Systemy operacyjne
Wykład 4
dr Andrzej Zbrzezny
Instytut Matematyki i Informatyki
Akademia Jana Długosza w Częstochowie
3 listopada 2011
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 1 / 22
Rozdziały podręcznika systemowego
1
Polecenia użytkownika
2
Niskopoziomowe wywołania systemowe
3
Wyskopoziomowe wywołania Unixa
4
Interfejsy urządzeń i sterowników
5
Pliki konfiguracyjne systemu
6
Rozrywka, gry
7
Formaty plików, konwencje i kodowania
8
Polecenia systemowe i serwery
9
Dokumentacja specyficzna dla danej dystrybucji
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 2 / 22
Wyświetlanie zawartości katalogów
Wyświetlanie listy plików i folderów
$ ls
Wyświetlanie zawartości innych folderów
$ ls Pulpit
$ ls /bin
Wyświetlanie zawartości folderów z wykorzystaniem symboli
wieloznacznych
$ ls Dokumenty/*.odt
Wyświetlanie listy plików w podfolderach
$ ls -R
$ ls -R *.jpg
Wyświetlanie listy plików w pojedynczej kolumnie
$ ls -1
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 3 / 22
Wyświetlanie zawartości katalogów
Wyświetlanie zawartości folderu jako listy rozdzielonej
przecinkami
$ ls -m Ü
Wyświetlanie ukrytych plików i katalogów
$ ls -a Ü
Wyświetlanie informacji o typach plików
$ ls -F /bin
$ ls -F /dev
Wyświetlanie zawartości folderu w kolorze
$ ls --color Ü
Wyświetlanie praw dostępu, właścicieli i innych informacji
$ ls -l
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 4 / 22
Wyświetlanie zawartości katalogów
Odwracanie kolejności plików na listingu
$ ls -r
Sortowanie zawartości katalogów według rozszerzeń nazw
plików
$ ls -X
Sortowanie zawartości katalogów według daty i czasu
$ ls -t
$ ls -latr
Sortowanie zawartości katalogów według rozmiaru
$ ls -S
Wyświetlanie rozmiarów w kilobajtach, megabajtach
i gigabajtach
$ ls -laSh
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 5 / 22
Operacje na katalogach
Wyświetlanie ścieżki do bieżącego katalogu
$ pwd
Zmiana katalogu
$ cd
Przechodzenie do katalogu macierzystego
$ cd Ü
$ cd
Przechodzenie do poprzedniego katalogu
$ cd -
Przechodzenie do katalogu nadrzędnego
$ cd ..
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 6 / 22
Operacje na plikach
Tworzenie nowego, pustego pliku
$ touch pracaDomowa.txt
Ustawianie czasu istniejącego pliku na bieżący czas
$ touch pracaDomowa.txt
Ustawianie czasu istniejÄ…cego pliku na dowolny czas
$ touch -t 200912061645.30 pracaDomowa.txt
Ustawianie czasu istniejÄ…cego pliku na czas innego pliku
$ touch -r staraWersja.txt pracaDomowa.txt
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 7 / 22
Operacje na plikach
Tworzenie nowego katalogu
$ mkdir Filmy
Tworzenie nowego katalogu wraz z podkatalogami
$ mkdir -p PoryRoku/Zima/Luty
Wyświetlanie operacji wykonywanych przez polecenie mkdir
$ mkdir -v -p PoryRoku/Zima/Luty
Kopiowanie plików
$ cp Filmy/Notatnik.avi .
Kopiowanie plików z wykorzystaniem symboli wieloznacznych
$ cp Filmy/*.flv YouTube/
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 8 / 22
Operacje na plikach
Wyświetlanie szczegółowych informacji podczas kopiowania
plików
$ cp -v Filmy/*.flv YouTube/
Zapobieganie nadpisaniu ważnych plików
$ cp -i -v Filmy/*.flv YouTube/
Kopiowanie katalogów
$ cp -R Filmy/*.mpg Archiwum/mpg/
Tworzenie dokładnych kopii plików w innym katalogu
$ cp -a dokumentu/*.mpg Archiwum/dokumenty/
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 9 / 22
Operacje na plikach
Przenoszenie plików
$ mv Filmy/*.mpg Archiwum/mpg/
Zmienianie nazw plików i folderów
$ mv Fimy Filmy
Usuwanie plików
$ rm windows.doc
Usuwanie kilku plików jednocześnie z wykorzystaniem
symboli wieloznacznych
$ rm Dokumenty/*.doc
Wyświetlanie szczegółowych informacji podczas usuwania
plików
$ rm -v Dokumenty/*.doc
Zapobieganie usunięciu kluczowych plików
$ rm -i Dokumenty/*.doc
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 10 / 22
Operacje na plikach
Usuwanie pustego katalogu
$ rm Dokumenty
Usuwanie plików i katalogów, które nie są puste
$ rm -rf GÅ‚upoty/
Usuwanie kłopotliwych plików
$ rm -- -dziwny
$ rm -- ./-dziwny
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 11 / 22
Przełączanie się na inne konto
Przełączanie się na konto innego użytkownika
$ su nazwa
Przełączanie się na konto innego użytkownika wraz z jego
zmiennymi środowiskowymi
$ su -l nazwa
$ su - nazwa
Przełączanie się na konto superużytkownika
$ su
Przełączanie się na konto superużytkownika wraz z jego
zmiennymi środowiskowymi
$ su -
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 12 / 22
Elementy konstrukcyjne
Kolejne wykonywanie kilku poleceń  operator;
$ sleep 3 ; import -frame ekran.jpg
$ unzip /home/student/muzyka/Abba.zip ; \
> mkdir -p /home/student/muzyka/Abba ; \
> mv /home/student/muzyka/Abba*.mp3 \
> /home/student/muzyka/Abba/ ; \
> rm /home/student/muzyka/Abba.zip
Wykonywanie poleceń tylko w przypadku, gdy poprzednie
zakończyły się powodzeniem  operator&&
$ unzip /home/student/muzyka/Abba.zip && \
> mkdir -p /home/student/muzyka/Abba && \
> mv /home/student/muzyka/Abba*.mp3 \
> /home/student/muzyka/Abba/ && \
> rm /home/student/muzyka/Abba.zip
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 13 / 22
Elementy konstrukcyjne
Wykonywanie poleceń tylko w przypadku, gdy poprzednie
zakończyły się niepowodzeniem  operator||
$ ls -l /home/student/filmy/komedie || \
> mkdir -p /home/student/filmy/komedie
Używanie wyniku jednego polecenia jako argumentu drugiego
$ date +%Y-%m-%d
$ mkdir $(date +%Y-%m-%d)
Używanie wyjścia jednego polecenia jako wejścia drugiego
$ ls -l | less
Przekierowanie wyjścia polecenia do pliku
$ ls -l Ü/filmy/ > zawartosc.txt
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 14 / 22
Elementy konstrukcyjne
Zapobieganie nadpisaniu plików podczas przekierowania
wyników
$ set -o noclobber
$ ls -l Ü/filmy/ >| zawartosc.txt
Dołączanie wyników polecenia do pliku
$ ls -l Ü/muzyka/ >> zawartosc.txt
Używanie pliku jako wejścia polecenia
$ factor < liczby.txt
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 15 / 22
Wyświetlanie plików
Wyświetlanie plików na standardowym wyjściu
$ cat liczby.txt
A
ączenie plików na standardowym wyjściu
$ cat liczby1.txt liczby2.txt
Dołączanie plików do innego pliku
$ cat liczby1.txt liczby2.txt > liczby.txt
$ cat liczby3.txt >> liczby.txt
A
ączenie plików i numerowanie wierszy
$ cat -n plik-1.txt plik-2.txt
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 16 / 22
Wyświetlanie plików
Wyświetlanie tekstu ekran po ekranie
$ less /var/log/Xorg.0.log
Wyświetlanie tekstu ekran po ekranie z numerami linii
$ less -N /var/log/Xorg.0.log
Wyszukiwanie danych w programie stronicujÄ…cymless
/wzorzec wyszukuje wzorzec z uzyciem wyrażeń
regularnych
n powtarza wyszukiwanie w kierunku końca pliku
N powtarza wyszukiwanie w kierunku poczÄ…tku pliku
Edytowanie plików z poziomu programu stronicującego
v uruchamia domyślny edytor tekstowy (np.vi).
Jeśli ustawiona jest zmiennaEDITORto uruchamia edytor
określony w tej zmiennej.
ZmiennÄ…EDITORmożna ustawić w plikuÜ/.bashrcwisujÄ…c
do niego liniÄ™:
set EDITOR=vim
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 17 / 22
Wyświetlanie plików
Wyświetlanie pierwszych 10 wierszy pliku
$ head /etc/fstab
Wyświetlanie pierwszych 10 wierszy kilku plików
$ head /etc/fstab /etc/inittab
Wyświetlanie kilku pierwszych wierszy pliku lub plików
$ head -5 /etc/fstab /etc/inittab
Wyświetlanie kilku pierwszych bajtów, kilobajtów lub
megabajtów pliku
$ head -c 100 /var/log/everything$ head -c 100k
/var/log/everything$ head -c 100m
/var/log/everything
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 18 / 22
Wyświetlanie plików
Wyświetlanie ostatnich 10 wierszy pliku
$ tail /etc/fstab
Wyświetlanie ostatnich 10 wierszy kilku plików
$ tail /etc/fstab /etc/inittab
Wyświetlanie kilku ostatnich wierszy pliku lub plików
$ tail -5 /etc/fstab /etc/inittab
Wyświetlanie kilku ostatnich, stale aktualizowanych wierszy
pliku lub plików
$ tail -f /var/log/messages
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 19 / 22
Drukowanie i zarzÄ…dzanie zadaniami wydruku
Wyświetlanie listy dostępnych drukarek
$ lpstat -p
Ustalanie drukarki domyślnej
$ lpstat -d
Ustalanie sposobu, w jaki podłączone są drukarki
$ lpstat -s
Jednoczesne wyświetlanie wszystkich informacji o drukarkach
$ lpstat -t
Drukowanie plików na drukarce domyślnej
$ lpr tutor_linux.txt
Drukowanie plików na wybranej drukarce
$ lpr -P SCX-4200 tutor_linux.txt
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 20 / 22
Drukowanie i zarzÄ…dzanie zadaniami wydruku
Drukowanie większej liczby kopii pliku
$ lpr -# 6 -P SCX-4200 tutor_linux.txt
Wyświetlanie zadań wydruku na drukarce domyślnej
$ lpq
Wyświetlanie zadań wydruku na wszystkich drukarkach
$ lpq -a
Wyświetlanie zadań wydruku z określeniem nazwy drukarki
$ lpstat
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 21 / 22
Drukowanie i zarzÄ…dzanie zadaniami wydruku
Anulowanie bieżącego zadania wydruku wysłanego do
drukarki domyślnej
$ lprm
Anulowanie zadania wydruku wysłanego do wybranej drukarki
$ lprm identyfikator_zadania
Anulowanie wszystkich zadań wydruku
$ lprm -
dr Andrzej Zbrzezny Systemy operacyjne 3 listopada 2011 22 / 22