przeddyplomowe
Technika pisania pracy
dyplomowej
dr inż. Wiesław Barcikowski
Podstawowe zasady pisania pracy
• Zasada strukturalizacji – proporcja i czytelny podział między częściami pracy (rozdziały, punkty,..)
• Zasada hierarchizacji – waga zagadnienia i miejsce w generalnej koncepcji rozwiązania określa jego ulokowanie w odpowiednim fragmencie pracy (rozdział, punkt)
• Zasada ciągu wynikania – logiczne przejścia między rozdziałami
• Zasada obiektywności – abstrahowanie od własnych przekonań, rezygnacja z „naginania” rzeczywistości do określonych twierdzeń
• Zasada dostatecznego uzasadniania twierdzeń – wyczerpujące opisy faktów i procesów mających wpływ na wnioski końcowe, rezygnacja z twierdzeń niesprawdzonych
• Zasada źródłowości – konieczność podawania źródeł, z których pochodzą lub, na podstawie których zostały opracowane elementy pracy (twierdzenia, fakty, wnioski,....)
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Zasada ścisłości – zdefiniowanie kluczowych terminów (zakresów nazw) i konsekwentne stosowanie ich w całej pracy
• Zasada oszczędności słowa – unikanie powtórzeń i rozwlekłości
• Zasada jasności wywodów – unikanie zawiłości, dygresji, skomplikowanych terminów, obcojęzycznych zwrotów,....
– Wskazane używanie krótszych zdań
– Zalecane stosowanie akapitów
• Forma wyrażania myśli – zalecana: bezosobowa (np. „jak pokazano”)
– Czasami można używać 3 osoby liczby pojedynczej (np. „autor udowodnił ...”)
– Nie jest wskazane używanie 1 osoby liczby mnogiej (np. „uważamy, że...”), chyba że w trybie przypuszczającym (np. „załóżmy, że ..”)
• Styl – zalecany: formalny
– Nie należy stosować stylu publicystycznego,
– Nie należy używać kolokwializmów,
– Nie należy używać zwrotów slangowych, ...
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Ortograficzne – niezgodność z zasadami pisowni wyrazów
• Interpunkcyjne – niezgodność z zasadami stosowania
znaków przestankowych
• Gramatyczne – zła odmiana wyrazów, błędna budowa
zdania
• Leksykalne – błędnie zastosowane słownictwo
• Frazeologiczne – niewłaściwe połączenia wyrazów w
wyrażenia
• Stylistyczne - niedostosowanie środków językowych do
charakteru wypowiedzi
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Przypis – komentarz, objaśnienia, uwagi dodane przez
autora do tekstu dzieła, umieszczane poza obszarem
głównego tekstu dzieła
• Funkcje przypisów:
– Wskazywanie źródeł wykorzystywanych informacji, poglądów,
– Wzbogacanie tekstu zasadniczego dodatkowymi informacjami
– Ukazywanie w różny sposób (np. polemiczny) złożoności tematu, poglądów, okoliczności
• Przypisy są są niezbędnym elementem każdej pracy o
charakterze naukowym, w tym pracy dyplomowej –
świadczą co najmniej o tym, że autor zapoznał się z
literaturą oraz, że potrafi to udokumentować
» na podstawie: A.Pułło, Prace magisterskie i licencjackie –
Wskazówki dla studentów
• Fragment tekstu głównego łączy się z przypisem za pomocą specjalnego znaku podniesionego ponad linię bazową
(cyfra, gwiazdka, litera)
• Przypisy umieszcza się:
– Najczęściej na dole strony, w której znajduje się odwołanie do przypisu (często oddziela się poziomą kreską)
– Na końcu rozdziału
– Na końcu dzieła (raczej rzadko)
• Przypisy powinny być ponumerowane, tak aby je
jednoznacznie identyfikować
• Można odwoływać się do raz zdefiniowanych przypisów
używając określeń: Tamż e, Jak wyż ej
• Przypisy źródłowe zwykłe
• Przypisy źródłowe rozszerzone
• Przypisy rzeczowe
• Przypisy słownikowe
• Przypis polemiczny
• Przypis dygresyjny
• Przypis odsyłający
» na podstawie: J.Majchrzak, T.Mendel, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych
• Informuje o pochodzeniu przytaczanych (cytowanych lub
dokładnie streszczanych) opinii, sądów, danych,...
• Przykłady:
1 K.Zimniewicz, Podstawy zarzą dzania, PWN, Warszawa 1993, s.15
2 H.Zegar, Zarzą dzanie przez cele, Przegląd Organizacji 1992, nr 3
3 Tamże, s.25
4 Ustawa o przedsiębiorstwach z dnia 25 wrzesnia 1981 (Dz.U.
1981, nr 24, poz.122)
» na podstawie: J.Majchrzak, T.Mendel, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych
• Stosuje się go, gdy poza wskazaniem źródła przytacza się dodatkowo jakiś cytat lub gdy omawia się bliżej przywołane poglądy w samym przypisie zamiast w tekście głównym
(gdyż nie są bezpośrednio związane z głównym tokiem
wywodu)
• Przykład:
1 J.Zieleniewski, Organizacja i zarzą dzanie, PWE, Warszawa 1967, s.45. „Całość to przedmiot, w którym bierze się pod uwagę relację zawierania się części w całości”. Takie poglądy można spotkać w opracowaniach przedstawicieli nurtu prakseologicznego w
organizacji i zarządzaniu
» na podstawie: J.Majchrzak, T.Mendel, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych
• Objaśnia i komentuje fragment tekstu głównego
• Przykład:
1 Fundacja Polskie Centrum Produktywności, pozarządowa
organizacja typu non-profit została założona w 1994 r.
Upowszechnia ona w Polsce społeczno-gospodarczą
koncepcję produktywności
» na podstawie: T.Kamiń ski, T.Szmigielska: Poradnik dla prowadzą cego i piszą cego pracę dyplomową
• Podaje znaczenie terminów obcojęzycznych
• Przykład:
1 Regres – cofanie się (por. progres); prawo dochodzenia zwrotu sum wyłożonych za inną osobę (z tytułu
poręczenia, żyra, itd.). Regresja – cofanie się; stopniowe obniżanie np. odsetka stawek podatków od wyższych
dochodów (łac. regressio – cofanie się)
» na podstawie: T.Kamiń ski, T.Szmigielska: Poradnik dla prowadzą cego i piszą cego pracę dyplomową
• Zawiera polemikę z przedstawianymi poglądami, a
zamieszczenie jej w tekście głównym rozbijałoby
tok wywodów
• Przykłady:
1 Pewne wątpliwości mogą wynikać z przyjęcia przez X
takich kryteriów.....
2 Trudno natomiast zgodzić się z poglądami X, Y i Z,
którzy.....
» na podstawie: A.Pułło, Prace magisterskie i licencjackie –
Wskazówki dla studentów
• Pojawia się wtedy, gdy autor chce podzielić się z
czytelnikiem pewną czy spostrzeżeniem na
marginesie rozważań, nie nadając im charakteru
polemicznego
• Przykład:
1 Doskonałym przykładem takiego stawiania sprawy było
przemówienie radiowo-telewizyjne de Gaulle’a z 7 X
1962 r., poprzedzające rozwiązanie Zgromadzenia
Narodowego
» na podstawie: A.Pułło, Prace magisterskie i licencjackie –
Wskazówki dla studentów
• Stosuje się go, gdy odsyła się czytelnika do innych
opracowań albo do innych fragmentów swojej
pracy, głównie w celu otrzymania dokładniejszych
informacji
• Przykłady:
1 Zob. J.Nowak, Regulacje prawne w odniesieniu do
mniejszoś ci narodowych w prawie mię dzynarodowym publicznym, Warszawa 2002, s.121-178
2 Była już o tym mowa w rozdziale 1 pracy
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Jest to uporządkowany spis dokumentów, z których
korzystano przy tworzeniu pracy
• Jakość i rozmiary „Bibliografii” dają istotną informację o wartości pracy dyplomowej (dobrze opracowana
„Bibliografia może zostać opublikowana jako użyteczny
przewodnik po literaturze przedmiotu)
• W bibliografii muszą znaleźć się wszystkie cytowane w
pracy pozycje (wersja minimalna) oraz wskazane jest
umieszczenie innych pozycji istotnych z punktu widzenia
tematu (wersja maksymalna)
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Układ bibliografii:
– Alfabetycznie według nazwisk autorów
– Według rodzaju materiałów
• Wydawnictwa zwarte
• Wydawnictwa ciągłe
• Pozostałe dokumenty (np. Akty prawne)
• Adresy stron internetowych
– Chronologicznie według roku wydania (raczej rzadko)
• Kolejne pozycje spisu mogą być ponumerowane kolejnymi
liczbami (z reguły) ujętych w nawiasy kwadratowe
• Bibliografia zamieszczana jest na końcu pracy
• Inne określenia: Literatura, Spis literatury
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
Zapis pozycji bibliograficznych
• Prace samoistne
• Rozdziały w pracach samoistnych
• Artykuły w pracach zbiorowych
• Czasopisma
• Artykuły w czasopismach
• Dokumenty urzędowe, akty prawne
• Dokumentacja techniczna produktów
• Wywiady
• Materiały zamieszczone w Internecie
• Druki na prawach maszynopisu (rękopisu)
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Liczba autorów: 1-3
– Stallings W., Organizacja i architektura systemu komputerowego –
projektowanie systemu a jego wydajność , Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000
– Kamiński T., Szmigielska T., Poradnik dla piszą cego pracę dyplomową , Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie, Warszawa 2000
• Liczba autorów: >3
– Boratyński K. i in., Poligrafia ogólna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988
• Liczba autorów: praca zbiorowa pod redakcją
– Podstawy geografii ekonomicznej, Praca zbior. pod red. J.Wrony i J.Rek, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1977
– Słownik ję zyka polskiego, Pod red. M.Szymczaka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978
– Wieczorek T. (red.), E-biznes, t.II, WSB, Dąbrowa Górnicza 2003.
• Artykuł w pracy zbiorowej
– Gawrecki D., Ś lą sk Cieszyń ski w okresie mię dzywojennym (1918-1938), w: J.
Valenta (red.), Zarys dziejów Ś lą ska Cieszyń skiego , Ostrava-Praga1992, s.80-105
– Gepner P., Elektroniczny biznes w Polsce – wciąż niewykorzystaną szansą, w: J.Kisielnicki (red.), Informatyka narzę dziem zarzą dzania w XXI wieku, PJWSTK, Warszawa 2003.
• Artykuł w czasopismie
– Zyś W., O usprawnianiu pracy, Ekonomika i Organizacja 1989, nr 3
– E-handel jak na droż dż ach, Gazeta Wyborcza nr 77.4591, 31.03.2004.
– Mrożewski B., Przekonujace slajdy - projektowanie skutecznej prezentacji, Enter 2004, nr 3, s.44-46
• Wywiad (w czasopiśmie)
– Grochowiak M. (w rozmowie z L.Łukasiewiczem), Europa przyszłoś ci to Europa narodów, Przegląd Politologiczny 2000,
nr 2, s.211-228
• Akty prawne
– Ustawa o tytule naukowym i stopniach naukowych z 27 września 1990 r.
(Dz.U. nr 65, poz.386),
– Rozporządzenie Ministra Przemysłu Lekkiego nr 8 z 5 lipca 1987r. w sprawie inwentaryzacji składników majątkowych, Dz.Urz. z 1987 r., nr 32
• Dokumentacja techniczna
– Solaris v.10.0, Dokumentacja techniczna, Sun Microsystems, Stanford, USA, 2005
– WBTServer Enterprise – Instrukcja uż ytkownika, 4System Polska Sp.z o.o., Zielona Góra 2005
• Materiały zamieszczone w Internecie
– Krupa B., Walka młodych – manifest V, www.sma.pl/walka, (06.12.2002)
– Bork A., A new learning system for the World, http://lttf.ieee.org/we/a011.html
– http://www.blackboard.com/
• Maszynopisy i materiały robocze
– Rozwałka D., Samorzą d w przedsię biorstwie, Praca dyplomowa – maszynopis, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1983
• Tabela (tablica) – zestawienie cyfrowe, słowno-cyfrowe lub słowne ujęte w ramki
• Zamieszczenie tabeli w pracy powinno być uzasadnione
potrzebą wynikającą z toku rozumowania
• Tabele powinny mieć jednolitą budowę (nazwa, numeracja, układ)
• Numeracja tabel może być związana z numerem rozdziału
(np. Tabela 3.1) lub ciągła w ramach całej pracy (np. Tabela 13 lub Tab. 13)
• Spis tabel należy zamieścić na końcu pracy, jeżeli zawiera powyżej 10 pozycji
» na podstawie: J.Majchrzak, T.Mendel, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych
• Wykres – graficzne odwzorowanie zależności między dowolnymi wielkościami
– Wykresy dynamiczne – przedstawiają zależność zmiany badanego parametru w czasie
– Wykresy funkcyjne – przedstawiają zależności co najmniej dwóch zmiennych
• Diagram – graficzna forma przedstawienia porównywalnych wielkości (diagramy porównawcze) lub podziału określonej całości na części (diagramy strukturalne)
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Schemat – uproszczony rysunek techniczny obiektu, układu lub urządzenia, przedstawiający wzajemne połączenie lub rozmieszczenie elementów składowych, oznaczonych zwykle umownymi symbolami graficznymi
»
J.Szymczak (red.), Słownik ję zyka polskiego, PWN, Warszawa 1981
• Dla uproszczenia nazewnictwa obiektów graficznych występujących w pracy (wykresy, diagramy, schematy, szkice) najczęściej przyjmuje się uniwersalne określenie: rysunek
• Elementy rysunku:
– Numer
– Tytuł
– Obraz
– Objaśnienia
– Źródło
• Numeracja rysunków może być związana z numerem rozdziału (np.
Rys. 3.1) lub ciągła w ramach całej pracy (np. Rysunek 23)
• Spis rysunków (zawierający wykresy, diagramy, schematy) należy zamieścić na końcu pracy, jeżeli zawiera powyżej 10 pozycji
Wykres - przykład
Zródło: http://www.gsmonline.pl/articles/?link=show_details.php?id=118
Rysunek 27. Przyrost liczby klientów poszczególnych sieci
Diagram porównawczy - przykład
60%
50%
53,1%
40%
38,0%
30%
30,0%
20%
24,0%
22,2%
18,5%
10%
9,0%
5,9%
0%
wyższe
średnie i
zawodowe
podstawowe
pomaturalne
lipiec-sierpień 2000
styczeń-czerwiec 2002
•
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań: Akademii Ekonomicznej w Krakowie, lipiec-sierpień 2000 r. , w: http://badanie.ae.krakow.pl, 20.02.2004 oraz TNS OBOP, styczeń -czerwiec 2002 r. , w: http://firma.interia.pl/badania/internet?prv=31.01.2003%2016:03&inf=290682, 07.07.2004.
Rysunek 12. Wykształcenie użytkowników Internetu w okresach lipiec-sierpień 2000 r. oraz styczeń-czerwiec 2002 r.
Diagram strukturalny - przykład
16%
Polskie Sieci
20%
Elektroenergetyczne S.A.
Polski Koncern Naftowy
ORLEN S.A.
Węglokoks S.A.
Tel-Energo S.A.
19%
TelBank S.A.
20%
KGHM Polska Miedź S.A.
Vodafone Americans Inc.
4%
TDC Mobile International A/S
1%
1%
19%
Rys. 7. Wykształcenie użytkowników Internetu w okresach
VII-VIII. 2000 r. oraz I-VI. 2002 r.(ś ródło: www.plusgsm.pl)
Schemat - przykład
Źródło : www.era.pl
Rys. 3.2. Schemat bezpośredniego podłączenia do SMSC
• Rozłożenie tekstu pracy:
– Druk dwustronny - mniejsza grubość
– Druk jednostronny - łatwiejsze czytanie
• Numeracja stron
– Ciągła, cyframi arabskimi
– Uwzględnia wszystkie strony pracy poczynając od strony tytułowej
– Pierwszy widoczny numer umieszcza się na stronie Wprowadzenia
• Akapity – służą do oddzielenia od siebie pewnych sekwencji myślowych i pozwalają uzyskać większą przejrzystość tekstu pracy
– Tekst akapitu powinien charakteryzować się spójnością wewnętrzną
– Minimum 2 zdania złożone
– Należy unikać (poniższe nazwy podane wg. terminologii korektorskiej):
•
„wdowa” – wiersz występujący na końcu akapitu, który liczy mniej niż 7 znaków
•
„bękart” – ostatni wiersz akapitu, który nie mieści się u dołu strony i zostaje przeniesiony na górę strony następnej
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Justowanie – wyrównywanie tekstu (w ramach szerokości strony)
– Tekst właściwy i przypisów - obustronnie
– Tytuły rozdziałów i podrozdziałów - wyśrodkowane lub do lewej
– Tytuły paragrafów - do lewej
– Tytuły tabel - wyśrodkowane lub do lewej
– Tytuły rysunków - do lewej
• Wyróżnienia w tekście
– Kursywa – stosuje się do wyrażeń obcojęzycznych i cytatów (wtedy rezygnuje się z cudzysłowu)
– Wersaliki (wielki litery) – można użyć do pisania tytułów rozdziałów
– Pogrubienia – można użyć do wyróżnienia definicji, twierdzeń, itp..
– Spacjowanie (druk rozstrzelony) – podobnie jak pogrubienia
– Podkreślenia - forma coraz rzadziej stosowana
•
N i e w o l n o n a d u ż y w a ć w y r ó ż n i e ń
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne
• Rodzaj czcionki – prosta:
– Times new roman
– Arial
– Tahoma
• Wielkość czcionki
• Tekst właściwy - 12
• Tytuły rozdziałów, spisu treści, bibliografii – 17
• Tytuły podrozdziałów – 15
• Tytuły paragrafów - 13
• Tekst przypisu – 9
• Czcionki w tabelach, w opisie wykresów, schematów - 9
• Czcionka numeru strony – 10
• Możliwe proporcjonalne powiększenie czcionek o 1 punkt (lub najwyżej 2 punkty)
» na podstawie: R.Zenderowski, Praca magisterska –
Jak pisać i obronić . Wskazówki metodologiczne