Jak sklonowano myszy?









initAd();



































  Biochemia
  Biotechnologia
  Fizjologia
  Genetyka
  Medycyna
  Mikrobiologia
  Inne








   Biologii komórki
   Biologii molekularnej
   Medycyny molekularnej
   Histologii
   Botaniki
  
Leksykon medyczny
   Testy








   Botanika
   Budowa komórki
   Ewolucja
   Genetyka
   Medycyna
   Terminologia
   Zoologia








   A 
   B 
   C 
   D 
   E 
   F 
   G
   H 
   I 
   J 
   K 
   L 
   Ł 
   M
   N 
   O 
   P 
   R 
   S 
   Ś 
   T
   U 
   W 
   Z 
   Ż 
  Cała lista 








   Apoptoza
   PDB
   Biochemia
   Biotechnologia
   Czasopisma
   Książki
   Uczelnie
   Uniwersytety
   Zdjęcia

















 O nas
           Tu jesteś:  
Biologia.pl < Artykuły





















Grzegorz Nalepa

Jak sklonowano myszy?
Udana próba uzyskania zdrowego potomstwa w wyniku klonowania dorosłych
myszy rozpoczyna kolejny etap badań nad klonowaniem ssaków

Jeszcze do niedawna wydawało się, że klonowanie ssaków na
zawsze pozostanie nieosiągalnym marzeniem naukowców, autorów powieści z gatunku
science fiction i redaktorów czasopism brukowych. Dla uczonych, którzy próbowali
uzyskać genetyczne kopie dorosłych myszy, szczurów czy owiec, liczne niepowodzenia
były szczególnie denerwujące, bo problemwydawał się pozornie dość prosty pod
względem technicznym. Przecież jeśli prawie każda dorosła komórka zawiera pełną
informację genetyczną całego organizmu, to wprowadzenie jądra komórkowego pobranego
z dowolnej komórki somatycznej
organizmu do komórki jajowej, z której usunięto jej własne jądro komórkowe, powinno
doprowadzić do powstania prawidłowego zarodka. Taki zarodek po wszczepieniu do macicy
matki zastępczej rozwinąłby się w nowy organizm, który byłby klonem
dawcy materiału genetycznego. Niestety okazało się, że zarodki uzyskane w ten sposób
nie rozwijają się prawidłowo i giną jeszcze podczas rozwoju embrionalnego.

Dlaczego jądra komórkowe dojrzałych komórek nie chciały sterować
rozwojem zarodka? Prawdopodobnie dlatego, że w dorosłych komórkach somatycznych nie
działają wszystkie geny, które funkcjonują w komórach zarodkowych. Wprawdzie dorosłe
komórki dysponują takim samym zestawem genów, jaki znajduje się w komórkach
embrionalnych, ale niektóre geny są wyłączane po zakończeniu rozwoju
zarodka. Żeby klonowanie organizmu z dorosłej komórki mogło się udać, trzeba było
znaleźć sposób na oszukanie dojrzałego jądra komórkowego i zmuszenie go
do ponownego włączenia dawno nie używanych genów zarodkowych.

Po raz pierwszy udało się to Ianowi Wilmutowi, który
w 1997 roku sklonował najsłynniejszą owcę świata - Dolly (patrz: Biologia
komórki, Klonowanie). Wilmut wprowadził do wyżej opisanego,
hipotetycznego procesu klonowania jedną małą modyfikację, która przesądziła o
końcowym sukcesie: przed przeniesieniem jądra komórkowego dawcy do oocytu biorcy
hodował komórki dawcy w laboratorium, pozbawiając je czynników wzrostowych i w ten
sposób zmuszając je do wejścia w fazę G0 cyklu komórkowego.
Okazało się, że jądra komórkowe pochodzące z komórek znajdujących się w fazie G0
są z bliżej nie określonych powodów bardziej podatne na przeprogramowanie
i można je zmusić do kierowania prawidłowym rozwojem zarodka. Metoda wykorzystana przez
Wilmuta nie jest oszałamiająco wydajna (udało mu się uzyskać tylko jedną żywą
owcę na 277 prób) i jest bardzo pracochłonna, ale niezależnie od wszystkich wad jest
pierwszą udaną próbą sklonowania ssaka w historii biologii.

W lipcu tego roku opublikowano wyniki badań
genetycznych owcy Dolly, potwierdzając, że rzeczywiście jest ona klonem owcy, od
której pobrano materiał genetyczny. W tym samym numerze Nature pojawiła się
praca Wakayamy i wsp., opisująca udany proces klonowania dorosłych myszy.

Dlaczego doświadczenie Wakayamy jest szczególnie
ważne dla dalszego rozwoju techniki klonowania? Przede wszystkim stanowi dowód, że
można uzyskać genetyczne kopie różnych ssaków. Poza tym nie trzeba nikogo
przekonywać, że myszy jest łatwiej hodować w laboratorium, niż owce - i ze względu
na rozmiary, i ze względu na krótszy czas rozwoju osobniczego myszy (w momencie
publikacji swojej pracy Wakayama dysponował nie tylko klonami myszy, ale również
klonami tych klonów). Transgeniczne
myszy są wykorzystywane w biologii i medycynie jako modele wielu chorób człowieka -
jeśli metoda klonowania myszy okaże się skuteczna, uzyskanie genetycznie
zmodyfikowanych zwierząt będzie w przyszłości dużo prostsze, niż obecnie (wystarczy
sklonować jedną transgeniczną myszkę).

Sama metoda wykorzystana podczas klonowania myszy nie
jest rewolucyjna, stanowi raczej modyfikację techniki stosowanej przez Wilmuta: komórki
dawcy nie były hodowane in vitro, zamiast sztucznego wprowadzania komórek w
fazę G0 Wakayama starał się wybrać te komórki, które przebywają w fazie G0 już w
organizmie dawcy, czyli np. komórki nerwowe albo komórki otaczające komórki jajowe w
jajniku. Pierwsza sklonowana myszka, Cumulina, zawiera materiał genetyczny pobrany z
somatycznej komórki jajnika swojej genetycznej matki (imię Cumulina pochodzi
od łacińskiej nazwy cumulus oophorus, która oznacza wzgórek jajonośny
otaczający oocyt w
jajniku).

Ciekawe, w jaki sposób błyskawiczny rozwój technik
klonowania wpłynie na medycynę i biologię przyszłości. Na pewno trzeba będzie
znaleźć odpowiedzi na wiele pytań z pogranicza nauki i etyki. Obecnie trudno sobie
wyobrazić klonowanie człowieka jako jedną z metod leczenia bezpłodności, nie mówiąc
o masowym wytwarzaniu zarodków w celu wyprodukowania zgodnych antygenowo tkanek przeznaczonych na
przeszczepy, ale w historii nauki zdarzyło się już tyle zaskakujących zwrotów, że
chyba nie można przewidzieć, co zdarzy się za kilkadziesiąt lat.

Full-term development of mice from enucleated oocytes
injected with cumulus cell nuclei. T. Wakayama, A.C.F. Perry, M. Zuccotti,
K.R. Johnson. Nature 394, 369-374 (1998).
Viable offspring derived from fetal and adult mammalian cells.
I. Wilmut, A.E. Schnieke, J. McWhir, A.J. Kind, K.H.S. Campbell. Nature 385,
810-813 (1997).





Opracowanie i redakcja: Grzegorz Nalepa.
Copyright (c) Prószyński i S-ka SA 1999. Wszystkie prawa zastrzeżone.


















CZWARTEK13 września 2001



Sponsor serwisu:











Jak szukać?
 
Znajdź






Zobacz także:




Leksykon medyczny



Kurs histologii






Wiedza i Życie 





Świat Nauki 





dlaczego.pl 





gimnazjum.pl 





liceum.pl 






mapaPolski.pl 






pilot.pl 
















Serwis nominowany do 'Złotej witryny' konkursu Webfestival 2001.

standard HTML 4.0Copyright © 1996 - 2001Prószyński i S-ka SAemail: [e-mail]