Oznaczenia wagonów pasażerskich
Każdy wagon osobowy musi mieć po obu stronach, w ustalonych miejscach, napisy i znaki określające właściciela (zarząd kolei) lub towarzystwa, numer inwentarzowy, niektóre zasadnicze cechy eksploatacyjne oraz dane dotyczące utrzymania i rewizji okresowych.
Wagony osobowe mają oznaczenia cyfrowe i literowe, przy czym oznaczenie cyfrowe stanowi numer inwentarzowy danego wagonu, składający się z 12 cyfr. Oznaczenie wagonów osobowych stosuje się w jednym rzędzie, na przykład:
51 51 18-18 031-1
PKP
Au
Numer inwentarzowy składa się z sześciu grup cyfr, przy czym:
•
pierwsza grupa dwucyfrowa (1 i 2 cyfra numeru) określa system wymiany w ruchu międzynarodowym, z uwzględnieniem możliwości jazdy po torach o różnej szerokości;
•
druga grupa dwucyfrowa (3 i 4 cyfra numeru) oznacza zarząd kolejowy będący właścicielem lub zarząd, który włączył wagon do taboru (PKP oznaczono cyframi 51, tak jak w wagonach towarowych);
•
trzecia grupa dwucyfrowa (5 i 6 cyfra numeru) określa rodzaj wagonu lub jego klasę oraz charakterystykę eksploatacyjną;
•
czwarta grupa dwucyfrowa (7 i 8 cyfra numeru) określa maksymalną prędkość
konstrukcyjną oraz rodzaj urządzeń do ogrzewania wagonów;
•
piąta grupa trzycyfrowa (9,10 i 11 cyfra numeru) oznacza kolejny numer wagonu w danej serii lub rodzaju;
•
szósta grupa jednocyfrowa (12 cyfra) jest cyfrą samokontroli, służy do sprawdzenia poprawności wprowadzonych danych.
Cyfry trzeciej, czwartej i piątej grupy są podkreślone.
Pierwsza grupa cyfr w numeracji PKP może występować w następujących układach i znaczeniach:
50. wagony przeznaczone wyłącznie do ruchu wewnętrznego;
51. wagony do ruchu międzynarodowego po torach szerokości 1435 mm;
52. wagony do ruchu międzynarodowego, przystosowane do wymiany zestawów kołowych lub wózków z toru normalnego na tor szeroki;
60. wagony dla potrzeb wewnętrznych kolei (wagony techniczno-gospodarcze, specjalne itp.); 61. wagony do celów własnych zarządów kolejowych (np. wagony salonowe, doświadczalne, itp.), mogące kursować w ruchu międzynarodowym po torze normalnym;
62. wagony jak wyżej, lecz przystosowane do wymiany zestawów kołowych lub wózków z toru normalnego na tor szeroki.
Znaczenie cyfr trzeciej grupy w zależności od rodzaju wagonu jest następujące: a) w wagonach kolejowych
18 - wagony czteroosiowe ośmioprzedziałowe klasy 1;
26 - wagony piętrowe klasy 2;
29 - wagony czteroosiowe dziewięcioprzedziałowe klasy 2;
38 - wagony czteroosiowe, 24 miejsca 1 klasy, 32 miejsca 2 klasy;
92 - wagony bagażowe czteroosiowe;
99 - wagony służbowe, techniczne, gospodarcze i inne (ogółem przyjęto 27 układów cyfrowych tej grupy).
b)w wagonach niekolejowych lub użytkowanych przez WARS
00 - wagony pocztowe;
06 - wagony sypialne klasy 1 lub 1/2;
08 - wagony restauracyjne;
Pod względem osiąganej prędkości konstrukcyjnej wagony osobowe podzielone zostały na trzy grupy: do 120 km/h, od 121 do 140 km/h i powyżej 140 km/h. Grupom tym odpowiadają układy cyfr oznaczające jednocześnie rodzaj ogrzewania.
Z numerem cyfrowym jest powiązane oznaczenie literowe, składające się z dużych i małych liter alfabetu łacińskiego. Duże litery oznaczają rodzaj wagonu, a małe - dane eksploatacyjne i techniczne (patrz tabelka niżej).
Litera Znaczenie i zastosowanie
wagon z przewodem zdalnego sterowania (np. zamykania drzwi,
d
oświetlenia elektrycznego sprzężonych lokomotyw spalinowych
wagon z miejscami do siedzenia po obu stronach centralnego
h
przejścia wzdłuż całego wagonu i przedziałami otwartymi
k
wagon akcji socjalnej
m
wagon długości >26m z 11 przedziałami 2 klasy lub 10 przedziałami 1 klasy
n
wagon wyposażony w ogrzewanie nawiewne
p
wagon piętrowy
s
korytarz boczny w wagonie bagażowym lub wagonie z przedziałem bagażowym
wagon wyposażony w mechanizmy do zdalnego zamykania drzwi i mający
możliwość zdalnego sterowania oświetleniem. Z uwagi na zmiany w wyposażeniu
u
wagonów w omawiane mechanizmy, literę u należy umieszczać na końcu
serii literowej
Przyjęto między innymi następujące duże litery do oznaczania rodzaju wagonów osobowych:
•
A - wagon klasy 1;
B - wagon klasy 2;
•
AB - wagon mieszany klasy 1/2;
•
BR - wagon klasy 2 z barem;
•
WLA - wagon sypialny klasy 1;
•
WLB - wagon sypialny klasy 2;
•
WLAB - wagon sypialny klasy 1/2;
•
WR - wagon restauracyjny;
•
D - wagon bagażowy;
•
P - wagon pocztowy;
•
DP - wagon bagażowo- pocztowy;
•
Z - wagon ogrzewczy.
Litery małe są umieszczone obok liter dużych, oznaczających rodzaj wagonu. Dla przykładu podano w tabeli 1 niektóre, najbardziej charakterystyczne litery małe i ich znaczenie.
Zgodnie z podanymi znaczeniami cecha Bhp oznacza wagon piętrowy 2 klasy z przejściem pośrodku wagonu.
Dla osób chcących szybko odszyfrować numer wagonu zamieściliśmy tutaj program Sebastiana Ossowskiego "Numeracja wagonów v2.0".