót malarskich?
2. Jakie cechy powłoki należy sprawdzić w czasie odbioru?
3. Które wady powłoki emulsyjnej dyskwalifikują ją w trakcie odbioru?
4. Jakie są dopuszczalne odchylenia styku różnych barw od linii prostej przy malowaniu
zwykłym?
5. Jakie są dopuszczalne odchylenia styku różnych barw od linii prostej przy malowaniu
doborowym?
6. Po ilu dniach powinien nastąpić odbiór malowania techniką emulsyjna?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Stwierdz
jakie wady ma Twoim zdaniem podłoże przygotowane do ćwiczenia . Zauważone
przez Ciebie wady zapisz. Podłoże jest pomalowane kilkoma kolorami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyróżnić zauważone wady podłoża,
2) sprawdzić czy linie styku barw powłoki spełniają wymagane normy,
3) określić przyczyny zaobserwowanych usterek
4) zapisać stwierdzone wady.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- tkanina,
- przymiar,
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
Ćwiczenie 2
Na pomalowanym farbą emulsyjną podłożu stwierdzono łuszczenie się powłoki. Zapisz
przyczyny powstania tej wady.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wypisać przyczyny łuszczenia się powłoki emulsyjnej,
2) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
Ćwiczenie 3
Przy odbiorze robót malarskich na powłoce emulsyjnej stwierdzono: smugi, ślady pędzla,
różną fakturę powierzchni. Zapisz przyczyny powstania tych wad, oraz sposoby zapobiegania im.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wypisać przyczyny wad, powstałych na powłoce emulsyjnej,
2) zapisać sposób zapobiegania tym wadom,
3) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi,
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
Tak Nie
1) odnalez
ć i okreÅ›lić usterki na danym podÅ‚ożu? ðð ðð
2) okreÅ›lić przyczyny powstawania wad na powÅ‚oce emulsyjnej? ðð ðð
3) odróżnić powÅ‚okÄ™ o fakturze chropowatej od gÅ‚adkiej? ðð ðð
4) okreÅ›lić usterki dyskwalifikujÄ…ce wykonanÄ… powÅ‚okÄ™ emulsyjnÄ…? ðð ðð
5) podać sposoby zapobiegania najczęstszym wadom powłok
emulsyjnych? ðð ðð
5) okreÅ›lić jakich powÅ‚ok nie dopuszcza siÄ™ do użytku? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
4.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące
malowania technikÄ… emulsyjnÄ…
4.7.1. Materiał nauczania
Stosowanie farb emulsyjnych nie stwarza zagrożenia bezpieczeństwa ze względu na to,
że farby takie nie zawierają składników szkodliwych dla zdrowia człowieka i środowiska
naturalnego.
Podczas malowania farbami emulsyjnymi należy przestrzegać ogólnych zasad
bezpieczeństwa przy stosowaniu takich urządzeń i narzędzi jak: aparaty natryskowe, urządzenia
elektryczne, rusztowania, drabiny, czyszczarki elektryczne, wiertarki.
Zasady takie zostały omówione w trakcie realizacji programu jednostki modułowej
714[01]. Z1.02
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czy stosowanie farb emulsyjnych stwarza zagrożenie bezpieczeństwa malarza?
2. Jakie urządzenia i narzędzia mogą stwarzać zagrożenia przy malowaniu emulsyjnym?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapisz jakie występują zagrożenia dla zdrowia przy malowaniu emulsyjnym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapisać zagrożenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- dzienniczek ucznia.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
Tak Nie
1) wykonać proces malowania emulsyjnego
przestrzegajÄ…c przepisów bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom podstawowy, II
część - poziom ponadpodstawowy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. W skład farby emulsyjnej nie wchodzi
a) spoiwo.
b) pigment.
c) woda.
d) pokost.
2. Pigment w farbie emulsyjnej decyduje o
a) odpowiedniej gęstości.
b) odpowiednim kolorze.
c) odpowiedniej przyczepności.
d) odpowiedniej objętości.
3. Maksymalna ilość wody dodanej do fabrycznie przygotowanej farby emulsyjnej nie powinna
przekraczać
a) 1%.
b) 2%.
c) 4%.
d) 5%.
4. Pędzle ławkowce służą do malowania
a) trudno dostępnych miejsc.
b) narożników.
c) powierzchni ścian i sufitów.
d) stolarki okiennej i drzwiowej.
5. Gruntowniki stosujemy w celu
a) zwiększenia porowatości podłoża.
b) zmniejszenia nasiąkliwości podłoża.
c) usunięcia zanieczyszczeń podłoża.
d) zwiększenia nasiąkliwości podłoża.
6. Połysk farby emulsyjnej to właściwość powłoki związana z ilością
a) światła odbitego przez powłokę.
b) zastosowanego rozcieńczalnika w farbie.
c) warstw malowanych powłok.
d) wody zawartej w farbie emulsyjnej.
7. Przyklejenie taśmy malarskiej do powłoki emulsyjnej a następnie jej oderwanie pozwala
zbadać
a) przyczepność podłoża.
b) rodzaj nałożonej farby.
c) nasiąkliwość podłoża.
d) liczbę powłok podłoża.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
8. Malowanie farbÄ… emulsyjnÄ…  mokre na mokre polega na
a) malowanie farbą na mokrym podłożu.
b) namoczeniu wodą warstwy świeżo pomalowanej.
c) malowaniu powierzchni tak aby nie dopuścić do nadmiernego wyschnięcia położonej
farby na stykach z nowo nakładana farbą.
d) malowaniu farbą emulsyjną rozcieńczoną wodą (20%).
9. Na które podłoże nie nadaję się farba strukturalna?
a) Beton.
b) PÅ‚yty drewnopochodne.
c) PÅ‚yty styropianowe.
d) PÅ‚yty gipsowo  kartonowe.
10. Słabe podłoża możemy wzmocnić przez
a) wykonanie szpachlowania.
b) oczyszczenie podłoża.
c) gruntowanie.
d) wykonanie powłoki emulsyjnej.
11. Do pomalowania dwukrotnego farbÄ… emulsyjnÄ… Å›ciany o powierzchni 32m²,
przy orientacyjnym zużyciu do jednokrotnego malowania 0,125l/m² należy kupić
a) 4 litry farby emulsyjnej.
b) 6 litrów farby emulsyjnej.
c) 8 litrów farby emulsyjnej.
d) 10 litrów farby emulsyjnej.
12. Malowanie farbą emulsyjną wewnątrz pomieszczenia wykonujemy w następującej
kolejności:
a) części ścian przy cokołach i ościeżnicach, sufit, naroża i ściany.
b) naroża ściany, sufit, części przy cokołach i ościeżnicach.
c) naroża, części ścian przy cokołach i ościeżnicach, sufit i ściany.
d) sufit, ściany, części ścian przy cokołach i ościeżnicach, naroża.
13. Podczas malowania emulsyjnego włosie pędzla zanurzamy
a) do 1/3 długości.
b) do 2/3 długości.
c) do 1/2 długości.
d) na całą długość.
14. Ściana o wymiarach 10 m długości, 2,5 m szerokości została pomalowana farbą emulsyjną.
Cena pomalowania 1m² Å›ciany wynosi 8 zÅ‚. Należność za wykonanÄ… pracÄ™ wynosi
a) 200zł.
b) 300zł.
c) 250zł.
d) 150zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
15. Farby emulsyjnej nie można stosować na
a) płyty gipsowo  kartonowe,
b) płyty drewnopochodne,
c) tynki gipsowe,
d) podłoża ze stali lub żeliwa.
16. W procesie schnięcia koalescencyjnego farby emulsyjnej, odparowanie wody trwa
a) od 30 minut do 2 godzin.
b) od 10 minut do 2 godzin.
c) od 30 minut do 5 godzin.
d) od 30 minut do 50 minut.
17. Farby emulsyjnej nie powinno się nakładać
a) cienkÄ… warstwÄ….
b) równą warstwą.
c) tworząc powłokę chropowatą.
d) dopuszczając ściekanie farby.
18. Najkorzystniejszym przedziałem temperatur do malowania farbą emulsyjną jest
a) 0°C÷10°C.
b) 0°C÷18°C.
c) 12°C÷18°C.
d) 18°C÷30°C.
19. Gruntowanie podłoża należy wykonać pędzlem
a) o miękkiej szczecinie.
b) o twardej szczecinie.
c) artystycznym.
d) pierścieniowym.
20. Przyczyną łuszczenia się powłoki emulsyjnej nie jest
a) za słabe podłoże.
b) nie usunięcie tłustych zanieczyszczeń podłoża.
c) zamarznięcie mokrej powłoki.
d) odbarwienie się pigmentów nie odpornych na alkalia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Malowanie farbÄ… emulsyjnÄ…
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
6. LITERATURA
1. Akademia Technik Malarskich (materiały szkoleniowe): Kolory w budownictwie.
Wrocław 2003
2. Bablick M.: Roboty malarskie i lakiernicze. Instalator Polsli,Warszawa 1999
3. Murator nr 6/170 Warszawa 1998
4. Ratza S.: Sami wykonujemy malowanie i tapetowanie. Pagina, Wrocław 1998
5. Waliłko R.: Domowy fachowiec (miesięcznik nr7/54). Warszawa 1989
6. Wolski Z.: Roboty malarskie. WsiP, Warszawa 1989
Normy i katalogi:
1. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02.  Orgbud Spółka z o.o. Warszawa 1998
2. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet
Normalizacyjny, Warszawa 2000.
Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016
z póz
niejszymi zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).
Przydatne strony internetowe:
www.ceresit.pl
www.atm.edu.pl
www.cekol.pl
www.dekoral.pl
www.polifarb-debica.pl
www.sniezka.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49