Broń jądrowa - Mocarstwa atomowe i ich arsenały









 
 


5. Mocarstwa atomowe i ich arsenały



Obecnie pod pojęciem "mocarstw nuklearnych"
rozumie się siedem państw. Według kolejności zbudowania przez
nie broni jądrowej są to: Stany Zjednoczone, Związek
Radziecki/Rosja, Wielka Brytania, Francja, Chiny, Indie oraz Pakistan. W istocie
kilka dalszych państw jest posądzanych o zbudowanie własnej
broni nuklearnej, jednak one same stanowczo temu zaprzeczają
(np. Izrael). Szereg dalszych państw prowadzi własne wojskowe programy jądrowe
(np. Algieria), które są z reguły bardzo skrycie ukrywane - stąd też informacje
dostępne opinii publicznej są mocno ograniczone.
Nie ulega wątpliwości, że drzwi do klubu nuklearnego cały czas stoją otworem i jest tylko
kwestią czasu, gdy inne państwa okażą się odpowiednio zdeterminowane, aby się w nim znaleźć.







5.1 Traktaty dotyczące broni nuklearnej
5.2 Zadeklarowane państwa
5.2.1 Stany Zjednoczone Ameryki
5.2.1.1 Obecne siły nuklearne
5.2.1.2 Istniejąca infrastruktura wojskowa
5.2.1.3 Plany dotyczące sił nuklearnych
5.2.2 Rosja
5.2.2.1 Obecne siły nuklearne
5.2.3 Wielka Brytania
5.2.3.1 Historia brytyjskiej broni jądrowej
5.2.3.2 Brytyjskie wyposażenie nuklearne
5.2.3.3 Współczesne siły jądrowe
5.2.3.4 Brytyjskie instalacje nuklearne
5.2.4 Francja
5.2.4.1 Historia rozwoju francuskiej broni nuklearnej
5.2.4.2 Francuskie wyposażenie nuklearne
5.2.4.3 Współczesne siły jądrowe
5.2.4.4 Francuskie instalacje nuklearne
5.2.5 Chiny
5.2.6 Indie
5.2.6.1 Obecne siły nuklearne
5.2.7 Pakistan
5.2.7.1 Obecne siły nuklearne
5.3 Państwa podejrzane o posiadanie broni jądrowej
5.3.1 Iran
5.3.2 Izrael

5.3.3 Libia
5.3.4 Korea Północna
5.4 Państwa dawniej posiadające lub
rozwijające wojskowe technologie nuklearne
5.4.1 Algieria
5.4.2 Argentyna
5.4.3 Brazylia
5.4.4 Irak
5.4.5 Republika Południowej Afryki
5.4.6 Korea Południowa
5.4.7 Państwa dawnego Związku Radzieckiego
5.4.7.1 Ukraina
5.4.7.2 Kazachstan
5.4.7.3 Białoruś
5.4.8 Szwecja
5.4.9 Szwajcaria
5.4.10 Tajwan
5.5 Inne państwa zdolne do produkcji broni jądrowej
5.5.1 Australia
5.5.2 Kanada
5.5.3 Niemcy
5.5.4 Japonia
5.5.5 Holandia






Szybka nawigacja:       

Wstęp
Pierwsze bomby jądrowe
Strona techniczna
Typy wyposażenia
Mocarstwa atomowe i ich arsenały
Kalendarium rozwoju broni nuklearnej
Efekty wybuchów jądrowych
Kryzysy atomowe XX wieku
Terroryzm
Użyteczne tabele
Zmiany na stronie
Materiały uzupełniające







5.1
Traktaty dotyczące broni nuklearnej

Kilkanaście państw, w tym wszyscy członkowie tworzący
nieoficjalny "klub nuklearny", ratyfikowało w 1970
roku Traktat o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej (Nuclear
Non-Proliferation Treatry - NPT). Traktat ten stwierdzał, że
tylko pięć mocarstw wspomnianych wyżej ma pełne prawo do
posiadania broni nuklearnej, żadnemu jednak państwu nie można
zabronić zdobywania technologii jądrowych w pokojowym zamiarze.
Stwierdzał on również, że cała piątka musi szukać dróg do
jak najszybszego redukowania ich arsenałów nuklearnych. Do
dziś żadne z mocarstw atomowych nie przyznało się do
rozwijania technologii jądrowych po podpisaniu traktatu.
Również żaden inny sygnatariusz paktu nie zdobył technologii
nuklearnych po jego podpisaniu (przynajmniej się do tego nie
przyznał). Na dzień dzisiejszy 178 z 185 członków ONZ
ratyfikowało traktat. Obecnie ocenia się, iż Indie, Izrael i
Pakistan przekroczyły tzw. "próg atomowy", mogą
zatem posiadać broń jądrową. RPA, która w latach
osiemdziesiątych przyznała się do posiadania arsenału
jądrowego, ostatnio zniszczyła go i przystąpiła do paktu.

Trzeba zaznaczyć, że chociaż Irak znacznie posunął się w
swoich badaniach nad militarnym wykorzystaniem energii jądrowej
jako członek NTP, żaden z zakładów kontrolowanych przez
międzynarodowe komisje nie przyczynił się do tego procederu.
Postępy w takich pracach są wynikiem tajnych programów
badawczych, prowadzonych całkowicie poza NTP.

Cztery kraje, które zaistniały po rozpadzie ZSRR
odziedziczyły broń nuklearną. Są to: Rosja, Ukraina,
Kazachstan i Białoruś. Wszystkie wyznaczyły Rosję jako
sukcesora Związku Radzieckiego do praw członka w NPT. Byłe
republiki ratyfikowały NTP i przekazały głowice bojowe Rosji.

NTP został podpisany na okres 25 lat - zatem do roku 1995.
Międzynarodowa konferencja mająca na celu przedłużenie
traktatu zebrała się w Nowym Jorku i obradowała w dniach 17
kwiecień - 12 maj 1995. Dzięki zgodzie wyrażonej przez
niektóre państwa na reprezentowanie swoich interesów przez
innych członków, przedłużenie traktatu ratyfikowano bez
oficjalnego głosowania.

Istnieje jeszcze nieoficjalna grupa państw dysponujących
technologią nuklearną (NSG - Nuclear Suppliers Group),
głównie państw wysoko uprzemysłowionych. Organizacja ta
ogranicza dostęp do technologii jądrowych krajom podejrzanym o
rozwijanie badań nad bronią nuklearną.

Inne traktaty ograniczające zbrojenia nuklearne:

Traktat Antarktyczny
Sygnatariusze: 40 państw (1994)
Data: 4 sierpień 1963
Zakazywał wojskowego wykorzystania Antarktydy włączając w to
stacjonowanie lub testowanie broni jądrowej.

Traktat o Zakazie Prób Nuklearnych
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka
Brytania
Data: 4 sierpień 1963
Zabraniał testowania broni jądrowej ponad ziemią, pod wodą i
w przestrzeni kosmicznej

Traktat o Zakazie Prób w Przestrzeni Kosmicznej
Sygnatariusze: 93 państwa (1994)
Data: styczeń 1967
Zabraniał testowania broni jądrowej w przestrzeni kosmicznej

Traktat Tlatelolcoliański
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone i wszystkie państwa Ameryki
Południowej z wyjątkiem Argentyny i Brazylii (24 państwa w
1994)
Data: 1967
Zabraniał rozwoju prac nad bombą atomową państwom południowo
amerykańskim.

Traktat o Ograniczonym Zakazie Prób Nuklearnych -
tekst układu
Sygnatariusze: 120 państw (1994)
Data: 1968
Zabraniał testowania broni jądrowej ponad ziemią, pod wodą i
w przestrzeni kosmicznej.

Traktat o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej (NPT) -
tekst układu
Sygnatariusze: 186 państw (kwiecień 1997)
Data: 4 sierpień 1963
Zabraniał rozprzestrzeniania broni i technologii nuklearnej;
zakazywał prowadzenia dalszych badań w tym zakresie. Traktatu
nie podpisali m.in.: Izrael, Indie, Pakistan, Kuba i Brazylia.

Traktat o Ograniczeniu Podwodnych Testów Jądrowych
Sygnatariusze: 88 państw (1994)
Data: 1971
Zakazywał wykonywania podwodnych testów broni masowej zagłady
poza 12 milową strefą przybrzeżną.

SALT I (Strategic Arms Limitation Talks I) - Pierwszy układ o
ograniczeniu zbrojeń strategicznych
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki
Data: 26 maj 1972
Określał limity zbrojeń dla obu mocarstw - nie wspominał o
ograniczaniu istniejących arsenałów. Ważny do 4 października
1977 - oba państwa zgodziły się jednak utrzymać przyznane
paktem limity.

Traktat o ograniczeniu dopuszczalnej siły wybuchu głowic
testowych
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki
Data: 1974
Ograniczał podziemne testy jądrowe do 150 kiloton.

SALT II (Strategic Arms Limitation Talks II) - Drugi układ o
ograniczeniu zbrojeń strategicznych -
pakiet dokumentów
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka
Brytania
Data: 18 czerwiec 1979
Określał ściślejsze limity ilościowe i jakościowe dla obu
mocarstw - aby mogły być spełnione koniecznym stało się
zniszczenie niektórych głowic.

Południowo Pacyficki Traktat o Strefie Wolnej od Broni
Jądrowej
Sygnatariusze: 11 państw (1994)
Data: 1985
Zakazywał testowania, rozwijania czy nabywania broni jądrowej
przez państwa regionu południowego Pacyfiku.

Traktat o broni nuklearnej średniego zasięgu
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki
Data: 8 grudzień 1987
Eliminował broń jądrową krótkiego i średniego zasięgu -
wszystkie tego typu głowice zostały zniszczone.

START I (Strategic Arms Reduction Talks I) - Pierwszy układ o
redukcji arsenałów strategicznych -
pakiet dokumentów
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki
Data: 1991 (wszedł w życie 5 grudnia 1994)
Redukował liczbę głowic strategicznych o około 30%.
Oryginalnym sygnatariuszem był Związek Radziecki, jednak w
związku z jego rozpadem protokół START I podpisały: Rosja,
Białoruś, Kazachstan i Ukraina. W efekcie przystąpienia
Ukrainy do NPT, traktat wszedł w życie w grudniu 1994.

START II (Strategic Arms Reduction Talks II) - Drugi układ o
redukcji arsenałów strategicznych -
pakiet dokumentów
Sygnatariusze: Stany Zjednoczone, Rosja
Data: 1993; ratyfikowany przez Senat Stanów Zjednoczonych w
1996; nie ratyfikowany przez rosyjską Dumę
Redukuje maksymalną liczbę głowic do roku 2003 do poziomu
3000-3500 u obu sygnatariuszy. Traktat ten został ratyfikowany
przez amerykański Senat 26 stycznia 1996 wynikiem 87-4. Aby
wszedł w życie potrzebna jest jeszcze zgoda Dumy. Senat USA
zabronił rozpoczęcia redukcji przed formalną ratyfikacją
przez Rosję - w planach finansowych Stanów Zjednoczonych
przeznaczono fundusze na utrzymanie dotychczasowej liczby
silosów.

Traktat o zakazie przeprowadzania prób nuklearnych
(Comprehensive Test Ban Treaty - CTBT)
Sygnatariusze: 111 państw (stan na dzień 6 listopad 1996)
Data: 10 wrzesień 1996
Traktat wprowadza zakaz przeprowadzania testów broni nuklearnej
(bazując na wynegocjowanej definicji "broni
nuklearnej") przez wszystkie państwa posiadające taką
broń. Po kilku latach pracy negocjatorzy traktatu uzyskali
aprobatę pięciu potęg jądrowych na Konferencji Rozbrojeniowej
w Genewie. Ostateczny kształt, sporządzony w lipcu przez
duńskiego negocjatora Ramakera, wymagał podpisu krajów nie
zadeklarowanych (czyli nie potwierdzających faktu posiadania
broni nuklearnej): Indii, Pakistanu i Izraela. Indie, gorący
promotor traktatu przez wiele lat, wystąpiły z otwartą
krytyką końcowego kształtu - zadeklarowały, że nie
ratyfikują traktatu, dopóki nie będzie on zawierał dat
ostatecznej likwidacji arsenałów jądrowych przez wszystkie
posiadające takież państwa (wymaganie niezbyt związane z
treścią traktatu - testami nuklearnymi). Szybko stało się
jasne, że Indie całkowicie sprzeciwiają się idei traktatu -
wysuwały coraz to dziwniejsze twierdzenia, aby tylko zahamować
postęp prac. Ponieważ zasady Konferencji wymagały podjęcia
decyzji jednomyślnie, sprzeciw Indii spowodował przerwanie
negocjacji 22 sierpnia.

Szukano jednak drogi do ominięcia tego przepisu i przyjęcia
traktatu - Australia wysunęła pomysł przesłania go
bezpośrednio do Zgromadzenia Ogólnego ONZ. 9 września
rezolucja wzywająca o zatwierdzenie została wysunięta na forum
Zgromadzenia przez Australię i przyjęta następnego dnia. We
wtorek 24 września Prezydent Clinton i ministrowie spraw
zagranicznych pozostałych czterech mocarstw atomowych podpisali
traktat.

Pakt ten nie wejdzie w życie dopóki wszystkie 44 państwa
posiadające reaktory nuklearne nie podpiszą i ratyfikują go. Z
tej grupy 38 już podpisało. Pozostałe sześć państw to:
Algieria, Bangladesz, Egipt, Indie, Północna Korea i Pakistan.
Indie definitywnie oświadczyły, że paktu nie podpiszą.
Pakistan zaś decyzję swą uzależnia od Indii. Senat Stanów
Zjednoczonych ratyfikował już traktat, jednak jego
postanowienia wprowadzone zostaną w życie dopiero, gdy
pozostałe cztery mocarstwa go ratyfikują.

5.2
Zadeklarowane państwa

Jeżeli chcemy porównać wielkości arsenałów jądrowych
ważne jest jakiej metody użyjemy do pomiarów. Najbardziej
popularna jest liczba głowic, oraz łączna liczba megaton w
danym arsenale. Liczba głowic jest pomocnym wskaźnikiem, gdy
każda głowica jest wystarczająco duża aby zniszczyć
przydzielony jej cel. Nawet jeżeli cel jest za duży i wymaga
uderzenia wielu głowic, to i tak będzie ich tylko parę
(niszczenie setek hektarów terenów rolniczych nie przyniesie
raczej zwycięstwa), tak więc liczba głowic jest relatywnie
dobrym wskaźnikiem destruktywności arsenału jądrowego. Liczba
megaton jest bardziej obrazowym wskaźnikiem i jest szczególnie
ważna przy szacowaniu długoplanowych efektów (np. skażenia).
Od kiedy potencjalna destruktywność broni nuklearnej nie jest
koniecznie proporcjonalna do jej rozmiarów, wprowadzono pojęcie
ekwiwalentu (równoważnika) megatonowego. Dla głowicy jest on
równy jej sile wybuchu podniesionej do (2/3): S(2/3). System
takiego pomiaru zakłada, iż fala uderzeniowa jest
najważniejszym efektem jako, że niszczy najwięcej budowli.
Chociaż obszar objęty falą termiczną jest proporcjonalny do
rozmiaru, w większych głowicach efekt ten dominuje.

Dodatkową komplikacją w rozważaniu arsenałów atomowych jest
fakt, iż Stany Zjednoczone i Rosja wyzbywają się teraz
pozostałości Zimnej Wojny. Obydwa kraje posiadają duże
ilości "emerytowanych" głowic, które nie zostały
jeszcze zniszczone, nie są jednak oficjalną częścią ich
arsenałów. W pracy tej nie uwzględniono tego typu uzbrojenia
(głównie z powodu braku danych), ale takie wyposażenie nadal
istnieje i może być szybko przygotowane do użycia, jeżeli
taka decyzja zostanie podjęta. Nawet po demontażu, drogi
materiał nuklearny nadal istnieje, często w formie komponentów
wojskowych, z których w krótkim czasie można zbudować nowe
głowice.







Ostatnia aktualizacja:


Wersja 4.1 / 13.11.2002