10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Jak biuro rachunkowe ma przeciwdziałać
praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu?
Analiza ryzyka
Pranie pieniędzy to zamierzone postępowanie polegające na:
a) zamianie lub przekazaniu wartości majątkowych pochodzących z działalności Przy dokonywaniu analizy w celu określenia wysokości ryzyka instytucja obowiązana
o charakterze przestępczym lub z udziału w takiej działalności, w celu ukrycia lub powinna uwzględnić w szczególności kryteria przedstawione w poniższej tabeli.
zatajenia bezprawnego pochodzenia tych wartości majątkowych albo udzieleniu
Na co zwraca się uwagę?
Kryterium Na czym polega?
pomocy osobie, która bierze udział w takiej działalności w celu uniknięcia przez
(przykładowo)
nią prawnych konsekwencji tych działań,
ekonomiczne na ocenie transakcji klienta pod wzglę-  powiązania kapitałowe, organizacyjne
b) ukryciu lub zatajeniu prawdziwego charakteru wartości majątkowych lub praw
dem celu prowadzonej przez niego i personalne
związanych z nimi, ich z
ródła, miejsca przechowywania, rozporządzania, faktu
działalności gospodarczej  transakcje kupna/sprzedaży aktywów
ich przemieszczania, ze świadomością, że wartości te pochodzą z działalności
po zawyżonych/zaniżonych cenach
o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności,
geograficzne na dokonywaniu transakcji nieuzasad-  transakcje z krajami aktywnymi terro-
c) nabyciu, objęciu w posiadanie albo używaniu wartości majątkowych pochodzących
nionych charakterem działalności go- rystycznie (np. Bliski i Środkowy Wschód)
z działalności o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności,
spodarczej zawieranych z podmiotami lub z krajami znanymi z produkcji narko-
d) współdziałaniu, usiłowaniu popełnienia, pomocnictwie lub podżeganiu w przy-
z państw, w których występuje wysokie tyków (np. Ameryka Południowa)
padkach zachowań określonych w lit. a)-c)
zagrożenie prania pieniędzy i finanso-
 również jeżeli działania, w ramach których uzyskano wartości majątkowe, były prowa-
wania terroryzmu
dzone na terytorium innego państwa niż Rzeczpospolita Polska.
przedmiotowe na prowadzeniu przez klienta działal-  czy klient nie prowadzi działalność
Z kolei przez finansowanie terroryzmu rozumie się gromadzenie, przekazywanie lub
ności gospodarczej wysokiego ryzyka w branży podatnej na ryzyko prania pie-
oferowanie środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych,
z punktu widzenia podatności na pra- niędzy i finansowania terroryzmu, np.
wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego lub nieruchomości
nie pieniędzy i finansowanie terrory- zajmuje się obrotem złomem, paliwami,
w celu sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym.
zmu consultingiem
Tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zasady stosowania
szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom, grupom i podmiotom oraz
behawioralne na nietypowym, w danej sytuacji, za-  decyzje klienta niemające uzasadnie-
obowiązki podmiotów uczestniczących w obrocie finansowym w zakresie gromadzenia chowaniu klienta nia ekonomicznego
i przekazywania informacji określa ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
Rejestrowanie i przekazywanie informacji
finansowaniu terroryzmu, zwana dalej ustawą. Po nowelizacji, która weszła w życie
22 paz
dziernika 2009 r., ustawa ta obowiązuje m.in. również podmioty prowadzące Instytucje obowiązane, przeprowadzające transakcje, muszą ujmować w rejestrze te,
działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (biura rachun- których:
kowe).  równowartość przekracza 15.000 euro  również w przypadku, gdy są one przepro-
Obowiązki, które nakłada ustawa na instytucje obowiązane do stosowania jej przepisów, wadzane za pomocą więcej niż jednej operacji, których okoliczności wskazują, że są
ogólnie określić można następująco: ze sobą powiązane i zostały podzielone na operacje o mniejszej wartości z zamiarem
1) wypracowanie wewnętrznych procedur w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy uniknięcia obowiązku rejestracji (art. 8 ust. 1 ustawy),
oraz finansowaniu terroryzmu,  okoliczności wskazują, że mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem
2) stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego i analiza ryzyka, terroryzmu, bez względu na ich wartość i charakter (art. 8 ust. 3 ustawy).
3) rejestracja transakcji, Przepisy te dotyczą instytucji przeprowadzających transakcje, tj. wykonujących zlece-
4) przekazywanie informacji do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, nie lub dyspozycję klienta w zakresie m.in. wpłat i wypłat, kupna i sprzedaży wartości
5) wstrzymywanie transakcji, blokowanie rachunków na żądanie GIIF, zamrażanie majątkowych (przede wszystkim banków i innych instytucji finansowych, kredytowych).
wartości majątkowych. Jednak w przypadku gdy instytucja obowiązana nie przyjmuje dyspozycji lub zlecenia do
Biur rachunkowych dotyczą obowiązki wymienione w pkt 1-4. przeprowadzenia transakcji, obowiązek, o którym mowa w art. 8 ust. 3 ustawy, stosuje się
także, gdy instytucja ta wie lub przy zachowaniu należytej staranności powinna wiedzieć
Wewnętrzne procedury
o takiej transakcji w związku z wykonaniem umowy z klientem (art. 8 ust. 3a ustawy). Ten
Instytucje obowiązane wprowadzają w formie pisemnej wewnętrzną procedurę przepis może dotyczyć biur rachunkowych w ramach umów zawartych z klientami o usłu-
w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (art. 10a gowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Zatem biura rachunkowe, które z założenia
ust. 1 ustawy). W przypadku biur rachunkowych powinna ona w szczególności zawierać nie przeprowadzają transakcji finansowych, mają obowiązek rejestrować wyłącznie
określenie sposobu: transakcje jawiące się jako wątpliwe podczas przeprowadzanej analizy.
 wykonania środków bezpieczeństwa finansowego, Informacje o zarejestrowanych transakcjach powinny zawierać w szczególności:
 przyjmowania oświadczeń od osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne, 1) datę przeprowadzenia transakcji,
o których mowa w art. 2 pkt 1f ustawy, 2) dane identyfikacyjne strony transakcji, o których mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy,
 analizy i oceny ryzyka, 3) kwotę, walutę i rodzaj transakcji,
 rejestracji transakcji, 4) numery rachunków, które zostały wykorzystane do przeprowadzenia transakcji,
 przekazywania informacji o transakcjach do GIIF, w przypadku transakcji z udziałem takich rachunków,
 przechowywania informacji. 5) uzasadnienie oraz miejsce, datę i sposób złożenia dyspozycji w przypadku przeka-
Ponadto biura rachunkowe powinny wyznaczyć osoby odpowiedzialne za wykonanie zywania informacji transakcji, o której mowa w art. 8 ust. 3 ustawy.
obowiązków określonych w ustawie (art. 10b ust. 1 ustawy). Przy czym w przypadku gdy Informacje o zarejestrowanych transakcjach przekazuje się do GIIF:
biuro rachunkowe jest kapitałową spółką handlową, osobą odpowiedzialną za wykona- a) w terminie 14 dni po upływie każdego miesiąca kalendarzowego  w przypadku
nie obowiązków określonych w ustawie jest członek zarządu wyznaczony przez zarząd. transakcji, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy,
Natomiast w przypadku wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia b) niezwłocznie  w przypadku transakcji, o których mowa w art. 8 ust. 3 ustawy.
ksiąg jednoosobowo, odpowiedzialna jest osoba wykonująca tę działalność. Instytucje obo- Wzór rejestru, sposób jego prowadzenia oraz tryb dostarczania danych z rejestru GIIF
wiązane zapewniają udział pracowników (lub innych osób) wykonujących obowiązki określa obecnie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 września 2001 r. (Dz. U.
związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w pro- nr 113, poz. 1210 ze zm.). Niebawem ma ono zostać zastąpione nowym.
gramach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków. Należy poważnie potraktować Informacje uzyskane w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
ten obowiązek, bo za niedopełnienie go grozi kara pieniężna w wysokości do 100.000 zł wyniki analiz oraz rejestr transakcji przechowuje się przez okres 5 lat, licząc od pierw-
(art. 34c ust. 1 ustawy). szego dnia roku następującego po roku, w którym zostały przeprowadzone. W przypadku
likwidacji, połączenia, podziału oraz przekształcenia instytucji obowiązanej do przecho-
Środki bezpieczeństwa
wywania dokumentacji stosuje się odpowiednio przepisy art. 76 ustawy o rachunkowości,
Instytucje obowiązane stosują wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finanso- tj. zbiory jednostek, które:
wego. Zakres stosowania jest określany na podstawie oceny ryzyka prania pieniędzy i fi- 1) zakończyły swoją działalność w wyniku połączenia z inną jednostką lub przekształ-
nansowania terroryzmu, dokonanej w wyniku analizy, z uwzględnieniem w szczególności cenia formy prawnej  przechowuje jednostka kontynuująca działalność,
rodzaju klienta, stosunków gospodarczych, produktów lub transakcji (art. 8b ust. 1 ustawy). 2) zostały zlikwidowane  przechowuje wyznaczona osoba lub jednostka; o miejscu
Środki bezpieczeństwa finansowego polegają na: przechowywania kierownik, likwidator jednostki lub syndyk masy upadłościowej
1) identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości na podstawie dokumentów lub informuje właściwy sąd lub inny organ prowadzący rejestr lub ewidencję działalności
informacji publicznie dostępnych, gospodarczej oraz urząd skarbowy.
2) podejmowaniu czynności, z zachowaniem należytej staranności, w celu identy- Instytucja obowiązana, która m.in. nie dopełnia obowiązku rejestracji transakcji,
fikacji beneficjenta rzeczywistego (tj. upraszczając, osób kontrolujących klienta) przeprowadzenia analizy ryzyka, stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, prze-
i stosowaniu uzależnionych od oceny ryzyka odpowiednich środków weryfikacji jego chowywania przez wymagany okres udokumentowanych wyników analizy czy rejestru
tożsamości w celu uzyskania danych dotyczących tożsamości beneficjenta rzeczywi- transakcji, podlega karze pieniężnej. Karę tę nakłada GIIF w drodze decyzji, w wysokości
stego, nie większej niż 750.000 zł (art. 34c ust. 1 ustawy).
3) uzyskiwaniu informacji dotyczących celu i zamierzonego przez klienta charak-
teru stosunków gospodarczych, UWAGA!
4) bieżącym monitorowaniu stosunków gospodarczych z klientem. Informacje na temat tych nowych dla biur rachunkowych regulacji znalez
ć można
Środki bezpieczeństwa finansowego są stosowane w szczególności: na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, w zakładce  Bezpieczeństwo
 przy zawieraniu umowy z klientem, finansowe . Szczególnie polecić należy udostępniony przez Ministerstwo kurs
 gdy istnieje podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu bez względu e-learningowy pt.  Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowanie terrory-
na wartość transakcji, formę organizacyjną oraz rodzaj klienta, zmu .
 gdy zachodzi wątpliwość, czy otrzymane wcześniej dane są prawdziwe lub
pełne.
Podstawa prawna:
Instytucje obowiązane, na żądanie organów informacji finansowej i organów, o których  ustawa z dnia 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U.
z 2010 r. nr 46, poz. 276),
mowa w art. 21 ust. 3 ustawy (w tym Prezesa NBP, organów kontroli skarbowej), wykazują
 ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).
środki bezpieczeństwa finansowego zastosowane przez nie w związku z ryzykiem prania
Dorota Przybyszewska
pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Gazeta Podatkowa nr 37 " 10.05.2010 r.