materiały do kolokwium naftowa ćw semyrka oryginał
WAÅ»NE ZDARZENIA W HISTORII ZIEMI WAÅ»NE ZDARZENIA W HISTORII ZIEMI Øð Zasadniczym warunkiem w produkcji Øð Zasadniczym warunkiem w produkcji materii organicznej byÅ‚o pojawienie materii organicznej byÅ‚o pojawienie siÄ™ zjawiska fotosyntezy z czym siÄ™ zjawiska fotosyntezy z czym wiÄ…zaÅ‚o siÄ™: wiÄ…zaÅ‚o siÄ™: üð wzbogacenie atmosfery w tlen üð wzbogacenie atmosfery w tlen üð masowe pojawienie siÄ™ üð masowe pojawienie siÄ™ organizmów organizmów EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH LITOGENEZY LITOGENEZY stadium diagenezy: stadium diagenezy: üð wstÄ™pna lityfikacja osad zamienia siÄ™ üð wstÄ™pna lityfikacja osad zamienia siÄ™ w skaÅ‚Ä™ zwiÄ™zÅ‚Ä… w skaÅ‚Ä™ zwiÄ™zÅ‚Ä… üð zwiÄ…zki organiczne (wÄ™glowodany, biaÅ‚ka, üð zwiÄ…zki organiczne (wÄ™glowodany, biaÅ‚ka, tÅ‚uszcze) w wyniku mikrobiologicznej tÅ‚uszcze) w wyniku mikrobiologicznej degradacji zmieniajÄ… siÄ™ w kwasy huminowe degradacji zmieniajÄ… siÄ™ w kwasy huminowe i kwasy fulwinowe i kwasy fulwinowe üð kwasy huminowe i fulwinowe przechodzÄ… üð kwasy huminowe i fulwinowe przechodzÄ… nastÄ™pnie w kerogen nastÄ™pnie w kerogen üð w koÅ„cowej fazie diagenezy (skaÅ‚a niedojrzaÅ‚a ) üð w koÅ„cowej fazie diagenezy (skaÅ‚a niedojrzaÅ‚a ) generujÄ…: suchy gaz i niewielkie iloÅ›ci generujÄ…: suchy gaz i niewielkie iloÅ›ci wÄ™glowodorów ciekÅ‚ych o dużej masie wÄ™glowodorów ciekÅ‚ych o dużej masie czÄ…steczkowej (wÄ™glowodory ciężkie) czÄ…steczkowej (wÄ™glowodory ciężkie) EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH LITOGENEZY LITOGENEZY stadium katagenezy: stadium katagenezy: üð przeobrażenia fazy mineralnej üð przeobrażenia fazy mineralnej i organicznej głównie pod wpÅ‚ywem i organicznej głównie pod wpÅ‚ywem temperatury temperatury üð termiczna degradacja materii üð termiczna degradacja materii organicznej prowadzi do powstania organicznej prowadzi do powstania głównej masy Å›rednich i lekkich głównej masy Å›rednich i lekkich wÄ™glowodorów wÄ™glowodorów żð skaÅ‚a dojrzaÅ‚a generuje ropÄ™ żð skaÅ‚a dojrzaÅ‚a generuje ropÄ™ naftowÄ… i gaz mokry (kondensat) naftowÄ… i gaz mokry (kondensat) üð równolegle, część tych wÄ™glowodorów üð równolegle, część tych wÄ™glowodorów powstaje ze skamieniaÅ‚oÅ›ci geochemicznych, powstaje ze skamieniaÅ‚oÅ›ci geochemicznych, czÄ…steczek które ulegÅ‚y tylko niewielkim czÄ…steczek które ulegÅ‚y tylko niewielkim przemianom przemianom EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH LITOGENEZY LITOGENEZY stadium katagenezy: stadium katagenezy: üð pod koniec katagenezy , wskutek üð pod koniec katagenezy , wskutek krakingu (rozpadu) kerogenu i krakingu krakingu (rozpadu) kerogenu i krakingu wczeÅ›niej utworzonych wÄ™glowodorów wczeÅ›niej utworzonych wÄ™glowodorów (o dużej masie czÄ…steczkowej) tworzÄ… siÄ™ (o dużej masie czÄ…steczkowej) tworzÄ… siÄ™ głównie wÄ™glowodory gazowe głównie wÄ™glowodory gazowe W stadium katagenezy generuje ok. 90% W stadium katagenezy generuje ok. 90% ogólnej masy wÄ™glowodorów ogólnej masy wÄ™glowodorów EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH LITOGENEZY LITOGENEZY stadium metagenezy: stadium metagenezy: üð skaÅ‚a przejrzaÅ‚a, nastÄ™puje üð skaÅ‚a przejrzaÅ‚a, nastÄ™puje ostateczny rozpad termiczny materii ostateczny rozpad termiczny materii organicznej na produkty koÅ„cowe: organicznej na produkty koÅ„cowe: żð metan gaz suchy żð metan gaz suchy żð pirobituminy produkty żð pirobituminy produkty metamorficznych przemian ropy metamorficznych przemian ropy naftowej naftowej żð antracyt żð antracyt SKAAA MACIERZYSTA SKAAA MACIERZYSTA Kerogen: Kerogen: Øð frakcja organiczna skaÅ‚y osadowej Øð frakcja organiczna skaÅ‚y osadowej uzyskana w wyniku zastosowania: üðkwasu solnego HCl usuniÄ™cie wÄ™glanów üðkwasu fluorowodorowego HF usuniÄ™cie krzemianów Øð frakcja organiczna nierozpuszczalna Øð frakcja organiczna nierozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych w rozpuszczalnikach organicznych DOM Dispersed Organic Matter SKAAA MACIERZYSTA SKAAA MACIERZYSTA Frakcja bitumiczna: Frakcja bitumiczna: Øð mieszanina wÄ™glowodorów Øð mieszanina wÄ™glowodorów i zwiÄ…zków organicznych o dużej i zwiÄ…zków organicznych o dużej zawartoÅ›ci wodoru H, zawierajÄ…cych zawartoÅ›ci wodoru H, zawierajÄ…cych również również üðsiarkÄ™ S üðsiarkÄ™ S üðtlen O üðtlen O üðazot N üðazot N Øð rozpuszczalna w rozpuszczalnikach Øð rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych organicznych KLASYFIKACJA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W SKALE KLASYFIKACJA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W SKALE DOM Dispersed Organic Matter DOM Dispersed Organic Matter W skÅ‚ad rozproszonej materii W skÅ‚ad rozproszonej materii organicznej wchodzÄ…: organicznej wchodzÄ…: üðszczÄ…tki roÅ›linne üðszczÄ…tki roÅ›linne üðszczÄ…tki zwierzÄ™ce üðszczÄ…tki zwierzÄ™ce üðbezpostaciowa substancja üðbezpostaciowa substancja (mieszanina materii (mieszanina materii organicznej i mineralnej) organicznej i mineralnej) SKAAA MACIERZYSTA SKAAA MACIERZYSTA Na podstawie iloÅ›ci zawartego w materii organicznej wodoru H organicznego Na podstawie iloÅ›ci zawartego w materii organicznej wodoru H organicznego (nie tego obecnego w wodzie czy fazie mineralnej) kerogen zostaÅ‚ sklasyfikowany (nie tego obecnego w wodzie czy fazie mineralnej) kerogen zostaÅ‚ sklasyfikowany na 4 typy (I, II, III i IV), które wyraznie odpowiadajÄ… biologicznym typom materii na 4 typy (I, II, III i IV), które wyraznie odpowiadajÄ… biologicznym typom materii organicznej organicznej Charakterystyka genetyczna materii organicznej Charakterystyka genetyczna materii organicznej Pola reprezentujÄ… naturalne Å›cieżki dojrzaÅ‚oÅ›ci Pola reprezentujÄ… naturalne Å›cieżki dojrzaÅ‚oÅ›ci różnych typów kerogenu różnych typów kerogenu PODZIAA SUBSTANCJI ORGANICZNEJ Z ZAZNACZENIEM JEJ POTENCJAAU PODZIAA SUBSTANCJI ORGANICZNEJ Z ZAZNACZENIEM JEJ POTENCJAAU WGLOWODOROWEGO WGLOWODOROWEGO ANALIZA PIROLITYCZNA METOD ROCK EVAL ANALIZA PIROLITYCZNA METOD ROCK EVAL vðwskaznik wodorowy HI = S2/TOC vðwskaznik wodorowy HI = S2/TOC vðwskaznik tlenowy OI = S3/TOC vðwskaznik tlenowy OI = S3/TOC Porównanie wartoÅ›ci: Porównanie wartoÅ›ci: Øð wskazników HI i OI Øð wskazników HI i OI Øð stosunków atomowych H/C i O/C Øð stosunków atomowych H/C i O/C pozwala sklasyfikować kerogen na typy pozwala sklasyfikować kerogen na typy genetyczne genetyczne typy kerogenu: typy kerogenu: Øð I algowy Øð I algowy Øð II A sapropelowy Øð II A sapropelowy Øð II B mieszany Øð II B mieszany Øð III humusowy Øð III humusowy Øð IV inertynitowy Øð IV inertynitowy Klasyfikacja typów genetycznych kerogenu Klasyfikacja typów genetycznych kerogenu oparta o wskazniki HI i OI oparta o wskazniki HI i OI PROCESY DIAGENEZY, KATAGENEZY, METAGENEZY PROCESY DIAGENEZY, KATAGENEZY, METAGENEZY Øð 3 strefy gÅ‚Ä™bokoÅ›ciowe pogrzebania Øð 3 strefy gÅ‚Ä™bokoÅ›ciowe pogrzebania osadów: osadów: üðdiagenezy üðdiagenezy üðkatagenezy üðkatagenezy üðmetagenezy üðmetagenezy Øð ciÄ…gÅ‚y proces przeobrażania materii Øð ciÄ…gÅ‚y proces przeobrażania materii organicznej w kerogen wraz z organicznej w kerogen wraz z subsydencjÄ… basenu i rosnÄ…cym subsydencjÄ… basenu i rosnÄ…cym ciÅ›nieniu i temperaturze ciÅ›nieniu i temperaturze