Organizowanie państwa i całokształt sposobów sprawowania władzy.
Forma rządów
Monarchia – państwo, o którym najwyższa władza należy do jednej osoby sprawują ją
dożywotnio. Monarcha jest prawnie wyniesiony ponad pozostałych członków społeczeństwa..
Przysługują mu jako osobie, a nie organowi państwa, określone przywileje. Jest on najczęściej
prawnie nieodpowiedzialny, chociaż obowiązują go określone normy prawa. Odpowiada zawsze
politycznie i moralnie za swoje czyny.
Zakres władzy panującego:
• absolutna – monarcha skupia w swoich rękach pełnię władzy (ustawodawczej, wykonawczej,
sądowniczej) od niego zależy jak władzą się podzieli (despotię wschodnie, monarchie:
protofeudalne, wczesnofeudalne, rozdrobienia feudalnego, stanowe i absolutne).
• konstytucyjna – władza panującego jest ograniczona przez konstytucje, którą on sam nadaję,
monarchia ograniczona – nie funkcjonowały rządy parlamentarne, konstytucję traktowano
jako akt łaski monarchy, który zachował pełnie władzy. Konstytucja ustalała jedynie sposób
jej wykonywania, określała współudział organu przedstawicielskiego w ustawodawstwie,
gwarantowała niektóre prawa obywatelskie.
monarchia parlamentarna – władza monarchy ograniczona jest przez konstytucję, monarcha
sprawuje głównie funkcje reprezentacyjne, parlament zaś wydaje ustawy, określa skład rządu
i ustala zasady jego polityki( uprawnieniami parlamentu, rządu, sądów)
Sposób powoływania władcy:
• monarchia elekcyjna – w Watykanie
• monarchia dziedziczna – obowiązuje ustawa, lub prawo zwyczajowe, które regulują prawo
dynastyczne, zasady dziedziczenia tronu gdy ten się zwolni.
Republika – państwo na czele, którego stoi jednoosobowa lub wieloosobowa głowa państwa,
sprawując swój urząd przez kadencje, najczęściej głową państwa jest prezydent. Istotą republiki
jest kadencyjność głowy państwa.
republika arystokratyczna – to taka republika, w której naczelne organy państwa
powoływane są przez wąską grupę ludności, wyróżnioną najczęściej pochodzeniem lub
stanem majątkowym.
republika demokratyczna – najwyższe organy państwa powoływane są przez szerokie
rzesze obywateli
Struktura terytorialno-prawna państwa
• Państwo unitarne (jednolite) – państwo charakteryzujące się jednolitym systemem organów
państwowych, jedną władzą najwyższą i jednolitym systemem prawnym. Władza suwerena
dotyczy w tym samym zakresie całego państwa. Część terytorium nie stanowią same dla
siebie odrębnych organizmów państwowych. Państwo dzieli się na jednostki terytorialne
mające charakter głównie administracyjny(scentralizowane).
- państwo całkowicie jednolite terytorialnie
- państwo gdzie występują jednostki autonomiczne
• Państwo złożone ( złożone, federacyjne) – jest związkiem suwerennych państw, które zrzekły się części swoich praw na rzecz władz związkowych. W państwie takim obok jednolitego na
terytorium państwa systemu organów państwowych i systemu prawa, w poszczególnych
częściach występują osobne systemy organów i prawa.
Konfederacja – bardzo luźny związek państw, które realizują jeden określony cel,
zadnie, i którego organy nie są rozbudowane, tym jedynym zadaniem była realizacja
polityki obronnej. Konfederacja realizowała niewiele wspólnych celów, nie istniały organy
konfederacji. Zespolenie państw oparte jest na umowie międzynarodowej. Konfederacje są
raczej nie trwałe.
Federacja – państwo związkowe, które realizuje wiele wspólnych zadań dla swych
podmiotów, którego organy są rozbudowane, zespolenie poszczególnych państw jest
głębokie, wszechstronne i trwałe, władze państwa federalnego zajmują się przede
wszystkim prowadzeniem wspólnej polityki obronnej, zagranicznej, monetarnej, emisją
wspólnego pieniądza, ochroną handlową, ochroną granic zewnętrznych.
- unia personalna – związek państw połączonych wspólną głową państwa, osobą władcy
- unia realna – związek państw połączonych wspólną głową państwa i innymi organami
państwa, instytucjami(parlamentem, rządem, armią, budżetem).