Kategoria: Polski
Zakres: Romantyzm
Tytuł: "Pan Tadeusz" - czy to epos? Zajmij stanowisko, odwołując się do treści i formy.


"Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza to bez wątpienia epos, ponieważ:

- Epos (epopeja) to wielki, rozbudowany utwór wierszowany, tu trzynastozgłoskowcem, który przedstawia dzieje bohaterów na tle wydarzeń historycznych, przełomowych dla danej społeczności. W "Panu Tadeuszu" tym wydarzeniem jest przemarsz wojsk Napoleona przez Europę, postacie to Soplicowie, Horeszkowie i cała społeczność litewskiej prowincji,

- posiada inwokację - "Litwo, ojczyzno moja", w której poeta powraca do odległej ojczyzny i Matki Boskiej, prosząc, jak to w inwokacji być powinno, o pomoc w tworzeniu dzieła,

- obecne są porównania homeryckie - w opisach przyrody, drzew, burzy czy sadu, np. "Chmury",

- autor posłużył się realizmem szczegółu - metoda ta charakteryzuje się opisywaniem rzeczy z epicką dokładnością, tak, że na podstawie tego opisu można by odmalować fotograficznie daną rzecz. Tak opisany jest słynny serwis rodowy, strój zaręczynowy Zosi, rodzaje grzybów i drzew litewskich itd,

- akcja jest epizodyczna - występuje wiele epizodów - opisy przyrody, spór Rejenta i Asesora o psy, gra Jankiela - które nie stanowią głównej osi wydarzeń, a spełniają w utworze ważną rolę,

- występowanie retardacji, czyli takich partii utworu, które "zatrzymują" akcję, opóźniają następne wydarzenia, tym samym mobilizują czytelnika, pogłębiają ciekawość. Liczne opisy w "Panu Tadeuszu" spełniają tę rolę,

- narrator jest w przeważającej części trzecioosobowy, zdystansowany, przedstawia odbiorcy osoby i wydarzenia, sam zaś uczucia swoje ujawnia tylko w inwokacji. W toku narracji "Pana Tadeusza" zauważamy obecność jeszcze jednego narratora - głosu, który wyraża opinię lub poglądy ogółu, nie wszystko wie do końca, często przedstawia domysły, używa słów "podobno", "mówiono" - tak jak w przypadku opowieści o księdzu Robaku,

- występuje bohater zbiorowy, którym jest szlachta - zróżnicowana wewnętrznie, czasem nieco idealizowana, lecz szlachta polska doby napoleońskiej - dlatego też utwór nazywany jest epopeją szlachecką.

W "Panu Tadeuszu" występują pewne odstępstwa od reguł i prawideł poetyckich:

- epicki charakter dzieła został naruszony przez fragmenty liryczne (w inwokacji i opisie wiosny 1812 roku na Litwie),

- epicki charakter dzieła został naruszony również przez fragmenty dramatyczne (zebranie w karczmie, narada szlachty w domu Maćka).

- "Pan Tadeusz" łączy w sobie elementy epopei, poematu epickiego, powieści i sielanki.