Podstawy Geotechniki i Geologii Złóż

Wykład 4:

Dokumentacja geologiczna złoża

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

Wyniki prowadzonych prac rozpoznawczych zakończone oszacowaniem

zasobów ujmuje się w formie opracowania zwanego dokumentacją

geologiczną złoża.

Powinna ona zawierać dane o złożu konieczne do prowadzenia dalszych prac badawczych i projektowania eksploatacji.

Składa się ona z 3 części:

1)

Część graficzna, zawierająca mapy, przekroje, profile, ewentualnie wykresy niezbędne do scharakteryzowania budowy złoża i jakości

kopaliny oraz oszacowania zasobów

2)

Część tabelaryczna, zawierająca wyniki przeprowadzonych obliczeń (głównie obliczeń szacunkowych zasobów złoża)

3)

Część tekstowa, w której znajdują się objaśnienia opracowanych map i przekrojów uzupełniające informacje o złożu, nie przedstawione w formie tabelarycznej lub graficznej, a także omówienie i uzasadnienie

stosowanej metodyki badań wraz z analizą dokładności.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ TEKSTOWA obejmuje omówienie:

1) Warunków geograficznych występowania złoża, zawierających dane o jego usytuowaniu, przynależności administracyjnej, warunków klimatycznych badanego obszaru, rzeźby, hydrografii i zagospodarowania terenu

(warunków zaludnienia, sieci komunikacyjnej czy uprzemysłowienia),

2) Historii wcześniejszych badań oraz zakresu i metodyki zrealizowanych prac rozpoznawczych,

3) Regionalnych warunków geologicznych występowania złoża na tle

większych jednostek geologicznych

4) Budowy złoża: stratygrafii, litologii, tektoniki utworów otaczających złoże i samego złoża, jego formy i budowy wewnętrznej oraz genezy

5) Rodzaju i jakości kopaliny na podstawie przeprowadzonych badań

mineralogiczno-petrograficznych i chemicznych

6) Górniczo-geologicznych warunków eksploatacji (hydrogeologicznych, inżyniersko-geologicznych, gazowych i innych wpływających na sposób

eksploatacji)

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ TEKSTOWA c.d.:

7) Sposobu obliczania zasobów, a w szczególności przyjętych zasad

wyznaczania granic złoża i klasyfikacji zasobów oraz uzasadnienie

wyboru metody obliczania zasobów,

8) Dokładności rozpoznania złoża i określenia zasobów z

ewentualnymi uwagami dotyczącymi dalszych badań,

9) Występowania kopalin towarzyszących wraz z podaniem ich

charakterystyki jakościowej, zasobów oraz możliwości ich

eksploatacji.

Poza tym w tej części powinna znajdować się wstępna analiza

możliwości eksploatacji złoża, wykonana na podstawie danych

zawartych w dokumentacji oraz skutków jakie eksploatacja może

wywołać w środowisku naturalnym, wraz z podaniem wszelkich

niezbędnych danych geologicznych dla opracowania sposobów

zagospodarowania i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych

(Prawo geologiczne i górnicze nakłada taki obowiązek na

przedsiębiorcę górniczego)

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ TABELARYCZNA zawiera zestawienie wszelkich

danych liczbowych dotyczących złoża, a mianowicie:

1) Zestawienia wyników badań pobranych próbek, jeśli nie

są przedstawione na profilach i mapach,

2) Zestawienia zbiorcze zasobów np. według pokładów,

poziomów itp.

3) Zestawienia kosztów rozpoznania złoża i opracowania

dokumentacji.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ GRAFICZNA zawiera przede wszystkim

opracowania mapowe oraz przekroje takie jak:

1) Mapy sytuacyjne ilustrujące geograficzne i geologiczne

położenie złoża na tle elementów ochrony środowiska,

2) Mapę sytuacyjno-wysokościową terenu, na którym

występuje złoże, z podaniem granic złoża, obszaru

górniczego, lokalizacją wyrobisk rozpoznawczych oraz

lokalizacją ważnych obiektów, które powinny być

chronione filarami (obszary gdzie dopuszcza się

eksploatację tylko w szczególnych warunkach),

3) Profile geologiczne otworów wiertniczych i wyrobisk

górniczych oraz ich zbiorcze zestawienia,

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ GRAFICZNA c.d:

4)

Mapy geologiczne powierzchni i wgłębne dla wybranych

poziomów,

5)

Przekroje geologiczne poprzeczne i podłużne,

6)

Mapy strukturalne (spągu złoża i ew. stropu),

7)

Mapy miąższości złoża a w razie potrzeby nadkładu i stosunku

miąższości nadkładu do miąższości złoża,

8)

Mapy jakości kopaliny i zasobności,

9)

Mapy i przekroje hydrogeologiczne,

10)

Mapy i przekroje inżyniersko-geologiczne,

11)

Mapy gazonośności,

12)

Mapy obliczenia zasobów,

13)

Mapę sozologiczną.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

CZĘŚĆ GRAFICZNA c.d:

Liczba map i ich treść muszą być dostosowane do rodzaju złoża, tak

aby jego budowa i warunki występowania były wystarczająco dokładnie

przedstawione. Jeśli w prowadzonych badaniach były wykorzystywane

metody geofizyczne, dołącza się mapy i profile geofizyczne wraz z ich interpretacją.

Skale map zależą głównie od stopnia rozpoznania złoża a więc od

szczegółowości uzyskanych lub wymaganych informacji.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

Ważnym elementem dokumentacji z punktu widzenia formalno-

prawnego jest karta tytułowa i zestawienie zasobów.

KARTA TYTUŁOWA – informuje o użytkowaniu złoża, inwestorze,

instytucji przeprowadzającej badania, oraz podaje lokalizację złoża w ramach podziału administracyjnego kraju. Kartę podpisują osoby

odpowiedzialne za opracowanie dokumentacji i kierownik instytucji,

którą oni reprezentują.

ZESTAWIENIE ZASOBÓW z podaniem daty ich obliczenia znajduje się

za kartą tytułową. Podpisuje je geolog odpowiedzialny za obliczenia.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

Przed właściwym tekstem dokumentacji powinny być podane w formie

syntetycznej najważniejsze informacje o złożu, czyli zestawienie

parametrów charakteryzujących złoże:

• powierzchnię złoża,

• miąższość złoża i nadkładu,

• zawartość składników użytecznych i szkodliwych,

• właściwości technologiczne.

Podaje się również granice w jakich wahają się parametry złożowe

oraz ich wartości średnie i charakterystykę statystyczną.

Informacje te uzupełnia się krótką charakterystyką warunków

geologiczno-górniczych eksploatacji.

Treść i forma dokumentacji geologicznej złoża

Szczegółowe wytyczne dotyczące sporządzania dokumentacji

geologicznej złoża wydają państwowe organy administracji

geologicznej.

Odbiorcami dokumentacji oprócz geologów są:

• górnicy zajmujący się projektowaniem przyszłego zakładu górniczego,

• górnicy prowadzący bieżącą eksploatację złoża,

• ekonomiści wykonujący analizę ekonomiczną zagospodarowania

złoża.

Z tego względu dokumentacja powinna być opracowana przejrzyście i

zrozumiała bez dodatkowych wyjaśnień autorów. Zwłaszcza fakty o

złożu i poglądy na jego budowę powinny być przedstawione

jednoznacznie aby projektant zakładu górniczego był przekonany o

wiarygodności przedstawionej koncepcji budowy złoża.

Dokumentacja złóż użytkowanych na lokalne potrzeby

budowlane

Dla złóż użytkowanych jedynie na lokalne potrzeby

budowlane opracowuje się jedynie tzw. Kartę

rejestracyjną złoża. Zawiera ona te same elementy co dokumentacja geologiczna lecz opracowane w formie

uproszczonej. Zasadnicze różnice to:

1) Nie wymaga się szczegółowej klasyfikacji zasobów,

złoże musi być stwierdzone na podstawie naturalnych

lub sztucznych odsłonięć w liczbie co najmniej jedno na

hektar obszaru złoża, sięgających do głębokości

projektowanej eksploatacji,

2) Badania warunków geologiczno-górniczych eksploatacji

przeprowadza się w takim zakresie, na jaki zezwalają

wykonane wyrobiska,

Dokumentacja złóż użytkowanych na lokalne potrzeby

budowlane

3)

Ograniczona jest część graficzna, obejmująca tylko:

•

mapę w skali 1:100 000 z podaniem lokalizacji złoża

•

mapę sytuacyjno-wysokościową w skali 1:5000 z

podaniem położenia wyrobisk rozpoznawczych, z

charakterystyką liczbową złoża oraz granic bloków

wydzielonych do obliczenia zasobów,

•

dwa co najmniej charakterystyczne przekroje

geologiczne (podłużny i poprzeczny).

Weryfikacja i zatwierdzenie dokumentacji geologicznej Dokumentacja geologiczna jest podstawą do prowadzenia działalności

górniczej, z którą wiążą się wielomilionowe nakłady inwestycyjne.

Wymaga zatem wszechstronnej i wielokrotnej kontroli polegającej

na sprawdzeniu jej formalnej i merytorycznej poprawności. Takie

sprawdzenie wykonywane w trakcie sporządzania i po jego

zakończeniu nazywamy WERYFIKACJĄ. Obejmuje ona:

1) Sprawdzenie poprawności zastosowanej metodyki badań, jej

zgodności z obowiązującymi normami,

2) Ocenę wiarygodności danych, na podstawie których opracowano

dokumentację,

3) Kontrolę zgodności formy, w jakiej została opracowana

dokumentacja z obowiązującymi przepisami i normami górniczymi,

4) Ocenę słuszności przyjętej koncepcji budowy złoża i wyznaczenia

jego granic,

5) Ocenę poprawności klasyfikacji zasobów i wyboru metodyki ich

obliczenia

Weryfikacja i zatwierdzenie dokumentacji geologicznej 6) Kontrolę wyników obliczenia zasobów,

7) Ocenę poprawności interpretacji warunków hydrogeologicznych,

inżyniersko-geologicznych i gazowych,

8) Ocenę wystarczalności danych dla potrzeb projektowania

zagospodarowania złoża.

Weryfikatorem jest osoba spoza zespołu sporządzającego

dokumentację. W miarę możliwości powinien być to przedstawiciel

inwestora finansującego badania złoża bądź biura projektów, które

ma na podstawie dokumentacji opracować projekt

zagospodarowania złoża.

Weryfikacja powinna być prowadzona na bieżąco w czasie trwania prac

dokumentacyjnych. Weryfikator powinien zatem spełniać rolę

konsultanta. Odpowiedzialny za dokumentację geolog (główny

dokumentator) nie musi stosować się do wskazówek weryfikatora,

lecz musi udowodnić swoje odmienne stanowisko.

Weryfikacja i zatwierdzenie dokumentacji geologicznej Po zakończeniu weryfikacji sporządzana jest notatka weryfikacyjna

oceniająca prawidłowość sporządzenia dokumentacji. Jeśli wystąpiły

różnice poglądów pomiędzy weryfikatorem a dokumentatorem, to

muszą być opisane. Notatka weryfikacyjna jest dołączona do

dokumentacji.

Dokumentacja przyjmowana i zatwierdzana jest w Ministerstwie

Środowiska (Departament Geologii i Koncesji Geologicznych) na podstawie orzeczenia Komisji Zasobów Kopalin działającej przy Ministerstwie Środowiska. Wydawana jest „DECYZJA” upoważniająca

do dalszego wykorzystania dokumentacji w pracach projektowych i do

podejmowania działalności inwestycyjnej w złożu.

Eksploatacja złoża wymaga udzielenia KONCESJI na wydobycie

kopaliny przez Ministra Środowiska.