By Dominik Nguyen
• Wiedza potoczna zdobywana jest w procesie poznania społecznego opartego na poznanych, postrzeganych normach
• Oszczędność poznawcza – ludzie uczą się stosować zdroworozsądkowe reguły, dobywają tylko te informacje które są potrzebne
• Ograniczona ilość informacji ma swe wady i zalety – może być za mało, ale może oszczędzimy czas
Uwarunkowanie wiedzy potocznej
Efekt autokinetyczny
Kultura
- razem obserwujemy
Miejsce w strukturze społecznej (zakres wiedzy)
punkt świetlny
poruszający się w
Interes własny (wiedza zależna od oceny
całkowitych ciemnościach
- porównujemy wyniki
Wpływ grupy
drugości
• Schematy poznawcze
- każdy inny
Struktury poznawcze, za pomocą których porządkujemy wiedzę
- potem razem wspólny
według tematu
wynik
Funkcje schematów
a) Pozwalają kategoryzować nowe informacje
b) Umożliwiają odpowiednie dostosowanie reakcji do sytuacji
c) Wpływają na zachowanie
Jak człowiek wybiera schemat, który zastosuje?
a) Zależy od dostępności (co nam pierwsze przyjdzie do głowy)
b) Ale dostępność zależy od tego, co się wydarzyło wcześniej
c) Czasem też zależy to od cech osoby, wobec której wybieramy schemat d) Pierwsze wrażenie ze spotkania z daną osobą też wpływa na schemat –
efekt pierwszeństwa
e) Racjonalizacja – wybór schematu na podstawie własnych doświadczeń / ich braku
• Dystans poznawczy
Uczucie przykrego napięcia, wywołane informacją, która jest sprzeczna z naszym postrzeganiem siebie jako ideału
• Jak go zredukować?
Motywując, tłumacząc sobie swoje zachowanie
Prowadzi do zachowań irracjonalnych
• Zjawisko wrogich mediów
Nawet gdy są przedstawione suche, naturalne fakty, dla osoby zaangażowanej w daną kwestię uważane są z stronnicze
Pod napływem informacji (za dużo), osoby instynktownie zwracają się do osoby, którą darzą szacunkiem (nawet jak ta osoba nie ma odpowiednich kwalifikacji)
• Efekt fałszywej powszechności
Każdy uważa, że jego poglądy są powszechne (bo są kontrowersyjne, dotyczą ważnych spraw)
• Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych
Próba reprezentatywna (ludzie są losowi = duża próba) – oparta na dużej grupie ludzi, reprezentującej mniej więcej strukturę danej (badanej populacji) – mniej więcej opisuje opinie itp. populacji
Ludzie opierają swe poglądy na własnych „próbach”, głównie na własnych doświadczeniach
• Błędne rozpoznanie współzmienności
Człowiek nie zawsze potrafi określić czy 2 rzeczy od siebie zależą
Często pomijamy zjawiska negatywne
• Rozumowanie przyczynowo-skutkowe
Choć powszechne, nie zawsze jest prawdziwe
Czasem przeskakujemy czynnik łączący
Czasem też wstawiamy złą zależność
• Przyczyny błędów
Wierzenia religijno-magiczne
Wpojone/uznawane wartości i emocje
Schematy poznawcze
a) Czasem wpojone schematy są przestarzałe
b) Wiara w zależność może pozwolić jej… *tu nie rozczytałem
• Wiedza potoczna
Warunkowana społecznie
NAUKA
Nieobiektywna
WIEDZA
METODY
Zła metoda
NAU
• Metoda naukowa
Zbieranie danych do stworzenia hipotezy
Rzetelność
Budowanie hipotezy
- kiedy inni, robiąc to samo, mają te
Potwierdzenie/falsyfikacja
same wyniki
Powtórzenie
• Weryfikacja/falsyfikacja
Zwykle koncentrujemy się na faktach mogących obalić daną hipotezę (łatwej)
• „Dobra teoria”
Musi wyjaśniać wyniki, które by ją obalały albo przewidywać zjawiska, które mogą ją obalić, a mimo to musi pozostać nieobalona
• Przyczynowo-skutkowość w nauce
Pomaga postawić hipotezę
Korelacja musi jednak zostać wyjaśniona
• Obiektywizm nauki
Stosuje metody naukowe
Nie zależy od osoby formułującej daną tezę (jej ograniczeń, wartości)
Wolność badań
• Udoskonalanie poznania
Pozbycie się nadmiernej ufności we własne poglądy
Nie uogólniaj
Nie podejmuj decyzji pochopnie, przy zbyt małej ilości prób
Unikaj emocji
Szukaj dowodów przeciw twojemu zdaniu
Pamięć jest zbyt subiektywna
Część prawdziwa nie decyduje o całości
Unikaj „pierwszych” myśli
SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 2
„SOCJOLOGIA MEDYCYNY NA TLE SOCJOLOGII OGÓLNEJ”
By Dominik Nguyen
• Przykład kawy
Zaproszenie na kawę to rytuał społeczny (nie dla faktu picia)
Sposób wskazania różnic społecznych (norm, zwyczajów – kawa to dozwolona używka, dzieci nie piją)
Nieodłączny element ekonomiczno-społeczny
Rozważania natury socjologiczno-psychologiczne DLACZEGO?
• Związek między paleniem opium a Igrzyskami Olimpijskimi 2008 w Chinach?
Wojny opiumowe z kampanią Wschodnioindyjską
• Socjologiczna … * tu nie rozczytałem – zdolność wiązania wszystkiego w społeczeństwie ze strukturą, kulturą, historią i działaniami ludzkimi. Pozwala wyjść poza standardowe myślenie, pozwala zrozumieć społeczeństwo, wpływ działań na nie i społeczeństwa na ludzi
Umiejętność dostrzegania barier strukturalnych/instytucjonalnych/kulturowych, że elementy społeczeństwa to wynik działań ludzkich, że życie społeczne jest zmienne
• Przeszczep nerek (przykład?) – każdy z niewydolnością potencjalnym biorcą. Pierwszy przeszczep od denata – 1996. Najlepiej przed dializoterapią. Polska ma dobre wyniki (niżej niż średnia). Tendencja jest głównie spadkowa (ostatnio niewielki wzrost).
• I tak nie są zaspokajane potrzeby
Dlaczego
a) Bariera finansowa: nie – przeszczep tańszy od dializ
b) Co więcej, zmniejsza się o 68% ryzyko zgonu
c) Problem z finansowanie – już nie państwo
d) Bardzo mało przeszczepów od żywych dawców (tylko spokrewniony –
prawnie ustalone)
e) Mało narządów od martwych (jest „domniemana zgoda”, ale często rodzina protestuje [bo lekarz pyta, trzymając się zasad społecznych] choć nie ma prawa)
f) Pogarszający się stosunek do przeszczepów (wpływ afer)
g) Łatwiej o warunki do dializy
• Socjologia (societus – społeczeństwo) – termina Auguste Comte’a z 1838 roku. Sposób oglądania świata naukowo.
Najważniejsze są sieci zależności i wzajemnego uwarunkowania (ale jakie są konsekwencje)
W centrum zainteresowania są ludzie i ich działania
Sieć zależności jest niezwykle zawiła -> zwykle 2 ludzi można połączyć ścieżką…
*tu nie rozczytałem
Cele:
a) Poznawczy
b) Praktyczny (w celu dostarczenia przesłanek)
c) Obywatelski/edukacyjny – przekazanie wiedzy i wpływanie na świadomość
Funkcje
a) Opisowa
b) Wyjaśniająca
c) Terapeutyczna
d) Prognostyczna
Orientacje teoretyczno-metodologiczne (OTM)
a) Ontologiczne (założenia na temat rzeczywistości, społeczeństwa)
b) Metodologiczne (sposoby naukowego poznawania społeczeństwa i
założenia)
• Tabu kazirodztwa
Zwiększa się P(A) ujawnienia się defektów genetycznych
a) Teoria socjologiczna (zakłada że sukces rozrodczy to główny cel)
Zakaz zmusza do tworzenia i zacieśniania nowych więzi społecznych
a) Teoria strukturalistyczna (rozpatruje społeczeństwo jako sieć)
• Naturalizm – OTM, zasadnicza identyczność przyrody i społeczeństwa
Pozytywizm – potrzeba naśladowania w socjologii wypracowanych wzorców przyrodniczych
• Antynaturalizm – OTM zaprzecza łączeniu przyrody i społeczeństwa, bo w naturze nie ma symboli, sensu, ukrytych znaczeń
• Przykład
Ludzie z wyższym wykształceniem są zwykle w lepszym stanie zdrowotnym, ale wcześniej korzystają z usług medycznych
a) Ludzkich działań nie da się określić tylko obserwując (ważny jest kontekst)
• „Zjawiska społeczne muszą być rozumiane” – Max Weber
• Funkcjonalizm – OTM, teoretyczny, rozpatruje warunki, jakie muszą być aby grupa itp.
mogła działać, funkcjonować.
• Teorie konfliktu – szuka i analizuje konflikty społeczne
• Nie jesteśmy w stanie określić nawet skutków najprostszej sytuacji społecznej – mnogość czynników losowych i zwykłych to uniemożliwia.
• Trudności z prognozowaniem w naukach społecznych:
Działamy w oparciu o wiedzę, ale wiedza jest zmienna (zmiany nie do przewidzenia)
Ważne terminy: prognozy autodestrukcyjne/autospełniające!
• Przykład (Rosenthal, Jacobson, 1968)
Uczniowie podzieleni na „talenty” i innych. Talenty były motywowane, ale pracowały same. Miały lepsze wyniki -> wpływ motywacji i warunków środowiska
Inny: test matematyczny dla kobiet + testy opiniotwórcze
• Samospełniające się proroctwa – błędne oczekiwanie wpływa na wyniki obserwacji, przez co rezultat jest taki, jak oczekiwany
• Prognozy samorealizujące się – informacje o przyszłych tendencjach wywołuje reakcje masowe, przechodzące do spełnienia (np. panika na giełdzie)
• Prognozy samo destrukcyjne – wywołują reakcję hamującą prognozę
• Socjologia medycyny – od lat 50. najważniejszy dział socjologii
• Koncepcje etiologii choroby
1-czynnikowa – po tym jak w 1882 Koch odkrywa prątka gruźlicy, 1887-1900 22 org.
Wywołują 22 choroby
Każda choroba – 1 przyczyna
Cel medycyny – eliminacja czynnika chorobotwórczego
• Nie każdy narażony na kontakt z patogenem choruje -> musi być więcej przyczyn
Triada etiologiczna – czynnik chorobotwórczy, cechy gospodarza, środowisko a) Nowy cel: zapobiegać + leczyć
Interakcyjny łańcuch przyczynowy – gdy nie da się określić 1 przyczyny (np.
choroby przewlekłe), choroba efektem wielu złozonych czynników, nie każdy charakterystyczny
• Wpływ modernizacji na umieralność
Są pośrednie
Zmniejszenie chorobotwórczych czynników środowiskowych/behawioralnych
Rozwój czynników promujących zdrowie: oświata zdrowotna, normy prawno-administracyjne, instrumenty ekonomiczne
• Koncepcja społeczno-środowiskowa
Złożona, oczywista
• Zdrowie
Dynamiczny stan pełnego, dobrego samopoczucia
fizycznego/psychicznego/społecznego (definicja WHO)
Moralne, umysłowe, fizyczne samopoczucie – pomaga iść przez życie (Perykles, 500r. p.n.e.)
• Zmiany w ideologii medycyny
Choroba -> zdrowie, leczenie -> zapobieganie, choroby -> podłoże, prawo do leczenia -> obowiązek bycia zdrowym
• Ekonomia polityczna choroby – czy warto leczyć wszystkich, w końcu brak środków, może lepiej poszukać „wyższej przyczyny”
• Efektywność medycyny na poziomie jednostkowym:
2 aspekty: efektywność procedur medycznych (koszty), komunikacji
Zależy od „posłuszeństwa” pacjenta
Potrzebne są sposoby wpływania na pacjenta by ten był posłuszny
Analizy wyjaśniające społeczne tło biologii
SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 3
„SPOŁECZNE ASPEKTY KOMUNIKACJI MIĘDZY LEKARZEM I PACJENTEM”
• Pacjent i lekarz: współpraca czy konflikt?
• Pacjent:
Musi chcieć wyzdrowieć
Musi starać się o fachową pomoc i współpracować
Wolno mu zawiesić swoje normalne czynności
Traktuje się go jak potrzebującego opieki
• Lekarz:
Zastosuje wysoki stopień wiedzy i umiejętności
Będzie działał dla dobra pacjenta i społeczeństwa
Będzie obiektywny i emocjonalnie obojętny
Będzie przestrzegał zasad praktyki zawodowej
Ma prawo fizykalnego badania pacjenta
Ma znaczną autonomię w praktyce zawodowej
Zajmuje pozycje autoratywną w stosunku do pacjenta
• Możliwe powody konfliktów:
Konflikt celów:
a) Pacjenta – polepszenie samopoczucia
b) Lekarza – prawidłowa diagnoza i terapia
Konflikt środków:
a) Pacjent – dostosowanie środków do sytuacji społeczno-psychologicznej pacjenta
b) Lekarz – dostosowanie środków do choroby
Relacja i status:
a) Pacjent – zachowanie poczucia podmiotowości
b) Lekarz – utrzymanie prestiżu przez lekarza
Kontekst instytucjonalny:
a) Pacjent – reprezentuje cele indywidualne
b) Lekarz – reprezentuje interes instytucji – wszystkich pacjentów i ekonomii zakładu
Model
Rola lekarza
Rola pacjenta
Kliniczne
zastosowania
Aktywność - bierność
Robi coś dla pacjenta
Przyjmuje
Narkoza, śpiączka itd.
Kierowanie -
Mówi co robić
Współpracuje
Zakażenie, choroby
współpraca
ostre itd.
Współuczestnictwo
Pomaga pacjentowi,
Uczestniczy w
Większość chorób
żeby sam mógł sobie
partnerstwie
przewlekłych
pomóc
• Skłonność do podporządkowania się lekarzowi
Model paternalistyczny – zaufanie oparte na autorytecie
Model partnerski – uznanie racjonalności lekarza
Kompetentność
Bezinteresowność
• Komunikacja a model relacji Lekarz-Pacjent:
Może być efektywna lub nie
• Podejście lekarza:
Humanistyczne (miękkie):
a) Nacisk na empatię, otwartość, życzliwość
b) Najważniejszy dobry nastrój i wzajemna satysfakcja
c) W imię dobrych relacji, zrezygnowanie z celu
Pragmatyczny (twardy):
a) Realizacja celów
b) Umiejętność kierowania interakcją
c) Dobra atmosfera tylko narzędziem do osiągnięcia celów
• Komunikacja interpersonalna:
KOMUNIKAT
Nadawca – Odbiorca -
Odbiorca Nadawca KOD
• Sposób przekazu:
Werbalny
Niewerbalny
• Funkcje komunikatu:
Informacyjna
Ekspresyjna (emocje)
Fatyczna (podtrzymywanie kontaktu)
Perswazyjna
• Efektywna komunikacja:
Odebrana z intencjami i zrozumiana (wiedza o bycie zrozumianym)
• Efektywność działań lekarza, a efektywność komunikacji z pacjentem:
Dwa aspekty oceny:
a) Efektywność procedur medycznych
b) Efektywność komunikacji warunkująca zastosowanie tych procedur
Miarą efektywnej komunikacji jest gotowość pacjenta do podjęcia procedur.
• Podstawowy cel konsultacji:
Pacjent - rozwiązanie problemu przez lekarza jest środkiem do tego celu (rozwiązania problemu)
Lekarz - rozwiązanie problemu pacjenta
• Identyfikacja problemu:
Przekonanie, że problem jest oczywisty i cel ogranicza się do znalezienia rozwiązania (powszechny błąd)
Osoby nie mogące się porozumieć, często nie są świadome, że poszukują różnego rozwiązania
• Różnice w definiowaniu problemu:
Różne diagnozy w kategoriach medycznych:
a) Problem diagnozy pacjenta
Problem zdefiniowany w kategoriach medycznych w sytuacjach psychospołecznych a) Czy zawsze lekarz używa kategorii medycznych, a pacjent
psychospołecznych?
• Integracja perspektywy pacjenta i lekarza:
Warunek konieczny, ale niewystarczający efektywności komunikacji
Dwa typy:
a) Lekarz zorientowany na pacjenta
b) Lekarz „zorientowany na lekarza”
• Umiejętności związane z komunikowaniem się:
Słuchanie
Przekazywanie informacji
• Słuchanie:
Słuchać nie znaczy usłyszeć:
a) Informacja udzielane lecz nie usłyszane
Nieuzyskane informacje, które powinny być usłyszane:
a) Informacje nie zostały udzielone
• Bariery wewnętrzne utrudniające słuchanie:
Domyślanie się
a) Uruchamianie schematów poznawczych
b) Stawianie hipotezy przy małej ilości danych
Filtrowanie informacji (np. potwierdzanie własnego punktu widzenia)
Przygotowanie własnej wypowiedzi
• Zachowanie zakłócające słuchanie:
Przerywanie
Dopowiadanie
Pouczanie
Zmiana tematu
Okazywanie dezaprobaty, sarkazm
Okazywanie milczenia
Okazywanie zniecierpliwienia
• Aktywne słuchanie
Umiejętność wychwytywania opinii rozmówcy, rozumienia znaczenia tych opinii dla rozmówcy i okazywanie tego zrozumienia (lub niezrozumienia)
Nieoceniające wypowiedzi:
a) Podsumowanie wypowiedzi
b) Prośba o wyjaśnienie
• Przekazywanie informacji
Sformułowanie wypowiedzi, tak by została zrozumiana z poprawnymi intencjami
Dopasowanie do umiejętności percepcyjnych odbiorcy (intelektualnych i emocjonalnych)
• Przyczyny zakłócające przekazywanie informacji
Redundancja (zbyt duża ilość informacji)
a) Zapamiętuje: pierwsze argument; zaakcentowane przez nadawcę; ważne dla nas
b) Nadmiar informacji = rodzaj dezinformacji
Różnice zasobów wiedzy
a) Rzeczy niezrozumiałe uznawane za mniej ważne
b) Zastępowanie nieznanych słów, słowami o innym znaczeniu, lecz
podobnym brzmieniu
c) Ludzie nierozumiejący wywodu, często udają że je rozumieją
Hiperinterpretacja
a) Doszukiwanie się między wierszami
b) Słyszymy to co chcemy usłyszeć lub to co jest zgodne z naszą wiedzą lub jest możliwe
c) Wnioskowanie o intencjach innych osób na podstawie własnych obaw
Przesadna pewność siebie
a) Statyczna ocena – trzymanie się ocen zdezaktualizowanych: Pacjent nauczył się chorować; Lekarz trzyma się diagnozy
Niespójność przekazu:
a) Przekaz werbalny zakłócony przez wewnętrzną sprzeczność albo przez niezgodny przekaz niewerbalny
• Zachowania zakłócające przekaz informacji:
Posługiwanie się żargonem
Posługiwanie się zbyt prostym językiem
Pouczanie zamiast dialogu, uzgadniania wyjaśnień
• Dekodowanie niespójnych przekazów
Któremu kanałowi nadać pryzmat?
Zazwyczaj kanał niewerbalny
W komunikowaniu emocji wiedzie komunikowanie niewerbalne
• Mimika
Zinternalizowane i stosowane podświadomie
Część ekspresji mimicznej jest poza kontrolą jednostki
• Kontakt wzrokowy
Mniej niż 30% rozmowy = brak zainteresowania
Między 30% a 60% rozmowy = interesuje ich temat
Powyżej 60% rozmowy = interesują się bardziej sobą
Ograniczanie powoduje formalność
• Zachowania wzrokowe
Sygnalizuje sympatię, szczerość
Z bliskiej odległości wzbudza niepokój – badania fizykalne
• Przestrzeń indywidualna
Dystans intymny – 0-45cm
Dystans indywidualny – 45-120cm
Dystans społeczny – 120-360cm
Dystans publiczny – 360cm +
Nie jest okrągła (mniejsza u stóp, większa w okolicach głowy)
Powiększa się przy zagrożeniu
• Postawa i ruchy ciała
Dominacja – jeśli odbiorca siedzi/leży, a nadawca stoi
Ujawnia napięcie psychiczne
Oznaki bezpośredniości – życzliwość
Oznaki rozluźnienia – podkreśla wyższy status
Partnerstwo, życzliwość oznaczone przez kopiowanie postawy
• Komunikacje i emocje
Identyfikowanie emocji
Wpływ lęku na percepcje emocji
Wstyd
• Przestrzeganie zaleceń
Jakość relacji Lekarz-Pacjent
Rodzaj zaleceń
a) Złożoność
b) Trudność w zastosowaniu (styl życia itd.)
Wpływ lęku na przestrzeganie zaleceń
a) Czy warto straszyć pacjenta?
b) Skuteczne tylko gdy dostarcza się wskazówek zapobiegających zagrożeniu SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 4
„RODZINA A ZDROWIE I CHOROBA”
*wykład w większość był wypełniony wykresami i danymi obrazowymi, których nie trzeba pamiętać, dla tego tak mało mam o nim zapisane (może jednak ktoś inny ma więcej informacji, które były ważne na tym wykładzie?)
• Małżonkowie mają lepsze zdrowie
Małżeństwo chroni zdrowie, przynosząc korzyści ekonomiczne i społeczne
Małżeńska selekcja 0 osoby bardziej chorowite albo nie biorą ślubu albo nie interesują się trwałymi związkami
Znaczna poprawa zdrowia singli, głównie mężczyzn
a) Niezależnie od rasy
b) Większy dostęp do wsparcia i zasobów, których źródłem wcześniej była żona
• Funkcje rodziny
Zaspokajanie potrzeb seksualnych
Zaspokajanie potrzeb emocjonalnych
Rodzenie/wychowywanie dzieci
Kooperacja finansowa
Utrzymywanie granic między generacjami i strategia relacji
Przekaz kulturowy
Rozpoznanie dorosłości
Opieka nad starzejącymi się rodzicami
• Jak służba zdrowia powinna wspomagać chorego
Wiedzą
Umiejętnościami
Doradztwem
Pośrednictwem
Wyręczaniem w opiece
SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 5
„SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA I CHOROBY”
• Nierówność społeczna
Różnorodność =/= nierówność
• Wymiary nierówności społecznych
Dobra pożądane, zasób ograniczony:
a) Bogactwo
b) Prestiż
c) Władza
• Inne cenione wartości nierówno rodzielone
Wykształcenie
Zdrowie
• Trzy typy kapitału
Ekonomiczny
Kulturowy
Społeczny
• Stratyfikacja społeczna
Stopniowalne (gradacyjna) – uwarstwienie
Dychotomiczna
• Uwarstwienie
Warstwa (klasa) wyższa
Warstwa (klasa) średnia
Warstwa (klasa) niższa
• Dychotomiczne nierówności społeczne
Przeciwstawienia
a) Właściciel – nieposiadający
b) Grupy mniejszościowe – większości
c) Mężczyźni – kobiety
• Nierówności a ruchliwość społeczna (awans – degradacja)
Jednostkowa lub grupowa
• Zdrowie a położenie społeczne
Wyższa pozycja społeczna jest związana z lepszym stanem zdrowia
• Nierówności w korzystaniu ze służby zdrowia
Zróżnicowanie dostępu (obiektywno-moralne lub subiektywno-społeczne)
Zróżnicowanie potrzeb (definiowanie zależne od pozycji społecznej)
• Hipotezy wyjaśniające związek między pozycją społeczną a zdrowiem
Naturalna selekcja
a) Ludzie z lepszym zdrowiem awansują, a ci z gorszym degradują z pozycji społecznej
b) Zdrowie jako stała cecha (genetyczna) jednostek w dużej mierze niezależna
Deprywacja materialna
a) Niedostatek środków materialnych, relatywnych do norm społecznych i ekonomicznych
Deprywacja kulturowa
a) Niepowodzenie nowych wzorów kulturowych w oddziaływaniu na
zachowania ludzi
b) Uzależnione od położenia społecznego
• Czy istnieją tylko dwie płcie?
Płeć biologiczna
Tożsamość płciowa
Płeć kulturowa (gender) – wiek
Orientacja psychoseksualna
Cisgenderyzm – zgodność wszystkich powyższych wymiarów
• Płeć – różnica czy nierówność?
Różnice w zarobkach
a) Nierówności materialne – mężczyźni zarabiają więcej
b) Efekt lepkiej podłogi w pracach kobiet
Różnice w dostępie do władzy
a) Kobiety w parlamentach, rządach
b) Na wyższych stanowiskach kierowniczych – szklany sufit/szklane ruchome schody
Prestiż kobiet
a) Gorszość do XX w.
b) Emancypacja i zmiana wartości deklarowanych
c) Rozbieżności między deklaracjami a praktyką
d) Stereotypy – role społeczne powielane poprzez masową kulturę
e) Cechy męskie u kobiet nobilitują, odwrotnie poniżają
f) Język – brak odpowiedników żeńskich nazw
Wykształcenie
a) Średnie i wyższe jest większe u kobiet – więcej kobiet studiuje
Stan zdrowia
a) Kobiety dłużej żyją, częściej chorują, zgłaszają więcej objawów, biorą więcej leków
b) Posiadają względnie większą ochronę hormonalną, a także łatwiej im przychodzi skarżenie się i częściej korzystają z opieki zdrowia
• Uwarunkowanie z płcią i uwarunkowanie związane z procesem społecznym
Oczekiwane jest, że kobiety będą żyły dłużej
SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 6
„SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ – LUDZIE I INSTYTUCJE MAJĄCE CEL
ZASPOKAJANIA POTRZEB SPOŁECZEŃSTWA”
• Lekarz a system
Indywidualna praktyka lekarska dzisiaj
Abstrakcyjny, oparty na zaufaniu społecznym
• Kto odpowiada za opiekę zdrowotną
Jednostka
Społeczeństwo
• Modele systemów
Rynkowy
Wolny wybór konsumenta
Zalety
a) Automatyczne osiągnie równowagi rynkowej
b) Problem dostępu
Wady
c) Problem zdrowia publicznego
d) Problem wiedzy konsumenta
Państwowy
a) Oddzielenie potrzeb medycznych od popytu i zdolności płacenia z nie Racjonowanie zgodne z potrzebami uznanymi za racjonalne
Zalety
b) Wydatki zdrowotne kontrolowane
c) Łatwość prowadzenia działań na rzecz zdrowia publicznego
d) Konieczność zdefiniowania potrzeby zdrowotnej
Priorytety (konkurencja z innymi wartościami społecznymi) – ustalanie na drodze publicznej Wady
e) Racjonowanie usług -> kolejki
f) Koszty biurokracji i zagrożenia patologią instytucjonalną
• Opieka zdrowotna a społeczna sprawiedliwość
Zasady:
a) Każdemu według zasług
b) Każdemu po równo
c) Każdemu według potrzeb
d) Takie same dla różnych dziedzin życia?
• Dlaczego społeczna odpowiedzialność za opiekę zdrowotną?
Społeczeństwu się opłaca (utylitarystyczne)
a) Lepsze funkcjonowanie społeczeństwa
b) Efektywniejsza zbiorowa odpowiedzialność niż indywidualna
Bo tak jest dobrze, ludzie powinni mieć do niej prawo (etyczne)
• Prawo do ochrony zdrowia
Obywatela
Człowieka
• Solidaryzm
Redystrybucja środków finansowych – kto potrzebuje, dostaje (płacimy wszyscy)
Wyraża się w tworzeniu uniwersalnych systemów opieki zdrowotnej
• Opieka zdrowotna a pieniądze
Ile pieniędzy przeznacza się na opiekę zdrowotną?
Kto za to płaci?
Komu się płaci?
• Źródła finansowe usług zdrowotnych
Niepubliczne
a) Jednostka
b) Prywatne fundusze ubezpieczeniowe
Publiczne
a) Budżet
b) Społeczne fundusze ubezpieczeniowe
• Od kogo kupujemy usługi?
Właściciele placówek (państwo, samorząd, prywatny właściciel – dla zysku lub non-profit)
• Sposoby organizowania usług
Opieka podstawowa
Opieka szpitalna/specjalistyczna
• Sposoby opłacania lekarzy, a potrzeby
Od usługi
Od pacjentów pod opieką
Pensja
Etyka zawodowa (!)
• Polski system ochrony zdrowia
Uniwersalny
Ubezpieczeniowy (NFOZ)
Źródła finansowania
a) Składka zdrowotna – podatek celowy 9%
b) Budżet państwa
c) Budżet samorządów (badania profilaktyczne)
• Finansowanie prywatne
Koszty prywatne 32% ( leki i środki medyczne, prywatne leczenie, abonamenty)
• Projekt reformy
Przekształcenie własnościowe szpitali
a) Z możliwością bankructwa, odsprzedania prywatnym właścicielom ma spowodować oszczędność = zrzeczenie się przez państwo
odpowiedzialności za zorganizowanie dostarczania usług
• Jakie potrzeby świadczeniobiorców ma zaspokajać system?
Definiowane przez pacjenta
Definiowane medycznie
Możliwe do zrealizowania w danych warunkach finansowych
• Co decyduje o potrzebach medycznych pacjenta
Stan zdrowia
Czynniki psychologiczne i społeczne
Mechanizmy rynkowe
• Kreowanie potrzeb zdrowotnych prze mechanizmy rynkowe
Sposób opłacania lekarzy
Działania koncernów farmaceutycznych
Kultura konsumpcyjna
a) Rosnące standardy
b) Moda na style życia
• Konsekwencje społeczne maksymalizacji zysku przez producentów leków
Kreowanie potrzeb zdrowotnych
Niezaspokajane potrzeby
Szkody zdrowotne – fałszowane leki, skutki uboczne leków
Mechanizmy korupcyjne
• Definiowanie potrzeb przez medycynę
Racjonalizowanie potrzeb pacjenta do standardów wiedzy medycznej
System opieki medycznej ma zaspokajać potrzeby uznane za racjonalne
• Potrzeby a możliwości ich zaspokajania
Ograniczenie przez możliwości finansowe systemu
Racjonalność medyczna i racjonalność ekonomiczna
Hierarchia ważności potrzeb uznanych przez system
• Sposoby określania gwarantowanego standardu minimum
Tworzenie standardów medycznych
Tworzenie standardów dostępności
Koszyk usług gwarantowanych
Prawa pacjenta