Zastosowanie ultrasonograficznej fetometrii w prognozowaniu

terminu porodu u suk.

Długość ciąży u suk liczona zwyczajowo, czyli od dnia krycia do porodu, może wahać się od 57 do 72 dni. Jest to związane ze specyfiką fizjologii okresu rujowego i zapłodnienia, co u poszczególnych osobników powoduje znaczne i nieprzewidywalne odchylenia czasu trwania ciąży.

Rozwijająca się w ostatnich latach hodowla psów spowodowała pojawienie się nowych aspektów kontroli rozrodu tego gatunku,

wymagających planowanego działania diagnostycznego, związanego również z kontrolą przebiegu ciąży i porodu. Skuteczne prognozowanie terminu porodu i zapewnienie pomocy lekarsko – weterynaryjnej w optymalnym dla suki i szczeniąt terminie, może stać się rozwiązaniem wielu problemów położniczych u psów. Dotychczas stosowane w tym celu metody cechują się wieloma niedoskonałościami.

Istotą pracy była ocena przydatności biometrii płodowej do przewidywania terminu porodu w porównaniu do innych znanych dotąd metod diagnostycznych (hormonalnej i cytologicznej). Oceniono również skuteczność wybranych wskaźników fetometrycznych w warunkach praktyki klinicznej. Wykorzystano w tym celu pomiary dwóch najczęściej opisywanych w literaturze, a jednocześnie najbardziej uniwersalnych parametrów biometrycznych ciąży u suk: średnicę jamy wewnątrzkosmówkowej (ICC) i odległość dwuciemieniową (BP).

W pracy przeprowadzono dwa doświadczenia.

diestrus. Na podstawie wymienionych metod określano spodziewaną datę porodu. Następnie dokonano szeregu badań ultrasonograficznych w trakcie ciąży, uzyskując pomiary wspomnianych wcześniej parametrów biometrycznych. Terminy porodów prognozowano przy pomocy wzorów Luvoni – Grioni. Wyniki wszystkich badań porównano z rzeczywistymi terminami porodów. Następnie, porównując, dokonano oceny

skuteczność przewidywania terminu porodu za pomocą metod endokrynologicznych, cytologicznej i ultrasonograficznej.

W doświadczeniu 2 metoda prognozowania terminu porodu za pomocą fetometrii ultrasonograficznej została sprawdzona w warunkach

praktyki klinicznej. Łącznie zbadano 70 ciężarnych suk 27 ras i mieszańców rasowych podzielonych na 6 grup w zależności od masy ciała i rasy.

Poddano je badaniom USG uzyskując 84 pomiary jamy wewnątrzkosmówkowej i 109 pomiarów odległości dwuciemieniowej. Stosując wzory fetometryczne według Luvoni – Grioni wyznaczono przewidywane terminy porodów, a następnie podobnie jak w doświadczeniu 1, porównano z rzeczywistymi datami porodów. W kalkulacji daty porodu dla suk o masie ciała > 25 kg zastosowano wzory dla psów średnich, co było spowodowane brakiem odpowiednich indywidualnych wzorów obliczeniowych. Skuteczność metody oceniono z dokładnością do ±1 dnia lub

±2dni. W części drugiej doświadczenia 2 na podstawie uzyskanych wyników wyznaczono własne proste regresji przedstawiające zależność liniową między liczbą dni pozostałych do porodu a wartościami ICC oraz BP i metodami statystyczno – analitycznymi porównano je z prostymi opisanymi wzorami Luvoni - Grioni.

W doświadczeniu 1 trafność prognozowania terminu porodu na podstawie metody określania terminu owulacji w oparciu o oznaczenia LH

wyniosła od 66,67% przy dokładności ±1 dzień do 100% przy dokładności ±2 dni. Metoda z wykorzystaniem oznaczeń poziomu P4 przy obu założonych dokładnościach w badanej grupie wykazała 100% skuteczność. Metoda cytologiczna charakteryzowała się najniższą skutecznością, która przy dokładności ±1 dzień wyniosła zaledwie 50%, natomiast przy dokładności ±2 dni wzrosła do poziomu 66,67%, co było nadal wynikiem słabszym, niż uzyskane innymi metodami. Metoda fetometryczna poza uniwersalnością terminów stosowania (prawie cała ciąża), wykazała dobrą skuteczność, osiągając od 66,67% dla ICC do 83,33% dla BP trafności przy dokładności ±1 dzień i 100% w przypadku obu zastosowanych wskaźników przy dokładności ±2 dni.

Wyniki uzyskane w doświadczeniu 2 potwierdziły opisaną dobrą skuteczność metody fetometrycznej w odniesienu do zróżnicowanej

populacji psów. Przy zastosowaniu pomiarów ICC i założeniu dokładności ± 1 dzień skuteczność wahała się do 60% do 100%. Pomiary BP przy tej samej dokładności okazały się mniej skuteczne i wynosiły od 42,3 % do 80%. Przy założeniu dokładności ±2 dni pomiary ICC okazały się trafne od 80% do 100%, stosując natomiast wskaźnik BP uzyskano od 64% do 91,30% trafności prognoz. Mimo powyższych różnic generalnie nie były one statystycznie istotne. Jedynie w grupie o masie ciała poniżej 10kg stwierdzono, że prognozowanie daty porodu na podstawie ICC, przy dokładności ±1 dzień, było statystycznie istotnie lepsze (0,01 < p < 0,05) od predykcji na podstawie BP. Analiza statystyczna w pozostałych grupach, przy obu badanych dokładnościach, nie wykazała statystycznie istotnych różnic pomiędzy trafnością predykcji przy użyciu ICC i BP. W

kolejnym etapie badań porównano zależności pomiędzy własnymi pomiarami ICC i BP a liczbą dni pozostałych do porodu wyznaczonej za pomocą analizy regresji z danymi pochodzącymi z referencyjnych wzorów Luvoni – Grioni wykazując brak statystycznie istotnych różnic w odniesieniu do wskaźnika ICC w każdej z grup doświadczalnych o zróżnicowanej masie ciała. Wyniki pomiarów parametru BP natomiast, jedynie w grupie psów o masie ciała mniejszej niż 10kg, nie wykazały istotnych statystycznie różnic pomiędzy wyznaczanymi prostymi regresji. W innych grupach miały one miejsce.

Podsumowując, należy stwierdzić, że biometria ciążowa z zastosowaniem wskaźników ICC i BP okazała się skutecznym narzędziem w

prognozowaniu terminu porodów u suk. Wysoka trafność prognoz, łatwość wykonania i uniwersalność terminu dokonywanych badań stanowią niepodważalne zalety tej metody. Wyniki własne wskazują jednak na potrzebę pogłębienia badań klinicznych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na takie czynniki określające skuteczność tej metody jak masa ciała, rasa, populacja osobników oraz czynniki środowiskowe i patologiczne. Wykonane badania pozwoliły jednocześnie na stworzenie wzorów kalkulacyjnych stosowanych w metodzie fetometrycznej w grupach psów o dużej masie ciała (>25 kg), a także u niektórych ras.