Zjednoczenie Niemiec

3. Zjednoczenie Niemiec.

Wersja numer 1.

Termin zjednoczenie Niemiec oznacza przyłączenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz

Berlina Zachodniego do Republiki Federalnej Niemiec. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3

października1990 roku na mocy porozumienia zawartego 12 września podczas moskiewskiej

konferencji dwa plus cztery. Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa

okupacyjne: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja i Związek Radziecki.

Niemcy w wyniku II wojny światowej podzielone zostały na 4 strefy okupacyjne. Zachodnie Niemcy

znajdowały się w tym czasie w strefie wpływów mocarstw zachodnioeuropejskich – Wielkiej Brytanii

i Francji oraz Stanów Zjednoczonych. Z kolei kontrolę nad częścią wschodnią sprawował Związek

Radziecki. Z początkiem lat pięćdziesiątych powstały dwa suwerenne państwa niemieckie: Republika

Federalna Niemiec (RFN) i Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) o odmiennych systemach

politycznych, należących do przeciwstawnych bloków polityczno-militarnych.)))

Ponowna jedność Niemiec w podzielonej na dwa systemy polityczno-ideowe Europie, w atmosferze

zimnej wojny była niemożliwa. Dopiero polityka M. Gorbaczowa, pieriestrojka, dialog polityczny i

rozbrojeniowy, a następnie zakończenie konfliktu Wschód-Zachód spowodowały, iż zmiana sytuacji

państw niemieckich zaczęła przybierać realne kształty. Demokratyzacja krajów Europy Środkowo-

Wschodniej, a szczególnie przemiany w ZSRR wpłynęły na nasilenie tendencji zjednoczeniowych obu

państw niemieckich. W NRD władze partyjne niechętnie odnosiły się do reform, wymusił je z końcem

1989 kryzys polityczny, gospodarczy i masowe ucieczki ludności do ambasad RFN. Symboliczny

przełom nastąpił w 1989, gdy władze NRD zezwoliły na swobodę podróży do RFN i Berlina

Zachodniego. W listopadzie 1989 zlikwidowano mur berliński zbudowany w 1961. Traktat

moskiewski, podpisany 12 września 1990 przez ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, RFN i

NRD, był wstępem do formalnego zjednoczenia Niemiec

Proces jednoczenia Niemiec:

kraj specyficzny, zamknięty,

nie są izolowani od świata zachodniego, np. dzięki telewizji w Berlinie Zachodnim,

druga połowa lat 80. - narastanie niezadowolenia, napięcia społecznego, manifestacje,

rzesze turystów wschodnio - niemieckich, odmawia powrotu do NRD - pojawia się w 1989

zjawisko odmowy powrotu do NRD i schronienia się w ambasadach RFN,

9.11.1989 - zgoda na otwarcie przejść w murze berlińskim (oddzielał Berlin wschodni i

zachodni - 1961),

23.08.1990 - rządy RFN i NRD - układ o polityczno - prawnych aspektach zjednoczenia,

12.09.1990 - zakończenie rokowań 2+4, podpisanie układu w Moskwie,

Ten układ przewidywał:

- odzyskanie przez zjednoczone Niemcy suwerenności w granicach RFN i NRD,

- przyłączenie nowego RFN do NATO,

- wyrzeczenie się przez zjednoczone Niemcy broni jądrowej,

- zmniejszenie armii niemieckiej (<370 tys.),

- obowiązek prowadzenia pokojowej polityki zagranicznej,

3.10.1990 - zjednoczenie Niemiec szczególnego rodzaju - wchłonięcie NRD przez RFN i

powstanie nowo - starego państwa RFN.

Sytuacja wewnętrzna Niemiec.

Niemcy inwestują w przystosowanie gospodarki wschodnio – niemieckiej do

gospodarki zachodnio – niemieckiej, ze skutkami dalekimi od oczekiwań

Nastąpiło zjednoczenie narodowe, ale nie w duszach niemieckich spowodowane 45-

letnią separacją, różnicami w mentalności, kulturze, oczekiwaniach, sposobie

myślenia

Nastąpił podział obywateli na:

ossis (wschodnich obywateli Niemiec)

wessis (zachodnich obywateli Niemiec)

Utrzymywanie trzech (NRD, RFN, Berlin Zachodni) odrębnych jednostek w środku Europy, na

dłuższą metę nie byłby możliwy.

Proces zjednoczenia Niemiec zbiega się z problemem dalszej integracji europejskiej.

Wersja numer 2.

Po pokonaniu hitlerowskich Niemiec w 1945 roku, alianci dokonali podziału Niemiec na

cztery strefy okupacyjne: brytyjską, amerykańską, francuską i radziecką. Podobnie stolicę

Niemiec - Berlin, podzielono na cztery sektory. Aż do 1949 roku to alianci wspólnie

administrowali Niemcami i Berlinem. Jednakże wybuch zimnej wojny pomiędzy Związkiem

Radzieckim i pozostałymi aliantami spowodowały, że podział Niemiec na strefy i Berlina na

sektory okaże się trwały. Z inspiracji Związku Radzieckiego w 1949 roku powstała

komunistyczna Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) ze stolicą w Berlinie

Wschodnim (dawny sektor radziecki), na obszarze pozostałych sektorów powstała Republika

Federalna Niemiec (RFN) ze stolicą w Bonn. Aby zapobiec ucieczkom z komunistycznych

Niemiec na zachód przez Berlin Zachodni (posiadający status "obszaru specjalnego

administrowanego przez aliantów") w 1961 wybudowano mur berliński, jeden z symboli

podzielonej Europy.

Gwarantem podziału Niemiec na dwa państwa był przede wszystkim Związek Radziecki.

Dlatego też nadzieja na zjednoczenie Niemiec mogła pojawić się wraz z podjęciem w ZSRR

przez Michaiła Gorbaczowa prób reform, znanych jako pierestrojka. Wraz ze zmianami w

Związku Radzieckim powróciły ruchy wolnościowe w innych krajach bloku wschodniego: w

1989 roku w Polsce komunistyczna władza i opozycja wywodząca się z Solidarności zasiadły

do rokowań Okrągłego Stołu, ruchy demokratyczne ożywiły się też w Czechosłowacji, na

Węgrzech i w samym NRD.

W 1989 roku gospodarka wschodnioniemiecka była w katastrofalnym stanie i potrzebowała

głębokich reform. Niemcy świadomi różnicy w poziomie życia pomiędzy NRD i RFN starali

się uciec na zachód - początkowo tranzytem przez inne państwa komunistyczne.. W sierpniu

1989 roku Węgry otworzyły granicę z Austrią - wielu Niemców z NRD właśnie przez Węgry

i Austrię przedostawało się do RFN. Wschodnioniemiecki przywódca Erich Honecker

zmuszony został do ustąpienia pod naciskiem masowych demonstracji, inspirowanych innymi

antykomunistycznymi wydarzeniami, między innymi w Polsce i Czechosłowacji. Wszystkie

te wystąpienia przeszły do historii jako Jesień Ludów.

Nowy rząd komunistycznej Niemieckiej Republiki Demokratycznej 9 listopada 1989 roku

postanowił usunąć prawne ograniczenia w podróży między NRD i RFN. Masowe zgłaszanie

się wschodnich Niemców na granice sprawiło, że wszelka kontrola graniczna była

niemożliwa i po prostu zrezygnowano z niej. Na terenie Berlina spontaniczny napór tłumu

przyczynił się do powstania wyrw w murze berlińskim, którędy to przechodzili ludzie.

Wbrew potocznym opiniom niemożliwie było jednorazowe zburzenie całego muru

berlińskiego, ponieważ linia muru była zaminowana i chroniona wieloma niebezpiecznymi

urządzeniami wojskowymi. Niemniej, burzenie muru berlińskiego od nocy 9 listopada 1989

roku stanowi symboliczny moment przełomowy upadku komunizmu w Europie.

Mając na uwadze te wydarzenia, pod koniec 1989 roku zachodnioniemiecki kanclerz Helmut

Kohl ogłosił dziesięciopunktowy plan zjednoczenia Niemiec. Proces zjednoczenia Niemiec

wymagał zgody także pozostałych dawnych aliantów - Wielkiej Brytanii i Francji. Brytyjska

premier Margaret Thatcher i francuski prezydent Francois Mitterrand początkowo

sprzeciwiali się zjednoczeniu państw niemieckich, obawiając się między innymi wzrostu

znaczenia Niemiec w Europie i konsekwencji wejścia dawnej NRD do Europejskiej

Wspólnoty Gospodarczej (poprzedniczki Unii Europejskiej). Helmut Kohl do idei

zjednoczenia musiał przekonywać także cześć społeczeństwa zachodnioniemieckiego i innych

sąsiadów, w tym Polskę. Ostatecznie o zjednoczeniu przesądziła masowa migracja Niemców

z terenów NRD do Berlina Zachodniego i RFN oraz katastrofalny stan gospodarki i nastroje

polityczne w NRD.

Decyzję w sprawie zjednoczenia Niemiec podjęto na cyklu konferencji 2+4 (NRD, RFN +

Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja) w Moskwie i Paryżu.

Odbyły się też wspólne posiedzenia rządów obydwu państw niemieckich, sam traktat

zjednoczeniowy został ratyfikowany przez parlamenty NRD i RFN 20 września 1990 roku.

Traktat przewidywał unię gospodarczą, walutową, socjalną i państwową. Na jego mocy

doszło do rozwiązania Niemieckiej Republiki Demokratycznej, ponownego powołania

landów (państw składowych federalnych Niemiec), które tworzyły dawną NRD

(Meklemburgia - Pomorze Przednie, Berlin, Brandenburgia, Saksonia, Saksonia - Anhalt,

Turyngia) i wchłonięcia tych landów przez RFN. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3

października 1990 roku.

Wersja numer 3

Niemcy od zakończenia II Wojny Światowej były przez 45 lat faktycznie podzielone:

najpierw na strefy okupacyjne, następnie na dwa państwa: Republikę Federalną Niemiec

należąca do bloku zachodniego i komunistyczną Niemiecką Republikę Demokratyczną,

należącą do bloku wschodniego i zależną od Związku Radzieckiego.

W 1989 roku gospodarka wschodnioniemiecka była w katastrofalnym stanie i potrzebowała

głębokich reform. Niemcy świadomi różnicy w poziomie życia pomiędzy NRD i RFN starali

się uciec na zachód.