Demograficzne i społeczno kulturowe
uwarunkowania gospodarki przestrzennej
wykłady
dr Marek Furmankiewicz
Katedra Gospodarki Przestrzennej
III piętro, pokój 309
Wykład 1
a) Wybrane problemy społeczne w Polsce
b) Współpraca na rzecz rozwoju społeczno-
kulturowego
(obejmuje materiał wprowadzający do ćwiczeń)
Bezdomność
" Brak jest informacji o skali zjawiska w Polsce.
" Liczba osób bezdomnych, określa się od 30 do nawet 300 tysięcy.
Jedynym miarodajnym z
ródłem wiedzy w tym zakresie jest liczba
osób, którym formalnie udzielona została pomoc przez ośrodki
pomocy społecznej. Liczba ta ulega okresowym zmianom, oscylując
wokół wartości 30 tysięcy. W 2002 roku liczba ta wynosiła 31 382
osoby wg Narodowego Spisu Powszechnego.
" ze sprawozdań nadsyłanych przez organizacje pozarządowe do
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w związku z udzieloną
dotacją na pomoc osobom bezdomnym wynika, i\
udzielają one
pomocy ok. 80-130 tys. osobom.
" Szacunkowe dane określające liczbę bezdomnych na 300 tysięcy
pochodzą od Stowarzyszenia Monar.
Bezdomność
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym
nale\
y do zadań własnych gminy.
Pomoc ta mo\
e mieć formę udzielenia schronienia, posiłku,
ubrania, a tak\
e zasiłku celowego na leczenie. Gminy mogą
zlecać wykonywanie tych zadań organizacjom
pozarządowym. Jednymi z najbardziej znanych
ogólnopolskich organizacji specjalizujących się w tym
zakresie są Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta oraz
zało\
one przez Marka Kotańskiego Stowarzyszenie "Monar"
i jego wyspecjalizowana jednostka organizacyjna "Markot".
Linki:
http://www.bratalbert.org.pl
http://www.caritas.org.pl
http://www.monar.org/
Niedorozwój umysłowy
Dawniej stosowano w medycynie określenia
stopnia niedorozwoju na: 1) idiotyzm
(najsilniejsze upośledzenie), 2) imbecylizm, 3)
debilizm (najsłabsze upośledzenie)
Obecnie nazewnictwa tego nie stosuje się ze
względu na negatywny odbiór społeczny tych
terminów
Przyczyny upośledzenia umysłowego w latach siedemdziesiątych XX
w. za: Latuch M., Demografia społeczno-ekonomiczna, PWE 1985
Przyczyny wg kolejności Szaco- zapobieganie
wana
częstość
związane z porodem: urazy, 13-20% właściwa opieka poło\
nicza
zamartwica, wcześniactwo
po urodzeniu: urazy, czynniki 3-7 % postępowanie środowiskowe,
chemiczne leczenie
genetyczne 3-6% poradnictwo genetyczne
w czasie \
ycia płodowego: 2,5-3% postępowanie środowiskowe i
zaka\
enia, zatrucia chemiczne i opieka poło\
nicza
inne choroby
Analfabetyzm
(nieumiejętność czytania i pisania)
" - wyjściowy (osoba nigdy się nie nauczyła)
" - wtórny (osoba zapomniała)
" pełny analfabeta (brak umiejętności czytania
i pisania)
" półanalfabeta (brak umiejętności pisania)
Analfabetyzm w Polsce
Rok Ogółem Udział w Udział w Udział w Udział w
wieku wieku wieku wieku
15-17 18-24 25-49 50 i więcej
5 545 951
1921 24,4 22,7 32,3 50,3
5 360 313
1931 12,4 16,9 22,8 44,6
1 110 423
1950 1,2 1,4 3,0 18,4
656 405
1960 0,3 0,3 0,9 9,3
414 677
1970 0,2 0,2 0,4 5,1
252 525
1978 b.d. b.d. b.d. b.d.
84 tys.
2000 b.d. b.d. b.d. b.d.
Uzale\
nienia:
np.:
" alkoholizm
" narkomania
" lekomania
" palenie papierosów
KOSZTY ZDROWOTNE KONSUMPCJI
Palenie tytoniu przyczynia się rocznie do około 5 milionów
zgonów na całym świecie.
W roku 1999 wydatki na leczenie chorób związanych z paleniem
oraz straty z powodu spadku produktywności wyniosły w
Stanach Zjednoczonych ponad 150 miliardów dolarów - prawie
półtora razy tyle ile zarobiło pięć największych
międzynarodowych koncernów tytoniowych w tym\
e roku.
Substancje psychoaktywne wśród młodzie\
y
w wieku 15 lat
y
ródło: Ostaszewski K., Trendy w u\
ywaniu substancji psychoaktywnych przez młodzie\
. Badania
mokotowskie 1984-2000. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Narkomania i uzale\
nienie lekowe
" Według statystyk lecznictwa stacjonarnego liczbę
uzale\
nionych szacować mo\
na na 25-40 tys. osób
przyjmując, i\
co roku do leczenia w placówkach
stacjonarnych trafia 10-20% osób uzale\
nionych.
" Według Biura do Spraw Narkomanii (BdsN) (4) ogólna
liczba zgonów narkomanów wynosi ok. 450 osób
rocznie, a współczynnik umieralności 22,8 na 1000 osób;
liczbę osób uzale\
nionych szacować mo\
na na tej
podstawie na ok. 20 tysięcy.
" W 1996 r. w szkołach stwierdzono wysoki odsetek
uczniów, którzy jeden raz lub więcej razy u\
ywali leków
uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza
(19% pierwszoklasistów i 21% trzecioklasistów szkół
ponadpodstawowych), więcej wśród dziewcząt ni\
wśród
chłopców.
" Około 10% uczniów najstarszych klas szkół
ponadpodstawowych miało kontakt z narkotykami w
ciągu roku poprzedzającego badanie.
y
ródło: Ostaszewski K., Trendy w u\
ywaniu substancji psychoaktywnych przez młodzie\
. Badania
mokotowskie 1984-2000. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Niektóre organizacje pomagające w problemach z
narkomanią:
- Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania narkomanii.
http://www.narkomania.gov.pl
(adresy poradni, ośrodków profilaktyki i terapii).
- stowarzyszenie MONAR
http://www.monar.org/
Nadwaga.
W Stanach Zjednoczonych około 65% dorosłych
ma nadwagę lub jest otyłe, co było przyczyną
300 000 zgonów w 1999 roku i wydatków na
opiekę zdrowotną wysokości co najmniej 117
miliardów dolarów.
Spo\
ycie alkoholu średnio na 1
mieszkańca w litrach 100%
alkoholu wg PARPA
Okres liczba litrów 100%
alkoholu
lata 1979-1980 8,5
Połowa lat 80 6,8
1992 6,53
1995 6,47
2000 7,07
2004 8,38
według Państwowej Agencji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych m.in.:
" od alkoholu uzale\
nionych jest niemal 2
proc. czyli 600 - 700 tys. Polaków.
" do upicia się przyznaje się 60%
piętnastolatków i 75% siedemnastolatków.
" ponad 70% wypijanego w kraju alkoholu to
wódka
" w rodzinach alkoholików \
yje 1,5 - 2 mln
dzieci.
" 8-10% hospitalizacji w Polsce
spowodowanych jest u\
ywaniem alkoholu
(wypadki, urazy, choroby etc.)
y
ródło: PARPA
y
ródło: Ostaszewski K., Trendy w u\
ywaniu substancji psychoaktywnych przez młodzie\
. Badania
mokotowskie 1984-2000. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Badania trzez
wości kierowców
nie wsiądą do samochodu (jako
58,5%
kierowcy) po spo\
yciu alkoholu,
nawet po wypiciu najmniejszej
ilości, a gdy są samochodem to
nie wypiją w ogóle
zdarza się im jez
dzić po spo\
yciu
29,5%
niewielkiej, symbolicznej ilości
alkoholu, w stanie nie
wskazującym na jego spo\
ycie
zdarza się im prowadzić po
12%
spo\
yciu ka\
dej ilości alkoholu, w
stanie wskazującym na jego
spo\
ycie (widoczne objawy dla
otoczenia).
y
ródło: Problemy Transportu Samochodowego, Nr 1/2002, s.1-12.
Skutki nietrzez
wości kierowców:
Przykładowo w 2001 r. na 53 799 wypadków
drogowych 6230 (12%) spowodowali nietrzez
wi
uczestnicy ruchu drogowego, w tym 4056
wypadków nietrzez
wi kierowcy. W wypadkach
spowodowanych przez nietrzez
wych kierowców
zginęło 479 osób, a 5 634 zostały ranne
(Komenda Główna Policji, 2002).
Prawo określa kilka stę\
eń przyjętych jako
graniczne:
norma fizjologiczna (czyli to co mo\
e wystąpić u
człowieka, który nie pił alkoholu) to stę\
enie do
0,2 promila
Powy\
ej 0,2 promila zgodnie z prawem nie wolno
prowadzić auta
" Je\
eli stę\
enie przekracza 0,2 promila mamy do
czynienia ze stanem wskazującym na spo\
ycie
alkoholu
" Osobę, która ma 0,5 i więcej promila alkoholu
we krwi prawo uznaje za nietrzez
wą
Szacowanie stę\
enia alkoholu we krwi:
Stę\
enie ilość czystego 100% alkoholu (w gramach
alkoholu (w promilach) = --------------------------------------------------------
waga ciała (w kg) x 0,7 (dla mę\
czyzn) lub x 0,6 (dla kobiet)
mę\
czyzna wa\
ący 80 kg po wypiciu przysłowiowej  setki lub 2 piw
o mocy 4% będzie miał przy badaniu alkotestem, lub przy pobraniu
krwi stę\
enie około 0,7 promila czyli znacznie powy\
ej granicy
nietrzez
wości, po 1 takim piwie  około 0,4-0,5 promila!
typowa "pięćdziesiątka" (50g kieliszek wódki 40%) zawiera 50 x
40/100 = 20g czystego 100% spirytusu, a "niewinna" standardowa
puszka lub butelka piwa o mocy 5% zawiera 500 x 5/100 = 25g
czystego 100% spirytusu czyli więcej !!!
UWAGA: większość tzw. piw bezalkoholowych zawiera nawet do 1,2
- 1,3% alkoholu. Po wypiciu tego napoju sprawca wypadku jest
uznawany prawnie za będącego pod wpływem alkoholu.
Wydalenie alkoholu z organizmu
" nie istnieje \
aden skuteczny sposób na szybkie
wydalenie alkoholu z organizmu.
" Niewielkie ilości (na poziomie 5%) są wydalane w
postaci niezmienionej (jako alkohol) wraz z potem,
moczem i oddechem, pozostałe 95% alkoholu ulega
przemianom chemicznym
" Przeciętna szybkość usuwania alkoholu, który dostał się
do organizmu wynosi ok. 10 gram +/- 2gramy czystego
alkoholu na godzinę (mę\
czyzna o wadze 80-ciu
kilogramów po wypiciu 100 g wódki lub 2 du\
ych piw
musiałby czekać ok. 4 godzin aby z jego organizmu
zniknęły wszelkie ślady alkoholu!)
Alkohol a decyzje lokalizacyjne:
" W Polsce rada gminy ustala w drodze uchwały liczbę punktów
sprzeda\
y napojów alkoholowych (o zawartości alkoholu
powy\
ej 4,5%, z wyjątkiem piwa), usytuowanie miejsc
sprzeda\
y i ich warunki.
" ZABRANIA SI
:
- sprzeda\
y, podawania i spo\
ywania napojów alkoholowych na
terenie szkół, placówek oświatowo-wychowawczych (tak\
e
domów studenckich) i zakładów pracy, podczas zbiorowych
zgromadzeń, w środkach komunikacji krajowej, w budynkach
zajmowanych przez wojsko, a tak\
e w innych miejscach, jeśli
rada gminy wprowadzi czasowy lub stały zakaz obrotu
alkoholem
- podawania alkoholu osobom, których zachowanie wskazuje,
\
e znajdują się w stanie nietrzez
wości, i osobom w wieku
poni\
ej 18 lat, oraz sprzeda\
y na kredyt lub pod zastaw.
Prostytucja
" II w. p.n.e. rzymski prawnik Ulpjan:  cecha prostytucji jest
 oddawanie się pierwszemu lepszemu mę\
czyz
nie za opłatą
podejścia:
- 1. prohibicjonizm - całkowity zakaz uprawiania prostytucji,
która traktowana jest jak przestępstwo (stosowany głównie w
średniowieczu),
- 2. reglamentaryzm - sankcjonowanie prostytucji i poddanie jej
kontroli policji,
- 3. neoreglamentaryzm - modyfikacja reglamentaryzmu, w
której nadzór policji zastępuje się nadzorem sanitarno -
lekarskim,
- 4. abolicjonizm - zniesienie wszelkich form rejestracji
prostytutek, zakazuje prowadzenia domów publicznych, kładzie
nacisk na profilaktykę i edukację.
Narodowość prostytutek wg badań
ankietowych w latach 1996-1998
Narodowość N=240 %
Polska 191 79,58
Rosja 21 8,75
Ukraina 22 9,16
Białoruś 2 0,84
Litwa 1 0,42
Bułgaria 3 1,25
Brak danych 0 0,00
Ogółem 240 100,00
y
ródło: Izdebski Z., Konarkowska-Lecyk A., ZACHOWANIA SEKSUALNE KOBIET ŚWIADCZ
CYCH USA
UGI
SEKSUALNE, strona programu Polaków Portret Własny, TVP 1
Wiek prostytutek wg badań
ankietowych w latach 1996-1998
Przedział wiekowy N=240 %
13 - 15 lat 3 1,25
16  18 lat 13 5,42
19 - 25 lat 123 51,25
26  30 lat 80 33,33
31 - 37 lat 21 8,75
Brak danych 0 0,00
Ogółem 240 100,00
y
ródło: Izdebski Z., Konarkowska-Lecyk A., ZACHOWANIA SEKSUALNE KOBIET ŚWIADCZ
CYCH USA
UGI
SEKSUALNE, strona programu Polaków Portret Własny, TVP 1
" Pomocą dla ofiar handlu kobietami i
prostytucji oraz profilaktyką i prewencją w
Polsce zajmuje się m. in. Fundacja
Przeciwko Handlowi Kobietami La Strada
http://free.ngo.pl/lastrada/
Problemy przestępczości we Wrocławiu
Przestępczość ogółem we Wrocławiu
(liczba wykroczeń na rok)
A
300 600
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
Kradzie\
e z włamaniem we
Wrocławiu
B
140 300
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
Bójki i pobicia we Wrocławiu
C
20 40
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
Gwałty we Wrocławiu
D
5 9
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
Liczba interwencji policji we Wrocławiu w
układzie jednostek urbanistycznych
1999
2000
2002
2001
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
Udział wykroczeń ogółem w jednokilometrowych,
koncentrycznych strefach, z  centrum w bloku Rynku,
w latach 1999-2002
A
2002
2001
30
2000
1999
20
10
0
0.5 1 2 3 4 5 6 7 8
strefy kilometrowe (bufory)
y
ródło: Głaz M., Ilnicki D., 2004, Przestępczość i wykroczenia w przestrzeni miasta - przykład Wrocławia (w:) Przemiany struktury
przestrzennej miast wsferze funkcjonalnej i społecznej, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 311-346
wk c e t f
% y ro z
ń
wsreie
wykłady wprowadzające do ćwiczeń
Współpraca terytorialna na rzecz
lokalnego rozwoju społeczno-
ekonomicznego
" Współpraca sektorowa (stowarzyszenia
gmin, stowarzyszenia zwykłe,
stowarzyszenia przedsiębiorców)
" Współpraca międzysektorowa  w
organizacji znajdują się przedstawiciele co
najmniej 2 sektorów
Współpraca międzygminna
" Związki międzygminne
" Stowarzyszenia gmin
Przykład zrzeszeń regionalnych i lokalnych o ró\
nej formule prawnej
zrzeszenie regionalne zrzeszenie lokalne
stowarzyszenie Stowarzyszenie Gmin i Stowarzyszenie Gmin
Powiatów Wielkopolski Ślę\
ańskich
związek komunalny Związek Gmin Śląska Związek Gmin Ziemi
Opolskiego Zgorzeleckiej
Typy efektów współpracy w zrzeszeniach ró\
nych
podmiotów prawnych z udziałem władz lokalnych:
" Ekonomiczne (rozwój ekonomiczny, polepszenie klimatu dla
rozwoju biznesu, zwiększenie aktywności przedsiębiorców)
" Dotyczące polepszenia jakości usług gminnych (poprzez
korzyści skali w zapewnianiu usług publicznych, lepszy dostęp
do usług dla lokalnych społeczności i ni\
sze koszty działania
urzędów),
" Środowiska przyrodniczego (lepsza jakość środowiska)
" Efekty społeczno-polityczne (np. szerszy udział obywateli w
podejmowaniu decyzji w samorządzie lokalnym, lepsza
reprezentacja społeczeństwa we władzach lokalnych)
Czynnik identyfikacji zrzeszenia
zrzeszenia lokalne zrzeszenia regionalne
obszary administracyjne
krainy historyczne
regiony funkcjonalne (aglomeracje, okręgi
przemysłowe) i inne
promocja turystyczna i inwestycyjna
u\
ytkowanie infrastruktury i gospodarka
odpadami
wspólna inwestycja
krainy przyrodnicze
0 10 20 30 40 50 60
procent odpowiedzi
kategoria
Efekty niematerialne
(pozainwestycyjne) współpracy
zrzeszenia lokalne zrzeszenia regionalne
inne
lobbying
promocja turystyczna
promocja inwestycyjna
ochrona zdrowia i ratownictwo
transport
rozw. problemów społecznych
kultura
planowanie i strategie
media infrastrukturalne
oświata i wychowanie, sport
ekologia
0 20 40 60 80
procent odpowiedzi
kategoria
Efekty materialne współpracy w
ramach zrzeszeń międzygminnych
zrzeszenia lokalne zrzeszenia regionalne
ekologia
media infrastrukturalne
transport
promocja turystyczna
promocja inwestycyjna
ochrona zdrowia i ratownictwo
oświata i wychowanie
planowanie i strategie
rozw. problemów społecznych
inne
0 10 20 30 40 50
procent odpowiedzi
kategoria
Bariery funkcjonowania zrzeszeń międzygminnych
zrzeszenia lokalne zrzeszenia regionalne
zbyt małe środki finansowe
niska aktywność członków
stawianie własnych celów ponad
interes wspólny
konflikty między członkami
ryzyko inwestycyjne
małe kompetencje i problemy
prawne
inne
zmiany władz
0 20 40 60 80
procent odpowiedzi
kategoria
Zrzeszenia międzysektorowe
Partnerstwo terytorialne - dobrowolne otwarte
porozumienie co najmniej trzech, zachowujących
autonomię, partnerów, reprezentujących co najmniej dwa
sektory (z trzech: publicznego, prywatnego i
pozarządowego), którzy wspólnie realizują
długoterminowe działania na rzecz określonego terytorium
(zwykle wyznaczonego granicami zaanga\
owanych
samorządów lokalnych), doskonaląc je i monitorując oraz
zachowując zasadę równości w dzieleniu zasobów,
odpowiedzialności, ryzyka i korzyści.
Partnerstwo  trójsektorowe
Sektor publiczny
Sektor
Organizacje
ekonomiczny
pozarządowe
Inicjatywa Wspólnotowa LEADER w Unii Europejskiej
Inicjatywa Leader funkcjonuje od 1991 roku, Lokalne Grupy
Działania funkcjonują na połowie obszaru  starej EU i jest ich coraz
więcej.
Komisja Europejska przyznawała coraz to większe środki na
realizację programu, by wreszcie zmienić jego status z inicjatywy
wspólnotowej na program generalny w latach 2007-2013.
Partnerstwa
terytorialne LEADER
w  starych
krajach członkowskich
Trzy fazy Inicjatywy Wspólnotowej LEADER.
y
ródło: Kieft i Manintveld 2004.
Podejście do zarządzania zasobami lokalnymi 
tradycyjne i oddolne w ramach partnerstw
lokalnych
Porównanie Programu LEADER
i programów tradycyjnych
Podejście tradycyjne Podejście Programu LEADER
sektorowość/polityki terytorialność
standardowe
wsparcie konkretnego wsparcie ogólnych celów i
działania (projektu) kierunków działania (strategii)
podejście odgórne podejście oddolne
rozwój egzogenny rozwój endogenny /
zrównowa\
ony
autonomiczność projektów związek i synergia projektów
kluczowa rola administracji kluczowa rola społeczności
lokalnej
Partnerstwo  koło zamachowe innowacji
interesy
zdolności
punkty
A
ączenie
mobilizacji
widzenia
know-how
sposoby
odczuwania
ró\
ni partnerzy
pozwala
uzyskać
umocnienie
trwałości
wzbogacone
działań w
wizje obszaru
czasie
nowe
skuteczniejszy
skojarzenia
proces
bardziej
idei
realizacji
dojrzałe
projekty
Główne cechy podejścia LEADERa
" Terytorialność i wielosektorowość
" Współuczestnictwo i współdziałanie 
Lokalna Grupa Działania (LGD = LAG =
partnerstwo)
" Oddolne podejście
" Innowacyjność
" Zintegrowane podejście
" Wymiana doświadczeń (networking)
" Lokalne finansowanie i zarządzanie
Podejście oddolne i partnerstwo:
W pierwszej fazie bardziej czasochłonne, ale na
dłu\
szą metę bardziej skuteczne.
" ludzie nabierają wiary we własne mo\
liwości i
zaufania do siebie nawzajem (wa\
ne dla
budowania kapitału społecznego, warunkującego
rozwój ekonomiczny danego obszaru)
" ludzie i organizacje uczą się nowych
umiejętności;
" mniejsze jest ryzyko negatywnych efektów
ubocznych planowanych działań;
" mo\
liwe jest lepsze wykorzystanie zasobów;
Stopnie zaanga\
owania społeczności:
(wg klasyfikacji Davida Wilcox a) :
1. informowanie  mówienie ludziom, co się planuje
2. konsultacje  przedstawienie kilka opcji i wysłuchanie
opinii na ich temat
3. współdecydowanie  zachęcanie innych do
przedstawienia dodatkowych pomysłów i opcji i do
współdecydowania o ostatecznym kierunku działania
4. współdziałanie  ró\
ne strony nie tylko współdecydują,
ale tworzą partnerstwo dla współdziałania
5. wspieranie samodzielnych inicjatyw społeczności 
pomaganie innym, \
eby sami zrobili to, co chcą (n.p.
granty i wsparcie doradztwem)
Partnerstwa
terytorialne:
1
2
100 km
Partnerstwa terytorialne w Polsce w roku 2004
Partnerstwa terytorialne w Polsce w roku 2006
Partnerstwa
terytorialne:
1
2
100 km
3
1) partnerstwa, które realizowały projekty w Programie Pilota\
owym
LEADER; 2) partnerstwa które tworzyły strategię przy wsparciu PPL+, 3)
inne partnerstwa
KORZYŚCI Z PROGRAMU LEADER
W opinii ekspertów realizacja programu Leader mo\
e mieć bardzo
korzystne i dalekosię\
ne skutki dla rozwoju obszarów wiejskich w
Polsce, mo\
e być te\
lekarstwem na wiele problemów.
Dzięki lokalnemu i oddolnemu charakterowi Leader usprawni proces
rozwoju obszarów wiejskich. Decyzje podejmowane lokalnie są
trafniejsze, bardziej innowacyjne i mogą być sprawniej
wprowadzane.
Leader wymusza współdziałanie, przez co wspiera budowę kapitału
społecznego.
Leader daje realną władzę, dlatego pobudza inicjatywę i aktywność.
Leader wspiera rozwój lokalnej demokracji, budowę społeczeństwa
obywatelskiego.
Leader uczy kooperacji międzysektorowej, wzajemnej współpracy w
relacjach publiczno  prywatnych.
Na podstawie UKIE 2005