Szkoła S z k o ł a Szkoła S z k o ł a Konstruktorów K o n s t r u k t o r ó w Konstruktorów K o n s t r u k t o r ó w Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny i zwięzły opis działania. Model i schematy montażowe nie są wymagane. Przysłanie działającego modelu lub jego fotografii zwiększa szansę na nagrodę. Ponieważ rozwiązania nadsyłają czytelnicy o różnym stopniu zaawansowania, mile widziane jest podanie swego wieku. Ewentualne listy do redakcji czy spostrzeżenia do erraty powinny być umieszczone na oddzielnych kartkach, rów- nież opatrzonych nazwiskiem i pełnym adresem. Prace należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się nu- meru EdW (w przypadku prenumeratorów od otrzymania pisma pocztą). Zadanie nr 51 Nadchodzi lato. Jak co roku do Redakcji na- przebiegi o różnych kształtach proszę bar- ściowym stopniem mocy. Przetwornikami bę- płyną kolejne listy z prośbami o przedstawie- dzo. dą w tym wypadku głośniki (także wysokoto- nie na łamach EdWrozmaitych odstraszaczy. Ściślej biorąc, nie musi to być kompletny od- nowe), membrany piezo, przetworniki ultra- Znów ktoś poprosi o elektroniczny odstra- straszacz, a tylko układ elektroniczny zawiera- dzwiękowe, również będące przetwornikami szacz szpaków, kto inny zechce wykonać od- jący generator i obwody sterujące przetworni- piezoelektrycznymi. No, chyba że ktoś ma po- straszasz psów, a wiele osób zapragnie wyko- kiem elektroakustycznym. Układ powinien mysł na coś ekstra, na przykład sterownik ja- nać odstraszacz owadów (np. komarów czy umożliwić dołączenie głośnika lub dowolnego kiejś grzechotki elektromechanicznej czy in- much). Takie prośby pojawiały się już w prze- przetwornika piezo. nej wytwornicy straszących dzwięków. szłości. Z bardziej lub mniej uzasadnionych Pomyślcie, by był to układ jak najbardziej uni- Niewiele osób dokładnie wie, jakie dzwięki przyczyn niektórzy Czytelnicy chcą straszyć wersalny, pozwalający generować przebiegi okażą się skuteczne w stosunku do poszcze- szpaki, krety, psy, kuny, pająki, gołębie, koma- o różnych częstotliwościach, w różnym ryt- gólnych intruzów, dlatego trzeba zastosować ry, pluskwy, itd... mie, z użyciem różnych przetworników aku- generator umożliwiający zmianę częstotliwo- Uprzedzając kolejne prośby proponuję, by stycznych. ści w szerokim zakresie. Czy najlepszym roz- w ramach tego zadania zaprojektować elektro- Czym więcej będzie możliwości modyfikacji wiązaniem będzie generator przestrajany elek- niczny odstraszacz uniwersalny. Chodzi o od- dzwięku, tym lepiej. Kto będzie chciał, wy- tronicznie napięciem (VCO)? A może wy- straszanie dzwiękami - dzwiękami słyszalny- próbuje potem, jakie częstotliwości i jaki rytm starczy prościutki generator o stałej częstotli- mi lub ultradzwiękami. jest potrzebny, by przykładowo wypłoszyć wości, zbudowany na dwóch bramkach A oto oficjalny temat zadania 51: z sadu szpaki wyjadające czereśnie. Kto inny CMOS, kluczowany przebiegiem dodatkowe- spróbuje tym samym urządzeniem, ewentual- go generatora lub generatorów? Zaprojektować uniwersalny od- nie z innym przetwornikiem, straszyć żądne Na pewno odstraszacz będzie pracował okre- straszacz akustyczny. krwi komary (a właściwie komarzyce). sowo. Należy więc przewidzieć jakiś dodatko- Pytanie, czy takie eksperymenty dadzą pożą- wy generator określający rytm pracy, na przy- Zadanie nie jest trudne. Wasz układ nie musi dany efekt, to zupełnie inna sprawa. Jako kład włączający układ co pięć minut na pół być wypróbowany w docelowym zastosowa- uczestników Szkoły Konstruktorów nie inte- minuty, by wypłoszyć szpaki z sadu lub kuny niu chodzi o zaprojektowanie uniwersalne- resuje Was, czy dany owad, ptak czy ssak obgryzające izolację z przewodów pod maską go generatora dzwięków głośnych i przerazli- w ogóle słyszy, a jeśli słyszy, to jakie często- samochodu. wych. Niech będzie to generator przebiegu tliwości są dla niego drażniące i przerazliwe. Zapewne zechcecie wykorzystać kostki prostokątnego nie ma potrzeby silić się na Waszym zadaniem jest skoncentrowanie się CMOS, pracujące w szerokim zakresie na- generatory sinusa , trójkąta czy jeszcze in- na wykonaniu układu elektronicznego jak pięć zasilania 3...18V. Zaprojektujcie układ ne. Chyba że ktoś celowo zechce wykorzystać najbardziej uniwersalnego generatora z wyj- tak, by można go zasilać z zasilacza, a w ra- Elektronika dla Wszystkich 29 Szkoła Konstruktorów zie potrzeby z akumulatora czy baterii. Przy obwód tranzystorowy (na przykład w ukła- sterowania głośnika potrzebne będą dwa lub zasilaniu bateryjnym trzeba minimalizować dzie mostkowym?). A może zechcecie wyko- cztery tranzystory bipolarne bądz MOSFET-y, pobór prądu w przerwach urządzenie po- rzystać fabryczny wzmacniacz samochodo- chyba że ktoś zdecyduje się na wzmacniacz winno pobierać tylko jakieś drobne mikro- wy, wyposażony w funkcję MUTE? scalony. ampery prądu. Ogólnie biorąc, macie ogromne pole do popi- Tym razem spodziewam się działających mo- Oczywiście, jeśli projektowany uniwersalny su. Może ktoś zechce zaadaptować jakiś zna- deli (modele śmiało możecie nadsyłać bez odstraszacz będzie współpracował z głośni- ny z literatury generator tranzystorowy. głośnika). Jak zwykle przewiduję, że najlep- kiem, w czasie generowania dzwięków pobór Ostrzegam jednak, że nie wszystkie genera- sze rozwiązania mogą zostać skierowane do będzie duży pobierana moc będzie rzędu tory różnych dzwięków były sprawdzane działu Elektronika-2000, a ich twórcy otrzy- kilku czy nawet kilkudziesięciu watów. Prze- niektóre powstały tylko na papierze i nigdy mają normalne honoraria autorskie. Jeśli tworniki piezo potrzebują znacznie mniej nie pracowały. Inne wykonano z użyciem więc ktoś przewiduje, że jego opracowanie energii pobór prądu nie przekroczy wtedy tranzystorów germanowych, a z krzemowy- mogłoby znalezć się wśród projektów działu 100...250mA. mi mogą nie pracować. Dlatego zwróćcie E-2000, koniecznie powinien dołączyć kart- Nie musicie stosować potężnych wzmacnia- uwagę na układy cyfrowe rodziny CMOS kę z oświadczeniem, że taki a taki układ jest czy mocy dla głośnika ustalmy, że moc gło- 4000, w tym szczególnie na kostkę 4046, za- jego własnym opracowaniem i nie był dotąd śnika będzie wynosić 10...40W. Ponieważ wierającą generator VCO o szerokim zakre- publikowany. będzie on sterowany przebiegiem prostokąt- sie przestrajania. Pomocne będą na pewno Nadal zachęcam do nadsyłania propozycji nym, nie trzeba koniecznie stosować typowe- bramki, w tym bramki z wejściem Schmitta kolejnych zadań autorzy każdej opubliko- go wzmacniacza mocy wystarczy prosty (4093, 40106). Wstopniu wyjściowym do wanej propozycji otrzymają nagrody. Rozwiązanie zadania nr 47 Temat zadania 47 brzmiał: Zaprojektować kilkanaście złotych. I to jest pierwsza ważna testera, niż z multimetru, który trzeba trzy- wskaznik do wszystkiego . wskazówka. Wskaznik do wszystkiego mać w ręku lub położyć na stole. musi być znacznie tańszy i/lub znacznie Praktyka pokazuje, że jest to istotny argu- Tym razem nie mogę napisać, że jak zwykle mniejszy od niewielkiego multimetru albo ment. Nieprzypadkowo elektrycy (i nie tyl- nadeszło wiele prac. Prac było tylko kilkana- też mieć jakieś inne, istotne zalety. Wprze- ko) wciąż korzystają z prymitywnych ście, a liczba modeli niemal zrównała się ciwnym wypadku po co go budować? Lepiej próbówek w postaci najzwyklejszych ża- z liczbą prac teoretycznych. Dla mnie oznacza za te kilkanaście złotych kupić na bazarze ma- rówek i śrubokrętów z neonówką . to zdecydowanie mniej zajęcia każda nade- ły, poręczny multimetr wskazówkowy lub cy- Tu pojawia się trzecia sprawa, nie poruszona słana praca zawsze jest analizowana dwa razy. frowy. Nieodparcie nasuwa się wniosek, iż przez uczestników. Chodzi o niedostatki mul- Pierwszy raz czytam wszystkie prace, nume- rozbudowane, duże, pracochłonne i kosztow- timetrów cyfrowych. Tylko początkujący ruję (na pewno zauważyliście to na odsyła- ne układy generalnie nie mają racji bytu. i niedoświadczeni elektronicy naiwnie sądzą, nych modelach), dzielę je na grupy i kolejno Ale to nie jest cała prawda o wskazniku do że multimetr cyfrowy jest szczytem osiągnięć wypisuję na dużej kartce lub kartkach krótką wszystkiego . Druga ważna sprawa to ła- w dziedzinie miernictwa obwodów elektrycz- charakterystykę. Druga analiza odbywa się twość korzystania z urządzenia. Wwielu wy- nych i elektronicznych. Życie pokazuje coś w trakcie pisania artykułu, gdy szczegółowo padkach nie trzeba znać dokładnej wartości innego. Wielu elektryków zachęconych no- analizuję i opisuje poszczególne grupy roz- napięcia. Trzeba tylko sprawdzić jest/nie ma. woczesnością takich przyrządów wypróbo- wiązań oraz koncepcje. Dopiero wtedy osta- Bardzo często trzeba to stwierdzić w warun- wało je w praktyce i... powróciło do poczci- tecznie następuje przydział punktów, nagród kach polowych, gdy dostęp do badanych ob- wych, wysłużonych mierników wskazówko- i upominków. wodów jest utrudniony. Przykładowo elek- wych. Chodzi tu o sprawę odczytu cyferek, Uważam, iż mała liczba nadesłanych rozwią- tryk sprawdza brak lub obecność napięcia interpretacji wskazań oraz oporności wejścio- zań wynika z dwóch przyczyn. Po pierwsze, gdzieś wysoko w puszce instalacyjnej wej. Woltomierze wskazówkowe są zazwy- część osób zlekceważyło temat jako mało w ciemnym korytarzu. Stojąc na krześle, czaj powolne i uśredniają szybkie zmiany przydatny w praktyce. Kilku uczestników na- dwiema rękami trzyma sondy i trudno mu oraz skoki napięcia, w tym zakłócenia. Wolto- pisało zresztą, że nie ma to jak dobry miernik odczytać wynik na mierniku. Winnej sytua- mierze cyfrowe mierzą napięcie w ściśle wskazówkowy. Z drugiej strony zadanie wcale cji, gdy trzeba sprawdzać zarówno obecność określonych chwilach, co w pewnych warun- nie było łatwe. Dużym wyzwaniem jest za- napięcia, jak i przejście (zwarcie), konieczne kach, w obecności zakłóceń, może dawać na chowanie odporności na wysokie napięcie sie- jest przełączenie multimetru. wyświetlaczu trudne do interpretacji lub na- ci układu mierzącego niskie napięcia albo cią- To niby proste, ale właśnie w warunkach po- wet zupełnie bezsensowne wskazania. Poza głość obwodu. Dlatego już teraz gratuluję lowych, gdy obie ręce są zajęte, może być tym wiadomo, iż woltomierze wskazówkowe wszystkim, którzy podjęli się tego tematu problemem. Trzeba też pamiętać, że spraw- mają niezbyt dużą rezystancję wewnętrzną. świadomi występujących problemów. dzającym może być, i często jest, osoba star- Wynosi ona od kilku, do co najwyżej stu kilo- Analiza zadania nasunęła uczestnikom wiele sza o słabym wzroku. Założenie okularów, omów na wolt. Rezystancja wejściowa wolto- wniosków, które warto zaprezentować. Przede odczytanie małych oznaczeń, znalezienie od- mierzy z multimetrów cyfrowych jest duża, wszystkim trzeba zdać sobie sprawę, że cho- powiedniego zakresu okazuje się uciążliwe. zazwyczaj na wszystkich zakresach wynosi dzi tu o wskaznik przeznaczony głównie dla Dla takiej osoby znacznie lepszy od multime- 10M&! lub jeszcze więcej. Dołączenie przy- elektryków i elektroników, którzy mają do tru byłby prosty przyrząd, którego w ogóle rządu o dużej rezystancji wejściowej do dłu- czynienia z obwodami sieci energetycznej. nie trzeba przełączać albo robi się to w bar- giego, nigdzie nie podłączonego przewodu da Nie można zapomnieć, iż funkcje podobne jak dzo prosty sposób (naciskając jeden jedyny informację, że występuje tam napięcie fazo- wskaznik do wszystkiego pełni każdy mier- przycisk). Dotyczy to nie tylko osób w star- we sieci energetycznej. Oczywiście takie nik uniwersalny. Każdy multimetr ma kilka szym wieku, ze słabym wzrokiem. Wnie- błędne wskazania spowodowane są indukują- zakresów woltomierza, amperomierza i omo- sprzyjających warunkach rzeczywiście ła- cymi się w tym przewodzie śmieciami oraz mierza. Najtańsze multimetry można kupić za twiej jest skorzystać z małego, poręcznego dużą rezystancją wejściową przyrządu pomia- Elektronika dla Wszystkich 30 Szkoła Konstruktorów rowego. Właśnie dlatego wielu elektryków najbardziej godne uwagi. Wskaznik Tomka lają oprócz wartości napięcia sprawdzać tak- nie używa nowoczesnych przyrządów, tylko w stanie spoczynku nie pobiera prądu z bate- że ciągłość obwodów. Układ nie spełnia jed- ufa żarówce oraz przedpotopowym mierni- rii jest wskaznikiem napięcia zawierającym nak do końca warunków zadania, bo w pozy- kom o beznadziejnie małej rezystancji wej- mostek (z diodami LED), miernik wychyło- cji przełącznika czujnik zwarcia pobiera ściowej. Wtym wypadku mała rezystancja wy i przekaznikowe obwody automatycznej z baterii prąd także w spoczynku (świecą wejściowa jest ważną zaletą. zmiany zakresów z sygnalizatorami LED. Po dwie diody). Zbierając te wnioski dochodzi się do wniosku, naciśnięciu przycisku układ czasowy włącza że analizowany wskaznik do wszystkiego na kilka sekund przekaznik i przekształca nie ma być konkurencją dla fabrycznego mul- przyrząd w tester ciągłości obwodu z brzę- timetru, tylko przyrządem pomocniczym, czykiem piezo. Tylko przez te kilka sekund umożliwiającym wygodne sprawdzenie ob- układ pobiera prąd z baterii zasilającej. wodów, zwłaszcza w trudnych warunkach. Właśnie te dwa pomysły: automatyczna zmia- na zakresów oraz kilkusekundowe przekształ- Prace teoretyczne canie przyrządu w tester ciągłości zadecydo- Spośród najciekawszych prac teoretycznych wały, że Tomek otrzyma upominek. A sche- na początek podaję dwa schematy Macieja mat być może rzeczywiście trafi do rubryki Tyczyńskiego, sądząc ze stempla pocztowego, Co tu nie gra? , zawiera bowiem oprócz in- z Aodzi. Niestety, nie mogę wysłać upominku, teresującej idei, typowe usterki popełniane bo Maciej nie podał adresu. Wliście pisze, że przez młodych elektroników. Ich analiza mo- Fot. 1 Model Bartosza Rodziewicza wykonał oba układy z rysunku 1 i wykorzy- że przynieść pożytek zarówno pomysłodaw- stuje je w praktyce. Wprzyrządzie z rysunku cy, jak też wielu innym Czytelnikom. Fakt 1a neonówka (80-woltowa) informuje o obe- umieszczenia schematu w tej rubryce nie jest cności dużych napięć przy ustawieniu P1 zresztą żadnym powodem do wstydu dla po- w środkowym, neutralnym położeniu. Prze- czątkującego elektronika przecież nie musi łącznik P1 umożliwia badanie zarówno mniej- on od razu wszystkiego wiedzieć. szych napięć stałych i zmiennych (górne poło- Takie uwagi są słuszne także w odniesieniu żenie P1), jak i ciągłości obwodu (dolne poło- do pracy Rafała Lalika z Cikowic. Zapropo- żenie P1). Prototyp został umieszczony w obu- nował on prosty i ogólnie biorąc poprawny dowie pochodzącej z grubego flamastra. Układ układ z przełącznikiem, diodami, neonówką, z rysunku 1b jest wzbogaconą wersją fabrycz- baterią i brzęczykiem piezo. Również Rafał nego fazera z jedną diodą LED. Dwukolorowa otrzyma na zachętę drobny upominek. dioda umożliwia sprawdzenie obecności ob- cego napięcia oraz ciągłości obwodu. Rys. 1 Propozycja Macieja Tyczyńskiego Fot. 2 Układ Marcina Wiązani Fotografia 3 pokazuje wskaznik Piotra Wójtowicza z Wólki Bo- dzechowskiej. Niestandardowy schemat pokazany jest na rysun- ku 2. Piotr tłumaczy, iż świado- mie zrezygnował z pomiaru cią- głości obwodu (zwarcia), bo nie zdołał zrealizować sensownego zabezpieczenia takowych obwo- dów, a chciał, by urządzenie nie Radosław Hryciuk z Grabowca przysłał miało przełącznika. schemat testera z neonówką, brzęczykiem Rozwiązania praktyczne piezo, trzema diodami LED. Schemat jest Fotografia 1 pokazuje prawidłowy, jednak utrudnieniem podczas model Bartosza Ro- Rys. 2 Wskaznik Piotra praktycznego wykorzystania przyrządu była- dziewicza z Białego- Wójtowicza by duża liczba gniazd pełniących rolę prze- stoku. Jest to linijka łącznika zakresów. świetlna ze sterowa- Interesujące rozwiązanie zaproponował To- niem tranzystorowym masz Jędryka z Poręby Spytkowskiej. Swój i wskazaniem biegu- pierwszy list do Szkoły zaczął tak: W elektro- nowości za pomocą nice stawiam dopiero pierwsze, małe kroczki. dwukolorowej diody Wasze pismo czytam dopiero od kilku miesię- LED. cy, a w ogóle jeszcze niewiele o niej wiem. Podobny, bardziej W moim schemacie na pewno roi się od ba- rozbudowany i sta- nalnych i oczywistych błędów, ale pomyśla- rannie wykonany łem, że w najgorszym przypadku dostarczę układ nadesłał Mar- materiału do rubryki Co tu nie gra? . cin Wiązania z Ga- Podobno najlepiej uczyć się na błędach. (...) cek fotografia 2. Schemat istotnie zawiera błędy układowe. Przełącznik i dodat- Jednak zaproponowana idea i pomysły są jak kowe gniazdo pozwa- Elektronika dla Wszystkich 31 Szkoła Konstruktorów Fotografia 4 i rysunek 3 pokazują wskaznik 15-letniego Kuby Mielczarka z Małej Woli koło Aańcuta. Jakub, oprócz obwodów po- miaru napięcia i jego biegunowości, wyposa- żył swój układ w tester, czy raczej układ do Fot. 3 Wskaznik Piotra Wójtowicza Fot. 4 Model Kuby Mielczarka Rys. 4 Przyrząd Dariusza Knulla pięciu zacisków wyjściowych nie jest zaletą, identyfikacji tranzystorów, włączany na krót- choć na pewno stanowi dość skuteczne roz- ko po wciśnięciu przycisku S1. wiązanie problemu przełącznika i ochrony ob- Fotografia 5 oraz rysunek 4 pokazują wska- wodów sygnalizatora zwarcia. znik Dariusza Knulla z Zabrza. Schemat li- Fotografia 6 i rysunek 5 przedstawiają pro- nijki LED jest podobny do schematu Marcina pozycję Arkadiusza Antoniaka z Krasnego- Wiązani. Dzięki zastosowaniu oddzielnych stawu. Dwa zaciski A, B i trzeci punkt C po- Fot. 5 Przyrząd Dariusza Knulla przewodów i sond, Darek uniknął stosowania zwalają sprawdzić wartość i biegunowość na- przełącznika, a jego układ w spoczynku prak- pięć, odnalezć przewód fazowy oraz spraw- Rys. 3 Układ Kuby Mielczarka tycznie nie pobiera prądu. Jednak obecność dzić przejście. Jak widać, układ nie ma żadne- Elektronika dla Wszystkich 32 Szkoła Konstruktorów go przełącznika. Niestety, ze względu na bar- w liczbie 3...4. wartości. Elementy te nie są jednak dostępne dzo duże wartości rezystorów, tester ciągłości Tym razem nie było prac zasługujących na dla hobbysty. obwodu interpretuje nawet znaczne rezystan- szczególne wyróżnienie i żadna nie trafia ja- Trudno się też dziwić, iż nie wszyscy uczest- cje jako przejście nie jest to zaleta. To cena ko projekt do działu E-2000. Najbliższy był nicy poradzili sobie z problemem pomiaru na- za odporność na wysokie napięcia wejściowe. projekt Arkadiusza Antoniaka, ale nie może pięć w szerokim zakresie. Znane z literatury Mimo wszystko układ Arkadiusza oceniłem tam trafić ze względu na niepraktyczny ob- propozycje prostych tranzystorowych lini- najwyżej Autor otrzymuje pięć punktów wód sprawdzania ciągłości. Jak zawsze naj- jek z diodami LED (które wykorzystało kilku i nagrodę. Pięć punktów otrzyma także mło- wyżej oceniłem prace i modele, w których Kolegów), mają istotną wadę wymagają do dy (15-letni) Jakub Mielczarek za swą samo- widać było jakieś ciekawe własne pomysły. sterowania tranzystorów znaczącego prądu, co dzielną pracę. Warto przeanalizować przedstawione sche- przy pomiarze napięć międzyfazowych ozna- Pozostali wymienieni Koledzy, którzy nade- maty, ponieważ ich elementy mogą być in- cza konieczność zastosowania rezystorów słali modele, otrzymają nagrody i punkty spiracją do dalszych opracowań. ograniczających o mocach dochodzących do 20W! Jeden z uczestników przyznał na wstę- pie, że wykonany model ze względu na moc rezystorów może mierzyć napięcia jedynie do 110V, ale dalej w materiale zredagowanym w formie artykułu E-2000 napisał, iż przyrząd przeznaczony jest do pracy w zakresie napięć 6...400V. Jednak przy napięciu 400V w rezy- storach tych wydzielałoby się około 14Wmo- cy! Czternaście watów mocy wydzielonej we- wnątrz niewielkiej obudowy to nie żarty, zwłaszcza gdyby wydzielała się ona przez dłuższy czas. Jest to kolejny twardy orzech do zgryzienia. Warto było poszukać innych spo- sobów niż typowe linijki z tranzystorami. Spodziewałem się, że ktoś spróbuje wykorzy- stać wzmacniacz sterowany napięciem VCO, choćby w postaci kostki CMOS 4046. Warto również byłoby zastosować blok zmieniający rezystancję wejściową przyrządu (z przekazni- kiem lub tranzystorem MOSFET). Okresowa, najlepiej automatyczna zmiana rezystancji Rys. 5 Tester Arkadiusza Antoniaka wejściowej pozwoliłaby w prosty sposób okre- ślić, czy napięcie w przewodach to prawdzi- we napięcie czy też indukujące się śmieci . Punktacja Zachęcam do przemyślenia zagadnienia je- szcze raz. Może ktoś zechce podzielić się z Re- Szkoły Konstruktorów dakcją dalszymi wnioskami lub przyśle spraw- Dariusz Knull Zabrze 65 dzony praktycznie nieskomplikowany tester. Marcin Wiązania Gacki 47 O rozdziale nagród i upominków już informo- Paweł Korejwo Jaworzno 29 wałem. Tabela zawiera aktualną punktację Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska 26 (pełna lista zawiera już dobrze ponad sto na- Marcin Piotrowski Białystok 23 Fot. 6 Tester Arkadiusza Antoniaka zwisk). O pięć punktów zwiększyłem też stan Rafał Wiśniewski Brodnica 23 posiadania Tomasza Sapletty z Donimierza. Tomasz Sapletta Donimierz 23 Podsumowanie Nadesłał on wcześniej dwie prace jako roz- Jarosław Kempa Tokarzew 22 Jak wspomniałem na wstępie, zadanie wbrew wiązania zadań 45 i 46. Choć dokumentacja Krzysztof Kraska Przemyśl 22 pozorom nie należało do łatwych. Tylko kil- była niekompletna, a zapowiadane modele nie ku Kolegów poruszyło problem zabezpiecze- dotarły do Redakcji, nadesłany materiał, roz- Bartłomiej Stróżyński Kęty 17 nia testera zwarć (ciągłości) przed uszkodze- ważania i pomysły zasługują na te pięć punk- Jakub Mielczarek Mała Wola 15 niem w przypadku dotknięcia do obwodów tów, niezależnie od faktu, czy opisany tester Mariusz Nowak Gacki 15 o napięciu 220V. To nie jest łatwy temat. żarówek samochodowych udało się urucho- Arkadiusz Antoniak Krasnystaw 13 Skuteczne klasyczne zabezpieczenie mu- mić. Chciałbym też wspomnieć o nadesłanym Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. 13 siałoby zawierać szybki bezpiecznik, nie- znacznie po terminie rozwiązaniu poprzednie- Barbara Jaśkowska Gdańsk 13 wielki rezystor ograniczający i elementy ob- go zadania, autorstwa 14-letniego Adama Krzysztof Nytko Tarnów 12 cinające napięcie, np. diody Zenera mocy. Wysockiego z Warszawy, zawierającym kilka Grzegorz Kaczmarek Opole 10 Wnowoczesnych urządzeniach do zabezpie- ciekawych pomysłów (np. sprawdzanie stanu Maciej Ciechowski Gdynia 9 czenia wykorzystuje się specjalne elementy żarówek przez... zespół termistorów pomiaro- Radosław Koppel Gliwice 9 (np. MultiFuse), które są rodzajem termisto- wych z termistorem odniesienia). Bartosz Niżnik Puławy 9 rów o bardzo dużym dodatnim współczynni- Pozdrawiam wszystkich uczestników i sympaty- Filip Rus Zawiercie 9 ku temperaturowym. Podanie dużego napię- ków Szkoły. Zachęcam też wszystkich niezdecy- Roland Belka Złotów 8 cia powoduje wydzielenie w krótkiej chwili dowanych do próbowania sił w kolejnych zada- Marek Grzeszyk Stargard Szcz. 8 dużej ilości ciepła i element zwiększa rezy- niach oraz do terminowego nadsyłania prac. Michał Kobierzycki Grójec 8 stancję kilkaset bądz kilka tysięcy razy, sku- Wasz Instruktor Aukasz Malec Tomaszów Lub. 8 tecznie ograniczając prąd do bezpiecznej Piotr Górecki Elektronika dla Wszystkich 33