UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE DOTYCZCE OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE PAOSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA Najważniejsze ustawy dotyczące ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska ŁUstawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ŁUstawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Najważniejsze ustawy dotyczące ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych ŁUstawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej ŁUstawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych ŁUstawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji Najważniejsze ustawy dotyczące ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową ŁUstawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ŁUstawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie ŁUstawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów ŁUstawy z dnia 3 pazdziernika 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Najważniejsze ustawy dotyczące ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach ŁUstawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji ŁUstawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw ŁUstawa z dnia 21 maja 2010 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw Najważniejsze ustawy dotyczące ochrony środowiska ŁUstawa z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz ustawy o działach administracji rządowej ŁUstawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji ŁUstawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw ŁUstawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE DOTYCZCE OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE POWIETRZE Krajowe uregulowania formalno- prawne związane z ochroną powietrza Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. nr 25 poz. 150) Ustawa Prawo ochrony środowiska Dział II Ochrona powietrza Art. 85. Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, poprzez: " utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach; " zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane; " zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach. Prawo ochrony środowiska Strefy Art. 87. 1. Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. Zgodnie z art. 87 oraz rozp. MŚ z 6.03.2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza 2. Strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkaoców > 250 tys. obszar jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji. 3. Strefy określa minister właściwy do spraw środowiska, biorąc pod uwagę substancje, których poziom w powietrzu podlega ocenie. Prawo ochrony środowiska Strefy Art. 88 Oceny jakości powietrza i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Paostwowego Monitoringu Środowiska Art. 89. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza stanowią: " dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu powiększone o margines tolerancji " dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu, " poziomy docelowe " poziomy celów długoterminowych dla ozonu. Krajowe uregulowania formalno-prawne związane z ochroną powietrza rozporządzenie MŚ z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu rozporządzenie MŚ z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza rozporządzenie MŚ z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza rozporządzenie MŚ z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu Ocena jakości powietrza poziom dopuszczalny poziom substancji, który ma byd osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien byd przekraczany; jest standardem jakości powietrza poziom docelowy poziom substancji, który ma byd osiągnięty w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działao technicznych i technologicznych; poziom substancji ustalony w celu unikania dalszego długoterminowego szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzi Ustawa Prawo ochrony środowiska Ochrona powietrza poziom celu długoterminowego jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całośd jest mało prawdopodobny; Bieżąca ocena jakości powietrza vKlasyfikacja stref wykonywana jest co roku, na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, a jej wynikiem jest określenie klasy dla każdej strefy ze względu vna ochronę zdrowia vna ochronę roślin (z wyjątkiem stref grodzkich) vKlasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeo na obszarze każdej strefy (monitoring stężeo SO2, NO2, NOx, O3, PM10, C6H6, CO, oraz Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle PM10) vZaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z koniecznością podjęcia konkretnych działao na rzecz poprawy jakości powietrza lub utrzymania jego jakości na niezmienionym poziomie. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju Poziom Dopuszczalna Okres dopuszczalny częstość Nazwa uśredniania substancji w Lp. przekraczania poziomu substancji wyników powietrzu dopuszczalnego w roku kalendarzowym pomiarów [źg/m3] rok a) benzen 1. 5
kalendarzowy a) jedna godzina 18 razy 200 dwutlenek azotu rok a) 40
2. kalendarzowy tlenki rok c) b) 30
azotu kalendarzowy a) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju Poziom Dopuszczalna Okres dopuszczalny częstość przekraczania Nazwa uśredniania substancji w Lp. poziomu substancji wyników powietrzu dopuszczalnego w roku kalendarzowym pomiarów [źg/m3] a) jedna godzina 24 razy 350 a) 24 godziny 3 razy 125 dwutlenek 3. siarki rok kalendarzowy c) i pora zimowa 20
(okres od 1 X do 31 III) rok d ) a) Ołów 4. 0,5
kalendarzowy a) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin d) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju Poziom Dopuszczalna Okres częstość dopuszczalny Nazwa uśredniania przekraczania substancji w Lp. poziomu substancji wyników powietrzu dopuszczalnego w pomiarów roku kalendarzowym [źg/m3] a) 24 godziny 35 razy 50 Pył zawieszony 5. PM 10 rok a) 40
kalendarzowy 10 000 Tlenek 8 godzin 6.
węgla a) a) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi Poziomy docelowe dla arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu, określone w dyrektywie nr 2004/107/WE Termin osiągnięcia Poziom docelowy Okres uśredniania docelowego L.p. Nazwa substancji substancji w poziomu wyników pomiarów powietrzu substancji w powietrzu rok kalendarzowy 1. Arsen 2013 r. 6 ng/m3 rok kalendarzowy 2. Kadm 2013 r. 5 ng/m3 rok kalendarzowy 3. Nikiel 2013 r. 20 ng/m3 rok kalendarzowy Benzo(a)piren 4. 2013 r. 1 ng/m3 Ocena jakości powietrza klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków, gdy jest określony margines tolerancji* Klasa Poziom stężeń Wymagane działanie strefy nie przekraczający poziomu brak A dopuszczalnego powyżej poziomu dopuszczalnego, określenie obszarów lecz nie przekraczający poziomu przekroczeń poziomów B dopuszczalnego powiększonego o dopuszczalnych margines tolerancji określenie obszarów przekroczeń poziomów powyżej poziomu dopuszczalnego dopuszczalnych oraz poziomów dopuszczalnych powiększonych powiększonego o margines C o margines tolerancji tolerancji opracowanie programu ochrony powietrza POP * od 1.01.2010 dotyczy tylko pyłu PM2,5 Ocena jakości powietrza klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków, gdy margines tolerancji nie jest określony Klasa Poziom stężeń Wymagane działanie strefy nie przekraczający poziomu brak A dopuszczalnego lub docelowego określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych lub docelowych powyżej poziomu C dopuszczalnego lub docelowego działania na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie programu ochrony powietrza POP Liczba stref w Polsce dla których dokonuje się oceny rocznej pod kątem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia i ochrony roślin 2009 rok Klasa A kryterium ochrony zdrowia dwutlenek siarki tlenek węgla ołów arsen kadm nikiel Klasy stref określone na podstawie 24-godz. stężeń pyłu PM10 w wyniku oceny jakości powietrza za rok 2009 (wg kryteriów dotyczących ochrony zdrowia) żDo klasy C zaliczone zostały wszystkie strefy woj. małopolskiego. żW województwach śląskim, łódzkim i podkarpackim więcej niż 75% stref zaklasyfikowano do klasy C. żJedynym województwem, na terenie którego nie ma stref zakwalifikowanych do klasy C jest województwo warmiosko- mazurskie. Klasa A 91 stref (54%) Klasa C 79 stref (46%) Klasyfikacja stref w UE dla przekroczeń 24-godzinnych PM10 w 2007 r. brakuje danych obszary nie zostały wyznaczone brakuje informacji dla strefy <= wartośd dopuszczalna > wartośd dopuszczalna Klasyfikacja stref w Polsce dla B(a)P na podstawie rocznej oceny jakości powietrza za rok 2009 (ochrona zdrowia) Do klasy C zaliczono wszystkie strefy woj.: małopolskiego, mazowieckiego i śląskiego oraz większośd stref woj. podkarpackiego i pomorskiego (norma B(a)P 1 ng/m3 dla stężenia średniego rocznego). Klasa A 97 stref (57%) Klasa C 73 strefy (43%) Klasyfikacja stref w Polsce dla O3 na podstawie oceny jakości powietrza za rok 2008 (poziom docelowy, ochrona zdrowia) 28 stref w kraju: 18 stref (ok. 64%) klasa A 10 stref klasa C; Do klasy C zakwalifikowano obszary 4 województw: lubuskiego, dolnośląskiego (wraz z Aglomeracją Wrocławską), opolskiego, łódzkiego (wraz z Aglomeracja Aódzką) a także cztery strefy obejmujące obszar województwa z wyłączeniem aglomeracji: strefa wielkopolska, śląska, zachodniopomorska i mazowiecka. Klasyfikacja stref w UE dla stężeń 8-godzinnych ozonu ze względu na zdrowie za 2007 r. brakuje danych obszary nie zostały wyznaczone brakuje informacji dla strefy <= poziom celu długoterminowego poziom celu długoterminowego a poziom docelowy > poziom docelowy Roczna ocena jakości powietrza w Polsce w 2009 roku klasa wynikowa Benzen NO2 Klasa B: 2 strefy woj. kujawsko-pomorskie Klasa C Klasa C: Aglomeracja Krakowska 3 strefy woj. kujawsko-pomorskie Aglomeracja Warszawska 1 strefa woj. opolskiego UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE DOTYCZCE OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE WODY Uregulowania formalno-prawne gospodarki wodnej w Polsce Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. nr 25 poz. 150) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019 pózn. zm.) Ustawa Prawo ochrony środowiska Dział III Ochrona wód Art. 97. 1. Ochrona wód polega na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym utrzymywanie ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi biologicznej, w szczególności przez: 1) utrzymywanie jakości wód powyżej albo co najmniej na poziomie wymaganym w przepisach; 2) doprowadzanie jakości wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie jest on osiągnięty. 2. Poziom jakości wód jest określany z uwzględnieniem ilości substancji i energii w wodach oraz stopnia zdolności funkcjonowania ekosystemów wodnych. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Podstawowymi celami środowiskowymi w odniesieniu do wód jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód, biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych tak, aby dla: a) jednolitych części wód powierzchniowych uniknąd niekorzystnych zmian w ich stanie ekologicznym i chemicznym (bądz potencjale ekologicznym i stanie chemicznym w przypadku sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód) oraz osiągnąd lub zachowad dobry stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny) i stan chemiczny; Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Podstawowymi celami środowiskowymi w odniesieniu do wód jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód, biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych tak, aby dla: b) jednolitych części wód podziemnych uniknąd niekorzystnych zmian ich stanu ilościowego i chemicznego, odwrócid znaczące i utrzymujące się tendencje wzrostowe zanieczyszczenia powstałego w wyniku działalności człowieka, zapewnid równowagę pomiędzy poborem i zasilaniem wód podziemnych oraz zachowad lub osiągnąd dobry stan ilościowy i chemiczny. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Realizując powyższe cele, należy zapewnid, aby wody, w zależności od potrzeb, nadawały się w szczególności do: 1) zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia; 2) rekreacji oraz uprawiania sportów wodnych; 3) bytowania ryb i innych organizmów wodnych w warunkach naturalnych, umożliwiających ich migrację. (wyciąg z art. 38 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne) Badania i ocena stanu rzek w Polsce Zakres i sposób badao oraz kryteria oceny stanu wód rzecznych określają rozporządzenia do ustawy - Prawo wodne: - rozporządzenie MŚ z dnia 4 pazdziernika 2002 r. w sprawie wymagao, jakim powinny odpowiadad wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz.1455); - rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze zródeł rolniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2093); Badania i ocena stanu rzek w Polsce Zakres i sposób badao oraz kryteria oceny stanu wód rzecznych określają rozporządzenia do ustawy - Prawo wodne: - rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagao, jakim powinny odpowiadad wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. z 2002 r. Nr 204, poz. 1728); - rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 162, poz. 1008); Badania i ocena stanu rzek w Polsce Zakres i sposób badao oraz kryteria oceny stanu wód rzecznych określają rozp. do ustawy - Prawo wodne: - rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 81, poz. 685); - rozporządzenie MŚ z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 122, poz. 1018). - rozporządzenie MŚ z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 934). Stan wód powierzchniowych Stan wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki monitoringu z kryteriami wyrażonymi jako wartości graniczne wskazników jakości wód. Na stan ogólny składają się stan ekologiczny (w którym pod uwagę brane są elementy biologiczne oraz, jako wskazniki wspomagające, elementy fizykochemiczne i hydromorfologiczne) oraz stan chemiczny (oceniany na podstawie wskazników chemicznych, charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym tzw. substancji priorytetowych). Stan wód powierzchniowych Dla jednolitych części wód, stanowiących podstawową jednostkę gospodarowania wodami, określa się stan ekologiczny przypadku naturalnych jednolitych części wód mówi się o ich stanie ekologicznym, w przypadku sztucznych bądz silnie zmienionych jednolitych części wód o potencjale ekologicznym. Stan ekologiczny oraz potencjał ekologiczny klasyfikuje się przez nadanie jednolitej części wód jednej z pięciu klas jakości wód. Klasy jakości wód vKlasa I bardzo dobry stan ekologiczny wody o niezmienionych warunkach naturalnych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, vKlasa II dobry stan ekologiczny zmiany warunków naturalnych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, vKlasa III umiarkowany stan ekologiczny wody przekształcone w średnim stopniu, Klasy jakości wód vKlasa IV słaby stan ekologiczny wody o znacznie zmienionych warunkach naturalnych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, vKlasa V zły stan ekologiczny wody o poważnie zmienionych warunkach naturalnych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki fauny i flory. Zasady oceny wód powierzchniowych Stan chemiczny Stan ekologiczny substancje szczególnie Elementy biologiczne szkodliwe dla środowiska - fitoplankton (priorytetowe i inne - makrofity i fitobentos substancje odprowadzane w - bezkręgowce bentosowe znacznych ilościach do wód - ichtiofauna (ryby) powierzchniowych Stan wód wyznacza gorszy ze stanów Elementy chemiczne i fizykochemiczne EKOLOGICZNY lub CHEMICZNY Wskazniki przejrzystość, warunki termicze, warunki wspomagające natlenienia, zasolenie, zakwaszenie, substancje elementy biogenne, specyficzne zanieczyszczenia biologiczne syntetyczne i niesyntetyczne Elementy hydromorfologiczne reżim hydrologiczny, ciągłość cieku, warunki morfologiczne Schemat klasyfikacyjny przedstawiający kolejne działania zmierzające do uzyskania klasyfikacji stanu ekologicznego yródło: http://www.krakow.pios.gov.pl/publikacje/2009/wody_ocena_2008.pdf Klasyfikacja stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek objętych w roku 2007 i 2008 monitoringiem diagnostycznym (Polska) 2007 r. spośród 267 jcw (monitoring diagnostyczny) 6 (2,2%) osiągnęło stan dobry, a więc spełniło wymagania określone dla II klasy czystości. 73,8% przypisano do klasy III (stan ekologiczny umiarkowany). 2008 r. spośród 181 jcw rzecznych 23 (12,7%) osiągnęło stan ekologiczny dobry lub bardzo dobry. Klasyfikacja stanu ekologicznego JCW rzek w roku 2007 i 2008; monitoring diagnostyczny " Bardzo dobry " Dobry " Umiarkowany " Słaby " Zły Klasyfikacja stanu ekologicznego JCW rzek objętych monitoringiem diagnostycznym w 2007 i 2008 r. (zródło: GIOŚ/PMŚ) Klasyfikacja stanu chemicznego jednolitych części wód rzek objętych monitoringiem diagnostycznym w 2008 roku Ocena stanu wód Stan wód jest wypadkową stanu Stan chemiczny ekologicznego i chemicznego, a określa go gorszy ze stanów. dobry poniżej dobrego bardzo dobry stan dobry stan wód zły stan wód ekologiczny dobry stan ekologiczny / potencjał ekologiczny dobry stan wód zły stan wód dobry lub powyżej dobrego umiarkowany stan ekologiczny / zły stan wód zły stan wód umiarkowany potencjał ekologiczny słaby stan ekologiczny / słaby potencjał zły stan wód zły stan wód ekologiczny zły stan ekologiczny / zły zły stan wód zły stan wód potencjał ekologiczny Stan/potencjał ekologiczny Klasyfikacja stanu jednolitych części wód rzek objętych monitoringiem diagnostycznym w 2008 r. 5,5 % 70,5% 24% Zbiorcze wyniki klasyfikacji jezior wg stanu ekologicznego, objętych monitoringiem w latach 2007-2008 (zródło: GIOŚ/PMŚ) Ocena jakości wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia A1 A2 A3 Wody Wody wymagające Wody wymagające wymagające typowego uzdatniania wysokosprawnego prostego fizycznego i uzdatniania fizycznego uzdatniania chemicznego, w i chemicznego, w fizycznego, w szczególności utleniania szczególności szczególności wstępnego, koagulacji, utleniania, koagulacji, filtracji oraz flokulacji, dekantacji, flokulacji, dekantacji, dezynfekcji. filtracji i dezynfekcji filtracji, adsorpcji na (chlorowanie końcowe) węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowanie, chlorowanie końcowe). UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE DOTYCZCE OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE ODPADY Uregulowanie formalno-prawne gospodarki odpadami w Polsce Kompleksowe rozwiązania w dziedzinie gospodarki odpadami zawiera Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62 poz. 628) Uregulowanie formalno-prawne gospodarki odpadami w Polsce Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa o odpadach 1. Ustawa podaje zasady gospodarowania odpadami Nakłada na wytwórcę odpadów obowiązek zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczenia ich ilości a także zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko; Nakazuje zapewnienie, zgodnego z zasadami ochrony środowiska, odzysku; Wprowadza, zgodny z zasadami ochrony środowiska, obowiązek unieszkodliwiania odpadów; Nakazuje selektywne zbieranie odpadów; Zakazuje mieszania różnego rodzaju odpadów, Transport odpadów niebezpiecznych musi byd zgodny z narzuconymi przepisami obowiązującymi przy transporcie materiałów niebezpiecznych. Ustawa o odpadach 2. Ustawa wprowadza obowiązek przygotowania planów gospodarki odpadami Plany określają: q Opis aktualnego stanu gospodarki odpadami; q Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami; q Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami; q Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów; q System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Ustawa o odpadach 3. Ustawa reguluje zadania samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Do obowiązkowych zadao gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy: zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych wszystkim mieszkaocom gminy; zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeo do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych oraz odpadów niebezpiecznych wydzielonych z odpadów komunalnych; zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji; inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego; Ustawa o odpadach 4. Ustawa nakłada obowiązki dla posiadaczy odpadów i transportujących odpady Wytwórca odpadów powinien: v Uzyskad pozwolenie na wytwarzanie odpadów; v Uzyskad decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi; v Przedłożyd informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, określid ilośd odpadów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku, wskazad sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości, wskazad miejsca i sposoby ich magazynowania. Ustawa o odpadach Ustawa określa także: 5. Szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów. 6. Zasady termicznego przekształcania odpadów. 7. Zasady składowania i magazynowania odpadów i rodzaje składowisk. 8. Przepisy karne i opłaty sankcyjne. Ustawa o odpadach Załączniki: Załącznik nr 1 określa kategorie odpadów Załącznik nr 2 wymienia kategorie lub rodzaje odpadów niebezpiecznych Załącznik nr 3 podaje składniki odpadów, które kwalifikują je jako odpady niebezpieczne Załącznik nr 4 podaje właściwości odpadów, które powodują, że odpady są niebezpieczne Załącznik nr 5 definiuje procesy odzysku Załącznik nr 6 definiuje procesy unieszkodliwiania odpadów Odpady wytworzone w Polsce według rodzajów w 2009 r. (z wyłączeniem odpadów komunalnych) Odpady wytworzone w latach 2000-2009 (z wyłączeniem odpadów komunalnych) Odpady wytworzone według województw w 2009 r. (z wyłączeniem odpadów komunalnych) Warmińsko-mazurskie 755 tys. ton 111 060 tys. ton Podlaskie Lubuskie 738 tys. ton 730 tys. ton Dolnośląskie 33 307 tys. ton Małopolskie 6 682 tys. ton Śląskie 32 257 tys. ton PAOSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA Państwowy Monitoring Środowiska wyródłem informacji o środowisku jest PMŚ wPowołany Ustawą o Paostwowej Inspekcji Ochrony Środowiska z dnia 20 lipca 1991 wJego rangę wzmocniła 10 lat pózniej ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. wKoordynatorem PMŚ jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska wPMŚ stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. wCelem PMŚ jest zwiększenie działao na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących stanu środowiska i zmian w nim zachodzących. Państwowy Monitoring Środowiska zadania Podstawowe zadanie dostarczanie informacji o: " aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczeo poszczególnych komponentów środowiska " ładunkach zanieczyszczeo doprowadzanych do środowiska " dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego " przewidywanych skutkach użytkowania środowiska Państwowy Monitoring Środowiska zadania PMŚ wspomaga działania na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: " jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywania standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeo tych standardów. " występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występu-jących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. PMŚ zakres danych PMŚ na podstawie badao monitoringowych obejmuje informacje w zakresie: " jakości powietrza " jakości wód śródlądowych, powierzchniowych i podziemnych oraz morskich wód wewnętrznych i wód morskich terytorialnych " jakości gleby i ziemi " hałasu " promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych " stanu zasobów środowiska, w tym lasów " rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi " wytwarzania i gospodarki odpadami Państwowy Monitoring Środowiska Badania monitoringowe przeprowadza się cyklicznie stosując ujednolicone metody zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych PMŚ zbiera dane na podstawie: vpomiarów dokonywanych przez organy administracji zobowiązane na podstawie ustaw do wykonywania badao monitoringowych vdanych zbieranych w ramach statystyki publicznej vinformacji udostępnianych przez inne organy administracji vpomiarów stanu środowiska, wielkości i rodzajów emisji a także ewidencji, do których prowadzenia obowiązane są podmioty z mocy prawa lub na mocy decyzyjnej vinnych informacji uzyskanych odpłatnie lub nieodpłatnie od podmiotów niebędących organami administracji Państwowy Monitoring Środowiska PMŚ jest narzędziem oceny polityki ekologicznej paostwa Zasady funkcjonowania PMŚ określają przepisy Ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska z dnia 20 lipca 1991 r. Struktura PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska - Struktura Blok PRESJE na środowisko pozyskiwanie informacji o ładunkach zanieczyszczeo wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi, niezbędne do realizacji celów PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska - Struktura Blok STAN środowiska obejmuje działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji o poziomach substancji i innych wskazników charakteryzujących stan poszczególnych elementów przyrodniczych wykonywane są oceny poszczególnych komponentów środowiska, uwzględniające w coraz szerszym zakresie wpływ elementów presji Państwowy Monitoring Środowiska - Struktura Blok OCENY I PROGNOZY określa rodzaje i intensywnośd oddziaływania na środowisko przy pomocy wybranych wskazników środowiskowych lub wskazników zrównoważonego rozwoju DZIKUJ ZA UWAG