TEMAT:
SYSTEM PRODUKCJI ŻYWNOŚCI GWARANTOWANEJ JAKOŚCI
1. POJ
CIE ŻYWNOŚCI GWARANTOWANEJ JAKOŚCI
2. ROZWÓJ MODELI PRODUKCJI ŻYWNOŚCI GWARANTOWANEJ JAKOŚCI: G.M.P
- H.A.C.C.P  I.S.O  9000  T.Q.M.
3. DOBRA PRAKTYKA PRODUKCYJNA I JEJ ODMIANY G.L.P.H.L.P.
4. SYSTEM H.A.C.C.P PRZEZNACZENIE I ZASTOSOWANIE
4.1. PRZEZNACZENIE SYSTEMU
4.2. PODSTAWOWE POJ
CIA I Z
A
OŻENIA
4.3. ETAPY WDRAŻANIA SYSTEMU
4.4. DOKUMENTACJA SYSTEMU
4.5. PRZYKA
AD ZASTOSOWANIA H.A.C.C.P W PRODUKCJI ROÅšLINNEJ I
ZWIERZ
CEJ
Model HACCP
Obecnie model HACCP obowiÄ…zuje na obszarze Unii Europejskiej na mocy dyrektyw
93/43/EEC z 14 czerwca 1993 r., w Kanadzie i USA oraz Australii. Dania jako pierwsza
zaproponowała normę DS3027E: 1997  Ford safety accoording to HACCP  Requirements to
be met food producing companies and their subcontractors opisujÄ…cÄ… elementy systemu na
podstawie międzynarodowego uznania zasady HACCP. Podobna normą posiada też Holandia.
Zasady systemu są następujące (Ziajka, Dzwolak, 1997: Zalewski, 1998, Przewodnik do
wprowadzenia& , 1999):
Zasada1: Analiza zagrożeń.
Zasada2: Wykazanie krytycznych punktów kontroli (CCP).
Zasada3: Ustalenie dla każdego CCP wartości krytycznych.
Zasada4: Opracowanie systemy monitorowania wartości na każdym CCP.
Zasada5: Ustalenie działań koordynujących, które należy wykonać, gdy wartości
krytyczne zostanÄ… przekroczone.
Zasada6: Ustalenie procedur weryfikujących funkcjonowanie systemu przez zespół
HACCP.
Zasada7: Opracowanie dokumentacji i systemu rejestracji danych wynikajÄ…cych z zasad
systemu HACCP i ich zastosowań
PRZYGOTOWANIE
I. Powołanie zespołu ds. HACCP
II. Opisanie surowców i produktów
III. Wskazanie przeznaczenia konsumenckiego
iV. Opracowanie schematu przepływu procesu
V. Sprawdzenie aktualnosci schematów przepływu procesu prosukcyjnego
HACCP
1.Przeprowadzenie analizy zagrożeń
2. Wyznaczenie CCP
3. Ustalenie wartości krytycznych
4. Określenie sposobu monitorowania
5.Okreslenie działań korygujacych
6. Ustalenie procesów weryfikujacych
7. SpÄ…rzÄ…dzenie dokumentacji systemu i
dbanie o jego aktualizacjÄ™
Rysunek13.3. Etapy wdrażania systemu HACCP
Tabelka 13.1 Obszar tematyczny i pytania główne arkusza samooceny stanu higienicznego zakładu
planującego wdrożenia HACCP
Obszar tematyczny Pytania główne i liczba pytań pomocniczych
I. Odpowiedzialność A. Czy programy higieny przygotowują fachowcy (7)*
programu higieny B. Czy powołano komisje higieny (4)
200p C. Czy są specyfikacje dla wszystkich surowców (4)
D. Czy są określone poziomy tolerancji
E. Czy budżet wystarcza na zapewnienie higieny
F. Czy jest procedura załatwiania reklamacji
G. Czy sÄ… odpowiedzialne osoby na kontrolÄ™
H. Czy jest program analizy CCP
I. Czy nowozatrudnieni pracownicy sÄ… szkoleni
J. Czy można identyfikować wyroby (seria/partia)
II. Kontrola A. Czy jest wewnętrzny program kontroli szkodników
szkodników 200p B. Czy pestycydy są stosowane przez przeszkolonych pracowników
C. Czy stosowanie pestycydy sÄ… zatwierdzone
D. Czy jest magazyn pestycydów (5)
E. Czy usługi zewnętrzne są w pełni udokumentowane
F. W jakich warunkach odbywa się stosowanie pestycydów (4)
G. Czy stosowane sÄ… inne metody zapobiegawcze
H. Czy jest program zwalczania gryzoni
I. Czy SA stosowane lampy owadobójcze
J. Jak zapobiega się obecności ptaków
III. Metody pracy A. Czy jest system rotacji zapasów
B. W jakich warunkach przechowywane są surowce i materiały
C. Sposoby rozmieszczania surowców i materiałów
D. Czy powtórnie bada się surowce po upływie 4 tygodni
magazynowania
E. Sposoby postępowania z niewykorzystanymi surowcami
F. Czy sÄ… one wyraz
nie oznakowane
G. Czy dla każdego produktu SA udokumentowane instrukcje
technologiczne (4+4)
H. Czy skutecznie eliminuje siÄ™ zapylenie
I. Czy podejmuje się wysiłki w celu zapobieganiu
zanieczyszczeniom ciałami stałymi (8)
J. Czy stworzono skuteczny program kontroli jakości (7)
K. Czy gotowe produkty przechowuje siÄ™ w warunkach
higienicznych (temperatura, wilgotność)
L. Jak postępuję się ze składnikami mrożonymi
M. Czy dokumenty wysyłki umożliwiają identyfikację partii
N. Sposoby postępowania z odpadkami
O. Czy przecieki, rozlania i odpady są usuwane na bieżąco
P. Czy materiały przeznaczone do przetwarzania są czyste
Q. Czy sprzęt transportowy jest konserwowany i nie stwarza
Praktyki dotyczące zagrożeń zanieczyszczenia produktów
personelu 200p R. Czy jest porzÄ…dek na halach i w magazynach
S. Czy jest dostateczna ilość przestrzeni produkcyjnej
T. Czy wyroby lub półprodukty wyżej przetworzone mogą być
zanieczyszczone przez niżej przetworzone w krzyżujących się
liniach technologicznych
A. Czy jest program szkoleń wstępnych i okresowych (3)
B. Wymagania dotyczące pracowników produkcyjnych (12)
IV. Technika i A. Czy budynek jest dobrze dostosowany do wymogów (9)
konserwacja 200p B. Czy dostępność z
ródeł wody, sanitariów, sprzętu do czyszczenia
itp. Jest wystarczajÄ…ca (7, 14)
C. Czy potencjalne zagrożenia ciałami obcymi są eliminowane we
właściwy sposób
D. Czy SA programy utrzymania terenu i drobnych remontów (40
E. Czy konstrukcja sprzętu i maszyn umożliwia łatwe i efektowne
czyszczenie (910)
V. Mycie i sprzÄ…tanie A. Budynek (2)
200p B. Sprzęt (8, 9)
C. Sprzęt techniczny (6)
* W nawiasie jest podana liczba pytań pomocniczych (x) lub pytań pomocniczych pomocniczych poszerzających (x, y)
Część IV. Sterowanie procesami produkcji żywności
Czy jest
prawdopodobne, że
N
To nie jest
etap/ proces jest
zagrożenie
zagrozeniem?
T
Czy istnieje
prawdobodobieństwo
N
To nie jest zagrożenie
przekroczenia
akceptowanego
poziomu?
Określ częstotliwość wystepowania w przeszłości
T
i potencjalną szkodliwość (3-duża, 2-średnia, 1-
T
mała). Oblicz iloczyn
Czy można
T
zredukować ten
To nie jest zagrożenie
iloczyn?
N
Zagrożenie
Iloczyn
e"3
Rysunek 13.4. Sekwencje pytań Rysunek analizie zagrożeń (drzewo decyzyjne)
y
ródło: opracowanie własne
Zagrożenia Modyfikuj proces
T
Czy sÄ… Czy
środki zaradcze dla kontrola jest
tego zagrożenia na konieczna na
tym etapie tym etapie?
N
T
To nie jest CCP
Czy ten etap
może zmniejszyć lub wyelimi-
nować prawdopodobienstwo STOP
wystÄ…pienia do limitu
tolerancji?
T
Czy
zagrożenie
N
może osiągnąć poziom
To nie jest CCP
niedopuszczalny?
STOP
T
Czy
kolejne etapy
T
to zagrożenie zmniejszą lub To nie jest CCP
ograniczÄ… do dopuszczalnego
poziomu?
STOP
N
CCP
Rysunek 13.5. Drzewo decyzyjne do ustalenia krytycznych punktów kontrolnych
y
ródło: przewodnik do wprowadzenia& , 1999
Tabela 13.4. Etapy procesu produkcji dżemu, w których określono CCP
Kategoria Działania
Etap CCP Zagrożenia Przyczyna
zagrożeń zapobiegawcze
azotany chemiczne przedawkowanie badanie lab.
0 1
nawozów
zniszczenia fizyczne ciała obce inst.. wizualna
mykotoksyny chemiczne zapleśniałe
1 2 mikroflora mikrobiologiczne owocowe oraz
nieuwaga
personelu
uszkodzenia fizyczne nieprawidłowa inst.. wizualna
opakowania praca urządzeń. kontrola pracy
3
zanieczyszczenia zewnętrzne nieuwaga myjki i taśmy
transportowej
zbyt niska temp. mikrobiologiczne przetrzymanie kontrola
Dżemu może dżemu przed temperatury (nie
8 4 wpłynąć na napełnieniem mniej niż)
proces
pasteryzacji
nieszczelne mikrobiologiczne zła praca kontrola
9 5 zamknięcia, zamykarki zamknięcia,
wtórne zakażenia szczelności
pozostałość mikrobiologiczne wychłodzenie ciągła kontrola
mikroflory, przed temp.
10 6 rozwój pasteryzacją lub
mikroflory po zbyt niska temp.
zamknięciu pasteryzacji
y
ródło: opracowano na podstawie  Przewodnik do wprowadzenia&  1999.
START START
Owoce Owoce
szypułkowe pestkowe
1. Odszypułkowanie 1. Przebieranie I
2. Przebieranie I 2. Mycie
Odpady
3. Mycie 3. usuwanie pestek
4. Przebieranie II 4. Przebieranie II
5. Wsad
6. Gotowanie
7. Zbiornik przejsciowy
Mycie i sterylizacja 8. Napełnianie opakowań Opakowania
opakowań
9. Zmywanie Zamknięcia
10. Pasteryzacja
11. Magazyn
KONIEC
Rysunek 13.6. Schemat produkcji dżemu
y
ródło: Jak w tab. 13.3
Tabela Nr. 2.2. Wymagania dotyczące systemu zapewnienia jakości zawarte w normie ISO 9001
y
ródło: R.. Kaiman, K. Krakowski  Nowoczesne systemy jakości Bydgoszcz 1997r.
Pozycja w normie Wymagania
4.1. Odpowiedzialność kierownictwa
4.2. System jakości
4.3. PrzeglÄ…d umowy
4.4. Sterowanie projektowaniem
4.5. Nadzorowanie dokumentacji
4.6. Dostawy
4.7. Wybór dostarczany przez zleceniodawcę
4.8. Oznaczenie wyboru i jego identyfikalność
4.9. Sterowanie procesem produkcyjnym
4.10. Kontrola i badania
4.11. Sprzęt kontrolny, pomiarowy i probierczy
4.12. Status wyboru zwiÄ…zany z kontrolÄ… i badaniami
4.13. Postępowanie z wyborem nie spełniającym wymagań
4.14. Działania korygujące
4.15. Transport wewnętrzny, przechowywanie, pakowanie i dostarczanie
4.16. Zapisy dotyczące jakości
4.17. Wewnętrzne autity jakości
4.18. Szkolenie
4.19. Serwis
4.20. Metody statystyczne
Audit wewnętrzny
W ostatnich latach stajemy się świadkami tworzenia naszego krajowego prawodawstwa w zakresie
zapoczątkowanego pakietem pięciu ustaw z kwietnia 1993 roku, wśród których dwie najważniejsze rozpoczęły
proces przystosowawczy do wymagań obowiązujących w Unii Europejskiej. Niewątpliwie najważniejszą
kwestią na dzień dzisiejszy jest odpowiednie przygotowanie naszej gospodarki, by dołączyć do europejskiej
Piętnastki.
Istnieją dwie podstawowe formy oceny SZJ: audity jakości oraz przeglądy.
Wymagania zewnętrzne
Klient
ISO 9001  ISO 9003
Jednostka certyfikujÄ…ca
QS 9000, VDA G  1
AGAP, EN 45001
Otoczenie
przedsiębiorstwa
Audio
zewnętrzny
Przedsiębiorstwo
SZJ
Dokumentacja SZJ
Realizacja ustaleń zawartych
w dokumentacji SZJ
Audity PrzeglÄ…dy
wewnętrzne
Działania korygujące
i zapobiegawcze
Rola i miejsce różnych form oceny w SZJ.
Audit wewnętrzny służy do oceny zgodności działań realizowanych w ramach SZJ z zapisami dokumentacji oraz
badania ich skuteczności, jak również do podejmowania ewentualnych działań korygujących i zapobiegawczych.
Audit wewnętrzny nie jest specjalnym rodzajem kontroli. Jego zadaniem jest jedynie bezstronna ocena realizacji
założeń i zobowiązań. Audit wewnętrzny może mieć charakter:
- Auditu systemu  gdy ocenia skuteczność działania całego SZJ przez porównanie jego
funkcjonowania z założeniami,
- Auditu wyboru  gdy jest ukierunkowany na ocenę działań kształtujących jakość
konkretnego wyrobu,
- Auditu procesu  jeśli odnosi się do konkretnych procesów technologicznych.
Prawidłowo przeprowadzany i opracowany audio może być skutecznym narzędziem utrzymania a także
podnoszenia poziomu jakości.
Księga jakości
Wszystkie towary
odbierane przez XYZ
Procedura A1
Instrukcja 11
muszą być kontrolowane
1. Razem z dostawcÄ… dostarcza
Instrukcja sprawdzania materiału
przez magazynowaniem
dokumenty przewozowe
ABC pod względem uszkodzeń
zgodnie z procedurÄ… A1
2. W trakcie rozładunku towar jest
zewnętrznych
sprawdzany pod kÄ…tem
1. Sprawdzanie opakowania (nie
zgodności, ilości i w razie
może nosić śladów uszkodzeń)
potrzeby, pod względem
2. Pobranie próbki losowej
oczywistych uszkodzeń
(instrukcja ST02)
(Instrukcja 11)
3. Sprawdzenie wzrokowe:
3. O jakichkolwiek problemach
- urządzeń fizycznych
zostaje natychmiast
(pęknięcia, wykruszenia)
poinformowany kierownik
- zawilgoceń
magazynu
- plam oleju
4. Dokumenty przewozowe muszÄ…
- zabrudzeń innego rodzaju
być podpisane przez dostawcę i
4. W wypadku wystÄ…pienia
pracownika magazynu
niezgodności natychmiast
poinformować o tym
kierownika magazynu
5. Wyniki kontroli zapisać w
formularzu ZAP/11
Rysunek 5.8. Wzajemne relacje między podstawowymi dokumentami SZJ
y
ródło: Hamrol A.: Zarządzanie przez jakość, s.184
Księga jakości stanowi opis SZJ działającego w konkretnym przedsiębiorstwie. Przedstawiona jest w
niej polityka przedsiębiorstwa oraz struktura SZJ. Opisuje w ogólnym zarysie sposób, w jaki
przedsiębiorstwo zamierza spełnić wymagania odbiorców dotyczące jakości własnych wyrobów.
Zazwyczaj księga jakości odnosi się do całego przedsiębiorstwa. W szczególnych przypadkach może
być jednak tworzona dla poszczególnych działów lub zakładów. Ze względu na zakres zastosowania,
norma ISO 1013 określa trzy rodzaje ksiąg jakości:
" księga jakości  opisująca politykę jakości i SZJ w przedsiębiorstwie,
" księga zarządzania jakością  przeznaczoną do użytku wewnętrznego (może zawierać
informacje poufne)
" księga zapewnienia jakości, zawierającą uproszczony opis SZJ, przeznaczoną do użytku
zewnętrznego, np. do zapoznania klientów z SZJ przedsiębiorstwa.
Struktura oraz zawartość księgi jakości jest oczywiście uzależniona od charakteru, wielkości
przedsiębiorstwa, a także przyjętego modelu SZJ. W typowym przedsiębiorstwie produkcyjnym
księga jakości zawiera:
" założenia polityki jakości oraz deklarację kierownictwa o jego zaangażowaniu w jej realizację,
" prezentacjÄ™ organizacji, np. poprzez podanie informacji o statusie prawnym, profilu
działalności, strukturze organizacyjnej (w tym: o podziale odpowiedzialności za jakość),
" opis procesów realizowanych w organizacji i wzajemnych powiązań pomiędzy nimi,
" charakterystykę SZJ (w tym: listę procedur z ich krótkim opisem, w szczególnych
przypadkach wraz z listą instrukcji oraz ich odniesienia do elementów przyjętego modelu
SZJ),
" zasady zarządzania księgą jakości, w tym zasady jej aktualizacji.
Audio składa się praktycznie z dwóch części:
1) Analizy dokumentacji dotyczÄ…cej obszaru poddawanego auditowi pod kontem jej
zgodności z przyjętym modelem SZJ
2) Badań na stanowiskach pracy, polegających na poznaniu faktycznego  zazwyczaj
poprzez przeprowadzenie odpowiedniego wywiadu. Wywiad ten polega na zadawaniu
pytań tzw. listy kontrolnej, których celem jest odpowiedz
na pytania czy wymagania
są znane wszystkim zainteresowanym?, czy SA stosowane w praktyce?, czy można
dowieść, że są stosowane (czy istnieje stosowana dokumentacja)?
Algorytm przeprowadzania auditu wewnętrznego
START
Wyznaczenie auditu zgodnie z
Dyrektor, Prezes,
planem (audio planowany) lub w
Pełnomocnicy SZJ
zależności od potrzeby bieżących (audio
bieżący)
Wyznaczenie zespołu
Pełnomocnik SZJ
audytorów i audytora wiodącego
Analiza dokumentów odnoszących Pełnomocnicy SZJ
+audytor wiodÄ…cy+
siÄ™ do obszaru auditowanego
zespół auditorów
Opracowanie planu auditu i lity
&
pytań kontrolnych
Audytor wiodÄ…cy
Czy dokumentacja kontrolna
zawiera konieczne dane?
Czy można odróżnić wyrób
sprawdzony od
Przeprowadzenie auditu:
niesprawdzonego?
" nawiÄ…zanie kontraktu
Czy wyrób wadliwy jest
" spotkanie otwierajÄ…ce
izolowany? Audytor wiodÄ…cy
" zbieranie i zapisywanie
& +zespół auditorów
niegodności
" uzgodnienie zespołu
" spotkanie zamykajÄ…ce
e
Raport z auditu
Harmonogram Pełnomocnicy SZJ
TAK
działań
Czy działania korygujące są konieczne?
korygujÄ…cych
Harmonogram
Natychmiastowe
NIE
działania
Pełnomocnicy SZJ
korygujÄ…ce
Działania
korygujÄ…ce
Archiwizacja
KONIEC
y
ródło: Hamrol A.: Zarządzanie przez jakość& . S. 190
Procedura certyfikujÄ…ca
Audio zewnętrzny
Zapytanie
Informacja pisemna
Spotkanie informacyjne Wniosek o dokonanie
Oceny i wydanie certyfikatu
Kwestionariusz samooceny
Kwestionariusz i dokumentacja
systemu jakości, a także
informację o właściwych
wymaganiach
Ocena wstępna
i spotkanie wyjaśniające
Wizyta wstępna
Plan auditu certyfikujÄ…cego
Audio certyfikacyjny
Wynik auditu
Negatywny Pozytywny
NIE TAK
Audio uzupełniający
certyfikujacego
Audio kontrolny 2× w roku Certyfikat
y
ródło: P.B. Jensen:  ISO 9000 Przewodnik i komentarz Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa  Wero 1996, s.117.
Oceń potrzeby w zakresie Systemu Zarządzania
Jakością i rozważ:
a) oczekiwania rynku co do jakości,
1
b) b) oczekiwania klientów co do systemu,
c) c) obowiÄ…zujÄ…ce prawo (zarzÄ…dzanie
d) bezpieczeństwem, finansami itp.)
Czy potrzebny lepszy
2 Nie
Idz
do 1
system?
Tak
3
Uzyskaj teksty norm ISO 9000 : 2000 i 9004 : 2000
Postępuj zgodnie z normą ISO 9000 : 2000
4
5
Utwórz, wprowadz
lub popraw swój system
zarządzania jakością wg 9004 : 2000
Czy musisz pokazać
6 zdolność jakościową klientom
lub trzeciej stronie?
Tak
Wybierz model zewnętrznego zapewnienia
7
jakości ISO 9001 : 2000 (na podstawie p.7)
Nie
a) Przedstaw twój system zapewnienia jakości
8
b) Wykorzystaj akredytacjÄ™ w marketingu
9 Poprawiaj procesy i systemy zarządzania jakością
Idz
do 1
Rysunek 3.3. Dziewięć kroków zalecanych przez ISO
przy wdrażaniu systemów zarządzania jakością
y
ródło: opracowanie własne na podstawie publikacji ISO
 ISO Projektowanie konstruowanie
9001
PrzeglÄ…d umowy
ISO Dostawa
9002 Produkcja
Kontrola i badania
ISO - wyposażenie do kontroli pomiarów
9003 - statutu kontroli badań
Pakowanie, przechowywanie, dostarczanie
Działania korygujące
Obsługiwanie
ISO Bezpieczeństwo wyrobów i odpowiedzialność za wyrób
9004 Czynniki ekonomiczne
Marketing
Strefy działalności przedsiębiorstwa ujęte w trzech modelach oraz normie ISO 9004
Właściwe normy ISO 9000 mają określoną strukturę (pokazaną na rysunku ?)
Określającą powiązania między poszczególnymi normami.
ISO 8402 TERMINOLOGIA
JAKOÅšCI
NORMY ISO SERII 9000
ISO 9004
ISO 9004 Modele zapewnienia
Zarządzanie jakością
Zarządzanie jakością jakości
I zapewnienia
i elementy systemu
jakości.
jakości ISO 9001
Wytyczne wyboru i
ISO 9002
Stosowania danego
ISO 9003
modelu
Schemat powiązań norm ISO 9000.
y
ródło: R. Kolman. K. Krukowski  Nowoczesne systemy jakości
1. W sytuacjach istnienia umowy, gdy nabywca wymagam, aby dostawca podporządkował
się wymaganiom w normie i następnie pokazał to, wzbudzając zaufanie u nabywcy, że
spełnia wszystkie określone wymagania.
2. W sytuacjach rynkowych, gdy dostawca chciałby pokazać, że bezstronna trzecia osoba
stwierdza, iż posiada on udokumentowany i wdrożony system jakości.
3. W ciągu usiłowaniach dostawców:
- Aby klienci byli bardziej zadowoleni,
- Aby obniżyć koszty błędów w przedsiębiorstwie,
- Aby u pracowników wzmocnić wrażliwość na jakość.
Korzyści dla klienta i producenta
Korzyści z certyfikacji produktów
Dla producenta Dla klienta
1. Sprzyja wzrostowi konkurencyjności 1. Umożliwia otrzymanie informacji o
produktu na rynku zwiększonej wiarygodności
2. Umożliwia wykazanie gwarancji 2. Gwarantuje charakterystyki (cechy
jakości, która jest potwierdzoną lub funkcji wykonania) na
przez jednostkę niezależną określonych poziomach jakości
3. Sprzyja wzajemnemu uznaniu i
dostępowi do znaków
homologicznych innych państw,
ułatwiając tym samym wejście na
nowe rynku
Projektowanie i wdrażanie systemu zarządzania jakością
Z definicji jakości zawartej w normie ISO 8402 wynika, że elementami przyszłego
systemu jakości, który należy zaprojektować są:
- struktura organizacyjna,
- rozłożenie odpowiedzialności,
- procedury działań,
- procesy i zasoby niezbędne w zarządzaniu jakościowym.
Aby struktura organizacyjna była nowoczesna, musi w niej funkcjonować dział służby
jakości. Działalność działu służby musi być dostosowana do funkcji zarządzania
jakościowego.
 V Wytyczne stosowania
8402
S ISO 9001-3
9000-2
software
9000 9000-3
9000-4
n niezawodność
9004-1
9001
Elementy systemu
9002
usługi
9003 9004-2
9004-3
materiały
9004-4
doskonalenie jakości
zarzÄ…dzanie projektami
9004-5
planowanie jakości
9004-6
9004-7
konfigurowanie zarzÄ…dzania
9004-8
praktyka zarzÄ…dzania
Rysunek 3.1. Rodzina norm serii ISO 9000
y
ródło: opracowanie własne
Koncepcja systemu zapewnienia jakości, który gwarantuje realizację wymienionych zasad,
jest prosta. Każda część organizacji czy przedsiębiorstwa ma swoich odbiorców
wewnętrznych lub zewnętrznych. Ma też swoich dostawców. Stwarza to konieczność
identyfikowania potrzeb i oczekiwań odbiorców oraz informowania o swoich potrzebach, jak
również wymaganiach. Zrozumienie i informacja są podstawą działań zmierzających do
zaspokojenia potrzeb. Działania te wymagają:
" Systemu zarządzania i polityki jakości,
" Statystycznego sterowania procesami,
" Pracy zespołowej.
Ich harmonijne zespolenie przedstawione na rysunku 2.5 tworzy system zapewnienia
jakości, znany powszechnie jako ISO 9000
ZobowiÄ…zania
kierownictwa
SYSTEM
ISO 9000
Praca Narzędzia
zespołowa statystyczne
Rysunek 2.5. System zapewnienia jakości
y
ródło: Zalewski i Maleszka (1993)
" Doskonalenie metod badawczych
" Udzielanie pomocy i konsultacji merytorycznych.
8.4. Dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością
Dokumentowanie SZJ obejmuje dokumenty zewnętrzne (normy międzynarodowe i
państwowe) oraz dokumenty wewnętrzne (przedsiębiorstwa).
Normy międzynarodowe ISO 9000
DefiniujÄ… wymagania
Normy krajowe
Dokumenty
ogólne międzynaro-
dowe i krajowe
zewnętrzne
Normy branżowe
DefiniujÄ… specjalne
wymagania odbiorcy
(klienta)
Definicje cele isposoby
Księga jakości
realizacji
Dokumenty
Definiują działania w ujęciu
wewnętrzne- Procedury
ogólnym kto? co? w jakim
dokumenty
przypadku? Itp.
systemu
Definicja dziaÄ…Å‚nia
Instrukcje
szczegółowe jak? kiedy?
Stanowią dowód
Zapisy jakośći
realizowania celów
SZJ
Hierarchia dokumentacji w SZJ
Wszystkie rodzaje dokumentów są ze sobą powiązane za pomocą księgi jakości z
procedurami polega na przywołaniu procedur w odpowiednich fragmentach księgi ( w
szczególnych przypadkach, np.. W małych przedsiębiorstwach procedury mogą być
zapisane bezpośrednio w księdze jakości). Procedury z kolei, odwołują się do
instrukcji i wskazują formy zapisów jakości dokumentujących zrealizowane działanie.
Rys. 1. Etapy i zadania zespołu projektowanego SZJ
POCZ
TEK
Powołanie pełnomocnika ds. jakości zespołu
projektowanego SZJ
Opracowanie struktury organizacyjnej oraz planu i harmonogram
prac zespołu
Diagnoza stanu przedsiębiorstwa i innych uwarunkowań, w
aspekcie projektowania i wdrożenia SZJ
Promowanie w kierownictwie i wśród załogi potrzeby
oraz celowości wdrożenia SZJ
Opracowanie założeń projektowych i ustalanie
priorytetów
Zaprojektowanie SZJ i sporzÄ…dzenie wymaganej dokumentacji
Organizacyjne, społeczne, techniczne i ekonomiczne
przygotowywanie przedsiębiorstwa do wdrożenia SZJ
Współudział i nadzór nad procesem wdrażania SZJ
PrzeglÄ…d i analiza funkcjonowania SZJ i wprowadzania
uzasadnionych zmian
Przekazania obowiązków jednostkom organizacyjnym
służby jakości
Rozwiązanie zespołu projektowego
KONIEC
y
ródło: HAMROL A.: Zarządzanie przez jakość....s. 169
Schemat hierarchii dokumentów
Ksiega Jakosci POZIOM I
Plany zapewnienia
jakości POZIOM II
Procedury POZIOM III
Dokumenty stosowania
Plany, programy, specyfikacje itd. POZIOM IV
y
ródło: Joanna Chabra :kontrola jakości  przewodnik do zajęć Wydawnictwo PWSBiA Warszawa paz
dziernik 1993 str.42